بعضی‌ها بارها و بارها درسی را می‌خوانند و تکرار می‌کنند، ولی در پایان، نتیجه‌ی خوبی نمی‌گیرند و در مقابل بعضی دیگر، با وجود اینکه وقت و انرژی کمتری برای درس خواندن صرف می‌کنند، نتیجه‌ی بسیار بهتری به دست می‌آورند. کیفیت درس خواندن بسیار مهم‌تر از کمیت و مقدار آن است و هر دانش‌آموز یا دانشجو باید با روش‌های درست درس خواندن آشنا باشد تا در امتحانات، نتایج بهتری کسب کند. در اینجا با مروری بر راه های تقویت حافظه برای درس خواندن، به بیانِ بهترین راه‌های کمک به مغز، برای به خاطر سپردنِ سریع‌تر و آسان‌ترِ اطلاعات و در نهایت، داشتنِ عملکرد بهتری در امتحانات، پرداخته شده است.
۱. پیش از امتحان، قدم بزنید
ثابت شده است که ورزش کردن حافظه را تقویت کرده و قدرت مغز را افزایش می‌دهد. پژوهش انجام شده توسط دکتر چاک هیلمن از دانشگاه ایلینوی، نشان می‌دهد حدود ۲۰ دقیقه ورزش پیش از امتحان، می‌تواند موجب بهبود عملکرد فرد شود.
۲. مطالب را با صدای بلند بخوانید
درست است که با انجام این کار ممکن است کمی دیوانه به نظر برسید، ولی حتما این روش را امتحان کنید. وقتی مطالب را با صدای بلند می‌خوانید، از اینکه چقدر این کار موجب به خاطر سپردن مطالب بیشتری می‌شود، شگفت‌زده خواهید شد. هشدار: هرگز این روش را در کتابخانه‌ای شلوغ امتحان نکنید.
اگر به جای آنکه مطلبی را بارها و بارها پیش خود و آرام بخوانید، آن را با صدای بلند بخوانید، احتمال اینکه آن مطلب را به خاطر بیاورید، ۵۰ درصد بیشتر خواهد بود.
۳. به خودتان جایزه بدهید
راه‌های زیادی برای گنجاندن یک سیستم پاداش، در عادت‌های درس خواندن شما وجود دارد. برای مثال، یک راه ساده برای ایجاد انگیزه برای درس خواندن، استفاده از تنقلاتی مانند «خرس‌های پاستیلی» است.
۴. چیزهایی را که یاد گرفته‌اید به دیگران آموزش بدهید
بهترین راه برای آزمایش اینکه آیا واقعا مطلبی را فهمیده‌اید یا نه، این است که آن را به شخص دیگری آموزش بدهید. اگر کسی را پیدا نمی‌کنید که به توضیحات شما در مورد قضیه‌ی فیثاغورس گوش بدهد، می‌توانید به کلاسی پر از حیوانات اسباب‌بازی درس بدهید!
۵. ارتباط‌های ذهنی یا نقشه ذهنی ایجاد کنید
توانایی ایجاد ارتباط میان مطالب، علاوه بر اینکه راهی ساده برای به یادآوردن اطلاعات است، می‌تواند به عنوان سوختی برای خلاقیت و هوش عمل کند. استیو جابز می‌گوید:
«خلاقیت، فقط ایجادِ ارتباط میان چیزهاست. وقتی از افراد خلاق می‌پرسید چگونه کاری را انجام داده‌اند، کمی احساس گناه می‌کنند، زیرا در واقع آنها آن کار را انجام نداده‌اند و فقط چیزی را که وجود داشته، دیده‌اند.»
استفاده از نقشه‌های ذهنی (Mind Map) راه ساده‌ای برای ایجاد ارتباط میان ایده‌هاست که از طریق ایجاد یک مرور تصویری از ارتباط‌های مختلف انجام می‌شود.
۶. نمودار و شکل رسم کنید
یکی از راه های تقویت حافظه برای درس خواندن، رسم کردن است. رسم کردن نمودار و شکل به شما کمک می‌کند تا اطلاعاتی را که توصیف آنها سخت است، مجسّم کنید. این کار موجب ایجاد حافظه‌ی بصری‌ای در ذهن شما می‌شود که آن را می‌توان در امتحان به یاد آورد. ممکن است در امتحان از شما خواسته شود که شکل‌هایی مانند قلب انسان را بکشید یا بخش‌های مختلف آن را نام‌گذاری کنید. پس بهتر است که این کار را پیش از امتحان تمرین کنید.
