روغن پرتقال و خواص آن برای سلامتی و درمان جوش صورت

روغن پرتقال طعم و رایحه‌ای قوی دارد. فرمول قدرتمند مواد فعال موجود در پرتقال به آن خواص درمانی می‌بخشد. مهم‌ترین و مؤثرترین مواد موجود در روغن پرتقال لیمونِن (که حدود ۸۵ تا ۹۶ درصد از عصاره‌ی پرتقال را تشکیل می‌دهد) و میرسِن (که حدود ۰/۵ تا ۳ درصد از حجم روغن پرتقال را به خود اختصاص می‌دهد) هستند.

لیمونن نوعی آنتی‌اکسیدان قوی است که با رادیکال‌های آزاد و التهاب‌هایی که موجب بروز بسیاری از بیماری‌ها می‌شوند، مبارزه می‌کند. این ترکیبات نوعی مونوتِرپِن هستند که به این روغن خاصیت رژیمی و ضدتومور می‌بخشند. براساس تحقیقات، مزایای روغن پرتقال به شرح زیر است:

• مقابله با تومورهای سرطانی؛
• کمک به افزایش گردش خون؛
• از بین بردن باکتری‌ها و پاتوژن‌ها (عوامل بیماری‌زا در بدن)؛
• کاهش چروک‌ها؛
• بهبود وضعیت کلی پوست و صورت؛
• از بین بردن اضطراب؛
• کاهش فشار خون.

صدها و شاید هزاران سال است که مردمان مدیترانه‌، چین و هند از روغن پرتقال برای درمان بیماری‌های مختلف و بهبود سیستم ایمنی استفاده می‌کنند. درطول تاریخ از این ماده به‌عنوان درمان‌ بیماری‌های مختلفی نظیر ناراحتی هاضمه، خستگی مزمن، افسردگی، عفونت پوست و دهان، سرماخوردگی، و آنوفلونزا استفاده شده است. روغن پرتقال نوعی ماده‌ی ضدافسردگی، ضدعفونت، ضداسپاسم و تقویت‌کننده‌ی قوای جنسی نیز به حساب می‌آید. ضمن اینکه دافع بوی بد و محرکی مناسب برای هضم غذاست. روغن پرتقال به بهبود گردش خون هم کمک شایانی می‌کند.

دی-لیمونِن که بیش از ۹۰ درصد از روغن پوست پرتقال را تشکیل می‌دهد، نوعی مونوتِرپِن است که دارای فعالیت‌های پیشگیری‌کننده‌ی شیمیایی قوی است. این ماده در مطالعات گوناگونی که روی حیوانات صورت گرفته‌اند، باعث کاهش رشد تومورهای سرطانی شده است. تحقیقات نشان می‌دهند که مونوترپن مانع از ابتلا به سرطان‌ سینه ، پوست، کبد، شُش، لوزالمعده و معده می‌شود. ضدسرطان بودن این ماده به‌خاطر القای آنزیم‌های فاز دومی است که مواد سرطان‌زا را دگرگون می‌کنند و در مواجهه با آنها نوعی خاصیت سم‌زدایی از خود نشان می‌دهند. ضمنا این ماده باعث خزان‌ یاخته‌ای و رشد پروتئین‌های تنظیم‌کننده می‌شود. از سایر مزایای روغن پرتقال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. تقویت سیستم ایمنی بدن

لیمونن نوعی مونوترپنِ مونوسیکلیک است که در پوست پرتقال وجود دارد. این ماده دربرابر استرس اکسیداتیو از بدن محافظت می‌کند. روغن پرتقال دارای خواص ضدسرطان است و از عوامل مؤثر در پیشگیری شیمیایی به شمار می‌رود که از رشد تومورها جلوگیری می‌کند.

۲. ضدباکتری طبیعی

عصاره‌ای که از مرکبات به دست می‌آید، دارای خواص ضدمیکروبی طبیعی است و برای خنثی کردن باکتری‌های مواد غذایی مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرد. در سال ۲۰۰۹ میلادی، خاصیت روغن پرتقال در جلوگیری از تکثیر باکتری اشریشیا کُلی کشف شد. این باکتری خطرناک در مواد غذایی آلوده مثل سبزیجات و گوشت آلوده وجود دارد و باعث واکنش‌های شدید بدنی مثل از کار افتادن کلیه و حتی مرگ می‌شود.

