ورم لوزه نوعی عفونت است که سالانه، میلیون‌ها نفر به آن مبتلا می‌شوند. لوزه‌ها در بخش انتهایی گلو قرار دارند و بافت‌هایی لنفاوی هستند که بخشی از سیستم ایمنی را تشکیل می‌دهند. هر چند ورم لوزه خوشایند نیست، اما به‌ندرت باعث مشکلات جدی جسمی می‌شود. بسیاری از مبتلایان به آن هم با مصرف دارو یا حتی بدون استفاده از هیچ درمانی بعد از چند روز بهبود پیدا می‌کنند. بیشتر علائم ورم لوزه در طی هفت تا ده روز از بین می‌رود. در این مقاله با دلایل، شیوه تشخیص و علائم ورم لوزه آشنا خواهید شد. درمان این مشکل لوزه، هم در منزل و هم به کمک پزشک امکان‌پذیر است.
- حقایقی درمورد ورم لوزه
- علائم ورم لوزه
- انواع ورم لوزه
- ورم لوزه و زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
- تشخیص ورم لوزه
- روش های درمان ورم لوزه
- علت ورم لوزه
حقایقی درمورد ورم لوزه
- عفونت‌های میکروبی یا ویروسی می‌توانند دلیل ورم لوزه باشند؛
- بیشتر افراد مبتلا به ورم لوزه بعد از ۱۰ روز بدون انجام درمان خاصی بهبود پیدا می‌کنند؛
- ورم لوزه را می‌توان از طریق معاینه گلو و برداشتن نمونه باکتری از گلو و بررسی آن تشخیص داد؛
- تعدادی از عوامل عفونت‌زا باعث ایجاد ورم در لوزه می‌شوند؛
- لوزه نخستین خط دفاعی بدن در برابر عوامل بیماری‌زای خارجی هستند.
علائم ورم لوزه
شایع‌ترین علائم ورم لوزه به شرح زیر است:
- وجود درد در گلو هنگام بلع؛
- التهاب و قرمزی گلو با لکه‌های چرکی؛
- افزایش دمای بدن؛
- سردرد؛
- دشواری در بلع؛
- درد در ناحیه گوش‌ها و گردن؛
- خستگی؛
- اختلال در خواب؛
- عطسه؛
- لرز؛
- ورم غدد لنفاوی؛
علائم دیگری هم برای ورم در ناحیه لوزه وجود دارد که شیوع کمتری دارند:
- خستگی مزمن که با استراحت بهبود نمیاید؛
- درد در ناحیه شکم و استفراغ؛
- حالت تهوع؛
- پرزدار شدن زبان؛
- تغییر در صدا؛
- بوی بد دهان؛
- دشواری در باز کردن دهان.
ورم لوزه یا سنگ لوزه، تشکیل موادی کلسیمی در شکاف‌های لوزه است. این مواد در بیشتر موارد کوچک هستند، اما گاهی سه سانتی‌متر یا بزرگ‌تر هم می‌شوند. هرچند ورم لوزه و مشکلات آن ناخوشایند و آزاردهنده است و بعضی‌اوقات برداشتن آن به‌سختی ممکن می‌شود، اما به طور کلی، مشکلی حاد و خطرناک نیست.
انواع ورم لوزه
بنا به علائم و دوره بهبودی ورم لوزه، انواعی برای این مشکل در نظر گرفته می‌شود:
- تورم شدید: علائم این مشکل معمولا سه تا چهار روز و گاهی تا دو هفته ادامه دارند؛
- تورم مکرر: یک فرد در طول سال دچار انواع تورم لوزه می‌شود؛
- تورم مزمن: گلودرد مداوم و بوی بددهان.
تشخیص نوع ورم لوزه به انتخاب درمان بهتر کمک می‌کند.
ورم لوزه و زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
در موارد بسیار نادری، ورم لوزه باعث سختی تنفس و التهاب جدی می‌شود. اگر چنین چیزی رخ بدهد، مراجعه با پزشک ضروری و واجب نیست. هر کس با مشاهده علائم زیر در خود باید سریعا نزد پزشک برود:
- تب بالای ۳۹سانتی‌گراد؛
- سفت شدن عضلات گردن؛
- ضعف عضلات؛
- گلودردی که بیش از دو روز طول بکشد.
