حتما شنیده‌اید که پای ویروس کرونا به ایران هم باز شده است. خب! این اصلا خوشایند نیست اما آن‌قدرها هم نباید استرس و ناراحتی به خودتان وارد کنید. چرا؟ چون خوشبختانه با رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی به‌سادگی می‌توان جان خود را نجات داد و ویروس‌ها را از خود دور کرد. یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌توان انجام داد، یادگرفتن روش صحیح شستن دست ها و رعایت بهداشت است. اصلا از کرونا هم که بگذریم، برای جلوگیری از ابتلا به هر ویروسی باید دست‌ها را خوب شست. شست‌وشوی دست‌ها به‌شکل اصولی می‌تواند از گسترش و واگیری عمومی بیماری های ویروسی جلوگیری کند.
چرا دانستن روش صحیح شستن دست ها جان‌تان را از کرونا نجات می‌دهد؟
شستن دست‌ها نخستین گامی است که در پیشگیری از بیماری‌های ویروسی باید رعایت کرد، به‌خصوص گونه‌ای از بیماری ها که از طریق قطرات ناخوشایند بزاق و بینی منتقل می‌شوند. شاید باور نکنید که دانستن روش صحیح شستن دست ها تا چه حد از شیوع و گسترش کرونا یا هر بیماری ویروسی دیگری جلوگیری می‌کند. این را ما نمی‌گوییم بلکه پزشکان متخصصی می‌گویند که به قدرت کف صابون و آب به‌شدت ایمان دارند.
سازمان جهانی بهداشت در دستورالعمل خود برای پیشگیری از ابتلا به کرونا اعلام کرده است که همه باید دست‌هایشان را به‌طور مکرر با آب و صابون بشویند. با وجود تأکید زیاد پزشکان درباره اثرگذاری شست‌وشوی دست‌ها بر پیشگیری از ابتلا به کرونا، باز هم بسیاری از مردم تردید دارند که راهکاری به این سادگی می‌تواند به‌آسانی جان‌شان را نجات دهد. اگر شما هم در دستهٔ این افراد هستید، بهتر است زودتر باورهایتان در این مورد را عوض کنید.
آیا می‌دانید که ۳۰ درصد از مردم دست‌هایشان را نمی‌شویند؟
محققان در دانشگاه ام.آی.تی (Massachusetts Institute of Technology) با انجام تحقیقاتی، تصمیم گرفته‌اند به‌صورت علمی به ما اثبات کنند که شک و تردیدها درباره اثرگذاری شستن دست‌ها بر پیشگیری از بیماری‌های ویروسی مانند کرونا بی‌اساس است. آنها در پژوهش خود که در مجلهٔ علمی ریسک آنالیزیس (Risk Analysis) به چاپ رسیده است از مدل‌سازی اپیدمیولوژیک یا همه‌گیرشناسانه (epidemiological) استفاده کرده‌اند و بهکمک داده‌های مختلف، سعی داشته‌اند متوجه اثر رعایت بهداشت فردی در کاهش نرخ شیوع بیماری‌های ویروسی شوند.
متأسفانه، نتیجهٔ تحقیقات اولیه پژوهشگران نشان می‌دهد که ۳۰ درصد از مردم بعد از خروج از سرویس‌بهداشتی، دست‌هایشان را نمی‌شویند. پروفسور کریستوس نیکولیدز (Christos Nicolaides)، نویسندهٔ همکار در نگارش مقالهٔ مرتبط با این پژوهش می‌گوید: از میان آن ۷۰ درصدی که بعد از خروج از سرویس‌بهداشتی، دست‌ها را می‌شویند، ۵۰ درصد روش صحیح شستن دست ها را می‌دانند. از میان کسانی که دست خود را می‌شویند، بیشتر افراد زمانی زیر ۱۵ ثانیه را صرف این کار می‌کنند؛ مثلا اگر جمعیت افرادی را در نظر بگیرید که در فرودگاه هستند، از هر ۵ نفر فقط ۱ نفر دست‌هایش را به‌خوبی شسته است؛ یعنی فقط ۲۰ درصد از جمعیت، دست‌ها را خوب و درست می‌شویند.
به‌نظر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها در آمریکا (CDC)، بهترین روش شستن دست‌ها استفاده از آب و صابون است: به‌طوری‌که کف دست‌ها را کاملا به هم بمالید، پشت دست را خوب بشویید و بین انگشتان و زیر ناخن‌ها را هم به‌دقت تمیز کنید و بشویید. اجازه بدهید در ادامه کمی بیشتر دربارهٔ روش صحیح شستن دست ها برایتان بگوییم و بعد دوباره به‌سراغ نتایج و دستاوردهای تیم تحقیقاتی دانشگاه ام.آی.تی (MIT) برویم.