در سال ۲۰۰۸ نیز پژوهشی صورت گرفت که نشان می‌داد، روغن پرتقال مانع از پخش باکتری سالمونِلا می‌شود. زیرا روغن پرتقال حاوی ترکیبات ضدمیکروبی قوی نظیر تِرپِن است. سالمونلا باعث بروز تب و واکنش‌هایی در دستگاه گوارش می‌شود. در صورت مصرف غذای آلوده به این باکتری، عوارض جانبی شدید دیگری نیز برای بدن ایجاد می‌شود.

۳. تمیزکننده‌ی آشپزخانه

روغن پرتقال، رایحه‌ی شیرین و تازه‌ی مرکبات را دارد و می‌تواند آشپزخانه‌ی شما را خوشبو سازد. ضمن اینکه با رقیق کردن آن می‌توانید، محلولی مناسب برای نظافت سطوح، تخته‌ی گوشت و دیگر وسایل آشپزخانه داشته باشید که در آن خبری از مواد سفیدکننده و شیمیایی نیست. برای استفاده از آن می‌توانید مقداری روغن ترنج را به همراه کمی آب با روغن پرتقال ترکیب کنید و در یک بطری اسپری بریزید. بهتر است که محلول به دست‌آمده را قبل از مصرف با ماده‌ای مثل روغن نارگیل رقیق کنید. بعد از اسپری کردن این محلول روی سطوح مختلف نیازی به پاک کردن آن با دستمال نیست، زیرا این ماده برخلاف شوینده‌ها و پاک‌کننده‌های شیمیایی به سطوح آسیبی وارد نمی‌کند.

۴. بهبود گردش خون

روغن پرتقال نوعی درمان خانگی برای فشار خون بالاست و باعث بهبود گردش خون و از بین رفتن فشار خون می‌شود. فشار خون بالا یکی از دلایل عمده‌ی بیماری‌های قلبی است. کاهش دردها‌ی مرتبط با سردرد و علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) از مزایای این روغن هستند. برای بهبود گردش خون می‌توانید از ترکیب روغن پرتقال و نارگیل استفاده کنید و آن را روی شکم بمالید و ماساژ بدهید.

۵. خواص ضدالتهابی

خواص ضدالتهابی روغن پرتقال با وجود اثراتی که در مبارزه با درد، عفونت و بیماری مزمن انسدادی ریه داشته است، نمایان می‌شود. درواقع، درمیان روغن‌های معروفی مانند روغن اوکالیپتوس، آناناس و لیمو که خاصیت ضدالتهابی دارند، روغن پرتقال بیشترین اثرگذاری را در کاهش التهاب داراست. این موضوع نیز در تحقیقی که در سال ۲۰۰۹ صورت گرفت به اثبات رسید. این دستاورد در مجله‌ی تحقیقات پزشکی اروپا منتشر شده است.

۶. کاهش درد

اگر به درد مفصل، استخوان یا عضلات دچارید، می‌توانید با استفاده از روغن پرتقال واکنش‌های التهابی بدن را که باعث تورم بافت‌ها می‌شوند، از بین ببرید. علاوه‌بر این، روغن پرتقال بهبود خلق‌وخو را به همراه دارد که می‌تواند توان بیمار را در تحمل درد افزایش دهد و باعث شود که با وجود درد و زخم، بیمار راحت‌تر بخوابد. برای کاهش التهاب باید روغن پرتقال را با روغنی مثل روغن نارگیل رقیق کرد و روی عضلات دردناک یا ناحیه‌ی متورم مالید تا از التهاب آن کاسته شود.