۷. از سریع‌ترین فونت‌ها استفاده کنید
اگر برای درس خواندن از رایانه استفاده می‌کنید، از فونتهایی استفاده کنید که خواندن آنها ساده‌تر و سریع‌تر است، استفاده کنید. در واقع همین سادگی و سرعت در خواندن است که موجب شده این فونت، به فونت پیش‌فرض در بیشتر نرم‌افزارها تبدیل شود. فونت‌های خیلی فانتزی یا خیلی تغییر یافته مناسب نیستند و فونتهایی مانند فونت نازنین، میترا یا ایران‌سنس می‌تواند گزینه خوبی برای درس‌خواندن باشد.
۸. سایت‌هایی که حواس‌تان را پرت می‌کنند مسدود کنید
اگر در هنگام درس خواندن و انجام تکالیف از رایانه و اینترنت استفاده می‌کنید، می‌توانید از نرم‌افزارهایی مانند SelfControl استفاده کنید که به شما کمک می‌کند تا با مسدود کردن وب‌سایت‌هایی که وقت شما را هدر می‌دهند، از پرت شدن حواس‌تان توسط این وب‌سایت‌ها جلوگیری کنید. مقاله افزایش تمرکز را نیز می‌توانید برای کاهش حواس‌پرتی مطالعه کنید.
۹. فیلم مستندی مرتبط با موضوع درس‌تان تماشا کنید
فیلم‌های مستند، ابزار سرگرم‌کننده‌ای هستند که تمام ماجرا را در یک بازه‌ی زمانی کوتاه، فشرده می‌کنند. تماشای فیلم مستند به شما کمک می‌کند تا جزئیات مهم مربوط آن موضوع را به خاطر بسپارید و حتی شاید با گفتنِ اینکه ابتکار عمل به خرج داده‌اید و فیلمی در مورد موضوع درس‌تان مشاهده کرده‌اید، نمره‌ی اضافه‌ای را هم به دست بیاورید!
۱۰. مانند فردی حرفه‌ای در گوگل جستجو کنید
با مهارت‌یافتن در استفاده از گوگل که بزرگ‌ترین موتور جستجو در جهان است، در هنگام جستجو برای مطالب، در زمان صرفه‌جویی کنید. با دنبال کردن نکات زیر، متوجه خواهید شد که برای انجام جستجوی حرفه‌ای در گوگل، باید چه کارهایی را انجام دهید. نکات ساده و در عین حال بسیار مفید برای جستجو کردن در گوگل به صورت حرفه‌ای عبارتند از:
- استفاده از علامت نقل قول انگلیسی، یعنی “”؛ مثال: “دوستت دارم مادر”
استفاده از علامت نقل قول برای عبارتی که جستجو می‌کنید، موجب می‌شود که دقیقا همان عبارت را جستجو کنید. یعنی، عبارتی که در علامت نقل قول قرار داده‌اید، در تمام نتایج جستجوی شما وجود خواهد داشت.
- استفاده از خط تیره؛ برای مثال: دلفین‌ها –فوتبال
اگر می‌خواهید کلمه‌ای در نتایج جستجو وجود نداشته باشد، قبل از آن کلمه از خط تیره استفاده کنید.
- استفاده از علامت مد (~)؛ برای مثال: موسیقی ~کلاس‌ها
زمانی باید از علامت مد استفاده کنید که می‌خواهید مترادف‌های کلمه‌ی مورد نظر نیز در نتایج جستجو وجود داشته باشد. برای نمونه، با جستجوی عبارت بالا، کلاس‌ها، درس‌ها، آموزش موسیقی و غیره را جستجو خواهید کرد.
- استفاده از site؛ برای مثال: site:ndtv.com
با استفاده از site:، فقط در داخل وب‌سایت خاصی، جستجو خواهید کرد.
- استفاده از خط عمودی؛ برای مثال: بلوز | پیراهن | زیرپیراهن
با استفاده از خط عمودی، وب‌سایت‌هایی را جستجو خواهید کرد که در آنها یکی، یا دو تا، یا تمام عبارت‌های قرار گرفته میان خطوط عمودی، وجود دارد.
- استفاده از دو نقطه؛ برای مثال: فیلم‌های ۱۹۷۰..۱۹۵۰
وقتی می‌خواهید در بازه‌ی میان دو عدد جستجو کنید، از دو نقطه استفاده کنید. مثلا در عبارت بالا، فیلم‌های مربوط به بازه‌ی زمانیِ ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ را جستجو خواهید کرد.
۱۱. از فلش‌کارت استفاده کنید
با استفاده از فلش‌کارت می‌توانید، دانسته‌های خود در مورد مفاهیم مهم، تعاریف، نقل‌قول‌ها و فرمول‌ها را به سرعت آزمایش کنید.
