راهنمای کامل خرید کرم ضد آفتاب؛ کدام ضدآفتاب مناسب پوست شماست؟

در انتخاب ضدآفتاب چند عامل مهم هستند:

• رتبه‌بندی فاکتور حفاظت در برابر خورشید (SPF) ضدآفتاب؛
• پوشش طیف گسترده یا براد اسپکتروم (Broad Spectrum) ضدآفتاب؛
• مقاوم‌بودن دربرابر آب و عرق؛
• ترکیبات تشکیل‌دهنده؛
• نوع ضدآفتاب با توجه به نوع پوست.

حالا هر یک از این موارد را به‌طور کامل توضیح می‌دهیم.

رتبه‌بندی فاکتور حفاظت در برابر خورشید (SPF) ضدآفتاب

یکی از مهم‌ترین اعدادی که روی ضدآفتاب نوشته شده است SPF آن است. عددی که نشان‌دهنده توانایی ضدآفتاب برای حفاظت از پوست دربرابر پرتوهای UVB است که باعث آفتاب‌سوختگی و سرطان پوست می‌شوند. عدد SPF نشان می‌دهد که این ضدآفتاب تا چه مدتی می‌تواند در زیر تابش مستقیم آفتاب بدون سایبان یا شیلد از پوست شما محافظت کند، به‌طوری که آفتاب‌سوخته نشوید. حداقل عددی که متخصصان پوست برای جلوگیری از هر گونه آفتاب‌سوختگی توصیه می‌کنند SPF 15 است.

• SPF 15: ۹۳% از پرتوهای UVB را مسدود می‌کند.
• SPF 30: ۹۷% پرتوهای UVB را مسدود می‌کند.
• SPF 50: ۹۸% پرتوهای UVB را مسدود می‌کند.
• SPF 100: ۹۹% پرتوهای UVB را مسدود می‌کند.

در اینجا نکته مهمی وجود دارد و آن این است که SPFهای بالاتر از ۵۰ معنی‌دار نیستند. هیچ ضدآفتابی نمی‌تواند ۱۰۰% پرتوهای فرابنفش را مسدود کند. همان‌طور که می‌بینید SPF 100 فقط ۱% بالاتر از ضدآفتاب دارای SPF 50 می‌تواند پرتوهای UVB را مسدود کند. بنابراین همان SPF 50 کافی است.

رتبه‌بندی SPF به شما نمی‌گوید که چه مدت می‌توانید صبر کنید تا مجددا ضدآفتاب بزنید. درست است که در آزمایش‌های مربوط به SPF زمان محافظت را هم در نظر می‌گیرند، ولی بهتر است بدون توجه به عدد SPF، هر نوع ضدآفتاب را هر دو ساعت یک‌بار تجدید کنید.

رتبه‌بندی مربوط به پوشش طیف گسترده

پرتوی فرابنفش شامل پرتوهایی با طول موج‌های مختلف است. یعنی به‌جز UVB، پرتوهای دیگری هم هستند و مهم‌ترین آنها UVA است که سبب پیری زودرس پوست و سرطان پوست می‌شود. یک تفاوت مهم بین این دو پرتو آن است که UVB در محیط‌های بسته که آفتاب به‌شکل مستقیم به شما نمی‌رسد به پوست‌تان آسیب نخواهد رساند، اما UVA حتی از پشت پنجره و در محیطی که آفتاب مستقیم به شما نمی‌رسد هم به پوست‌تان آسیب می‌رساند. در ضدآفتاب‌ها به‌جای رتبه‌بندی عددی برای محافظت دربرابر پرتو UVA از اصطلاح خاص طیف گسترده یا براد اسپکتروم (Broad Spectrum) استفاده می‌کنند. یعنی اگر این برچسب را دیدید، بدانید که این ضدآفتاب دربرابر پرتو UVA از پوست‌تان محافظت می‌کند. البته ضدآفتاب‌های با برچسب طیف گسترده، دومنظوره هستند یعنی برای محافظت دربرابر هر دو پرتو UVB و UVA طراحی شده‌اند.

