نگاهی به اطرافتان بیندازید؛ طبیعت، محیط خانه، ماشین، لباس‌هایی که پوشیده‌ایم و حتی فیلم‌هایی که تماشا می‌کنیم همگی ترکیبی زیبا از رنگهای متنوع هستند. با کمی دقت متوجه می‌شویم رنگها فقط بخشی بی‌معنی از محیط ما نیستند، آنها زنده‌اند و بر احساسات و واکنش‌های ما در موقعیت‌های مختلف اثر می‌گذارند. رنگها به ما انرژی می‌بخشند و سبب آرامش روحی ما می‌شوند. در این مقاله، بررسی می‌کنیم رنگ درمانی چیست، چه تأثیرات و مزایایی دارد و چطور به درمان بیماری‌ها کمک می‌کند.
رنگ درمانی چیست؟
این روش درمانی که کروموپاتی یا کروموتراپی هم نامیده می‌شود، از رنگها برای درمان و کاهش برخی مشکلات جسمی و روحی استفاده می‌کند.
رنگ درمانی از گذشته تا امروز
جالب است که مصریان باستان هم از رنگ درمانی بهره می‌برده‌اند. مصریان به قدرت نور اعتقاد داشتند و از آن استفاده می‌کردند. اگرچه برخی از فرهنگ‌های غربی به ارتباط رنگها با سلامت جسم و روح اهمیت می‌دهند، کارشناسان پزشکی توجه چندانی به این روش ندارند و آن را علمی تجربی و نسبی می‌دانند. امروزه رنگ درمانی در روانپزشکی و پزشکی غرب جایگاه معتبری ندارد. بعضی از دلایلی که تا امروز مانع پذیرش رنگ درمانی شده‌اند عبارت‌اند از:
- ارتباط مستقیمی بین رنگهای خاص و سلامتی وجود ندارد.
- رنگها بر حال افراد اثر می‌گذارند، اما رنگی خاص با حالی خاصی ارتباط مستقیم ندارد.
- رنگ بر نحوه درک و رفتار ما اثر می‌گذارد، اما چگونگی آن مشخص نیست.
مهم‌ترین هدف رنگ درمانی چیست؟
مهم‌ترین هدف کروموپاتی برقراری نظم فیزیولوژیکی و تعادل روانی در انسان است که بر اساس واکنش متفاوت افراد به رنگها انجام می‌شود. کارشناسان اعتقاد دارند رنگها به روش‌های مختلف سبب بهبود شرایط فیزیکی و روحی ما می‌شوند. مثلا وقتی استرس داریم، رنگها با ایجاد آرامش و تعادل روحی کمکمان می‌کنند و وقتی افسرده هستیم، به ما روحیه و انرژی می‌دهند. برخی از افراد با دیدن رنگ سبز و دویدن روزانه در طبیعت حال بهتری پیدا می‌کنند و برخی با پوشیدن لباس زردرنگ.
رنگها و چاکراهای بدن
در طب شرقی و فلسفه هند، بدن ۷ چاکرا با رنگهای متفاوت دارد که بر اساس رنگ و محدوده بدن دسته‌بندی می‌شوند و هرکدام مسئول سلامتی همان بخش از بدن هستند. چاکراها مراکز قدرت معنوی و میدان انرژی بدن ما هستند که در ادامه درباره هرکدام توضیح داده‌ایم.
۱. چاکرای اول به رنگ قرمز
چاکرای اول یا ریشه در انتهای ستون فقرات قرار دارد و رنگش قرمز است. این چاکرا با زمین ارتباط مستقیم دارد و راه ارتباط و تبادل انرژی ما با زمین است.
۲. چاکرای دوم به رنگ نارنجی
چاکرای دوم (چاکرای خاجی) زیر ناف قرار دارد و رنگش نارنجی است. تبادل انرژی این چاکرا بر دستگاه تولیدمثل، کلیه‌ها، ترشح آدرنال و میزان درک انسان از لذت تأثیر می‌گذارد. فعالیت کامل چاکرای نارنجی به عملکرد بهتر ذهن شما کمک می‌کند.
۳. چاکرای سوم به رنگ زرد
چاکرای شبکه خورشیدی با رنگ زرد بین ناف و جناغ سینه قرار دارد. این چاکرا به بخش‌هایی از بدن مانند لوزالمعده، کبد، دستگاه گوارش و کیسه صفرا مرتبط است. چاکرای خورشیدی علاوه بر فیزیک، بر مثبت‌اندیشی، توانمندی و تندرستی شما نیز تأثیر می‌گذارد.