تشخیص ورم لوزه
تشخیص ورم در ناحیه لوزه با معاینه گلو و بررسی وجود چرک در آن شروع می‌شود. قسمت بیرون گلو و ناحیه گردن هم برای بررسی تورم غدد لنفاوی و وجود سرخی و ازردگی در این بخش معاینه می‌شوند. پزشکان نمونه‌ای از مخاط موجود در گلو را هم برای بررسی میکروبی یا ویروسی بودن عفونت برداشته و در آزمایشگاه تحلیل می‌کنند.
آزمایش خون برای شمارش برخی سلول‌های خونی خاص هم یکی دیگر از روش‌های تشخیص ورم لوزه است. این آزمایش در تکمیل بررسی نمونه مخاط انجام می‌شود. اگر بررسی مخاط در آزمایشگاه بی‌نتیجه باشد، نیاز به آزمایش خون است.
روش های درمان ورم لوزه
اگر مشکل لوزه در منزل حل نشود، نیاز به استفاده از درمان‌های دیگر به وجود خواهد آمد:
داروها
از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن بدون نسخه برای کاهش اثرات آزاردهنده تورم لوزه استفاده می‌شود. در صورت میکروبی بودن عفونت لوزه، پزشک برای بیمار، آنتی بیوتیک تجویز می‌کند اما درمان عفونت‌های ویروسی از طریق آنتی‌بیوتیک انجام نمی‌شود. پنی‌سیلین، رایج‌ترین آنتی‌بیوتیک برای درمان مشکل لوزه است. برای اثربخشی داروها باید دوره مصرف و درمان کاملا طی شود. حتی اگر در طول درمان، علائم و نشانه‌ها از بین رفتند، همچنان لازم است مصرف دارو تا انتهای دوره ادامه پیدا کند. اگر دوره درمان به طور کامل سپری نشود، امکان التهاب کلیه یا تب روماتیسمی در بلندمدت به وجود می‌آید.
جراحی
در گذشته، جراحی روش رایجی برای درمان ورم لوزه بود، اما در حال حاضر فقط زمانی از این روش استفاده می‌شود که بیماری مزمن شود یا دوباره فرد دچار آن شود. برای مثال، اگر فردی در طول یک سال حدود هفت بار دچار تورم در این ناحیه شود یا در سه سال پشت سر هم در هر سال در سه دوره چنین چیزی را تجربه کند، احتمالا نیاز به جراحی وجود خواهد داشت.
هر چند لوزه‌ها بعد از دوره بلوغ فعالیت کمتری دارند اما همچنان عضوی فعال در بدن هستند و پزشکان تا لازم نباشد، آنها را از بدن خارج نمی‌کنند. در صورت وجود شرایط زیر هم نیاز به برداشتن لوزه به وجود می‌آید:
- وقفه تنفسی در خواب که تنفس در خواب را دشوار می‌کند؛
- تنگی و سختی تنفس یا دشواری در بلع؛
- آبسه یا تورم چرکی که درمان آن دشوار است؛
- سلولیت‌های لوزوی یعنی زمانی که عفونت به نواحی دیگر بدن هم پخش می‌شود و پشت لوزه‌ها چرک به وجود می‌آید.
در صورت نیاز به برداشتن لوزه‌ها، روش‌های مختلفی برای جراحی وجود دارد. استفاده از لیزر، امواج رادیویی، سونوگرافی، سوزن جراحی حرارت‌دیده با انرژی الکتریکی و عمل لوزه در دمای پایین برای برداشتن لوزه در نظر گرفته می‌شود. جراحی معمولا آخرین راهکار برای درمان تورم لوزه است، زیرا به نظر می‌رسد، مضرات آن از مزایایش بیشتر است. هر چند ورم لوزه خوشایند نیست اما در بیشتر افراد بدون نیاز به درمان جدی رفع می‌شود.
