دیفتری؛ علل، علائم، روش تشخیص و درمان

پزشک برای تشخیص این بیماری ممکن است با معاینه فیزیکی، بزرگ‌شدن غدد لنفی را بررسی کند. همچنین پزشک درباره سابقه بیماری‌ و علائم بیمار سؤال می‌پرسد. اگر پزشک لایه‌ای خاکستری روی گلو و لوزه بیمار ببیند، احتمال ابتلا به دیفتری را بررسی قرار می‌کند. برای تأیید این تشخیص، از بافت آلوده نمونه می‌گیرند و به آزمایشگاه می‌فرستند. همچنین ممکن است در صورت احتمال ابتلا به دیفتری پوست، آزمایش کشت باکتری گلو انجام شود.

درمان دیفتری

این بیماری خطرناک است، پس باید سریع و تهاجمی درمان شود. اولین قدم برای درمان این بیماری، تزریق پادزهر آن است. با این کار تاکسین‌های تولیدشده توسط باکتری خنثی می‌شوند. اگر به پادزهر حساسیت داشته باشید، ممکن است پزشک دوزهای کمی از آن را به شما تزریق کند و مقدارش را تدریجی افزایش بدهد. همچنین برای ازبین‌بردن عفونت، از اریترومایسین و پنی‌سیلین استفاده می‌شود.

عارضه‌های ناشی از دیفتری

اگر دیفتری درمان نشود، می‌تواند این عارضه‌ها را ایجاد کند:

• مشکلات تنفسی: باکتری ایجادکننده دیفتری ممکن است تاکسین یا سم ترشح کند. این تاکسین‌ها به بافت‌های مجاور عفونت آسیب می‌زنند که معمولا شامل بینی و گلوست. در این مکان‌ها، عفونت باعث ایجاد غشایی خاکستری و محکم می‌شود که از سلول‌های مرده، باکتری‌ها و موادی دیگر تشکیل شده است. این غشا می‌تواند مانع تنفس شود.
• آسیب قلبی: سموم دیفتری می‌توانند از طریق جریان خون منتقل شوند و به سایر بافت‌های بدن نیز آسیب برسانند. مثلا می‌توانند با آسیب به ماهیچه قلب باعث عارضه‌هایی مثل التهاب ماهیچه قلب شوند. آسیب قلبی ناشی از التهاب ماهیچه قلب می‌تواند خفیف یا شدید باشد. در بدترین حالت، این عارضه به ایست قلبی و مرگ ناگهانی منجر می‌شود.
• آسیب عصبی: تاکسین‌ها می‌توانند باعث آسیب به اعصاب شوند و معمولا به عصب‌های گلو حمله می‌کنند. با تخریب و کاهش عملکرد این اعصاب، عمل قورت‌دادن دچار اختلال ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است اعصاب دست و پا نیز دچار التهاب شوند. این امر باعث ضعف ماهیچه‌ها می‌شود. اگر تاکسین‌ها به اعصابی آسیب برسانند که به تنفس کمک می‌کنند، می‌توانند موجب فلج‌شدن ماهیچه‌های تنفسی شوند. در این صورت، ممکن است فرد بیمار برای تنفس به کمک دستگاه‌های تنفسی نیاز داشته باشد.

با دریافت درمان، بیشتر مبتلایان جان سالم به در می‌برند، اما بهبودشان آهسته است. دیفتری معمولا در ۵ تا ۱۰درصد موارد کشنده است و این آمار می‌تواند برای افراد زیر ۵ سال یا بالای ۴۰ سال بیشتر باشد.

پیشگیری

پیش از کشف آنتی‌بیوتیک‌ها، دیفتری بین کودکان بیماری بسیار شایعی بود. امروزه این بیماری نه‌تنها درمان‌شدنی است، بلکه با استفاده از واکسن می‌شود از آن پیشگیری هم کرد.

واکسن دیفتری معمولا همراه واکسن کزاز و سیاه‌سرفه به‌عنوان واکسن سه‌گانه تزریق می‌شود. این واکسن سه‌گانه یکی از واکسن‌های کودکی است که از سنین پایین شروع می‌شود. واکسیناسون کامل واکسن سه‌گانه شامل پنج مرحله است و معمولا در این سنین، در ران کودکان تزریق می‌شود:

• ۲ماهگی؛
• ۴ماهگی؛
• ۶ماهگی؛
• ۱۸ماهگی؛
• ۴ تا ۶سالگی.

واکسن دیفتری در پیشگیری از این بیماری بسیار مؤثر است. البته می‌تواند عوارضی نیز داشته باشد. بعضی کودکان دچار تب خفیف، بی‌قراری، خواب‌آلودگی یا حساسیت به لمس در محل تزریق می‌شوند.

عارضه‌های جدی به‌ندرت رخ می‌دهند. واکسن سه‌گانه می‌تواند در کودکی باعث واکنش آلرژی شدید اما درمان‌شدنی شود. ممکن است بعضی کودکان، مثلا کودکانی که به صرع یا سایر بیماری‌های سیستم عصبی مبتلا هستند، نتوانند این واکسن را دریافت کنند.

دوز کمکی

پس از تکمیل ۵ دوز واکسن سه‌گانه در کودکی، به دوزهای کمکی یا بوستر دیفتری برای حفظ ایمنی نیاز است. دلیل این امر این است که مصونیت به دیفتری با گذر زمان کمتر می‌شود. کودکانی که همه واکسن‌های خود را تا پیش از ۷سالگی دریافت کرده‌اند، باید اولین دوز کمکی خود را در ۱۱ یا ۱۲سالگی دریافت کنند.

پیشنهاد می‌شود که افراد هر ۱۰ سال یک بار دوز کمکی یا بوستر دریافت کنند، مخصوصا اگر به مناطقی سفر می‌کنند که دیفتری در آنها شایع است. این دوز کمکی به صورت ترکیب واکسن کزاز و دیفتری ارائه می‌شود و می‌تواند در بازو یا ران تزریق شود. این واکسن در حین بارداری نیز یک بار تزریق می‌شود.

سخن پایانی

این بیماری نادر است، اما می‌تواند عارضه‌ای جدی باشد و تأثیرات مخربی بر سلامتی فرد مبتلا بگذارد. مهم‌ترین قدم برای مبارزه با دیفتری، دریافت مرتب و به‌موقع واکسن آن است. خوب است که زمان‌های واکسیناسیون این بیماری را بدانید، با علائم آن آشنا باشید و روش‌های در امان ماندن از این بیماری را بشناسید.