۴. چاکرای چهارم به رنگ سبز
سبز نشان‌دهنده چاکرای قلب است. فعالیت این چاکرا به قلب، ریه‌ها و سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. میدان مغناطیسی چاکرای چهارم با سیستم عصبی، تمرکز ذهنی، مهربانی و توانمندی احساسی شما مرتبط است.
۵. چاکرای پنجم به رنگ آبی
چاکرای گلو با رنگ آبی نشان داده می‌شود. این چاکرا به غده تیروئید و متابولیسم بدن انرژی می‌دهد و از شما انسانی اهل مذاکره و صلح‌طلب می‌سازد.
۶. چاکرای ششم به رنگ نیلی
چشم سوم در بین ابروها قرار دارد و رنگ آن نیلی است. غده هیپوفیز و صنوبری با چاکرای ششم در ارتباط هستند. چرخه خواب، عزت‌نفس، خرد و شهود از این چاکرا انرژی می‌گیرند.
۷. چاکرای هفتم به رنگ بنفش
چاکرای تاجی در بالای سر قرار دارد، رنگ آن بنفش است و با معنویت انسان ارتباط دارد. غده صنوبری، حساسیت به نور، خواب و رؤیاهای صادقانه از آن انرژی می‌گیرند.
روش‌های استفاده از رنگ درمانی
شاید از خودتان بپرسید رنگ درمانی چطور از فرکانس رنگها استفاده می‌کند. ۲ راه وجود دارد، اولی حس بینایی است و دومی تاباندن نور به بخش‌های بدن با استفاده از دستگاه‌های مخصوص.
۱. تأثیر رنگ درمانی از طریق بینایی
ساده‌ترین راه تأثیر رنگها، دیدنشان و تمرکز چشم‌ها بر آنهاست. چند دقیقه که به یک رنگ نگاه کنید، چشم‌هایتان فرکانس و اثرات درمانی آن را دریافت می‌کنند. مهم‌ترین نکته در این روش، انتخاب رنگ صحیح است. رنگ سبز به شما امنیت، رنگ نارنجی شادی و قرمز هیجان می‌دهد. تأثیر رنگها روی افراد متفاوت است و شاید ۲ نفر به یک رنگ واکنش‌های متفاوتی نشان بدهند. مثلا کسی که درگیر اضطراب است به رنگ آبی نیاز دارد و فردی با علائم افسردگی نباید از آن استفاده کند. پس برای انتخاب رنگ مناسب حتما از درمانگران باتجربه مشورت بگیرید.
۲. رنگ درمانی با تاباندن نور به پوست بدن
هر رنگی طول موج متفاوتی دارد. درمانگران متخصص، طول موج مناسب را به بخش‌هایی می‌تابانند که نیاز به درمان دارند. برای این کار از دستگاه‌هایی استفاده می‌کنند که لامپ‌هایی با توان بیش از ۵۰۰ وات دارند.
تأثیر روانی رنگهای اصلی
هر رنگ تأثیر متفاوتی بر ذهن و جسم ما دارد. با شناخت تأثیر رنگها بر قسمت‌های مختلف بدن می‌توانید نتیجه بهتری از درمان بگیرید. در ادامه، تأثیر رایج‌ترین رنگها و نحوه استفاده از آنها برای درمان را بررسی می‌کنیم.
۱. رنگ سبز و خاصیت درمانی آن
سبز متعادل‌ترین و ایمن‌ترین رنگ است و معمولا رنگ درمانی با رنگ سبز شروع می‌شود تا افراد احساس امنیت بیشتری کنند. زمانی که احساس غم، ناامیدی و افسردگی می‌کنید، رنگ سبز به بهبود خلق‌وخوی شما کمک می‌کند. اگر به استفاده از رنگ سبز در دکوراسیون خانه فکر می‌کنید، باید بدانید برخی سبزهای ترکیبی و روشن به شما احساس اضطراب منتقل می‌کنند، بنابراین باید از رنگ سبز طبیعی استفاده کنید. این رنگ علاوه بر ایجاد حس امنیت، به تقویت احساس عشق و شادی و آرامش درونی نیز کمک می‌کند. با رنگ سبز امید، قدرت، انعطاف‌پذیری و استقلال بیشتری دارید.
