گیاه مورد درختچه‌ای همیشه‌سبز است که از آفریقا آمده و به گیاهی بومی در منطقه مدیترانه تبدیل شده است. از شاخه‌ها، برگ‌های سبز تیره، میوه‌های بنفش تیره و گل‌های سفید و معطر این گیاه برای تهیه روغن استفاده می‌شود. البته روغنی که در طب سنتی استفاده می‌شود و کاربرد دارویی دارد، از برگ‌ها به دست می‌آید. اگر می‌خواهید با خواص روغن مورد و طرز تهیه آن آشنا شوید، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
خواص روغن مورد
۱. قابض
اگر از روغن مورد در دهان شویه استفاده شود، موجب انقباض لثه‌ها و افزایش توانایی آنها در نگه‌داشتن دندان‌ها می‌شود. مصرف خوراکی این روغن نیز موجب انقباض مجاری و ماهیچه‌های روده می‌شود. استفاده از این روغن برای انقباض و سفت‌شدن پوست و کاهش چین و چروک صورت نیز مؤثر است. این روغن با تحریک رگ‌های خونی به انقباض، موجب توقف خون‌ریزی می‌شود.
۲. ازبین‌بردن بوی بد
روغن مورد ماده‌ای مؤثر برای مراقبت از پوست است که بوی بد را نیز از بین می‌برد. برای خوشبوکردن اتاق می‌توان از این روغن در عود و دستگاه بخور استفاده کرد. این روغن می‌تواند جایگزین مناسبی برای دئودورانت یا عطرها باشد، زیرا عوارض جانبی دئودورانت‌های تجاری مانند خارش، سوزش یا لکه‌های پوستی را ایجاد نمی‌کند. می‌توانید محلول روغن مورد رقیق‌شده با آب را به‌صورت اسپری استفاده کنید.
۳. جلوگیری از عفونت
روغن مورد ماده‌ای ضدباکتری، ضدمیکروب، ضدقارچ و ضدویروس است. بنابراین می‌توان از آن روی زخم‌ها استفاده کرد. این روغن مفید اجازه نمی‌دهد میکروب‌ها زخم را آلوده کنند و از بدن در برابر سپسیس و کزاز محافظت می‌کند (در مواردی که شیئی آهنی عامل آسیب‌دیدگی باشد). این روغند برای کاهش عفونت در معده و روده‌ها و توقف اسهال نیز مؤثر است.
۴. درمان زگیل
زگیل از بیماری‌های مسری پوستی است که معمولا درمان‌های پزشکی آن موفقیت‌آمیز نیستند. گاهی درمان زگیل با مشکلات فراوانی همراه است و ممکن است که ناحیه آسیب‌دیده بزرگ‌تر شود. درمان زگیل صورت نیز بسیار دشوارتر از بدن است. در طب سنتی ایران از روغن مورد به‌عنوان درمان موضعی کم‌هزینه‌ای برای زگیل استفاده می‌شود.
در پژوهشی، ۲ بیمار مبتلا به زگیل معمولی تحت‌درمان قرار گرفتند. این بیماران روی بدن و صورت خود زگیل داشتند. از آنها خواسته شد که روغن را فقط روی پوست بدن خود بمالند، ولی علاوه بر زگیل‌های بدن، زگیل‌های صورت آنها نیز از بین رفتند. دانشمندان حدس می‌زنند که شاید روغن مورد علاوه بر اثرات ضدویروسی، اثرات سیستمیک نیز در سراسر بدن داشته باشد.
۵. خلط‌آور
استفاده منظم از روغن مانع از ایجاد و تجمع بیشتر خلط می‌شود. روغن مورد گرفتگی مجاری بینی، برونش‌ها و ریه‌ها را باز می‌کند و سرفه را تسکین می‌دهد.
