هیچ‌کس دوست ندارد مریض شود اما عامل بیماری التهاب معده و روده یا همان عفونت معده برای وارد شدن به بدن، از کسی اجازه نمی‌گیرد. این بیماری می‌تواند به‌سرعت فرد را از پا بیندازد و به خاکِ سیاه بنشاند! لرز، تب و حالت تهوع، علائم اولیه‌ی عفونت معده هستند که به استفراغ، اسهال و دردهای شدید می‌انجامند. این بیماری دردناک است، درمانی ندارد و تنها راهِ چاره این است که دوره‌‌اش طی شود، ولی تجربه ثابت کرده است بعضی از راهکارها از شدت علائم این بیماری می‌کاهند و تحمل آن را آسان‌تر می‌کنند. برای پی بردن به راهکارهای تسکین علائم عفونت معده این مقاله را تا انتها بخوانید.
۱. تا می‌توانید مایعات بنوشید
مایعات نقش بسیار مهمی در تسکین علائم عفونت معده دارند، زیرا آب بدن به‌طور مرتب در اثر عرق کردن، اسهال و استفراغ، از دست می‌رود. اگر نوشیدن مایعاتِ زیاد برای‌تان سخت است، می‌توانید در بازه‌های زمانی معین، چند جرعه آب بنوشید یا حتی تکه‌های یخ را بجوید.
بهترین مایعاتی که می‌توانید در طول بیماری‌تان بنوشید، موارد زیر هستند:
- مایعاتی مثل آب یا آبِ گوشت؛
- محلول‌های بدون نسخه مانند پدیالیت (مناسب برای تمام سنین)؛
- نوشیدنی‌های مناسب ورزشکاران که می‌توانند به تأمین الکترولیت بدن کمک کنند (مناسب برای بچه‌های بزرگ‌تر یا بزرگسالان)؛
- چای‌های مخصوص مثل چای زنجبیل و چای نعناع که باعث آرام کردن معده و کاهش حالت تهوع می‌شوند.
از مصرف نوشیدنی‌های زیر خودداری کنید:
- نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل قهوه، چای سیاه و شکلات. تأثیر دیگر این مواد این است که مانع خوابیدن‌تان می‌شوند، درحالی‌که مریض هستید و طبیعتا بیشتر از هر زمان دیگری به خوابیدن و استراحت نیاز دارید؛
- الکل.
۲. رژیم BRAT بگیرید
اگر به بیماری عفونت معده مبتلا هستید، می‌دانید که غذا خوردن کار ساده‌ای نیست. اگر حتی فکر کردن به غذا هم باعث می‌شود دل‌پیچه بگیرید، نیازی نیست که خودتان را مجبور به خوردن کنید. ولی وقتی حس کردید می‌توانید چیزی بخورید، بهتر است با یک خوراکی ساده شروع کنید و آرام‌آرام غذا بخورید.
وقتی شکم‌درد دارید، رژیم BRAT می‌تواند به کمک‌تان بیاید. این رژیم از موادی تشکیل شده است که به‌راحتی هضم می‌شوند، کربوهیدرات‌های انرژی‌زا دارند و مواد مغذی لازم را به بدن‌تان می‌رسانند. رژیم BRAT از خوراکی‌های زیر تشکیل شده است:
- موز: هضم موز آسان است، پتاسیمی را که به‌خاطر اسهال و استفراغ از دست داده‌اید، تأمین و معده را تقویت می‌کند؛
- برنج: برنج قهوه ای سرشار از فیبر است و ممکن است گاز زیادی تولید کند. در عوض برنج سفید راحت‌تر هضم می‌شود و به‌دلیل داشتن کربوهیدرات، انرژی‌زا هم هست؛
- پوره‌ی سیب: پوره‌ی سیب به‌خاطر داشتن کربوهیدرات و قند، سرشار از انرژی است و شامل پِکتین است که می‌تواند به درمان اسهال کمک کند. هضم این ماده‌ی غذایی هم آسان است؛
- نان تست: هنگامی که به التهاب معده و روده مبتلا هستید، نان سبوس‌دار نخورید، چون حاوی فیبر است و هضم فیبر برای دستگاه گوارش سخت است. هضم نان سفید ساده‌تر است. پس بهتر است در این دوره از نان تست سفید استفاده کنید.
چه چیزهایی نخوریم؟
- لبنیات: البته همه‌ی کسانی که به التهاب معده و روده دچارند، با خوردن شیر مشکل ندارند، ولی شیر ماده‌ای است که هضم آن سخت است و باعث افزایش گاز و اسهال می‌شود؛
- فیبر: اگر روده‌های سستی دارید نیازی به خوردن فیبر زیادی نیست؛
- روغن: از خوردن غذاهای چرب و شور خودداری کنید؛
- ادویه: غذاهایی را که حاوی سس گوجه‌فرنگی، زردچوبه و سس فلفل قرمز هستند، مصرف نکنید.