۲. رنگ آبی و خاصیت درمانی آن
اگر احساس ضعف می‌کنید، از رنگ آبی بیشتر استفاده کنید. رنگ آبی به افزایش خلاقیت، وفاداری و معنویت شما کمک می‌کند. با رنگ آبی راحت‌تر احساس‌تان را بیان می‌کنید و با حقیقت درونتان روبه‌رو می‌شوید. رنگ آبی سرد و برای ایجاد آرامش در مدیتیشن و درمان بی‌خوابی بهترین انتخاب است. در عین حال، آبی تیره ممکن است در بعضی افراد احساس غم، افسردگی یا پوچی ایجاد کند.
۳. رنگ زرد و خاصیت درمانی آن
زرد در رنگ درمانی برای ایجاد انرژی، شادی، تقویت هوش و افزایش عمل‌گرایی استفاده می‌شود. هرچند ممکن است زردهای خیلی روشن حس فانی بودن را منتقل کنند. اگر این احساس به سراغتان آمد، حتما با درمانگر خود بگویید.
۴. رنگ نارنجی و خاصیت درمانی آن
نارنجی نماد فراوانی، لذت، رفاه و تمایلات جنسی است. با رنگ نارنجی ذهن و جسم شما ارتباط بهتری با هم برقرار می‌کنند. درمانگران معمولا از رنگ نارنجی برای افرادی که علائم اضطراب دارند استفاده نمی‌کنند. نارنجی مانند زرد به شما احساس شادی می‌دهد و طیف روشن‌تر آن برای افزایش اشتها مناسب است.
۵. رنگ قرمز و خاصیت درمانی آن
رنگ قرمز برای انرژی بخشیدن به افرادی استفاده می‌شود که احساس خستگی و افسردگی دارند. همان اندازه که قرمز برای این افراد مناسب است برای افرادی که تنش زیادی دارند نامناسب است. رنگ قرمز بیشتر از نارنجی تحریک‌پذیری ایجاد می‌کند، به مسائل عاطفی انرژی بیشتری می‌دهد، در شما نیاز به استقلال مالی ایجاد می‌کند و به شما اشتیاق بیشتری برای تلاش‌کردن می‌دهد. با توجه به انرژی نور قرمز، استفاده از آن در نواحی سر و برای افرادی که شرایط روحی مناسبی ندارند توصیه نمی‌شود.
۶. رنگ بنفش و خاصیت درمانی آن
رنگ بنفش ارتباطی قوی با زیبایی، معنویت و سعادت‌مندی دارد. در رنگ درمانی برای افزایش آرامش بدن از بنفش روی پیشانی و گردن استفاده می‌شود.
استفاده از رنگها در هنردرمانی
تصور کنید برای کشیدن نقاشی به شما چند رنگ متفاوت بدهند. برای شروع از چه رنگ‌هایی استفاده می‌کنید؟ شاید با این سؤال به روانشناسی رنگها فکر کنید، اما با انتخاب رنگ و ترکیب آنها در نقاشی‌تان به درمانگر نشان می‌دهید چطور با شما رفتار کند و چه مشکلاتی دارید. رنگها در هنردرمانی معانی متفاوتی دارند، مثلا رنگ نارنجی ممکن است نشان‌دهنده سوءاستفاده جنسی باشد و رنگ خاکستری نشان‌دهنده احساس افسردگی و ناامیدی. اگرچه هنردرمانی از نظر تکنیکی با رنگ درمانی متفاوت است، هر دو روش از تأثیر رنگها بهره می‌برند.
تأثیر رنگ درمانی بر بیماری‌ها
پزشکان هنوز اثربخشی کروموتراپی را تأیید نکرده‌اند، اما افراد زیادی معتقدند رنگ درمانی به بهترشدن شرایط روحی و جسمی آنها کمک می‌کند. در سال ۲۰۱۵، تحقیقی درباره اثرگذاری رنگ درمانی انجام شد و محققان متوجه تأثیر مثبت آن بر سرطان، فشار خون بالا، عفونت‌های پوستی و افسردگی شدند.
تحقیقات دیگری در سال ۲۰۱۹ نشانگر اثربخشی رنگ درمانی برای کاهش اضطراب دانش‌آموزان بود. در کل شواهد نشان می‌دهند استفاده از رنگها برای درمان این نوع بیماری‌ها مؤثرتر بوده است:
- فشارهای عصبی؛
- افسردگی؛
- پرخاشگری؛
- فشار خون بالا؛
- اختلالات خواب؛
- اضطراب؛
- بعضی سرطان‌ها؛
- عفونت‌های پوستی.