۷. بهبود خلق‌وخو

استفاده از روغن پرتقال در منزل باعث ایجاد حس‌وحال خوب می‌شود. می‌توانید از آن برای شست‌وشوی بدن در حمام استفاده کنید یا مستقیما بوی آن را استنشاق نمایید تا خلق‌وخوی بهتری پیدا کنید و آرام شوید. رایحه‌ی روغن پرتقال مستقیما روی بخشی از سیستم بویایی مغز اثر می‌گذارد که مسئول تولید پاسخ‌های احساسی سریع است. این روغن برای متعادل کردن هورمون‌ها نیز بسیار مفید است، زیرا واکنش هورمون‌های استرس‌زایی مانند کورتیزول را در بدن خاموش می‌کند. تحقیقات نیز نشان می‌دهند که روغن پرتقال در ایجاد آرامش و خلق‌وخوی شاداب نقش دارد. به همین خاطر با استشمام آن می‌توانید صبحی دل‌انگیز و شبی آرام داشته باشید.

۸. مراقبت از پوست

روغن پرتقال، حاوی مقادیر زیادی ویتامین C است و به همین خاطر به محافظت از پوست و درمان آن کمک می‌کند. پرتقال‌ها یکی از بهترین منابع تولید ویتامین C هستند. این ماده به‌خاطر ارتقای سطح کلاژن پوست، نقش مهمی در جلوگیری از بروز علائم پیری مثل چروک‌ و لکه‌های سیاه ایفا می‌کند. روغن پرتقال به‌خاطر داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی، از پوست دربرابر اشعه‌ی فرابنفش، آلودگی و سموم محافظت می‌کند. شما می‌توانید مقدار اندکی از روغن پرتقال را با روغن نارگیل ترکیب کنید و روی پوست خود بمالید. البته قبل از مصرف، حتما قسمت کوچکی از پوست‌تان را به این ماده آغشته کنید تا مبادا به آن حساسیت داشته باشید. ترکیب روغن پرتقال با سایر روغن‌های مفید همچون روغن درخت چای یا روغن کُندُر هم فکر خوبی است.

۹. رفع آکنه

روغن پرتقال در مقابله با باکتری‌ها و التهاباتی که موجب بروز آکنه می‌شوند نیز اثرگذار است. این روغن، درمان خانگی مفیدی برای پوست است. یادتان باشد که لازم نیست مقدار زیادی از این روغن را روی پوست بمالید. برای مصرف، بهتر است که مقدار اندکی از آن را با روغن نارگیل ترکیب کنید و با کمک گوش پاک‌کن روی آکنه‌ها بمالید. قرمزی، درد و التهاب ناشی از آکنه به کمک این روغن بهبود پیدا می‌کند. ضمنا بهتر است که از مصرف مواد شیمیایی رفع‌کننده‌ی آکنه که پوست را خشک می‌کنند پرهیز کنید. استفاده از روغن پرتقال در کنار سایر روغن‌ها مثل دارچین و شمعدانی نیز مفید است.

۱۰. بهبود هاضمه

روغن پرتقال به‌عنوان ماده‌ای ضدالتهاب که به بهبود گردش خون و ایجاد آرامش در بدن کمک می‌کند، مزایای دیگری نیز دارد. مثلا باعث هضم بهتر غذا، رفع دردهای انقباضی و یبوست می‌شود. مقداری از روغن پرتقال را در ناحیه‌ی شکم بمالید و ماساژ دهید. این روغن به‌خاطر داشتن خاصیت ادرارآوری خفیف به دفع سموم کمک می‌کند و با جلوگیری از نفخ به بدن یاری می‌رساند. این ماده با تحریک سیستم لنفاوی، کبد، کلیه‌ها و مثانه، تمامی سموم، سدیم اضافی و مواد زائد را از مجاری هاضمه بیرون می‌کشد.

۱۱. محافظت از لثه‌ها

روغن پرتقال خاصیت ضدمیکروبی دارد و به همین دلیل قادر است تا از دندان‌ها و لثه دربرابرعفونت‌ها محافظت کند. این روغن برای درمان گلودرد نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد و می‌توان آن را به همراه آب‌نمک غرغره کرد. می‌توان از ترکیب این روغن با آب به‌عنوان دهان‌شویه‌ای خانگی برای رفع زخم‌های دهانی استفاده کرد. برای استفاده از روغن پرتقال به‌عنوان دهانشویه می‌توانید آن را با روغن نارگیل خالص ترکیب کنید.

