رنگ ادرار کلیه سالم؛ همه چیز درباره رنگ طبیعی ادرار و ارتباط آن با سلامتی

تنوع رنگ ادرار سالم بستگی به مقدار آبی دارد که می‌نوشید. مایعات رنگ‌دانه‌های زرد موجود در ادرار را رقیق می‌کنند. بنابراین هرقدر آب بیشتری بنوشید، ادرار شما روشن‌تر به‌ نظر می‌رسد. زمانی‌ که مایعات کمتری می‌نوشید، رنگ ادرار تیره‌تر می‌شود. کم آبی شدیدِ بدن می‌تواند رنگ کهربایی در ادرار ایجاد کند.

ادرار، یک ابزار اندازه‌گیری عالی برای سلامتی

ازآنجایی‌که آبرسانی روی عملکردهای بدن از ادراک ذهنی گرفته تا عملکرد جنسی اثر می‌گذارد، توجه به رنگ ادرار ارزشمند است. شما به‌راحتی با مشاهده ادرارتان هنگام ادرارکردن، می‌توانید متوجه رنگ آن شوید. ادرار احتمالا روزانه طیف‌های رنگی مختلفی دارد؛ اما چه رنگی نشانه سلامتی است و چه رنگی جای نگرانی دارد؟

ادرار ۱۰۰ درصد شفاف

اینکه هر روز آب کافی بنوشید مهم است، اما ممکن است در این مورد زیاده‌روی کنید. اگر ادرار شما کاملا روشن است و هیچ رنگ زردی ندارد، احتمالا بیشتر از مقدار توصیه‌شده آب نوشیده‌اید.

همچنین اگر به دفعات ادرار می‌کنید، علامت دیگری است که نشان می‌دهد برای آب‌رسانی به بدن کمی سخت‌گیر هستید. به‌طور میانگین طی ۲۴ ساعت شبانه‌روز، برای بزرگ‌سالان ۴ تا ۱۰ بار ادرارکردن طبیعی است.

علت اینکه‌ باید از نوشیدن بیش از حد آب جلوگیری کنید این است که آب زیاد محتوای الکترولیت بدن شما را رقیق می‌کند. در موارد نادر، این اتفاق موجب مسمومیت با آب می‌شود.

اما تقریبا بیشتر ما نباید نگران نوشیدن آب بیش ‌از حد باشیم. به‌طور‌کلی، زمانی ‌که آب‌رسانی به بدن زیاد باشد، کمتر آب بنوشید تا ادرارتان دوباره رنگ زرد بگیرد.

ادرار لیمویی رنگ

طیف رنگی ادرار از لیمویی تا کمی کم‌رنگ‌تر به این معنی است که آب‌رسانی به‌خوبی انجام شده است. نوشیدن آب بهترین راه حفظ آب بدن است؛ اما آیا می‌دانستید که میوه ها و سبزیجات هم منبع فوق‌العاده آب هستند؟

میوه و سبزیجات عالی برای آب‌رسانی به بدن

• گوجه ‌فرنگی؛
• خیار؛
• توت‌ فرنگی؛
• کلم؛
• کدو سبز؛
• کاهو؛
• خربزه.

ادرار کهربایی تا مسی پررنگ

اگر رنگ ادرار شما کهربایی یا تیره‌تر است، احتمالا زمان آن رسیده است که مقداری آب بنوشید. هرچند که این طیف رنگی علامت جدی کم‌آبی بدن نیست، ممکن است در جهت کم‌آبی حرکت کرده باشید.

زمانی‌ که مقدار آب ازدست‌رفته بدن شما بیشتر از دریافتی‌اش باشد، به همان مقدار آبی که دارد، اکتفا می‌کند. درنتیجه، به‌طور طبیعی، مواد معدنی و شیمیایی موجود در ادرار، با آب کمتری رقیق می‌شود و ادرار شما غلیظ‌تر و تیره‌تر خواهد بود.

اگر ادرار شما هر رنگی در طیف قهوه‌ای تا نارنجی پررنگ است، زمان آن رسیده که به آن توجه کنید؛ زیرا شدیدا دچار کم‌آبی هستید.

استفراغ، اسهال و تب باعث می‌شوند که بدن به‌سرعت آب خود را از دست بدهد. درنتیجه، این موارد از دلایل کم‌آبی بدن هستند. خوشبختانه، بیشتر بزرگ‌سالان سالم به‌آسانی می‌توانند با نوشیدن مداوم آب و مایعاتی با الکترولیت بالا، دوباره آب بدنشان را تأمین کنند.