چه وقت دست‌هایمان را بشوییم؟
یادتان باشد که با دست‌هایتان می‌توانید ناجی جان خود و خانواده‌تان باشید و از ابتلا به بیماری‌های ویروسی مختلف مانند کرونا در امان بمانید. شستن مکرر دست‌ها و آگاهی از روش صحیح این کار باعث می‌شود که از ویروس و میکربها دور بمانید. در موارد زیر، احتمال دریافت و پخش ویروس‌ها بیشتر است؛ پس شستن دست‌ها هم ضروری‌تر خواهد بود:
- قبل، در حین و بعد از آماده‌کردن غذا؛
- قبل از خوردن غذا؛
- قبل و بعد از مراقبت از فردی که دچار اسهال یا استفراغ است؛
- قبل و بعد از لمس زخم روی بدن؛
- بعد از استفاده از سرویس‌بهداشتی؛
- بعد از عوض‌کردن پوشک کودک یا بردن او به سرویس‌بهداشتی؛
- بعد از فین‌کردن یا همان تخلیه‌ٔ بینی، عطسه یا سرفه؛
- بعد از لمس حیوان، غذای حیوان یا دست‌زدن به ادرار و مدفوع آن؛
- بعد از غذادادن یا رسیدگی به حیوان خانگی (بررسی احتمال ابتلای حیوانات خانگی به کرونا)؛
- بعد از دست‌زدن به زباله‌ها.
روش صحیح شستن دست ها در ۵ گام ضروری
یادگیری روش صحیح شستن دست ها از جمله کارهای ضروری برای حفظ سلامتی است. این کار اصلا سخت یا زمان‌بر نیست و به‌راحتی می‌تواند حافظ سلامتی‌تان باشد. اگر همهٔ افراد جامعه دست‌هایشان را به‌طور صحیح بشویند، دیگر ویروس و میکرب از یکی به دیگری منتقل نمی‌شود و محیط‌های مختلف (منازل، بیمارستان‌ها، مهدکودک‌ها، ادارات و محل‌های کار مختلف و…) از عناصر بیماری‌زا تخلیه و پاک می‌شوند.
در هر بار شستن دست‌ها این گام‌ها را در نظر بگیرید:
۱. دست‌ها را با آب پاک و جاری (سرد یا گرم) خیس کنید. شیر آب را ببندید و به‌سراغ صابون بروید.
۲. دست‌ها را به هم بمالید تا صابون کف کند. پشت دست‌ها، بین انگشتان و زیر ناخن‌ها را هم با کف صابون بشویید.
۳. مالیدن دست‌های کفی به همدیگر را دست‌کم ۲۰ ثانیه ادامه بدهید. اگر نمی‌دانید ۲۰ ثانیه چقدر است، ۲ بار پشت‌سرهم ترانۀ «تولدت مبارک» را تا انتها بخوانید تا ۲۰ ثانیه بگذرد. یا بشمارید: ۱۰۰۱، ۱۰۰۲، ۱۰۰۳ تا ۱۰۲۰.
۴. دست‌ها را با آب تمیز و روان به‌خوبی آب‌کشی کنید؛
۵. دست‌ها را با حوله‌ای تمیز یا دستگاه خشک‌کن، خشک کنید.
آیا وقتی آب نیست، از ضدعفونیکنندهٔ دست‌ها استفاده می‌کنید؟
در بیشتر مواقع، شستن دست‌ها با آب و صابون بهترین روش دور‌کردن میکربها و ویروس‌هاست؛ اما زمانی که به آنها دسترسی ندارید، چه باید کرد؟ در این مواقع باید از مواد ضدعفونیکنندهٔ دست‌ها استفاده کنید. لازم است این مواد (ژل یا محلول) حاوی حداقل ۶۰ درصد الکل باشند. برای اینکه بدانید مادهٔ ضدعفونی‌کننده موردنظر شما الکل دارد یا خیر، به توضیحات روی بسته‌بندی آن دقت کنید.
مواد ضدعفونی‌کننده به‌شکل قابل‌ملاحظه‌ای از میزان آلودگی‌های روی دست می‌کاهند، اما باوجوداین:
- تمام انواع آلودگی‌ها را از بین نمی‌برند؛
- وقتی دست‌ها به‌طور محسوسی چرب و کثیف‌اند، این پاک‌کننده‌ها کافی نخواهند بود؛
- ضدعفونی‌کننده‌ها توانایی پاک‌سازی دست‌ها از آلودگی‌هایی مانند آفت‌کُش‌ها یا فلزات سنگین را ندارند.