۶. کمک به سلامت اعصاب
این روغن گیاهی ثبات اعصاب را حفظ می‌کند و شما را از عصبی‌شدن یا استرس بیجا بر سر مسائل بی‌اهمیت دور نگه می‌دارد. روغن مورد ماده‌ای مفید برای اختلالات عصبی مانند آلزایمر، پارکینسون، لرزش اندام‌ها، ترس، سرگیجه، اضطراب و استرس است.
۷. آرام‌کردن بدن
روغن مورد آرامش‌بخش است. این خاصیت موجب رهایی از بسیاری مشکلات می‌شود، از جمله:
- تنش و استرس؛
- رنجش و عصبانیت؛
- پریشانی و افسردگی؛
- التهاب و سوزش و آلرژی.
۸. درمان بی‌خوابی
برای درمان بی‌خوابی می‌توانید روغن مورد را اسپری کنید، با آب وان حمام ترکیب کنید یا یک قطره از آن را پشت گردن و نقاط نبض مچ دست‌ها بمالید.
۹. تقویت میل جنسی
روغن مورد موجب کاهش مشکلاتی مانند ضعف جنسی، سردی، اختلال در نعوظ و کاهش میل جنسی می‌شود.
۱۰. بهبود تنفس
این خاصیت روغن مورد به‌دلیل مقابله آن با تجمع خلط و ترشحات در مجاری تنفسی است. روغن از تشکیل خلط جلوگیری می‌کند و موجب تسکین سرفه و مشکلات تنفسی می‌شود. این روغن برای رفع گرفتگی سیستم تنفسی و سینوس‌ها نیز مفید است.
برای بهره‌مندی از این خاصیت مورد، می‌توانید روغن را اسپری کنید. همچنین می‌توانید ۴ تا ۵ قطره روغن مورد را به نمک حمام خود اضافه کنید و با آب وان حمام ترکیب کنید یا ترکیبی رقیق‌شده را روی سینه یا پشت خود بمالید.
۱۱. تعادل انرژی‌های مردانه و زنانه
روغن مورد با رهاکردن ما از خشم و درگیری‌های درونی به تعادل انرژی‌های مردانه و زنانه در بدن کمک می‌کند. این برای کسانی که احساس سرکوب‌شدن یا سردرگمی در زندگی دارند نیز مفید است. تعادل میان انرژی‌های مردانه و زنانه برای تکامل معنوی و روحی ما مهم است.
۱۲. اداپتوژن (Adaptogen)
گیاه مورد اداپتوژنی است که می‌تواند بسته به شرایط فرد، موجب افزایش یا کاهش فعالیت تیروئید شود. داروها توانایی چنین تشخیص هوشمندانه‌ای را ندارند و مانند ربات طبق دستورات عمل می‌کنند. دکتر دنیل پنوئل روغن مورد را از نظر برطرف‌کردن عدم تعادل هورمونی تیروئید و تخمدان‌ها بررسی کرده است.
۱۳. درمان مالاریا
به‌طور سنتی از روغن مورد برای درمان مالاریا استفاده می‌شود. مالاریا نوعی بیماری انگلی است که به‌وسیله پشه‌ها به انسان منتقل می‌شود. این بیماری در خاورمیانه و آفریقا شایع است و موجب بیماری شدید و مرگ می‌شود. دانشمندان در پژوهشی، از این روغن برای درمان موش‌های مبتلا به مالاریا استفاده کردند. استفاده از این روش درمانی منجر به سرکوب ۸۴درصد فعالیت انگلی پس از ۴ روز شد. پژوهشگران عقیده دارند که ممکن است این روش درمانی برای انسان ابتلا به مالاریا نیز مؤثر باشد.