به ‌یاد داشته باشید که هرچند بطری‌ها و شیر آب مقدار ناچیزی الکترولیت دارند، ممکن است به چیزی با غلظت بیشتر مثل گاتورید (نوشابه غیرگازدار ورزشی برای تأمین الکترولیت و کربوهیدرات بدن) یا نوشیدنی های انرژی زای خانگی نیاز داشته باشید تا به‌ اندازه کافی تعادل الکترولیت بدنتان را برگردانید.

۵ سوالی که باید قبل از خوردن نوشیدنی های انرژی زا جوابشان را بدانید

توصیه می‌شود که برای مشکل کم‌آبی ناشی از استفراغ یا اسهال در کودکان از محلول‌های آب‌رسان خوراکی آزاد (بدون نسخه) مثل پدیالیت (Pedialyte) استفاده کنید.

ادرار قرمز یا صورتی

ادرار قرمز، برخلاف ظاهر نگران‌کننده آن، لزوما خطرناک نیست. ادرار قرمز یا صورتی می‌تواند به‌دلایل زیر ایجاد شود:

• خون: عواملی که می‌توانند خون ادراری (هماتوری) ایجاد کنند، عبارت‌اند از: عفونت‌های مجرای ادراری، بزرگ شدن پروستات، تومورهای سرطانی و غیرسرطانی، کیست‌های کلیه، مسافت طولانی دویدن و سنگ کلیه یا مثانه.
• غذاها: چغندر، تمشک و ریواس می‌تواند رنگ ادرار را به قرمز یا صورتی تغییر دهد.
• داروها: ریفامپین (ریفادین/ آنتی‌بیوتیکی که اغلب برای درمان بیماری سل استفاده می‌شود) فنازوپیریدین (پریدیوم/ دارویی که برای کم‌کردن اختلال مجرای ادراری است) و ملین حاوی سنا می‌توانند رنگ ادرار را به نارنجی متمایل به قرمز تغییر دهند.

ادرار نارنجی

ادرار نارنجی می‌تواند درنتیجه موارد زیر باشد:

• داروها: داروهایی که رنگ نارنجی ادرار را ایجاد می‌کنند، شامل داروی ضدالتهاب سولفاسالازین (آزولفیدین)، فنازوپیریدین، بعضی از ملین‌ها و داروهای شیمی درمانی خاص است.
• بیماری ها: در بعضی موارد، رنگ نارنجی ادرار می‌تواند نشانه مشکلی در کبد یا مجرای صفراوی باشد، به‌ویژه اگر رنگ مدفوعتان هم روشن است. کم‌آبی هم که می‌تواند ادرار شما را غلیظ و رنگش را تیره‌تر کند، می‌تواند به ادرارتان رنگ نارنجی بدهد.

ادرار آبی یا سبز

رنگ آبی یا سبز در ادرار می‌تواند به‌دلایل زیر ایجاد شود:

• رنگ‌ها: بعضی از رنگ‌های روشن خوراکی می‌توانند باعث سبزشدن رنگ ادرار شوند. همچنین رنگ‌هایی که برای بعضی از آزمایش‌های عملکرد کلیه و مثانه استفاده می‌شوند، می‌توانند رنگ ادرار را آبی کنند.
• داروها: تعدادی از داروها ادرار آبی یا سبز تولید می‌کنند که شامل آمی‌تریپتیلین (amitriptyline)، ایندومتاسین (ایندوسین، تیوربکس) و پروپوفول (دیپریوان) است.
• بیماری‌ها: هایپرکلسمی ارثی خوش‌خیم نوعی اختلال نادر ارثی است. این اختلال گاهی سندرم پوشک آبی هم نامیده می‌شود؛ زیرا رنگ ادرار در کودکان مبتلا به این اختلال، آبی است. گاهی‌اوقات، ادرار سبز درنتیجۀ عفونت‌های مجرای ادراری‌ای ایجاد می‌شود که باکتری سودوموناس به‌ وجود می‌آورد.

ادرار قهوه‌ای تیره یا نوشابه‌ای

ادرار قهوه‌ای می‌تواند به‌دلایل زیر ایجاد شود:

• غذا: خوردن مقدار زیادی باقلا، ریواس یا آلوئه ورا می‌تواند ادرار قهوه‌ای تیره‌ ایجاد کند.
• داروها: تعدادی از داروها مثل داروی ضدمالاریای کلروکین (chloroquine) و پریماکین (primaquine)، آنتی‌بیوتیک‌های مترونیدازول (فلاژیل) و نیتروفورانتوئین (فورادانتین)، ملین‌هایی مثل ارجنگ (cascara) یا سنا و متاکاربامول (methocarbamol) که استراحت‌دهنده ماهیچه است، می‌توانند رنگ ادرار را تیره کنند.
• بیماری‌ها: بعضی از اختلالات کبدی و کلیوی و بعضی از عفونت‌های مجاری ادراری می‌توانند رنگ ادرار را به قهوه‌ای تیره تغییر دهند.
• ورزش‌های شدید: جراحت عضلانی ناشی از ورزش شدید می‌تواند ادرار صورتی یا نوشابه‌ای‌رنگ و آسیب کلیوی را به ‌همراه داشته باشد.