چطور از محلول‌های ضدعفونی‌کننده استفاده کنید؟
- ماده پاک‌کننده را به مقداری که روی بسته‌بندی آن توضیح داده شده است روی دست‌ها بریزید؛
- دست‌ها را به هم بمالید؛
- ماده را روی تمام سطح دست و انگشتانتان پخش و صبر کنید تا خشک شود. این مرحله باید حدود ۲۰ ثانیه طول بکشد.
آیا رعایت بهداشت مانع از شیوع بیماری‌هایی مانند کرونا می‌شود؟
دانستن روش صحیح دست ها و رعایت بهداشت سهم بزرگی در جلوگیری از شیوع بیماری‌هایی مانند کرونا دارد. در بخش‌های قبلی مقاله از پژوهش محققان دربارهٔ شستن دست‌ها و بهداشت در دانشگاه ام.آی.تی (MIT) گفتیم. این محققان در روند پژوهش خود از داده‌هایی دربارهٔ پروازهای جهانی استفاده کردند. همان‌طور که گفته شد، بنا به تحقیقات، فقط ۲۰ درصد از افراد حاضر در یک فرودگاه، دست‌هایشان را می‌شویند.
این داده‌ها و پژوهش‌ها با بررسی مدت پروازها، فواصلی که در پرواز طی می‌شود، میزان ارتباطات میان افراد در فرودگاه و هواپیما و مدت‌زمان تخمینی حضور مسافران در فرودگاه بررسی و مطالعه شده‌اند.
با درنظرگرفتن این موارد و بررسی شیوهٔ برقراری ارتباط افراد با دیگران و محیط اطراف‌شان، محققان الگوهای نشر عوامل بیماری‌زا را طراحی کردند؛ یعنی باتوجه‌به شکل تماس افراد باهم و با محیط اطراف، پژوهشگران تلاش کردند الگو و مدلی برای انتقال مواد بیماری‌زا و شیوع آن طرح کنند. پس به سراغ ۱۲۰ فرودگاهی رفتند که نقش‌هایی بنیادی در شیوع عوامل بیماری‌زا دارند؛ البته فرودگاه‌های منتخب لزوما مواردی نبودند که بیشترین تردد را دارند.
فرودگاه‌های پرخطر در شیوع بیماری‌ها کدام‌اند؟
فرودگاه‌های توکیو در ژاپن و هونولولو در هاوایی از فرودگاه‌هایی هستند که نقش مهمی در انتقال و شیوع بیماری‌ها دارند؛ علت این است که پروازهای مستقیم متعددی به بزرگ‌ترین فرودگاه‌های دنیا دارند؛ ضمن اینکه کشورهای مختلف نیم‌‌کرهٔ شرقی و غربی دنیا را به هم وصل می‌کنند. همهٔ این عوامل و شرایط باعث می‌شود فرودگاه‌های نام‌برده عاملی برای توزیع ویروس‌ها و میکربها در دنیا باشند.
حال، اگر همهٔ افراد روش صحیح شستن دست ها را بدانند و به‌طور مرتب، نظافت را رعایت کنند، دیگر عوامل بیماری‌زا در دنیا به‌سادگی شیوع پیدا نمی‌کنند. اگر به‌جای ۲۰ درصد از افراد حاضر در فرودگاه که دست‌هایشان را می‌شویند، ۶۰ درصد دست‌هایشان را بشویند، بنا به تحقیقات، میزان شیوع بیماری‌ها و عفونت‌ها در حدود ۷۰ درصد کاهش پیدا می‌کند.
حتی اگر ۱۰ درصد به کسانی اضافه شود که دست‌هایشان را می‌شویند، شیوع بیماری‌ها تا ۲۴ درصد کاهش پیدا می‌کند. پس همان‌طور که می‌بینید، آگاهی از روش صحیح شستن دست ها می‌تواند سلامتی همهٔ مردم دنیا را تا حد زیادی تضمین کند.
رعایت نظافت دست‌ها و بهداشت در مکان‌های مختلف چگونه است؟
هرقدر که میزان اطلاع‌رسانی‌ها درباره اهمیت نظافت و شستن دست‌ها بیشتر شود، امکان ارتقای وضعیت سلامت در میان افراد دنیا هم بیشتر می‌شود. مثلا مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها به‌مناسبت ۱۵ اکتبر، روز جهانی شستن دست‌ها، کمپین «زندگی با دست‌های شسته بهتر است» را راه‌اندازی کرده است. کمپین شست‌وشوی دست‌ها با هدف تشویق بزرگ‌سالان راه‌اندازی شده است و از آنها می‌خواهد که با شستن دست‌ها هم بیماری‌ها را از خود دور کنند و هم الگویی مناسب برای فرزندان‌شان در رعایت بهداشت باشند.