۱۴. کاهش قندخون
از برگ‌های مورد و روغن به‌دست‌آمده از برگ‌ها برای کاهش سطح گلوکز خون بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود. در تحقیقی روی خرگوش‌های دیابتی و غیردیابتی، تأثیر دوزهای تکی و چندگانه روغن مورد بر سطح قند خون هر ۲ گروه اندازه‌گیری شد. خرگوش‌های غیردیابتی پس از دریافت دوزهای خوراکی روغن، تغییری در سطح قندخون نداشتند. ولی خرگوش‌های دیابتی کاهشی ۵۱درصدی در سطح قندخون پس از ۴ ساعت داشتند. تکرار تجویز روغن مورد به‌صورت یک بار در روز به خرگوش‌های دیابتی موجب حفظ سطح قندخون پایین‌تر در طول مطالعه یک‌هفته‌ای شد. در این پژوهش محققان از ۵۰ میلی‌گرم و ۱۰۰ میلی‌گرم روغن مورد به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن استفاده کردند. در این پژوهش کاهشی ۱۴درصدی تری‌گلیسیرید سرم نیز مشاهده شد.
۱۵. درمان زخم‌های دهانی
استوماتیت آفتی عودکننده (RAS) اختلالی شایع و دردناک با علت ناشناخته است. برخی افراد از مورد برای درمان زخم‌های دهان استفاده می‌کنند. در مطالعه‌ای که یک کارآزمایی بالینی تصادفی دوسوکور کنترل‌شده قبل و بعد بود، پس از ۶ روز استفاده از روغن مورد هیچ عارضه جانبی گزارش نشد. در این آزمایش مورد در کاهش اندازه زخم‌های دهان مؤثر بود و قرمزی پوست، ترشحات و درد را کاهش داد.
۱۶. دفع پشه
مورد نیز مانند اکالیپتوس ضدحشره است. اگر در منطقه‌ای با آب‌وهوای گرم زندگی می‌کنید، می‌توانید چند درختچه مورد را در حیاط خانه بکارید تا پشه‌ها را دور نگه دارید. مورد را در گلدان نیز می‌توان کاشت و در ماه‌های سرد در خانه نگهداری کرد. مورد آفات را دور نگه می‌دارد و عطر دل‌نشینی در اتاق پخش می‌کند که برای سیستم تنفسی نیز مفید است.
۱۷. درمان هموروئید یا بواسیر
مورد به‌دلیل داشتن تانن بالا ماده‌ای قابض است و برای درمان بواسیر بسیار مؤثر است. ۶ قطره روغن مورد را به ۳۰ گرم کرم سرد (cold cream) اضافه و خوب مخلوط کنید. چند بار در روز ترکیب حاصل را روی موضع بمالید تا تورم یا درد فروکش کند.
۱۸. درمان آکنه
مورد در موارد بد آکنه بسیار مؤثر است، به‌ویژه وقتی جوش‌های سرسفید دردناک داشته باشید. ۱۰ میلی‌لیتر (۲ قاشق چای‌خوری) روغن هسته انگور، ۱ قطره روغن جوانه گندم و ۷ قطره روغن مورد را ترکیب کنید و چند بار در روز استفاده کنید تا جوش‌هایتان بهتر شوند. پوست را قبل و بعد از استفاده از روغن مورد با لوسیونی شامل ۵۰ میلی‌لیتر گلاب و ۵ قطره روغن مورد تمیز کنید. خاصیت منقبض‌کنندگی این روغن برای پوست چرب که معمولا دچار آکنه می‌شود، بسیار مفید است.
سایر فواید و کاربردها
از روغن مورد می‌توان برای آماس مثانه (cystitis)، عفونت مجاری ادراری و مشکلات مزمنی مانند لکوره (ترشحات واژن) استفاده کرد. این روغن برای عفونت‌های قفسه سینه در کودکان و افراد مسن نیز مفید است.
می‌توانید گل‌های مورد را خشک کنید و در گلدان بگذارید. در گذشته از برگ‌های این گیاه به‌عنوان پولیشی معطر برای مبلمان چوبی استفاده می‌شد. پوست درختچه و ریشه آن نیز به‌دلیل وجود تانن، در دباغی کاربرد داشتند. از روغن مورد به‌دست‌آمده از میوه گیاه معمولا به‌عنوان طعم‌دهنده در نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.
