روایت تکان‌دهنده زنان و کودکان از جنگ جهانی دوم

«جنگ چهره‌ی زنانه ندارد» درباره‌ی خود جنگ است، نه قهرمان‌ها یا پیروز میدان. درباره کاری است که جنگ با انسان‌ها می‌کند؛ اینکه چگونه مادری را مجبور می‌کند که بدن کودکش را با نمک ماساژ دهد که پوستش سرخ شود و تب کند تا بتواند با ترساندن سربازان آلمانی از تیفوس از بین آن‌ها رد شود و دارو جابه‌جا کند، یا چطور می‌شود به سپر انسانی‌ شلیک کنی در حالی که می‌دانی مادرت هم در بین آن انسان‌هاست. آدم‌ها خودشان در کتاب تعریف می‌کنند چطور مجبور شدند آدم بکشند، کشته شدن عزیزانشان را ببینند یا دوستان مجروحشان را رها کنند. سوتلانا آلکسیویچ برای نوشتن «جنگ چهره‌ی زنانه ندارد» به سراغ زنانی که در جنگ جهانی دوم در جبهه‌های شوروی حضور داشته‌اند رفته و حرف‌های صدها زن را شنیده است. از زنان پزشک و پرستار و رخت‌شو و آشپز گرفته تا خلبان و تک‌تیرانداز و فرمانده و پارتیزان که فعالیت نظامی داشته‌اند. زنانی که نکته مشترک روایت همه آن‌ها جزئیات دقیق و احساسات است. جزئیاتی که گاهی چنان نفس‌گیر می‌شوند که ممکن است دلتان بخواهد چند روزی کتاب را کنار بگذارید تا نفسی تازه کنید اما کتاب شما را چنان درگیر فاجعه جنگ می‌کند که بعید است بتوانید این کار را انجام دهید. 

چی بعد از ما می‌مونه؟ من معلم تاریخ هستم. تا جایی که یادمه، کتاب تاریخ رو سه بار تغییر ددادن. من از روی سه کتاب درسی مختلف درس دادم… بعد از ما چی می‌مونه؟ تا وقتی زنده‌ایم، از ما بپرسید. بعدش ما رو از خودتون در نیارید و نسازید. بپرسید… می‌دونید چه‌قدر سخته آدم کشتن؟

آخرین شاهدان، روایت کودکان از جنگ

جنگ سریع تمام نشد. می‌گویند چهار سال طول کشید. چهار سال کشت و کشتار… اما چند سال صرف تلاش برای فراموش کردن آن اتفاقات شد؟

آخرین شاهدان کتابی است که واقعا می‌تواند نظر آدم‌ها را درباره جنگ تغییر دهد. در جنگ جهانی میلیون‌ها کودک کشته و ناپدید شدند. سوتلانا آلکسیویچ سراغ آن‌ بچه‌هایی رفته که از جنگ زنده بیرون آمدند اما جنگ و خاطراتش هیچ‌وقت دست از سر آن‌ها برنداشت. روایت‌هایی که ممکن است تلخ و دردناک باشند اما حضور اعجاب‌انگیز زندگی در کشنده‌ترین شرایط جادوی این کتاب است و آن را خواندنی می‌کند.