بنا به پژوهشی که در بخش‌های قبل مقاله از آن صحبت کردیم، اگر فرودگاه‌هایی که نقش مهمی در شیوع بیماری‌ها دارند ( مهم‌ترین آنها در حدود ۱۰ مورد هستند) با فرهنگ‌سازی باعث شوند که مسافران‌شان دست‌های خود را بیشتر بشویند، امکان دارد که انتقال عوامل بیماری‌زا در دنیا تا ۳۷ درصد کاهش پیدا کند. پیشنهاد دانشمندان و پزشکان این است که اضافه‌کردن تعداد دست‌شویی‌ها (منظور دقیقا همان سینک شستن دست‌هاست نه توالت) می‌تواند افراد را به شستن بیشتر دست‌ها تشویق کند. حتی بهتر است که این دست‌شویی‌ها را در نقاطی خارج از سرویس‌های بهداشتی و در معرض دید مسافران قرار داد.
یکی دیگر از راه‌هایی که می‌توان بهکمک آن، شیوع بیماری‌ها را کاهش داد، ضدعفونی‌کردن مکرر سطوحی است که مسافران و افراد مختلف با آنها مدام در تماس‌اند. این تحقیق از موضوع بسیار مهمی در دنیا صحبت می‌کند: شیوع بیماری‌ها در دنیا و مبدأ پخش عوامل بیماری‌زا. اگر سیاست‌گذاران بهداشتی در کشورهای مختلف دنیا به این پژوهش دقت داشته باشند، استراتژی‌های بهتری برای سلامت عمومی، طراحی و اجرا خواهند کرد.
پیشگیری از آنفلونزا و کرونا در مدارس و محل کار چگونه است؟
دستمال‌کاغذی می‌تواند یکی از راه‌های نجات‌تان در اداره و محل کار باشد؛ مثلا بهکمک آن، دستگیره در را بگیرید و در را باز کنید، شیر آب را ببندید و باز کنید و… . بهتر است دستمال‌هایی که در مکان‌های عمومی قرار داده می‌شوند، از طریق دیسپنسرها در اختیار عموم گذاشته شوند. اگر نمی‌دانید دیسپنسر چیست، به تصویر بالا نگاه کنید. منظور همان جعبه‌ها یا دستگاه‌هایی است که می‌توانید از آنها دستمال را بیرون بکشید. برخی پزشکان معتقدند که حتی لمس دکمه‌های آسانسور با دست هم می‌تواند به انتقال ویروس‌ها به بدن منجر شود. به‌طورکلی، با رعایت بهداشت در مکان‌های عمومی و شناخت کثیف‌ترین نقاط در بیمارستان یا مکان‌های دیگر به حفظ سلامتی‌تان کمک کنید.
خوشبختانه بسیاری از مکان‌های عمومی در این روزها دارای شیرهای آب اتوماتیک‌اند و سنسور دارند. پس تماس دست‌ها با آنها بسیار کم خواهد شد. در هر حال، اگر تلاش کنید در مکان‌های عمومی کمترین میزان تماس با دستگیرهٔ در و مواردی مانند آن را داشته باشید، امکان انتقال ویروس‌ها به بدن‌تان کمتر خواهد شد.
در مدارس هم رعایت بهداشت بسیار ضروری است؛ مثلا کودکان باید بعد از استفاده از سرویس‌بهداشتی، دست‌های خود را تمیز بشویند. وجود ژل‌های ضدعفونی در هر کلاس هم می‌تواند مانع از پخش ویروس‌ها شود؛ مثلا زمانی‌که کودکی سرفه یا عطسه می‌کند، با استفاده از ژل‌های ضدعفونی‌کننده باید دست‌هایش را پاک کند. شاید خروج از کلاس برای شست‌وشوی مداوم دست‌ها دشوار باشد، اما اگر ژل‌های ضدعفونی بزرگ در کلاس‌های درس قرار بگیرد، رعایت بهداشت هم ساده‌تر خواهد بود.
به‌طورکلی، باید تلاش کنید که وسایل‌تان را تمیز نگه دارید و دست‌ها را مدام بشویید. مثلا دقت کنید که بعضی از وسایل پرکاربرد در منزل از دست‌شویی هم کثیف‌ترند؛ پس نیاز به ضدعفونی‌کردن آنها وجود دارد. با شناسایی وسایل پرکاربرد کثیف‌تر از دست‌شویی و تمیزکردن آنها، از بابت وجود ویروس‌ها و میکربها خیالتان راحت خواهد شد.
در آخر
از بیماری‌ها نترسید و خون‌سردی خود را حفظ کنید. با رعایت نکات بهداشتی ساده مانند یادگرفتن روش صحیح شستن دست ها به‌سادگی می‌توانید از پس بسیاری از ویروس‌ها برآیید.
می‌خواهم درمورد ویروس کرونا بیشتر بدانم