مطالعات و تحقیقاتی در باب روغن پرتقال

بیش از ۵۰ مطالعه درمورد نقش روغن پرتقال و اجزای آن در مبارزه با سرطان صورت گرفته است. علاوه‌بر سطح قابل‌توجه لیمونن در روغن پرتقال که باعث کاهش تومورها می‌شود، مواد شیمیایی گیاهی دیگری نیز دراین روغن وجود دارند که از تخریب دی‌ان‌ای و سایر سلول‌ها جلوگیری می‌کنند. پلی‌متوکسی‌فلاون‌ها جزو این مواد شیمیایی گیاهی مفید هستند. پلی‌متوکسی‌فلاون هیدرولیزشده یا اختصارا PMFs، دسته‌ای جدید از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی فلاونوئیدی یا به فارسی زردینه هستند که به‌طور عمده در مرکبات یافت می‌شوند.

براساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۰ در مجله‌ی تغذیه‌ی مولکولی و تحقیقات غذایی صورت گرفت، روغن پرتقال می‌تواند به توقف رشد سلول‌های سرطانی شُش‌ها و روده‌ی بزرگ انسان کمک کند. این ویژگی به‌خاطر PMFهای موجود در این روغن است که به ایجاد تعادل در سیگنال‌دهی به پروتئین‌های مرتبط با رشد سلولی و آپوپتوز(خزان‌یاخته‌ای) کمک می‌کنند. در مقاله‌ی دیگری که در مجله‌ی تحقیقات زیست‌شناسی هند منتشر شد به این موضوع اشاره شد که روغن پرتقال با افزایش عملکرد سم‌زدایی کبد، سیگنال‌دهی به اعصاب و جوان‌سازی سلول‌ها مانع از رشد تومورها می‌شود.

در پژوهش‌ها، موش‌هایی که در دوره‌ای ۵/۵ ماهه از روغن پرتقال استفاده می‌کردند، آثاری از پیشگیری شیمیایی از خود نشان می‌دادند. این موضوع از طریق زیر نظر گرفتن و بررسی اندازه‌ی کبدشان کشف شد. استفاده از روغن پرتقال باعث کاهش اندازه‌ی کبد موش‌ها و افزایش مجموعه‌های پیوند میان‌یاخته‌ای شده بود و درعین‌حال چگالی و قطبیت سلول‌ها را نیز بهبود بخشیده بود. این ویژگی‌ها و دستاوردها درنتیجه‌ی مقایسه‌ی گروه آزمایش و کنترل به دست آمده است.

همان‌طور که پیش‌تر هم عنوان شد، روغن پرتقال دارای خاصیت آرام‌بخشی و نشاط‌آوری است. رایحه‌درمان‌ها (آروماتراپیست‌ها) و متخصصان سلامت عمومی و طبیعی بدن برای قرن‌های متمادی از روغن پرتقال به‌منظور ایجاد آرامش و درمان افسردگی بهره برده‌اند. به‌خاطر ویژگی‌های ضداضطرابی این روغن، استفاده از آن تنها در ظرف ۵ دقیقه می‌تواند باعث بهبود خلق‌وخو، افزایش انگیزه و آرامش شود. برخی از تحقیقات نیز نشان داده‌اند که تحریک بویایی با روغن گل رز و پرتقال موجب آرامش جسمی و روانی می‌شود. در یکی از این پژوهش‌ها که روی مغز ۲۰ زن انجام شد، تأثیر روغن پرتقال و گل رز را بر قشر جلویی مغز مورد بررسی قرار گرفت. سپس سطح آرامش و تحریکی که روغن‌ها ایجاد کرده بودند مورد مطالعه قرار گرفت.

پس از اینکه نیمی از این زنان به‌مدت ۹۰ ثانیه در معرض بوی این روغن‌ها قرار گرفتند، کاهش محسوسی در میزان اکسی‌هموگلوبین در بخش جلویی قشر سمت راست مغزشان مشاهده شد. این زنان در مقایسه با گروه کنترل، تغییراتی در مغز خود داشتند. آنها احساساتی همچون «راحتی»، «آرامش» و «سادگی» را بیشتر درک کرده بودند.

