کورک یا فرونکل به ضایعه‌ی ناخوشایند پوستی گفته می‌شود که بسیاری از ما حداقل یک‌بار آن را تجربه کرده‌ایم. کورک جوش قرمزرنگی است که زیر پوست ایجاد می‌شود و می‌تواند بسیار دردناک باشد. کورک آن‌قدر آزاردهنده است که معمولا فرد دلش می‌خواهد به هر طریقی از شر آن خلاص شود، حتی اگر مجبور شود آن را بترکاند. اما بسیاری از روش‌های درمان کورک نادرست هستند و می‌توانند شرایط را بدتر کنند. در این مطلب ابتدا به دلایل پیدایش کورک و روش‌های جلوگیری از ایجاد آن می‌پردازیم و سپس ۷ درمان خانگی کورک را معرفی خواهیم کرد.
کورک چگونه ظاهر می‌شود؟
کورک توسط نوعی باکتری به نام استافیلوکوک اورئوس ایجاد می‌شود. این باکتری فولیکول‌های مو را در سطح عمیق آلوده می‌کند. البته این باکتری به‌جز فولیکول مو می‌تواند در هر جای دیگر بدن نیز سبب ایجاد کورک شود. کورک به‌تدریج پر از چرک و عفونت می‌شود.
وجود باکتری در قسمت‌هایی از بدن که بیشتر عرق می‌کند و با سوزش و تحریک نیز همراه است، بستر مناسبی را برای ظاهر شدن کورک فراهم می‌کند. گاهی در یک ناحیه چند کورک تجمع می‌کنند که به آن کاربانکل گفته می‌شود.
معمولا کورک در ابتدا به‌اندازه‌ی یک نخودفرنگی کوچک و رنگ آن قرمز است. به‌تدریج که درون آن با چرک پُر می‌شود، رشد می‌کند و دردناک‌تر می‌شود. پوست اطراف آن قرمز و احتمالا متورم است. درنهایت نوک این کورک به رنگ سفید مایل به زرد ظاهر می‌شود که پس از مدتی می‌ترکد و چرک از آن بیرون می‌ریزد. هنگامی که فرد کورک (به‌ویژه کاربانکل) را تجربه می‌کند، ممکن است حال خوشی نداشته باشد و حتی علائم عمومی مانند تب به سراغش بیاید.
آیا می‌توان از ایجاد کورک جلوگیری کرد؟
در واقع خیر. در بسیاری از موارد واقعا جلوگیری از به‌وجودآمدن کورک غیرممکن است، اما می‌توان کاری کرد که حداقل به نواحی دیگر پوست سرایت نکند و به دیگران منتقل نشود. برای پیشگیری از انتشار کورک به نکات زیر توجه کنید:
- همیشه باید روی کورک را با باند پانسمان یا گازاستریل بپوشانید.
- اگر خودتان یا فرد دیگری (به هر دلیلی) با سطح کورک تماس پیدا کردید، باید دست‌هایتان را به‌طور کامل با آب و صابون بشویید.
- هنگامی که کورک دارید، باید به‌طور مرتب لباس‌ها، روبالشی و ملافه‌هایتان را بشویید. تمیز نگه‌داشتن آنها از انتشار کورک جلوگیری می‌کند. برای شستن‌شان از آب داغ، شوینده و سفیدکننده استفاده کنید. هنگام خشک کردن آنها نیز خشک‌کن را روی گرمای زیاد تنظیم کنید.
- تمام سطوحی که با آنها تماس دارید و آنها را لمس می‌کنید، مانند دستگیره‌ی درب‌ها، صندلی توالت، وانِ حمام و سطوح مشابه باید به‌طور مرتب تمیز و ضدعفونی شوند.
- از وسایلی که با پوست‌تان در تماس هستند، به‌صورت مشترک با دیگران استفاده نکنید. تیغ صورت‌تراشی، لوازم ورزشی و به‌ویژه حوله‌ها به‌راحتی می‌توانند عفونت ناشی از کورک‌ها را به دیگران انتقال بدهند.
درمان کورک
برخی کورک‌ها کوچک و برخی بزرگ هستند. کورک‌های کوچک را خودتان می‌توانید درمان کنید. این کورک‌ها پس از چند روز تا سه هفته بهبود می‌یابند.
برای خلاص شدن از شر کورک‌ها نکات زیر را رعایت کنید:
- هرگز کورک‌ها را فشار ندهید و سعی نکنید خودتان درون آنها را خالی کنید. این کار سبب می‌شود عفونت به پوست اطراف کورک نیز سرایت کند یا اینکه ممکن است عفونت را بیشتر به درون کورک فشار بدهید که با این کار کورک مجددا عود می‌کند.
- روی کورک دستمال گرم و مرطوب قرار بدهید. این کار را چندبار در روز تکرار کنید.
