وقتی در یکی از روزهای سرد سال به بیرون سری می‌زنید، احتمالا بیشتر از همه‌ی بخش‌های بدن‌تان این انگشتان شما هستند که سرما را احساس می‌کنند. این موضوع غیرطبیعی نیست. نقاط انتهایی بدن کمی سردتر هستند، زیرا خون ابتدا به اندام‌های حیاتی همچون قلب، مغز و ریه فرستاده می‌شود. بااین‌حال، اگر همیشه، حتی در هوایی گرم‌تر، انگشتان سردی دارید ممکن است نشانه‌‌ای باشد که باید به آن بیشتر دقت کنید. در اینجا به چند دلیل متداول برای سردی دست‌های شما اشاره خواهیم کرد.
۱. سندرم رینود (Raynaud’s Syndrome)
این اختلال دلیل متداولی برای سرد شدن انگشتان است. در سندرم رینود، رگ‌های خونی انگشتان (و گاهی گوش و بینی) در اثر سرما یا استرس های عاطفی تنگ می‌شوند. در هربار بروز علائم این سندرم، شاهد سفید شدن و سپس آبی شدن انگشتان هستیم چون میزان خون‌رسانی به انگشتان بسیار کم یا قطع می‌شود. سپس زمانی‌که رگ‌ها باز شوند و جریان خون برقرار شود، انگشتان قرمز می‌شوند. اغلب حین این اتفاق، انگشتان، سرد، کرخت، مورمور یا دردناک می‌شوند.
سندرم رینود در بیشتر موارد اغلب دلیل خاصی ندارد. خبر خوب اینکه این مشکل بیش از آنکه خطرناک باشد آزاردهنده است. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی، مثلا پوشیدن لباس گرم و دستکش در هوای سرد یا حتی هنگام برداشتن غذا از فریزر یا یخچال، بسته به نوع واکنش‌تان، و پرهیز از استرس‌های عاطفی معمولا برای مدیریت سندرم رینود کفایت می‌کند.
۲. بیماری‌های خودایمنی
گاهی یک مشکل زمینه‌ای موجب بروز سندرم رینود می‌شود:
- لوپوس، اختلالی که در آن سیستم ایمنی فرد به بافت‌های بدن حمله می‌کند؛
- پوست سخت‌شده (اسکلرودرمی) که در آن پوست و بافت همبند سخت و زخم می‌شوند؛
- روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید)؛
- و سایر بیماری‌های خودایمنی
ممکن است به سندرم رینود منجر شوند؛ البته پزشکان دقیقا نمی‌دانند چرا چنین ارتباطی وجود دارد. در این حالت آن را سندرم رینود ثانویه می‌نامند.
۳. کم‌کاری تیروئید
وقتی غده‌ی تیروئید درست کار نکند، داشتن انگشتانی سرد غیرمعمول نیست. غده‌ی تیروئید مانند ترموستات بدن عمل می‌کند. زمانی‌که این غده کم‌کار باشد، سرعت بیشتر عملکردهای بدن کند می‌شود و ممکن است نشانه‌هایی چون کوفتگی، یبوست، افزایش وزن و احساس سرمای همیشگی، به‌ویژه در انگشتان، داشته باشید. کم کاری تیروئید بیشتر در زنان و افراد بالای ۵۰ سال شیوع دارد.
۴. اختلال گردش خون
احتمالا بیشتر مردم این مورد را دلیل سردی انگشتان می‌دانند. گردش خون ضعیف به وضعیتی گفته می‌شود که جریان خون دارای مواد مغذی و اکسیژن‌دار، دچار کاستی می‌شود. این اختلال می‌تواند در اثر ضعف در پمپاژ خون توسط قلب (مانند آنچه در نارسایی قلبی شاهدیم)، انسداد فیزیکی در مسیر جریان خون (مانند انسداد ناشی از کلسترول در شریان‌های بزرگ یا رگ‌های کوچک‌تر) و یا به دلایل دیگری رخ دهد. زمانی‌که قلب نمی‌تواند آن‌چنان که باید خون کافی را به سراسر بدن برساند، فرد این نارسایی را در دستان و پاهایش به شکل سرما، کرختی یا مورمور شدن احساس می‌کند، زیرا اینها دورترین اندام‌ها از قلب هستند.