روش استفاده از روغن پرتقال

برای اینکه بیشترین بهره را از روغن پرتقال ببرید، بهتر است از روش پرسِ سردِ پوست واقعی پرتقال یا همان گرفتن عصاره‌ی پوست پرتقال سرد استفاده کنید. این روش باعث حفظ آنتی‌اکسیدان‌های حساس به گرما و موادی می‌شود که درطول فرایند تقطیر و فرآوری روغن از بین می‌روند. روغن پرتقال از پوسته‌ی خارجی آن به دست می‌آید، بنابراین باید در تهیه‌ی آن به نوع پرتقال هم دقت کنید، چرا که مواد موجود در پوسته‌ی پرتقال تا حد زیادی وابسته به محیط و شرایط کاشت آن هستند و ممکن است که سمی شوند. این روش با فشار شدید پوست پرتقال پیش می‌رود و در کاشت پرتقال‌ها نباید هیچ‌گونه آفت‌کش یا علف‌کشی استفاده شده باشد.

روغن پرتقال قابلیت ترکیب شدن با روغن‌های مختلف و ایجاد مزایای متنوعی نظیر ایجاد آرامش و نشاط، قدرت پاک‌کنندگی و … را دارد. برخی از روغن‌هایی که می‌توان با روغن پرتقال ترکیب کرد از این قرار هستند: دارچین، فلفل فرنگی، رازیانه، ریحان، ترنج، مریم گلی، اوکالیپتوس، کُندُر، شمعدانی، زنجبیل، چوب صندل، یاس و روغن میخک. به کمک روش‌های زیر می‌توانید از خواص روغن پرتقال بهره ببرید:

• استشمام رایحه: برای بوییدن روغن پرتقال می‌توانید آن را مستقیما استشمام کنید یا از طریق اسپری کردن آن در محیط بو را احساس کنید.
• موضعی: قبل از اینکه روغن پرتقال را به‌طور موضعی استعمال کنید باید آن را در نسبت ۱ به ۱ با روغن‌های دیگری مثل نارگیل یا جوجوبا ترکیب کنید. اگر به روغن پرتقال حساسیت ندارید، می‌توانید ترکیب رقیق‌شده‌ی آن را با سایر روغن‌ها در قالب لوسیون یا شوینده‌ی بدن استفاده کنید و اندکی از آن را درهنگام استحمام مصرف نمایید.
• خوراکی: این روش تنها زمانی توصیه می‌شود که روغن پرتقال باکیفیت، ارگانیک و دارای خاصیت درمانی باشد. می‌توانید یک قطره از آن را به آب گازدار، آب، اسموتی یا در ترکیب با عسل به‌عنوان مکمل غذایی میل کنید و اثرات آن را در کاهش نفخ، دفع سموم و هضم بهتر غذا مشاهده کنید. سازمان غذا و دارو نیز مصرف خوراکی این روغن را بی‌خطر اعلام کرده است. اما تنها درصورتی بی‌خطر خواهد بود که روغنی خالص خریداری کرده باشید. پس درهنگام خرید حواس‌تان را به‌خوبی جمع کنید.

دستور تهیه‌ی شامپوی خانگی با عسل و مرکبات

این دستور خانگی برای موهای شما بسیار مفید است و باعث ایجاد تعادل در PH طبیعی موها می‌شود، باکتری‌ها را از بین می‌برد، موها را مرطوب می‌سازد، شوره را درمان می‌کند و روغن طبیعی موها را نیز حفظ می‌کند.

زمان لازم برای تهیه: ۲ دقیقه

تعداد دفعات مصرف: ۲۰ -۳۰ بار

مواد لازم:

• ۱ فنجان آب؛
• ۵ قاشق غذاخوری عسل طبیعی؛
• ۵ قطره روغن پرتقال؛
• ۵ قطره روغن لیمو؛
• بطری شیشه‌ای با دری که بتوان مواد داخلش را اسپری کرد.

