کووید ۱۹ یک بیماری بسیار عفونی است که از طریق تماس نزدیک با کسی که ویروس را در بدن دارد منتقل می‌شود و گسترش می‌یابد. در اکثر افراد، علائم کرونا نسبتا خفیف است و به درمان تخصصی در بیمارستان نیازی ندارد. با این حال، افراد دیابتی ممکن است در صورت ابتلا به کرونا، عوارض شدیدتری را تجربه کنند. در ادامه، بعد از توضیحی کوتاه درباره انواع بیماری دیابت، هر آنچه را تا این لحظه درباره رابطه دیابت و کرونا به دست آمده توضیح خواهیم داد.
انواع مختلف دیابت؛ تفاوت نوع ۱، نوع ۲ و نوع بارداری
دیابت بیماری پیچیده‌ای است که غدد درون‌ریز، قلب و عروق و متابولیسم بدن را درگیر می‌کند. این بیماری حساسیت بدن را به انسولین کم می‌کند. انسولین هورمونی است که در لوزالمعده ساخته می‌شود و به بدن کمک می‌کند کربوهیدرات‌ها (قندها یا گلوکز) را تجزیه و ذخیره کند. مقاومت به انسولین سبب التهاب می‌شود. التهاب دفاع طبیعی بدن برای بهبود است. این التهاب در مرحله بعدی موجب افزایش مقاومت به انسولین می‌شود. با گذشت زمان، این کشاکش مداوم به قلب، کلیه‌ها، لوزالمعده و سایر اندام‌های حیاتی آسیب می‌رساند.
بیش از ۴۲۵میلیون نفر در دنیا دیابت دارند. نوع ۱ و نوع ۲ دیابت اصلی‌ترین انواع این بیماری‌اند. برخی بانوان نیز در طول دوران بارداری خود دیابت را تجربه می‌کنند. در ادامه، به توضیح هرکدام از انواع این بیماری می‌پردازیم.
دیابت نوع ۱
دیابت نوع ۱ هم در کودکان و هم در بزرگ‌سالان مشاهده می‌شود. حدود ۱۰ درصد از تمام افرادی که دیابت دارند به نوع اول این بیماری مبتلا هستند. این نوع از دیابت، یک بیماری خودایمنی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن سلول‌های بتای لوزالمعده را از بین ببرد. این اتفاق سبب می‌شود هورمون انسولینِ کمی تولید شود یا به‌کلی تولید نشود. چنین افرادی مجبور می‌شوند هر روز انسولین تزریق کنند تا سطح این هورمون را در حد سالم نگه دارند.
زمانی‌که بدن انسولین کافی نداشته باشد، مجبور می‌شود به‌جای دریافت انرژی از قند، از چربی انرژیِ موردنیاز خود را تأمین کند. کتون‌ها (Keton) موادی شیمیایی هستند که بدن هنگام تجزیۀ چربی و تبدیل آن به انرژی تولیدشان می‌کند. وقتی کتون در خون جمع شود، آن را اسیدی‌تر می‌کند. این موضوع ممکن است بسیار خطرناک باشد.
دیابت نوع ۲
دیابت نوع ۲ متداول‌ترین نوع دیابت است که بین ۹۰ تا ۹۵ درصد از مبتلایان به این بیماری را دربرمی‌گیرد. این نوع از بیماری از تولید کافیِ انسولین یا استفادۀ کارآمد از انسولینِ موجود جلوگیری می‌کند. دیابت نوع ۲ به‌صورت ژنتیکی یا بر اثر رژیم غذایی، سبک زندگی و عوامل محیطی ایجاد می‌شود. سطح قند خونِ بسیاری از افراد لب مرز دیابت است. تغییر عادات غذایی، ورزش یا پیاده‌روی بیش از ۱۵۰ دقیقه در هفته به چنین افرادی کمک می‌کند سطح قند خونشان را در حد نرمال نگه دارند.
تحقیقات پژوهشگران آمریکایی نشان می‌دهد که متأسفانه دست‌کم ۳۰ درصد از کسانی که دیابت دارند، بیماری خود را به‌خوبی مدیریت نمی‌کنند. ۷۰ درصد از آنها هم به اهدافی که تعیین می‌کنند پایبند نمی‌مانند. اکثر افرادی که به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند، برای اینکه سطح قند خون خود را کنترل کنند، باید دارو مصرف کنند. در نهایت، ممکن است به تزریق انسولین هم احتیاج پیدا کنند.