۱۲. به طور منظم میان درس خواندن، استراحت کنید
وقتی مغز شما کار می‌کند، باید به طور منظم در میان درس خواندن استراحت کنید و از این طریق به مغزتان کمک کنید تا اطلاعات بیشتری را جذب کند و در عین حال، در زمان کار کردن، با انگیزه و متمرکز باقی بمانید. به طور معمول باید پس از هر ۴۵ تا ۵۰ دقیقه درس خواندن، استراحت کوتاهی کنید، زیرا پس از این مدت، در تمرکز و توجه شما اختلال ایجاد می‌شود و هر مطلب جدیدی که پس از ۱ ساعت و ۳۰ دقیقه بخوانید، در مغز شما جذب نمی‌شود.
۱۳. به موسیقیِ خوب گوش بدهید
در مقاله‌ی «تأثیرات عجیب موسیقی روی عملکرد شما» به‌طور کامل به بررسی تأثیرات موسیقی پرداخته‌ایم. شاید وقت آن رسیده باشد که فهرست پخش موتزارت خود را درست کنید.
۱۴. مکان درس خواندن را تغییر دهید
ما موجوداتی هستیم که به خیلی چیزها عادت می‌کنیم، مثلا صندلی مورد علاقه‌مان در کتابخانه. ولی وقتی مکان درس خواندن خود را تغییر می‌دهید، به خاطر سپردن اطلاعات، واقعا بهتر می‌شود.
۱۵. تمرین، تمرین و تمرین کنید
تمرین کردن و پاسخ دادن به سوالات امتحانات گذشته، می‌تواند کمک کند تا مغزتان را برای بازیابی اطلاعات، تمرین دهید. شرایط واقع‌گرایانه و مشابه شرایط امتحانی را ایجاد کنید و با استفاده از ابزارها و آزمون‌های موجود، آموخته‌های خود را آزمایش کنید.
۱۶. شب قبل از امتحان، بیدار نمانید
حتما در شب‌های پیش از امتحانات، به اندازه‌ی کافی استراحت کنید. وقتی می‌خوابید، مغز شما اطلاعاتی را که در زمان درس خواندن یاد گرفته‌اید، کاملا جذب می‌کند و بنابراین، خوابِ خوب شبانه کمک می‌کند تا فرمول‌های ریاضی آزاردهنده‌ای را که باید برای امتحان بدانید، به خاطر بسپارید.
۱۷. راه‌های جدید یادگیری را کشف کنید
امتحان کردنِ راه‌های جدیدِ درس خواندن به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید که چه روشی برای شما مؤثرتر است. از تکنولوژی به نفع خود استفاده کنید و مثلا، کنفرانس‌های آموزشی را مشاهده کنید یا برنامه‌های فرهنگ لغت مفید را دانلود کنید. در اینجا می‌توانید مطالب بیشتری را در مورد مزایای استفاده از تکنولوژی برای درس خواندن مشاهده کنید.
۱۸. برای بهبود عملکرد حافظه، از عطر یا آدامس استفاده کنید
شاید کمی عجیب به نظر برسد ولی استفاده از عطری عجیب در زمان درس خواندن، می‌تواند حافظه‌ی شما را به کار بیندازد، البته اگر از همان عطر، دوباره و درست قبل از امتحان، استفاده کنید. جویدن نوع عجیبی از آدامس هم، همین تأثیر را دارد.
۱۹. گروهی درس بخوانید
یکی از راه های تقویت حافظه برای درس خواندن، مطالعه‌ی گروهی است. درس خواندن در گروه، به شما کمک می‌کند تا نظرات تازه‌ای را از دیگران بشنوید و تجربه‌ی درس خواندنِ خود را بهبود دهید. با درس خواندن به صورت گروهی، می‌توانید مطالب را با دوستان‌تان به اشتراک بگذارید، در مورد ایده‌ها با یکدیگر بحث کنید، با اعضای گروه تعامل داشته باشید و در حل مسائل و مشکلات درسی، به یکدیگر کمک کنید.
۲۰. مراقبه کنید
یکی دیگر از راه های تقویت حافظه برای درس خواندن، مراقبه کردن است. مطالعات نشان داده‌اند که مراقبه، به دانش‌آموزان و دانشجویان کمک می‌کند تا در هنگام درس خواندن، تمرکز خود را حفظ کنند. مراقبه علاوه بر کمک به حفظ تمرکز در زمان درس خواندن، به کاهش استرسِ پیش از امتحان نیز کمک می‌کند، زیرا موجب بهبود سلامت ذهنی و جسمی می‌شود.
نصیحت پایانی ما برای کسانی که امتحان‌هایی پیش رو دارند این است که مثبت فکر کنند. داشتن نگرش مثبت می‌تواند بر نتایج امتحان شما تأثیر بگذارد، یا به شما انگیزه بدهد تا در زمانی که تنها کاری که می‌خواهید انجام دهید، رفتن به سمت رختخواب است، برگردید و تکالیف درسی‌تان را انجام دهید!