البته برای استفاده از رنگ درمانی به‌جای روش‌های طولانی و پردردسر، هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز داریم. در حال حاضر، تحقیقات کافی انجام نشده‌اند که نشان دهند رنگ درمانی روش درمانی مؤثر و قطعی است.
مزایای رنگ درمانی
تحقیقات و تجربه درمانگران در استفاده از رنگ درمانی نشان می‌دهد که این روش تأثیرات مثبت زیادی بر سلامت جسمی و ذهنی انسان‌ها دارد. چند نمونه از این تأثیرات را در ادامه بررسی می‌کنیم.
۱. درمان استرس
رنگهای خاص مانند آبی و سبز برای درمان افرادی مؤثرند که استرس دارند و بیشتر اوقات مضطرب هستند.
۲. افزایش اشتها
رنگهای گرم و محرک می‌توانند به افزایش اشتهای شما کمک کنند. برای مبارزه با بی‌اشتهایی از طیف رنگی گرم استفاده کنید.
۳. کاهش اختلال عاطفی فصلی
افراد معمولا در فصل زمستان به‌دلیل کمبود نور خورشید و شب‌های طولانی زمان بیشتری در خانه هستند و اختلالات عاطفی در فصل‌های سرد سال بیشتر است. رنگهای گرم مانند زرد و نارنجی به کاهش علائم این اختلالات کمک می‌کند.
۴. افزایش انرژی
رنگهای قرمز و زرد باعث افزایش انرژی شما می‌شوند. با استفاده از این طیف رنگی انگیزه بیشتری برای تغییر وضعیت خود خواهید داشت.
آیا رنگ درمانی برای شما مناسب است؟
با توجه به اینکه رنگها احساسات خاصی در افراد ایجاد می‌کنند و رنگ درمانی برای هر کسی منحصربه‌فرد و متفاوت عمل می‌کند، ممکن است برای شما مفید یا بی‌تأثیر باشد. قبل از شروع رنگ درمانی، به این سؤالات پاسخ دهید:
- می‌خواهید از روشی استفاده کنید که اثربخشی آن هنوز اثبات نشده است؟
- چقدر تحت‌تأثیر رنگهای محیط هستید؟
- درباره رنگ درمانی اطلاعات کافی دارید؟
- آیا درمان مؤثرتری برای شما وجود دارد؟
هر زمان به درمان قوی‌تر و درمانگر بهتری نیاز داشتید، باید برای تغییر وضعیت اقدام کنید. رنگ درمانی برای بهبود سلامت روانی و جسمانی شما پیشنهاد می‌شود، اما مهم است که با مشاوری حرفه‌ای صحبت کنید تا بتوانید بهترین مسیر برای سلامت روانی و زندگی شادی را برگزینید.
چطور این شیوه درمانی را شروع کنیم؟
- اگر کروموتراپی جذبتان کرده است، با تحقیق و مطالعه و کمک‌گرفتن از افراد متخصص و باتجربه شروع کنید.
- در محیط کار و زندگی خود از رنگهای مثبت و متناسب با روحیه‌تان استفاده کنید.
- از طبیعت فاصله نگیرید. سبزی برگ‌ها شما را آرام می‌کند.
- در انتخاب رنگ اشیا، از رنگ دیوارها گرفته تا لباس‌هایی که می‌پوشید، از رنگهای محرکی استفاده کنید که به شما انگیزه و احساس مثبت می‌دهند.
دقت کنید که رنگ درمانی اثربخشی قطعی ندارد. پس اگر دچار افسردگی یا اختلال خلقی هستید، حتما این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید.
سخن نهایی
در برخی کشورها رنگ درمانی را شفابخش می‌دانند و در بعضی کشورها کلاهبرداری و اتلاف پول و وقت. با توجه به اینکه تحقیقات در این زمینه هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده‌اند، هر کسی باید خودش تصمیم بگیرد می‌خواهد از رنگ درمانی استفاده کند یا خیر. لطفا شما هم از تجربیات خود برای ما بنویسید. تاکنون از رنگ درمانی استفاده کرده‌اید؟ اگر فرصت استفاده از این روش را داشته باشید، چه تصمیمی می‌گیرید؟