عدد مربوط به مقاومت ضدآفتاب دربرابر عرق و آب

سومین موردی که باید روی برچسب ضدآفتاب به آن دقت کنید این است که دربرابر آب و عرق مقاوم باشد. ازآنجاکه هیچ ضدآفتابی نمی‌تواند هنگام شنا یا تعریق به‌طورکامل روی پوست‌تان باقی بماند و پاک نشود، سازمان غذاودارو استفاده از برچسب «ضدآب» یا «ضدتعریق» را ممنوع کرده است. بنابراین تولیدکنندگان ضدآفتاب فقط می‌توانند از برچسب مقاوم دربرابر آب یا عرق استفاده کنند. با توجه به آزمون خاصی که در این باره انجام می‌دهند، یکی از این دو عدد را باید روی ضدآفتاب بخوانید:

• مقاوم در برابر آب یا تعریق به‌مدت ۴۰ دقیقه؛
• مقاوم در برابر آب یا تعریق به‌مدت ۸۰ دقیقه.

ترکیبات تشکیل‌دهنده ضد آفتاب

براساس سازمان غذا و دارو استفاده از یک‌سری مواد و ترکیبات در ضدآفتاب مجاز است. هرچند یک‌سری از این ترکیبات با وجود مجازبودن تا حدودی ضرر هم دارند. برخی از آنها را در زیر آورده‌ایم:

۱. اکسی بنزون

متأسفانه این ماده شیمیایی در آسیب‌رساندن به اکوسیستم صخره‌های مرجانی در سراسر جهان نقش دارد. به همین دلیل در برخی از کشورها و ایالت هاوایی آمریکا ضدآفتاب‌های حاوی این ماده را ممنوع کرده‌اند. این ماده که استفاده از آن در ضدآفتاب‌ها بسیار رایج است، در جلوگیری از آسیب پرتوهای UVB واقعا مؤثر است. بااین‌حال پژوهشگران مقادیر کم آن را در نمونه خون افراد پیدا کرده‌اند. بیشتر کشورها درصد اکسی بنزون را در ضدآفتاب‌ها محدود می‌کنند.

۲. اکتینوکسات

این ماده شیمیایی هم که در هاوایی ممنوع است، ظاهرا اثرات منفی بر مرجان‌ها دارد. برخی از ضدآفتاب‌ها دارای برچسب reef-friendly یا reef-safe هستند. سازمان غذا و دارو هیچ نظارتی بر این برچسب‌ها ندارد و صرفا آنها را برای شناسایی ضدآفتاب‌هایی به کار می‌برند که حاوی مواد شیمیایی ازبین‌برنده اکوسیستم مرجانی نیستند.

۳. پاراآمینوبنزوئیک اسید

این ماده که به اختصار با PABA نشان داده می‌شود، در برخی افراد واکنش‌های آلرژیک و حساسیت به نور ایجاد می‌کند. محصولات فاقد آن اغلب برچسب PABA-free دارند.

۴. پارابن

پارابن نوعی ماده نگهدارنده است. برای مثال متیل پارابن در برخی از محصولات مراقبت از پوست از جمله ضدآفتاب‌ها وجود دارد. بوتیل پارابن یکی دیگر از انواع پارابن است که در نابودی صخره‌های مرجانی نقش دارد و درباره اثرات آن بر سلامتی انسان هم بحث‌هایی صورت گرفته است. به همین دلیل برندهای زیادی هستد که این ترکیب را حذف کرده‌اند و اگر در ضدآفتاب نباشد باید این برچسب را ببینید: paraben-free.