دیابت بارداری
دیابت بارداری عموما در دوره بارداری پدیدار می‌شود و پس از زایمان هم از بین می‌رود. گفته می‌شود افرادی که در دوران بارداری‌شان تجربه بیماری دیابت را داشته باشند، ممکن است در آینده به دیابت نوع ۲ مبتلا شوند. احتمال بروز عوارض برای فردی که دیابت بارداری دارد و به کرونا هم مبتلا شده بالاست. هرکسی که ملاحظاتی دارد، باید برای کاهش خطر عفونت و عوارض، با تیم پزشکی خود مشورت کند.
دیابت و کرونا: نتایج تحقیقات درباره رابطه این دو بیماری
کرونا ویروسی جدید است. هر روز نکته‌های جدیدی درباره آن و نحوه کنترلش یاد می‌گیریم. اثری که کرونا روی بیماری‌های خاص مانند دیابت دارد نیز هنوز کاملا مشخص نیست. تاکنون نتیجه هیچ تحقیقی نشان نداده که افراد دیابتی بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به کرونا هستند.
طبق شواهد موجود در مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، این موضوع درباره افرادی که دیابت نوع ۲ دارند بیشتر صدق می‌کند. افرادی نیز که دیابت نوع ۱ دارند یا باردارند ممکن است به‌احتمال بیشتری عوارض کرونا را تجربه کنند. البته داده‌ها در این مورد چندان اتکاپذیر نیست.
به‌طور کلی، عفونت‌ها در بدنِ افرادی که دیابت دارند جدی‌تر بروز می‌کنند. یکی از دلایلش این است که دیابت روی عملکرد سیستم ایمنی اثر می‌گذارد و کار بدن را برای مبارزه با ویروس سخت‌تر می‌کند. به‌علاوه، دیابت سطح قند خون را افزایش می‌دهد. فدراسیون بین‌المللی دیابت بیان می‌کند که ممکن است ویروس کرونا در محیطی که گلوکز خون بالایی وجود دارد بهتر رشد کند.
دیابت و کرونا: نشانه‌های خطر
اگر بیماران دیابتی نشانه‌های کرونا را در خود احساس می‌کنند، باید به‌سرعت به پزشک مراجعه کنند. تحقیقات CDC نشان می‌دهد احتمال مرگ ناشی از کرونا در بیماران دیابتی ۷٫۳ درصد است. این آمار در افرادی که سرطان دارند ۵٫۶ درصد است. البته در صورتی که سطح قند خون این افراد کنترل شود، احتمال ابتلا به نوع شدید کرونا کاهش می‌یابد. در تماس با پزشک، میزان قند خون، میزان کتون بدن و میزان نوشیدن آب در طول روز خود را اعلام کنید. نشانه‌هایی را که نگرانتان کرده توضیح دهید و در نهایت، سؤالات خود را درباره مدیریت دیابت بپرسید.
علائم ویروس کرونا ۲ تا ۱۴ روز بعد از قرارگرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شود. این علائم عموما شامل موارد زیرند:
- تب؛
- سرفه؛
- گلودرد؛
- سردرد؛
- اسهال؛
- خستگی؛
- نفس‌تنگی؛
- ماهیچه یا بدن درد؛
- گرفتگی یا آبریزش بینی؛
- ازدست‌دادن حس بویایی و چشایی.
در صورت داشتن نشانه‌های زیر، باید فورا به پزشک مراجعه شود:
- سرگیجه؛
- مشکل در تنفس؛
- درد یا فشار مداوم در قفسه سینه؛
- ناتوانی در بیدار شدن یا بیدار ماندن؛
- صورت یا لب‌هایی با رنگ مایل به آبی.
عوارض کرونا در بیماران دیابتی
داشتن دیابت لزوما احتمال ابتلا به بیماری کرونا را افزایش نمی‌دهد؛ اما عفونت‌های ویروسی، از جمله عفونت‌های ناشی از ویروس کرونا، ممکن است به عوارض جدی در افراد دیابتی منجر شود. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
۱. کتواسیدوز دیابتی
در زمان‌های اضطراب یا بیماری، سطح قند خون افزایش می‌یابد. کتواسیدوز دیابتی (Diabetic Ketoacidosis – DKA) زمانی رخ می‌دهد که فرد دیابتی انسولین کافی برای مقابله با این افزایش سطح را نداشته باشد. در این زمان، بدن چربی‌ها را برای کسب انرژی تجزیه می‌کند. این تجزیه سبب تجمع کتون در بدن می‌شود. همان طور که گفته شد، کتون‌ها خون را اسیدی می‌کنند که به‌سرعت سلامتی را به خطر می‌اندازد.