- هنگامی که دستمال را روی کورک نگه‌داشته‌اید کمی فشار به آن وارد کنید؛ البته تا حدی فشار ندهید که سوراخ شود و بترکد.
- اگر کورک به‌طور طبیعی ترکید، روی آن را با گازاستریل یا باند پانسمان بپوشانید. این کار از انتشار عفونت جلوگیری می‌کند.
- پس از درمان کورک دست‌هایتان را به‌خوبی بشویید. این کار برای جلوگیری از گسترش یافتن عفونت ضروری است.
روش‌های خانگی زیر برای درمان کورک بسیار مفید هستند.
۷ روش درمان خانگی کورک و جوش‌های کوچک
۱. گرما
یکی از بهترین درمان‌هایی که می‌توانید در منزل برای درمان کورک انجام بدهید، گرما دادن به آن است. گرما سبب می‌شود در ناحیه‌ی کورک‌دار خون بیشتری جریان یابد و درنتیجه تعداد گلبول‌های سفید و پادتن‌ها در محل کورک برای مبارزه با عفونت افزایش می‌یابد. یک کمپرس گرم را به‌مدت ۲۰ دقیقه روی پوست قرار بدهید. این کار را ۳ یا ۴ بار در روز تکرار کنید تا زمانی‌که کورک کاملا از بین برود.
۲. روغن درخت چای
روغن اسانسی درخت چای دارای خواص ضدباکتریایی و ضدعفونی‌کننده‌ی قوی است که می‌تواند به درمان عفونت باکتریایی ایجادکننده‌ی کورک کمک کند. روغن درخت چای نباید مستقیما روی پوست قرار داده شود زیرا ممکن است اثر سوختگی روی آن بگذارد. ۵ قطره از این روغن را با یک قاشق چای‌خوری روغن نارگیل یا روغن زیتون مخلوط کنید و با سواپ پنبه روی موضع قرار بدهید. این کار را دو یا سه بار در روز انجام بدهید و هر روز تکرار کنید تا کورک کاملا از بین برود.
۳. زردچوبه
زردچوبه خواص ضدباکتری و ضدالتهابی دارد و می‌تواند به درمان کورک و خلاص شدن از آن کمک کند. هزاران سال است که در طب شرقی از زردچوبه به‌عنوان یک تصفیه‌کننده‌ی طبیعی خون استفاده می‌کنند.
زردچوبه هم به‌صورت خوراکی (چای زردچوبه) و هم به‌صورت موضعی (ماسک زردچوبه) برای درمان کورک مفید است. یک قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه را در آب یا شیر بجوشانید و محلول به‌دست آمده را پس از سرد شدن بنوشید. می‌توانید سه بار در روز آن را مصرف کنید. اگر می‌خواهید از آن به‌صورت موضعی استفاده کنید، پودر زردچوبه را با آب و یا زنجبیل مخلوط کنید و خمیر به‌دست آمده را حداقل دوبار در روز روی کورک قرار بدهید تا درمان شود.
۴. نمک اپسوم
نمک اِپسوم یا منیزیم‌سولفات هم آرامش‌بخش است و هم مزایای زیادی نیز برای سلامتی از جمله درمان کورک دارد. نمک اپسوم می‌تواند به خشک‌شدن چرک‌ها کمک کند و به‌راحتی کورک را تخلیه می‌کند. نمک اپسوم را در آب گرم حل کنید و یک کمپرس را در آن خیس کنید. حداقل سه‌بار در روز این کمپرس را روی موضع بگذارید تا کورک از بین برود.
۵. پمادهای آنتی بیوتیک برای درمان کورک
برخی از پمادهای آنتی بیوتیک که بدون نسخه به فروش می‌رسند و عوارض خطرناکی ندارند، می‌توانند به‌سرعت کورک را درمان کنند و آن را تسکین بدهند. پماد نئوسپورین یکی از گزینه‌هایی است که معمولا در منزل یافت می‌شود. این پماد بسیار خوب عمل می‌کند و مانع از انتشار عفونت می‌شود. از این پماد (یا پمادهای مشابه دیگر) حداقل دوبار در روز روی کورک استفاده کنید.
۶. روغن کرچک
روغن کرچک خواص ضدباکتری دارد و حاوی ریسینولئیک‌اسید است که یک ضدالتهاب قوی طبیعی است. بنابراین یک درمان طبیعی کورک به‌شمار می‌رود. مقدار کمی از روغن کرچک را مستقیما روی کورک قرار بدهید. این کار را سه‌بار در روز تکرار کنید تا کورک کاملا بهبود یابد.
۷. روغن گیاه نیم (Neem)
روغن گیاه نیم که به یاس هندی نیز معروف است، دارای خواص ضدعفونی‌کننده، ضدباکتری و ضدمیکروبی است که برای درمان کورک و عفونت‌های پوستی بسیار مفید و سریع‌الاثر است.