درمان‌های خانگی تورم لوزه
ساده‌ترین روش‌ها برای درمان ورم لوزه در منزل به شرح زیر هستند:
- استراحت باعث می‌شود تا بدن در مقابله با عفونت‌ها تمرکز بیشتری داشته باشد و انرژی به جای صرف شدن برای فعالیت‌های روزانه برای بهبود بدن استفاده شود؛
- مصرف زیاد مایعات از خشک شدن گلو و اذیت شدن بیشتر آن جلوگیری می‌کند. وقتی بدن با یک عفونت در جنگ است، مصرف آب بیشتر برایش مفیدتر خواهد بود. نوشیدنی‌های گرم و ترجیحا بدون کافئین هم در تسکین درد تورم مفید هستند.
- غرغره کردن آب‌نمک هم به تسکین درد و تورم کمک می‌کند؛
- آبنبات‌های سرد (آبنبات سرماخوردگی) به بهبود علائم بیماری کمک می‌کنند، می‌توانید این آبنبات‌ها را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید.
- استفاده از دستگاه‌های مرطوب‌کننده هوا یا نشستن در بخار حمام هم می‌تواند به بهبود آزردگی ناشی از هوای خشک کمک کند؛
- نباید در معرض محرک‌هایی مانند تنباکو و دود باشید؛
- مصرف داروهایی مانند ایپوبروفن و استامینوفن در کنترل و کاهش درد و تب مؤثر است.
علت ورم لوزه
لوزه‌ها اولین خطوط دفاعی بدن در مواجهه با عفونت‌های خارجی هستند و به همین خاطر بیشتر از اعضای دیگر در معرض خطر قرار دارند. در بیشتر موارد، عفونت‌های لوزوی، ویروسی هستند اما حالت میکروبی آنها هم وجود دارد. هم عفونت میکروبی و هم ویروسی مسری است. اگر تورم لوزه ناشی از بیماری دیگری مانند سینوزیت یا تب یونجه باشد، احتمال عفونی بودن آن کمتر خواهد بود.
دلایل ویروسی
ورم لوزه بیشتر حالت ویروسی دارد و ویروس‌های رایج به شرح زیر هستند:
- آدنوویروس که عامل گلودرد و سرماخوردگی‌های معمولی است؛
- راینوویروس که عامل سرماخوردگی‌های معمولی است؛
- آنفلوانزا؛
- ویروس سین‌سیشیال تنفسی که منجر به عفونت مجاری تنفسی می‌شود؛
- کروناویروس که دو زیرمجموعه آن از جمله ویروس سارس باعث عفونت در انسان می‌شود.
دلایل میکروبی
علت عفونت‌های میکروبی معمولا استرپتوکوک پیوژنز است اما بعضی‌اوقات از طریق میکروب‌های دیگری هم ایجاد می‌شود.
ورم لوزه در مقابل گلودرد استرپتوکوکی
نباید ورم لوزه را با گلودرد استرپتوکوکی اشتباه گرفت. گلودرد استرپتوکوکی از میکروبی به همین نام ایجاد می‌شود، علائم آن شدیدتر است و می‌تواند در نواحی مختلف گلو پخش شود. ورم لوزه می‌تواند ویروسی یا میکروبی باشد اما گلودرد استرپتکوکی ریشه میکروبی دارد.
خطرات ورم لوزه
در موارد نادری، ورم لوزه میکروبی پیچیده و آزاردهنده می‌شود.
پخش عفونت به نقاط دیگر بدن خطراتی به شرح زیر ایجاد می‌کند:
- عفونت گوش میانی؛
- وجود چرک بین دیواره گلو و لوزه؛
- وقفه تنفسی در خواب که در آن، دیواره گلو در هنگام خواب به حالت استراحت سکون درمی‌آید و چرخه خواب و نفس کشیدن را مختل می‌کند؛
عوارض نادر ورم لوزه هم به این شکل است:
- مخملک یا تب اسکارلت؛
- تب روماتیسمی که باعث التهاب در بدن می‌شود و تشنج به همراه دارد؛
- گلومرولونفریت که توانایی کلیه در تصفیه و پالایش مواد موجود در بدن را از بین می‌برد و موجب استفراغ می‌شود.
در بیشتر موارد، ابتلا به ورم لوزه خطرناک نیست و سریعا بهبود پیدا می‌کند.