کتواسیدوز دیابتی مدیریت مصرف مایعات در بدن و سطح الکترولیت‌ها را با مشکل مواجه می‌کند. این ۲ عامل (مایعات و سطح الکترولیت‌ها) در کنترل شوک عفونی نقش کلیدی دارند. شوک عفونی یکی از عوارض کشنده‌ای است که برخی افراد مبتلا به کووید ۱۹ آن را تجربه کرده‌اند. کتواسیدوز دیابتی علائم زیادی را به همراه دارد. تشنگی شدید، حالت تهوع، تنفس سریع و بوی میوه‌‌مانند دهان از نشانه‌های آن است.
۲. سینه‌پهلو (ذات‌الریه)
سینه‌پهلو زمانی ایجاد می‌شود که کیسه‌های هوایی که در ریه‌ها وجود دارند بر اثر التهاب عفونت کنند. CDC اشاره می‌کند که افراد دیابتی در معرض نوع شدیدتری از کرونا هستند، که با سینه‌پهلو همراه است. برخی از تحقیقات پیشنهاد کرده‌اند که بیماران دیابتی که سن بالای ۲ سال دارند باید سالانه واکسن آنفولانزا بزنند.
۳. کمبود آب بدن
بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، بیشتر در معرض کم‌آبی هستند. مشکلات انسولین، که پیش از این توضیح داده شد، باعث می‌شود در خون قند اضافه وجود داشته باشد. این بدین معنی است که کلیه‌ها برای خلاص‌شدن از قند اضافه باید بیشتر کار کنند. وقتی هم کلیه‌ها زیاد کار کنند، ادرار بیشتر می‌شود؛ پس دیابت به‌طور بالقوه بدن را با کم‌آبی مواجه می‌کند. اگر فردِ مبتلا به دیابت بر اثر کرونا تب کند، مایعات اضافه بدن خود را از دست می‌دهد. این موضوع اوضاع را وخیم‌تر می‌کند. در این صورت، ممکن است بیمار به تزریق مایعات نیاز پیدا کند.
۴. سطح بالای قند خون
عفونت‌ها اضطراب و تولید گلوکز را در بدن افزایش می‌دهند. همین موضوع سطح قند خون را بیش از حدِ معمول می‌کند؛ بنابراین ممکن است فرد دیابتی در دوره بیماری‌های عفونی، به انسولین بیشتری نیاز داشته باشد. در دوران بیماری کرونا، ضروری است که سطح قند خون به‌طور منظم آزمایش شود؛ چون ممکن است قند خون به‌طور ناگهانی افزایش یابد.
ملاحظات و راهکارهای مقابله با کرونا در بیماران دیابتی
التهاب مزمنی که دیابتی‌ها با آن درگیرند سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند؛ بنابراین وقتی ویروسی به بدن حمله کند، بدن کمتر قادر به دفع آن خواهد بود. در ۲۰ تا ۲۵ درصد از بیماران، بدن به ویروس واکنش التهابی شدیدی نشان می‌دهد، که همین باعث تشدید نتیجه و افزایش احتمال مرگ می‌شود؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که افرادی که دیابت و کرونا دارند، برای نفس‌کشیدن، به پشتیبانی دستگاه تنفسی احتیاج پیدا کنند. در شهر دالاس آمریکا، تقریبا ۱ نفر از هر ۳ نفری که بر اثر کرونا بستری شده دیابت داشته است. اگر دیابت به‌خوبی مدیریت شود، احتمال تجربه عوارض خطرناک کاهش می‌یابد. کرونا به بشر یادآوری کرده که چیزهایی را که قابل‌کنترل است کنترل کند!
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها پیشنهاد می‌دهد که افراد دیابتی در این دوره راهکارهای زیر را انجام دهند:
- سطح خون خود را آزمایش و پیگیری کنند؛
- ذخیره حداقل ۳۰روزه از داروهای خود داشته باشند؛
- با یک مرکز درمان درباره ملاحظات مربوط به کرونا مشورت بگیرند؛
- طبق دستور همیشگی به مصرف داروهای خود، از جمله انسولین، ادامه دهند؛
- زمانی که در منزل هستند به فعالیت خود ادامه دهند.
راه‌های پیشگیری از کرونا در بیماران دیابتی
همان طور که می‌دانید، ویروس کرونا ویروسی جدید است که از طریق قطرات کوچکی پخش می‌شود که هنگام عطسه یا سرفۀ فرد مبتلا به بیماری به هوا پاشیده می‌شود. هرکسی که در فاصله ۲متری از این فرد باشد ممکن است این قطرات را تنفس کند. گفته می‌شود ویروس همچنین می‌تواند از طریق سطوحی که فرد مبتلا به کرونا لمس کرده هم منتقل شود.