۵. رایحه

برخی از ضدآفتاب‌ها عطر دارند که واقعا نیازی به آن نیست. مواد عطری در این ضدآفتاب‌ها ممکن است با تعریق وارد چشمتان شده و آنها را تحریک کند یا اینکه به واکنش‌های آلرژیک منجر شود. بنابراین بهتر است درهنگام شنا یا اگر جایی هستید که ممکن است عرق کنید، از ضدآفتاب‌های فاقد رایحه استفاده کنید.

۶. نانو ذرات

خصوصیات این ذرات بی‌نهایت کوچک هنوز به‌طورکامل درک نشده است زیرا فناوری آنها نسبتا جدید است. به‌عنوان مثال آنها به‌راحتی می‌توانند از غشای سلول عبور کنند که ممکن است ویژگی ارزشمندی به شمار رود، اما تاحدودی نگران‌کننده هم هست. هرچند تاکنون هیچ خطری از آنها در ضدآفتاب مشاهده نشده است، بهتر است ضدآفتاب با برچسب نانو فری (nano-free) یا غیرنانو (non-nano) خریداری کنید.

۷. اکسیدروی و دی‌اکسید تیتانیم

این موادمعدنی در ضدآفتاب مانع از رسیدن پرتوهای UVB و UVA به پوست می‌شوند. برخلاف ضدآفتاب‌های شیمیایی که برای جلوگیری از این پرتوها به موادشیمیایی مصنوعی متکی هستند، محصولات حاوی این موادمعدنی گاهی به‌عنوان طبیعی یا ارگانیک یا ایمن برای مرجان‌ها به بازار عرضه می‌شوند. در بسیاری از کرم‌های ضدآفتاب که حاوی این موادمعدنی هستند، از نانوذرات برای محصولی نرم و شفاف روی پوست استفاده می‌کنند.

نوع ضدآفتاب با توجه به نوع پوست

ضدآفتاب‌ها انواع مختلفی دارند و هرکسی باید با توجه به نوع پوستش ضدآفتابی که مناسب است انتخاب کند.

انواع پوست عبارت‌اند از:

• پوست چرب؛
• پوست خشک؛
• پوست مختلط؛
• پوست نرمال یا طبیعی.

اگر پوست‌تان چرب یا مستعد آکنه است و یا آکنه دارد، از ضدآفتاب با برچسب غیرکومدوژنیک استفاده کنید. این ضدآفتاب‌ها منافذ پوست‌تان را مسدود نمی‌کنند.

اگر پوست خشک دارید، از ضدآفتاب دارای ترکیبات آب‌رسان (ازجمله اسیدهیالورونیک یا سرامیدها) یا مرطوب‌کننده‌هایی که SPFدار هستند یعنی هم مرطوب‌کننده‌اند هم ضدآفتاب، استفاده کنید.

پوست‌های نرمال و مختلط می‌توانند از ضدآفتاب‌های مخصوص خودشان استفاده کنند.

نکته: دسته‌ای از انواع پوست هستند که پوست حساس (sensitive) نامیده می‌شوند. افرادی که پوست حساس دارند بهتر است به‌جای ضدآفتاب‌های شیمیایی از ضدآفتاب‌های معدنی که حاوی اکسیدروی یا دی‌اکسیدتیتانیوم هستند استفاده کنند. این ترکیبات چشم‌ها را نمی‌سوزانند و پوست را تحریک نمی‌کنند. همچنین بدون اینکه جذب شوند روی لایه سطحی پوست می‌نشینند.

شکل‌های مختلف ضدآفتاب کدام‌اند؟

ضدآفتاب‌ها به‌صورت ژل، لوسیون، کرم و اسپری موجود هستند.

پوست‌های چرب باید از ضدآفتاب‌های سبک مانند ژل استفاده کنند تا روی صورت‌شان نماسد. پوست‌های خشک بهتر است به‌دنبال ضدآفتاب‌های لوسیونی یا کرمی باشند که بافت سنگین‌تری دارد و پوست را مرطوب می‌کند.