۵. کم‌خونی
کم خونی زمانی رخ می‌دهد که بدن شما به تعداد کافی گلبول قرمز ندارد یا میزان هموگلوبین در خون‌تان پایین است. در اثر کم‌خونی اکسیژن‌رسانی به بدن دچار کاستی می‌شود و این ممکن است باعث سردی انگشتان هم شود. برخی از دلایل احتمالی عبارت است از کمبود آهن در رژیم غذایی، از دست دادن خون (به دلیل خونریزی شدید عادت ماهیانه، زخم‌ها و خونریزی گوارشی)، برخی سرطان‌ها و اختلالات گوارشی (مانند سلیاک و بیماری التهابی کرون). علاوه‌بر سردی انگشتان دست، کم‌خونی می‌تواند باعث کوفتگی، سردرد، سرگیجه، نفس تنگی و رنگ‌پریدگی شود. در اغلب موارد کم‌خونی ناشی از کمبود آهن و نشانه‌های آن را می‌توان با مکمل‌های آهن درمان کرد.
۶. کمبود ویتامین B12
ویتامین B12 که در گوشت قرمز، گوشت ماکیان، تخم‌مرغ، شیر، و سایر لبنیات یافت می‌شود برای ساختن گلبول‌های قرمز اهمیت دارد. کمبود این ویتامین می‌تواند به کاهش تولید گلبول‌های قرمز و در نتیجه کم‌خونی منجر شود. معمولا افرادی که از رژیم گیاه‌خواری و یا وگان پیروی می‌کنند و همچنین در بسیاری از افرادِ بالایِ ۵۰ سال که توانایی جذب ویتامین B12 را از طریق غذا ندارند، این کمبود وجود دارد. کمبود ویتامین B12 علاوه‌براین در مبتلایان به سلیاک و کرون نیز وجود دارد. یک آزمایش ساده می‌تواند مشخص کند که دلیل سردی انگشتان شما کمبود ویتامین B12 هست یا نه. اگر دچار کمبود این ویتامین باشید مکمل های غذایی مشکل‌تان را برطرف می‌کنند و نشانه‌ها در عرض چند هفته تا یک ماه از بین می‌روند.
۷. فشار خون پایین
فشار خون پایین می‌تواند به دلایل متنوعی چون کم‌آبی، از دست دادن خون، داروهای خاص و اختلالات غدد درون‌ریز رخ دهد. زمانی‌که فشار خون فرد پایین باشد، رگ‌ها خون را از نقاط انتهایی بدن به سمت اندام‌های حیاتی هدایت می‌کنند که می‌تواند باعث سرد شدن انگشتان‌تان شود. اگر دچار علائم افت فشار خون مانند سرگیجه، دید تار، کوفتگی، تهوع، ضعف و گیجی هستید، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
۸. استرس و اضطراب
خودتان می‌دانید که استرس می‌تواند با دیگر بخش‌های بدن‌تان چه کند، دست‌های شما هم از این قاعده مستثنی نیستند. زمانی‌که به استرس و اضطراب مزمن دچار باشید، بدن‌تان به حالت «ستیز و گریز» فرو می‌رود. با فوران آدرنالین در بدن یکی از نتایج مورد انتظار، تنگ شدن عروق بخش‌های انتهایی بدن است که به سردی انگشتان دست و پا می‌انجامد. کنترل استرس می‌تواند نشانه‌ها و علائم شما را کاهش دهد.
۹. داروها
شاید عجیب به‌نظر بیاید، اما مصرف برخی داروها می‌توانند انگشتان شما را سرد کنند، زیرا داروهای زیادی می‌توانند عروق و به‌خصوص شریان‌ها را تنگ کنند. زمانی‌که این اتفاق رخ بدهد، سندرم رینود می‌تواند یکی از عوارض جانبی آن باشد. برخی از این داروها شامل بتابلوکرها (که برای تنظیم فشار خون تجویز می‌شوند)، برخی داروهای مداوای سرطان و میگرن و ضداحتقان‌های بدون نیاز به نسخه هستند. حتما قبل از مصرف دارو، از پزشک یا داروساز سؤال کنید که آیا ممکن است داروهای مصرفی شما باعث سردی انگشتان‌تان شود یا خیر.
۱۰. سیگار کشیدن
اگر دلایل ترک سیگار تا به اینجا برای شما قانع‌کننده نبوده است، پس به این دلیل توجه بیشتری کنید. نیکوتین موجود در سیگار سبب انقباض رگ‌ها می‌شود، به‌علاوه می‌تواند موجب ایجاد پلاک‌های مسدودکننده در رگ‌ها شود که همین امر نیز باعث کاهش جریان خون در اندام‌های انتهایی بدن می‌شود.