بیمار دیابتی، مانند هر فرد دیگری، می‌تواند با رعایت موارد زیر از تماس با ویروس جلوگیری کند:
- حفظ سطح قند خون در حد سالم؛
- دوری از سطوحی که مداوم لمس می‌شوند؛
- دوری از افرادی که بیمارند، به‌خصوص اگر تب و سرفه دارند؛
- رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی حداقل ۲ متر در مکان‌های عمومی؛
- پرهیز از تماس دست با چشم‌ها، بینی و دهان با دست‌های نشسته؛
- پوشاندن دهان با دستمال یا قسمت داخلی آرنج در زمان عطسه یا سرفه؛
- شستن مداوم دست‌ها با آب و صابون و بر اساس دستورالعمل‌های بهداشتی؛
- استفاده از ضدعفونیکننده بر پایه الکل (زمان‌هایی که آب و صابون در دسترس نیست)؛
- کمک به بهبود سیستم ایمنی بدن با ۷ ساعت خواب کافی در شب و کاهش سطح اضطراب؛
- ضدعفونی‌کردن مرتب سطوحی که احتمال آلودگی دارند (موبایل، میز، پیشخان و دستگیره درها).
دیابت و کرونا: توجه به سلامت روان
سلامت روانی در قرنطینه بسیار مهم است. قرنطینه به کاهش ابتلا به ویروس کرونا کمک کرده است؛ اما در عین حال کاهش فعالیت بدنی و اجتماعی باعث شده اضطراب و افسردگی در افراد افزایش یابد. این موضوع، به‌خصوص برای افرادی که در حالت عادی هم درگیر بیماری‌های روحی یا روانی بوده‌اند، بیشتر صدق می‌کند.
تحقیقات نشان می‌دهند کسانی که بیماری‌های مزمنی مانند دیابت دارند ممکن است در این دورۀ همه‌گیری کرونا در معرض تجربه اضطراب شدیدتری باشند. بسیاری از افرادی که دیابت دارند، به‌دلیل محدودیت‌های بیشتر و مسئولیت سنگین‌تری که باید تجربه کنند، در این دوران دچار افسردگی می‌شوند.
لازم است در زمان قرنطینه تماس تلفنی با نزدیکان حفظ شود. ارتباط با خانواده و دوستان از طریق فناوری امکان‌پذیر است. اگر کسی به‌طور مداوم با احساس بی‌حالی، اضطراب یا خستگی بی‌مورد مواجه بود، بهتر است از یک مشاور کمک بگیرد. تقریبا تمام مشاوران از طریق تلفن یا اینترنت در دسترس مخاطبانشان هستند.
رژیم غذایی بیماران دیابتی در دوران کرونا
مدیریت تغذیه اقدامی متعادل‌کننده است. برای حفظ سطح قند خون در طول روز، به مقدار مناسب و نوع مناسب از کربوهیدرات نیاز است.
مواردی که خوب است به‌طور روزانه مصرف شود:
- میوه‌ها (توت و سیب)؛
- لوبیا سیاه، لوبیا قرمز، عدس و نخود؛
- غلات کامل (برنج قهوه‌ای، جو دو سر)؛
- سبزیجات نشاسته‌ای (نخودفرنگی و سیب‌زمینی شیرین)؛
- سبزیجات غیرنشاسته‌ای (کلم بروکلی، گوجه‌فرنگی و لوبیا سبز).
مواردی که بهتر است از خوردن آن پرهیز شود:
- نوشابه؛
- نان سفید؛
- برنج سفید؛
- چای شیرین؛
- غلات فراوری‌شده؛
- چیپس و تنقلات شور؛
- شیرینی (آب‌نبات و کلوچه).
سخن آخر
هر بیمار دیابتی‌ای که به کرونا مبتلا شود باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کند. افراد دیابتی در معرض خطر جدی‌تری برای تجربه عوارض شدید کرونا هستند. آنها می‌توانند با کنترل سطح قند خون و رعایت قرنطینه، از خود در برابر این بیماری عفونی محافظت کنند. با گذشت زمان، اطلاعات پزشکان و محققان درباره این ویروس تکمیل می‌شود. همچنین راهکارهای کنترل آثار آن یا درمان آن دقیق‌تر خواهد شد. مهم است که در این دوره، در کنار حفظ قرنطینه و رعایت شیوه‌نامه‌ها، به کیفیت زندگی خود نیز توجه کنید.
چقدر درباره اثر بیماری‌ها روی عوارض کرونا اطلاعات دارید؟ اگر به دیابت مبتلا هستید و یا بیمار دیابتی در اطراف خود دارید که به کرونا مبتلا شده است، تجربه‌هایتان را با ما در میان بگذارید. ما در بخش «ارسال دیدگاه» منتظر نظرات شما هستیم.