طرز تهیه روغن مورد
روغن مورد نیز مانند بسیاری از روغن‌های گیاهی با تقطیر بخار گل، برگ و ساقه به دست می‌آید. البته در خانه نیز می‌توان این روغن را با استفاده از برگ‌های مورد تهیه کرد.
برای تهیه روغن مورد به این مواد نیاز دارید:
- ۳ تا ۴ پیمانه برگ مورد تازه یا یک پیمانه برگ مورد خشک؛
- روغن‌زیتون فوق‌بکر یا روغن هسته انگور فشرده سرد؛
- ظرف شیشه‌ای استوانه‌ای؛
- قابلمه بزرگ با دسته‌های مقاوم به حرارت فر؛
- فیلتر قهوه؛
- صافی؛
- بطری یا ظرف شیشه‌ای استوانه‌ای تیره.
تهیه روغن دم‌کرده داغ (Hot Oil Infusion)
۱. ۳ پیمانه برگ تازه مورد را با چاقو خرد کنید.
۲. روغن خالص را داخل شیشه بریزید، طوری که تقریبا ۲٫۵ سانتی‌متر بالای برگ‌های خردشده قرار بگیرد. شیشه را داخل قابلمه قرار دهید.
۳. فر را از قبل تا دمای ۲۰۰ درجه فارنهایت (۹۳ درجه سانتی‌گراد) گرم کنید. قابلمه را بدون در داخل فر بگذارید. وقتی روغن شروع به جوشیدن کرد، حرارت را کمی کم کنید تا روغن در دمایی قرار بگیرد که به‌آرامی بجوشد.
۴. با قاشق چوبی هر ۲۰ دقیقه مخلوط را هم بزنید. روغن را تا زمانی بجوشانید که برگ‌ها مجعد و بدرنگ شوند. این یعنی برگ‌ها دیگر روغنی ندارند.
۵. فیلتر قهوه را داخل صافی بگذارید و روی شیشه تیره‌رنگ قرار دهید. عصاره مورد را از فیلتر عبور دهید تا چیزی در ظرف باقی نماند.
۶. در شیشه را محکم ببندید و آن را در جایی خنک، تاریک و خشک قرار دهید.
تهیه روغن دم‌کرده سرد (Cold Oil Infusion)
۱. ۱ پیمانه برگ مورد خشک را خرد کنید.
۲. برگ‌های خردشده را داخل شیشه‌ای بریزید و آن را با روغن هسته انگور پرس سرد پر کنید، طوری که روغن تقریبا ۲٫۵ سانتی‌متر بالاتر از برگ‌های خردشده قرار بگیرد.
۳. در شیشه را ببندید و آن را در جایی گرم در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید. شیشه باید ۲ هفته آنجا بماند و دست‌کم ۲ بار در روز آن را به‌شدت تکان دهید.
۴. فیلتر قهوه را داخل صافی بگذارید و صافی را روی ظرف شیشه‌ای تیره‌ای قرار دهید. روغن را از صافی رد کنید تا دیگر روغنی در ظرف باقی نماند.
۵. در شیشه را ببندید و آن را در جایی خنک، خشک و تاریک قرار دهید.
سخن پایانی
استفاده از روغن مورد در دوزهای معمولی عارضه جانبی ایجاد نمی‌کند، ولی مصرف روغن رقیق‌نشده می‌تواند موجب بروز واکنش‌های آلرژیک مانند تحریک و قرمزی پوست در افراد با پوست حساس شود. همیشه باید به واکنش بدن به هر ماده یا مکمل جدیدی توجه کنید و در صورت بروز هرچیز غیرعادی به پزشک مراجعه کنید.
شما بگویید
روغن مورد روغن پرخاصیتی است که بسیاری از ما درباره خواص فراوان آن چیزی نمی‌دانستیم. به‌نظر شما کدام خاصیت این روغن کاربردی‌تر و مفیدتر است؟ اگر تا به حال از این روغن استفاده کرده‌اید، آیا مفید بوده و انتظارات شما را برآورده کرده است؟