شیوه‌ی مصرف:

همه‌ی محتویات مذبور را به‌خوبی مخلوط کنید و در بطری یا ظرف موردنظرتان بریزید. قبل از هر بار مصرف، آن را تکان بدهید و مخلوط کنید.

درمان آکنه با عسل و روغن پرتقال

این درمان خانگی از خشک شدن پوست جلوگیری می‌کند و مانع از قرمزی و پوسته‌پوسته شدن آن می‌شود. ضمنا باعث از بین رفتن لک‌ها، نقاط سیاه و جوش‌های سرسفید و سرسیاه می‌شود. هم عسل و هم پرتقال باعث از بین رفتن عفونت‌ها، باکتری‌ها، التهاب، تورم و قرمزی پوست می‌شوند.

زمان تهیه: ۲ دقیقه

تعداد دفعات مصرف: ۳۰ بار

مواد لازم:

• ۱ قاشق غذاخوری روغن نارگیل خالص؛
• ۳ قاشق غذاخوری عسل طبیعی؛
• ۱ قاشق غذاخوری سرکه‌ی سیب؛
• ۲۰ قطره روغن پرتقال (می‌توان نصف آن را از روغن دارچین پر کرد)؛
• ۲ کپسول پروبیوتیک.

شیوه‌ی مصرف:

همه‌ی مواد را با هم ترکیب کنید و در بطری یا ظرفی مخصوص بریزید، سپس در جایی خنک نگهداری کنید.

دستور تهیه‌ی خوشبوکننده‌ی طبیعی با روغن پرتقال

با ترکیب روغن پرتقال و یک فنجان آب لیمو (بهتر است تازه باشد) می‌توانید ترکیبی برای خوشبو کردن ماشین ظرفشویی خود مهیا کنید. کافی است این ترکیب را در قسمت پایینی ماشین بریزید و آن را روی دور آبکشی قرار دهید تا هم ماشین را ضدعفونی کنید و هم بوی خوبی در آن ایجاد نمایید. از این فرمول برای سینک ظرفشویی نیز می‌توانید استفاده کنید.

شما می‌توانید یک قوری را با آب داغ پر کنید و به آن روغن پرتقال، روغن لیمو یا برش‌هایی از لیمو اضافه کنید، چوب دارچین و میخک را نیز در آن بریزید و بگذارید که این ترکیب به‌آرامی جوش بیاید و بوی خوشی را در منزل‌تان به وجود آورد.

عوارض جانبی و اثرات متقابل روغن پرتقال

روغن پرتقال ترکیبی قوی است. بنابراین در صورت تماس مستقیم آن با پوست امکان بروز عوارضی چون قرمزی، تورم و کهیر وجود دارد. قبل از اینکه از این روغن استفاده کنید، بهتر است قسمت کوچکی از پوست خود را به آن آغشته نمایید و امتحان کنید که نسبت به این ماده حساس هستید یا خیر. مثلا آن را در بخش کوچکی از ساعد دست امتحان کنید و از امتحان کردن آن روی نقاط حساس مثل صورت بپرهیزید.

اگر نسبت به مرکبات حساسیت دارید نباید از روغن پرتقال استفاده کنید، چرا که عوارض داخلی و خارجی به همراه خواهد داشت. اگر وضعیت پزشکی خاصی دارید، باردار هستید، در دوران شیردهی قرار دارید یا در حال مصرف دارویی خاص هستید باید در مصرف این روغن بسیار احتیاط کنید. استفاده از آن به‌شکل موضعی برای کودکان هم نیازمند رعایت احتیاط است. روغن پرتقال ماده‌ای قوی است که تداخلش با داروهای دیگر مشکل‌‌ساز خواهد بود. اگر دچار بیماری‌های قلبی، کبدی یا اختلالات پوستی هستید و نمی‌دانید که می‌توانید از این ماده استفاده کنید یا نه، حتما با پزشک مشورت کنید.

نکته‌ی دیگری که باید بدانید این است که استفاده از این روغن باعث تشدید عوارض اشعه‌ی فرابنفش خورشید بر پوست می‌شود. بنابراین پس از استفاده، حداقل تا ۱۲ ساعت از قرار گرفتن در معرض خورشید اجتناب کنید.