اسپری ضدآفتاب هم این روزها طرفدار زیادی پیدا کرده است. استفاده از اسپری ضدآفتاب برای کودکان اصلا توصیه نمی‌شود، زیرا احتمال استنشاق آن و مشکلات تنفسی مانند آسم وجود دارد.

چطور از ضدآفتاب استفاده کنیم؟

تقریبا می‌توان گفت هیچ‌کس نه به اندازه کافی از ضدآفتاب استفاده می‌کند و نه به‌درستی این کار را انجام می‌دهد. روش صحیح استفاده از ضدآفتاب به این صورت است:

• ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از قرارگرفتن درمعرض آفتاب باید ضدآفتاب را روی پوست‌تان بزنید. این درباره همه انواع ضدآفتاب صدق می‌کند.
• تمام قسمت‌های پوست را که بیرون از لباس قرار دارند باید با ضدآفتاب بپوشانید.
• هر دوساعت یک بار ضدآفتاب را تجدید کنید. فرقی نمی‌کند عدد  SPF آن چقدر است.
• یادتان باشد هربار که با حوله پوست‌تان را خشک می‌کنید ضدآفتاب پاک می‌شود. بنابراین بعد از استفاده از حوله مجددا ضدآفتاب بزنید.
• بینی، گوش، پشت دست‌ها و گردن بیشتر از هر جای دیگری درمعرض آفتاب قرار می‌گیرند.
• ضدآفتاب مانند سایر محصولات نیست، واقعا باید مقدار زیادی از آن را استفاده کنید تا دربرابر آفتاب از شما محافظت کند. معمولا برای هر قسمت از بدن، مثلا برای صورت، به اندازه یک تخم‌مرغ درشت کافی است.
• اگر از اسپری ضدآفتاب استفاده می‌کنید، ابتدا آن را کف دست‌تان بریزید و سپس با انگشت دست دیگر آن را به صورت بمالید و پخش کنید.
• زیر بندهای مایو را فراموش نکنید.
• نیازی نیست ضدآفتاب را به لب‌تان بمالید. به‌جای آن از بالم لب SPF‌دار استفاده کنید.

نکات کوتاه برای خرید و استفاده از ضدآفتاب

• استفاده صحیح از ضدآفتاب با SPF 30 بسیار کارآمدتر از استفاده نادرست از ضدآفتاب با SPF 50 است.
• در سفر تعداد بیشتری ضدآفتاب با خودتان ببرید. یادتان باشد این تبلیغی برای ضدآفتاب نیست، ضدآفتاب واقعا با همه محصولات دیگر برای پوست متفاوت است.
• در روز از ضدآفتاب با درجه SPF 15 یا بالاتر استفاده کنید. اگر فعالیت طولانی‌مدت در فضای باز دارید بهتر است از SPF 30 به بالا استفاده کنید.
• ضدآفتاب برای کودکان زیر ۶ ماه مناسب نیست، زیرا به‌راحتی جذب پوستشان می‌شود. برای آنها فقط از سایه‌بان و پوشاندن با لباس استفاده کنید.
• تاریخ انقضای ضدآفتاب معمولا تا سه سال است. ضدآفتاب را همیشه در جای خشک و خنک نگه دارید، زیرا گرما و رطوبت باعث تسریع در فاسدشدن آن می‌شود.
• فکر نکنید اگر پوست‌تان تیره است به ضدآفتاب نیازی ندارید. پوست همان پوست است فقط اثرات آفتاب‌سوختگی در پوست تیره به‌آسانی دیده نمی‌شود.
• کودکان باید از ضدآفتاب‌های مخصوص خودشان استفاده کنند. پوست آنها نازک و حساس است.
• اگر داروهای خاصی مصرف می‌کنید ازجمله داروهای درمان آکنه، آنتی‌هیستامین‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدالتهاب‌ها و مکمل‌های گیاهی، نسبت به آفتاب حساس‌تر خواهید شد. بررسی کنید که چطور باید موارد احتیاطی را درباره این داروها و قرارگرفتن زیر آفتاب انجام دهید.
• اگر در جایی هستید که آب یا برف وجود دارد، حتی اگر در سایه باشید، بازتاب نور در برف یا آب به پوست‌تان آسیب می‌رساند. در این موقعیت‌ها از ضدآفتاب استفاده کنید.