برای درمان کورک با روغن گیاه نیم، آن را مستقیم روی موضع قرار بدهید. می‌توانید سه یا چهار بار در روز این کار را تکرار کنید. حتما قبل و بعد از استفاده از این روغن دست‌هایتان را بشویید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
گاهی‌اوقات داروهای خانگی واقعا مؤثر نیستند و نمی‌توانند شما را از شر کورک‌ها خلاص کنند. در شرایط زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:
- با وجود استفاده از درمان‌های خانگی کورک برطرف نشده است.
- بعد از یک هفته درمان خانگی، کورک هنوز تا حدودی بهبود نیافته یا کاهش پیدا نکرده است.
- کورک به بزرگی توپ پینگ‌پنگ است.
- پوست اطراف کورک قرمز روشن است یا رگه‌های قرمزی از اطراف آن خارج می‌شود.
- کورک بیش‌ازحد دردناک است.
- توده‌های دیگری نیز در نزدیکی جوش وجود دارند.
- کورک‌های عودکننده به‌مدت چند ماه همچنان ادامه دارند.
- دیابت دارید.
به یاد داشته باشید درمان‌های خانگی فقط برای جوش‌های کوچک مؤثر هستند. اطمینان حاصل کنید که به‌اندازه‌ی مورد نیاز از آنها استفاده کنید تا بهترین نتیجه را ببینید. اگر بعد از ۵ تا ۷ روز بهبودی حاصل نشد یا اگر جوش بزرگ‌تر و دردناک‌تر شده است یا حتی علائم عفونت را در خودتان مشاهده می‌کنید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با تخلیه‌ی کورک یا تجویز آنتی‌بیوتیک آن را درمان کند.
درمان کورک بزرگ
چنان‌چه کورک بزرگ است یا بیشتر از یک کورک روی پوست‌تان وجود دارد (کربونکلوزیس)، باید برای درمان به پزشک مراجعه کنید. فقط پزشک باید درون یک کورک بزرگ یا کاربانکل را تخلیه کند. گاهی نیز یک کورک بزرگ نرم می‌شود و خودبه‌خود نمی‌ترکد. این مشکل دیگری است که باز هم فقط پزشک می‌تواند با دقت درون آن را تخلیه کند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است برای از بین بردن عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز کند. به‌ویژه هنگامی که کورک روی صورت ایجاد شده است و خطر عفونت ثانویه و جای زخم وجود دارد.
فرونکلوزیس عودکننده، کورک در کشاله ران و …
اگر کورک‌هایی دارید که بیش از سه‌بار در سال عود می‌کنند، به آن فرونکلوزیس عودکننده می‌گویند. این بیماری معمولا به‌راحتی منتقل می‌شود و از آنجا که بارها عود می‌کند، ممکن است به اعضای خانواده نیز سرایت کند. به‌جز صورت، گردن و شانه‌ها، در بسیاری از موارد کورک‌ها در مناطق چین‌خوردگی یا مناطقی که پوست روی هم قرار می‌گیرد مانند زیر سینه، ناحیه‌ی زیر شکم، زیربغل و کشاله‌ی ران نیز دیده می‌شوند. فرونکلوزیس عودکننده باید توسط پزشک درمان شود.
پیامدهای کورک
کورک‌ها به‌ویژه هنگامی که عودکننده هستند، می‌توانند پیامدهای ناخوشایندی داشته باشند. پیامد اصلی کورک اِسکار یا زخم است. اسکارها تا مدت‌ها روی پوست باقی می‌مانند و برخی از آنها تا پایان عمر از بین نمی‌روند. از دیگر پیامدهای کورک می‌توان به بیماری فرونکلوزیس عودکننده و هیدرآدنیت چرکی (سوپوراتیو) اشاره کرد. هیدرآدنیت چرکی ممکن است به کورک عودکننده شباهت داشته باشد، اما حالت مزمن دارد و جدی‌تر است. این بیماری در صورت عدم تشخیص و درمان ممکن است به اِسکار شدید و بدتر شدن کورک‌ها بینجامد.
عفونت ثانویه نیز یکی از پیامدهای نه‌چندان شایع کورک است. این نوع عفونت که پس از بهبود کورک مجددا رخ می‌دهد، در موارد نادر ممکن است به سپسیس (عفونت خون) منجر شود. این عارضه بسیار نادر است و به‌راحتی از طریق روش درمانی مناسب قابل پیشگیری است.
به سلامت پوست خود اهمیت بدهید
درباره‌ی کورک‌ها سهل‌انگاری نکنید. هرچه سریع‌تر برای درمان آنها اقدام کنید، نتایج بهتری خواهید گرفت.