ادرار ابری یا تیره

عفونت‌های مجرای ادراری و سنگ‌های کلیوی می‌توانند ظاهری ابری (مات) یا تیره به ادرار بدهند.

تیره‌شدن ادرار بدون علت غذایی یا دارویی ممکن است به‌دلیل وضعیت پزشکی‌ای ایجاد شود که روی رنگ ادرار اثر می‌گذارند. عواملی که شما را در چنین شرایطی قرار می‌دهند، شامل موارد زیر است:

• سن: تومورهای مثانه و کلیه که باعث ایجاد خون در ادرار می‌شوند، در افراد مسن‌ شایع‌تر است. گاهی‌اوقات مردان بالای ۵۰ سال به‌دلیل بزرگ شدن غده پروستات، دچار ادرار خونی می‌شوند.
• سابقه خانوادگی: سابقه خانوادگیِ بیماری کلیوی و سنگ‌های کلیه احتمال گسترش این مشکلات را در شما افزایش می‌دهد. هر دوی این مشکلات می‌توانند باعث ایجاد خون در ادرار شوند.
• ورزش شدید: دونده‌های مسافت‌های طولانی بیشتر در معرض خطر هستند؛ اما هرکسی که ورزش‌های شدید انجام می‌دهد، می‌تواند دچار خون‌ریزی ادراری شود.

چه‌چیزی باعث ادرار رنگین‌کمانی می‌شود؟

ما پذیرفته‌ایم که رنگ ادرارمان طیفی از رنگ زرد باشد. بنابراین اگر رنگ متفاوتی ببینیم، هر لحظه موجب وحشت ما می‌شود. قبل از هرچیز، به این فکر کنید که به‌تازگی چه غذاهایی خورده‌اید یا چه داروهایی مصرف کرده‌اید. ممکن است رنگ‌هایی غیر از رنگ طبیعی ادرار مثل رنگ قرمز، آبی، سبز، قهوه‌ای تیره و سفید رگه‌دار یا مات هم در ادرار وجود داشته باشد.

احتمالا جدول زیر بتواند به‌صورت ساده‌تری درمورد علت ایجاد رنگ‌های مختلف ادرار به شما کمک کند.

این علائم را هم جدی بگیرید

سایر علائمی که همراه با تغییر رنگ ادرار رخ می‌دهند و نشانه وضعیتی جدی هستند، عبارت‌اند از:

• تب؛

خرید تب سنج؛ قبل از دانستن این نکات تب سنج نخرید

• سرگیجه؛
• استفراغ؛
• درد شکمی؛
• تکرر ادرار.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر تردید دارید و رنگ‌های غیرطبیعی در ادرار می‌بینید که دلیلشان غذا و داروی خاصی نیست، حتما به پزشک مراجعه کنید.

همچنین به‌توصیه متخصصان، اگر ادرار شما خیلی تیره یا نارنجی است، زودتر به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است عملکرد نامناسب کبد باعث این اتفاق باشد.

شاید لازم باشد ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید. ممکن است، در بعضی موارد، به متخصص اختلالات مجرای ادراری (اورولوژیست) ارجاع داده ‌شوید.

در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

• مشاهده خون در ادرار: ادرار خونی در عفونت مجرای ادراری و سنگ‌های کلیه شایع است. این مشکلات معمولا درد ایجاد می‌کنند. خون‌ریزی بدون درد می‌تواند علامت یک مشکل جدی‌تر مثل سرطان باشد.
• ادرار تیره یا نارنجی: اگر ادرار شما تیره یا نارنجی است، به‌خصوص اگر مدفوع کم‌رنگ و پوست و چشم‌هایی زرد دارید، ممکن است کبد شما اختلال عملکرد داشته باشد.
• بوی تند یا بوی ماهی در ادرار.
• درد شکمی.
• سرگیجه.
• تب.

ترکیبی از این علائم معمولا نشان از مشکلات جدی‌تر در بدن است.

آمادگی برای معاینه

در ادامه، اطلاعاتی درمورد آمادگی‌های لازم برای مراجعه به پزشک را باهم می‌خوانیم.

هنگام مراجعه به پزشک

زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، از او درمورد کارهایی سؤال کنید که لازم است قبل از آزمایش انجام دهید‌. فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:

• علائمتان و زمان شروع آنها؛
• اطلاعات پزشکی کلیدی شامل سایر بیماری‌هایی که درمانشان را شروع کرده‌اید و سابقه خانوادگی بیماری‌های مثانه یا کلیه؛
• تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل‌های دیگری که مصرف می‌کنید و مقدار مصرف آنها؛
• سؤال‌هایی که می‌خواهید از پزشک بپرسید.