آیا ضدآفتاب برای محافظت دربرابر پرتوهای فرابنفش کافی است؟

محافظت از پرتوهای فرابنفش باید رویکردی چندوجهی باشد و ضدآفتاب نمی‌تواند محافظت کامل از پوست ما ایجاد کند.

• لباس‌های دارای پارچه‌های SPFدار لباس‌هایی هستند که تاحدزیادی از رسیدن پرتوهای فرابنفش به بدن جلوگیری می‌کنند. این لباس‌ها به‌سختی پیدا می‌شوند و احتمالا فقط برخی برندهای ورزشی این ویژگی را داشته باشند. حداقل تاجایی‌که می‌توانید با لباس پوست‌تان را بپوشانید.
• عینک آفتابی بزرگ دارای ویژگی محافظت از UV یا پلاریزه استفاده کنید.
• تاجایی‌که ممکن است زیر سایه‌ها حرکت کنید یا بایستید.
• تقریبا از ساعت ۹ صبح تا ۳ عصر، خورشید بیشترین تابش نور فرابنفش را دارد. در این ساعات کمتر در فضای باز قرار بگیرید.
• در مناطق با شاخص فرابنفش بالا که مقدار آن به +۱۱ می‌رسد (مقدار پرتوی که در روز در یک مکان مشخص به زمین می‌رسند) باید بیشتر مراقب پوست‌تان باشید و سعی کنید کمتر در ساعات نزدیک ظهر بیرون بروید.

کلام آخر: می‌گویند ضدآفتاب بی‌خطر نیست. آیا درست است؟

متخصصان پوست می‌گویند زیان‌ها و خطرات ناشی از پرتوهای فرابنفش آن‌قدر زیاد و جدی است که از خطرات ناچیز ضدآفتاب می‌توان گذشت. البته امروزه دو نوع ضدآفتاب داریم که یکی شیمیایی و دیگری فیزیکی یا معدنی است. اگر به فهرست مواد تشکیل‌دهنده ضدآفتاب شیمیایی نگاه کنید، این ضدآفتاب‌ها حاوی آووبنزون، اکسی بنزون، اکتی‌سالات، اکتینوکسالات هستند. این مواد در پوست جذب می‌شوند، پرتو فرابنفش را به گرما تبدیل می‌کنند و سپس آن را به‌شکل گرما از بدن دفع می‌کنند.

متأسفانه مواد موجود در ضدآفتاب‌های شیمیایی در بدن جمع می‌شوند و با گذشت زمان افزایش می‌یابند. این نگرانی وجود دارد که سیستم‌های غدد درون‌ریز بدن را مختل کند. البته هنوز مشاهدات کافی نیستند و نمی‌توان با قطعیت گفت این خطر وجود دارد.

ضدآفتاب‌های معدنی همان‌طور که گفتیم دارای اکسید روی و دی‌اکسید تیتانیم هستند. این ضدآفتاب‌ها به‌جای جذب‌شدن مانند مانعی جلوی رسیدن پرتوها را به پوست می‌گیرند. به‌هرحال خطر ناشی از ضدآفتاب هرگز به اندازه خطر ناشی از پرتوهای فرابنفش نیست.

بسیاری از افراد برای برنزه‌کردن پوست‌شان حمام آفتاب می‌گیرند و خودشان را دربرابر پرتوهای زیان‌آور خورشید قرار می‌دهند. آیا روش‌های دیگری برای برنزه‌شدن می‌شناسید که کم‌خطرتر باشند؟ لطفا دیدگاه‌تان را با ما به اشتراک بگذارید.