تابه‌حال شده که احساس کنید، جوراب‌تان تنگ است و شلوارتان دیگر به‌راحتی سابق نیست و انگار چاق شده‌اید و اصطلاحا باد کرده‌اید؟ علت چنین موضوعی، ورم پاها است که به ۲ دلیل اتفاق می‌افتد. ورم یا «ادیما» وقتی ایجاد می‌شود که رگ‌های خونی یا بافت‌های پا بیش‌ازحدی که لازم است، در خود آب نگه می‌دارند. این حالت، زمانی رخ می‌دهد که زیاد روی پاهایتان ایستاده یا زیاد نشسته باشید. دلایل دیگری نیز برای وقوع این مشکل وجود دارد. مثلا اگر به‌اندازه‌ی کافی ورزش نکنید، اضافه‌وزن داشته یا مشکلی جدی ازنظر پزشکی پیدا کرده باشید، ممکن است دچار ورم پاها بشوید.
تورم و التهاب نیز به‌صورت ورم در بافت‌های پا دیده می‌شود. این تورم می‌تواند ناشی از واکنش بدن نسبت به شکستگی استخوان‌ها، پارگی تاندون یا رباط باشد. البته تورم ممکن است به‌خاطر مشکلات جدی‌تری مانند بیماری‌های ورم مفاصل (آرتریت) نیز رخ بدهد. در ادامه به دلایل ورم پاها اشاره شده است:
۱. ترومبوز سیاه‌رگی عمقی (DVT)
اگر دچار ترومبوز باشید یعنی لخته‌ای خون در رگ پاهایتان وجود دارد. چنین لخته‌ای می‌تواند جابه‌جا شده و خود را به شُش‌هایتان برساند. به این جابه‌جایی، «آمبولی ریه» گفته می‌شود و می‌تواند بسیار مهلک باشد. در ترومبوز سیاه‌رگی عمقی که ترومبوز سطحی نیز نامیده می‌شود، لخته‌های خونی در سطح نزدیک‌تر به پوست شکل می‌گیرند و به‌راحتی از بین نمی‌روند و جابه‌جا نمی‌شوند.
حضور و جمع شدن خون در ناحیه‌ی پا باعث تورم و ایجاد ترومبوز می‌شود. به‌محض دیدن چنین چیزی به پزشک مراجعه کنید. البته علائم دیگری نیز وجود دارد که مهم هستند، مثل:
- درد پاها، حساس شدن و انقباض پاها؛
- قرمز یا آبی شدن پاها؛
- احساس گرما در ناحیه‌ی پوست پاها.
۲. بارداری
در ۳ ماهه‌ی سوم بارداری، جنین درون شکم رشد می‌کند و به پاها فشار وارد می‌کند. این موضوع باعث کاهش سرعت گردش خون و ایجاد مایعات در ناحیه‌ی پاها می‌شود. بنابراین نوعی تورم خفیف در پاها ایجاد می‌شود. اگر این علامت را در کنار نشانه‌های زیر تجربه کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است به پری‌اکلامپسیا دچار شده باشید:
- تورم شدید، به‌ویژه در نواحی دور چشم‌ها؛
- سردردهای تحمل‌ناپذیر؛
- تغییر در دید مثلا حساسیت به نور یا تاری.
۳. نارسایی احتقانی قلبی
وقتی قلب نتواند خون موردنیاز بدن را به سایر نقاط پمپاژ کند، مایعات در پاها تجمع می‌کنند و باعث تورم می‌شوند. از سایر نشانه‌های نارسایی احتقانی قلبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنگی نفس یا مشکل در تنفس؛
- خستگی؛
- سرفه.
۴. مصرف برخی داروها
بعضی‌اوقات، ورم پاها نتیجه عوارض جانبی مصرف برخی داروهاست. مثلا افرادی که داروهای قلبی مثل مسدودکننده کانال کلسیم مصرف می‌کنند، احتمال دارد که دچار تورم پاها بشوند. اگر هر یک از این داروها باعث ایجاد تورم در پایین‌تنه شما شد، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDS) مثل آسپرین و سِلِکسیب (سلبرکس)؛
- برخی داروهای خاص دیابت مانند مِتفورمین؛
- داروهای هورمونی حاوی استروژن و پروژسترون؛
- برخی داروهای ضدافسردگی؛
- برخی داروهای فشار خون.
۵. واریس سیاه‌رگ‌ها
وقتی دریچه‌های موجود در رگ‌های پا به‌خوبی خون را به سمت قلب هدایت نمی‌کنند و درعوض، خون را در ناحیه‌ی پاها به‌شکل لخته درمی‌آورند، شاخه‌هایی از رگ‌های آبی‌رنگ در ناحیه‌ی پا ایجاد می‌شود. این موضوع می‌تواند بعضا باعث ایجاد ورم پاها بشود. علائم دیگری که در این شرایط ایجاد می‌شود، از قرار زیر است:
- درد در پاها بعد از زیاد نشستن یا ایستادن زیاد؛
- تغییرات در رنگ پوست؛
- ایجاد زخم؛
- خشک شدن، تحریک‌پذیری و تَرَک خوردن پوست.
۶. بیماری‌های بلندمدت کلیوی
وقتی کلیه‌ها به‌درستی فعالیت نکنند، به‌جای تصفیه‌ی آب و مواد زاید از خون، مایعات در بدن تجمع می‌کنند و باعث تورم پا و دست‌ها می‌شوند. سایر علائم این مشکل به این صورت است:
- خستگی؛
- تنگی نفس؛
- تهوع؛
- تشنگی مفرط؛
- کبودی و خون‌ریزی.
۷. رگ‌به‌رگ شدن یا شکستگی استخوان
اگر قوزک پایتان پیچ بخورد یا دچار شکستگی استخوان شوید، احتمال ایجاد تورم وجود دارد. تورم، واکنش طبیعی بدن در این مواقع است. درواقع، بدن با انتقال مایعات و گلبول‌های سفید به ناحیه‌ی آسیب‌دیده با آزاد کردن مواد شیمیایی خاصی سعی در تسریع فرایند بهبود دارد.
اقدامات لازم برای درمان ورم پاها
برای کاهش تورم پاها می‌توان از درمان‌های خانگی زیر بهره برد:
- کاهش مصرف غذاهای پرنمک؛
- پوشیدن جوراب‌های تنگ و مخصوص تورم؛
- انجام ورزش روزانه؛
- توقف و تغییر جای نشستن در مسافرت‌های طولانی با خودرو تا جایی که ممکن است؛
- تکرار چندباره این تمرین در طول روز: بالا بردن پاها تا سطح قلب.
فراموش نکنید که ورم پاها می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر در بدن باشد. پس اگر نشانه‌هایی چون درد پا، تنگی نفس یا خستگی مفرط در شما پدیدار شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