سؤالاتی که می‌توانید درمورد رنگ ادرار بپرسید:

• چه‌چیزی ممکن است این علائم را ایجاد کرده باشد؟
• به چه آزمایشی نیار دارم؟
• آیا به درمان نیاز دارم؟

باید چه انتظاری از پزشک داشته باشید؟

احتمالا پزشک سؤالاتی از شما می‌پرسد. در ادامه به چند مورد اشاره شده است:

• ادرارتان چه‌ رنگی است؟
• آیا خون یا لخته خون در ادرارتان می‌بینید؟
• آیا همیشه این اتفاق می‌افتد یا فقط گاهی‌اوقات این مشکل وجود دارد؟
• آیا متوجه بوی نامطبوعی در ادرارتان شده‌اید؟
• آیا بیشتر یا کمتر از حد معمول ادرار می‌کنید؟
• آیا هنگام ادرارکردن درد دارید؟
• آیا اشتهای شما تغییر کرده است؟
• آیا به نظر می‌رسد بیشتر یا کمتر از حد معمول تشنه می‌شوید؟
• آیا سابقه مشکلات ادراری داشته‌اید؟
• آیا حساسیت دارید؟

روش‌های تشخیص بیماری‌ها و مشکلات احتمالی

ممکن است پزشک علاوه بر بررسی سابقه پزشکی و انجام معاینات جسمی، چند آزمایش تشخیصی خاص را هم تجویز کند که شامل موارد زیر است:

• ارزیابی ادرار: پزشک از آزمایش ادرار برای بررسی سلول‌های قرمز خون، میزان بالای پروتئین و دفع مواد معدنی در ادرار استفاده می‌کند که می‌تواند نشانه مشکلات کلیوی و مجرای ادراری باشد.
• آزمایش خون: آزمایش خون خاص میزان کراتینین و نیتروژن اوره خون (محصول دفعی در جریان خون، زمانی ‌که کلیه آسیب می‌بیند و به‌خوبی تصفیه را انجام نمی‌دهد) را اندازه می‌گیرد. همچنین ممکن است پزشک نمونه‌ای از خون را برای ارزیابی میزان آنزیم‌های کبدی و بیماری‌هایی مثل دیابت بررسی کند.

نکاتی درمورد حفظ آب بدن

• یک بطری آب همراه داشته باشید؛
• مصرف کافئین و الکل را محدود کنید؛
• قبل از کارکردن، آب زیادی بنوشید؛
• غذاهای خیلی شور یا شیرین را محدود کنید؛
• مقداری لیمو به آب اضافه کنید تا اشتهاآورتر شود.

۵ نکته مهم برای خرید قمقمه

روزانه باید چه مقدار آب بنوشید؟

روزانه حدود ۹ لیوان آب برای خانم‌ها و ۱۳ لیوان آب برای مردان توصیه می‌شود، اما به یاد داشته باشید که این فقط یک راهنمای عمومی است.

عواملی مثل سن، بارداری، شیردهی، گرمای هوا و میزان فعالیت‌های جسمی شما همگی بر مقدار آبی که باید برای سلامتی‌تان بنوشید، اثر می‌گذارند.

تشنگی و نوشیدن آب

آیا نوشیدن آب در زمان تشنگی راه مناسبی برای حفظ آب بدن است؟

اگر تا زمان تشنگی آب ننوشید، ممکن است میزان آب معمول بدن را از دست بدهید. داشتن یک بطری آب، روش مناسبی است تا میزان آب موردنیازتان را دریافت کنید. می‌توانید به خودتان یادآوری کنید که بین کارها و فواصل چیزهایی مثل پیام بازرگانی یا بخش جدید یک نمایش آب بنوشید. اگر در جایی هستید که خیلی گرم یا خشک است، تنگی نفس دارید یا فعالیت جسمی زیادی انجام می‌دهید، حتما کمی بیشتر آب بنوشید.

چند پیشنهاد دوستانه

بدون تردید، سلامتی بهترین هدیه‌ای است که به شما داده شده است. پس با انجام چند نکته ساده و با توجه به نشانه‌های بدنتان مثل رنگ ادرار و نوشیدن مقدار مناسب آب، در حفظ این نعمت بزرگ قدم بردارید.

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟ چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ در بخش دیدگاه منتظر پیشنهادها و تجربه‌های شما هستیم. با درمیان‌گذاشتن این مطلب مفید و مهم با دوستان و عزیزانتان، به حفظ سلامت آنها کمک کنید.