۳. برای کاهش حالت تهوع، از فشاردرمانی کمک بگیرید
تجربه ثابت کرده است «فشاردرمانی» در درمان برخی از انواع حالت تهوع مؤثر است. برای این کار سه انگشت بالاتر از مچ دست‌تان (در قسمت داخلی ساعد) را با انگشت شست فشار بدهید تا نقطه‌ی حساسی را که بین دو تاندون قرار دارد، پیدا کنید. به‌مدت ۲ تا ۳ دقیقه این نقطه را ماساژ بدهید.
۴. تا می‌توانید استراحت کنید
وقتی به عفونت معده مبتلا می‌شوید، بدن‌تان برای مبارزه با بیماری و عفونت به استراحت نیاز دارد. در این دوره، تا می‌توانید بخوابید و فعالیت‌تان را کم کنید. وقتی استراحت می‌کنید، بدن‌تان به‌سختی در تلاش است تا با عفونت مقابله و آسیب‌هایی را که در سطح سلولی به بدن وارد شده است، بازسازی کند.
۵. با احتیاط دارو مصرف کنید
عفونت معده با دارو درمان نمی‌شود و آنتی‌بیوتیک روی بیماری‌هایی که عامل آنها ویروس است، تأثیری ندارد. اما می‌توانید برای تسکین برخی از علائم بیماری‌تان، به میزان بسیار کم از داروهای بدون نسخه استفاده کنید. برای کاهش تب و درد می‌توانید از ایبوپروفن استفاده کنید. برای اینکه کلیه‌هایتان دچار مشکل نشوند، این دارو را همان‌طور که گفتیم به میزان کم و با غذا مصرف کنید.
معمولا برای تسکین عفونت معده، استامینوفن توصیه می‌شود، البته اگر بیماری کبدی نداشته باشید. استامینوفن تب و درد را کاهش می‌دهد، اثرات جانبی آن از ایبوپروفن کمتر است و احتمال اینکه معده درد ایجاد کند هم کم است.
برای خلاصی از اسهال و استفراغ هم می‌توانید با تجویز پزشک پرومتازین، پروکلرپرازین، متوکلوپرامید یا اندانسترون مصرف کنید.
همچنین می‌توانید بعد از مشورت با پزشک از داروهای ضدعفونی مانند لوپرامید یا بیسموت ساب سیترات هم استفاده کنید. حواس‌تان باشد بیسموت ساب سیترات برای بچه‌ها استفاده نکنید.
درمان‌هایی برای کوچک‌ترها
درست است که ابتلا به التهاب معده و روده ناخوشایند است، ولی از آن سخت‌تر این است که ببینید کودک‌تان به آن مبتلا شده است. اگر دیدید علائم نوزادتان طی ۱ یا ۲ روز بهبود پیدا نکرد، حتما او را نزد پزشک ببرید. پزشک می‌تواند این اطمینان را به شما بدهد که کودک‌تان بدون هیچ عارضه‌ای در مسیر بهبودی قرار دارد.
تشویق کودکان برای نوشیدن مقدار زیادی آب (یا نوشیدن شیر مادر برای نوزادان) برای جبران آب ازدست‌رفته، اهمیت زیادی دارد. همه‌ی نوزادان و کودکان نوپا می‌توانند محلول حاوی الکترولیت مانند پدیالیت هم بنوشند. این محلول برای آنها مشکلی ایجاد نمی‌کند.
علت عفونت معده
علتعفونت معده معمولا حمله‌ی تعداد زیادی ویروس به دستگاه گوارشی است. در موارد محدودی هم با مصرف آب یا غذای آلوده و غیربهداشتی، باکتری‌ها می‌توانند علت بروزعفونت معده باشند.
پیشگیری از عفونت معده
اگر احتمال می‌دهید که ممکن است به التهاب معده و روده مبتلا شوید، باید کمی بیشتر احتیاط کنید. در صورت امکان از تماس با بیماران اجتناب کنید و به‌طور مرتب دست‌هایتان را بشویید. در کل برای اجتناب از همه‌ی بیماری‌ها از جمله التهاب معده و روده باید دست‌هایتان را زیاد بشویید و استراحت کافی داشته باشید.
برای پیشگیری از التهاب معده و روده موارد زیر را نیز در نظر داشته باشید:
- در صورت امکان به‌جای شستن ظرف‌ها با دست، از ماشین ظرف‌شویی استفاده کنید؛
- به‌جای ضدعفونی‌کننده‌ی دست، از آب و صابون استفاده کنید؛
- عضو بیمار خانواده را از بقیه جدا کنید. در صورت امکان کاری کنید حتی حمام و توالت او هم از بقیه جدا باشد؛
- قبل از استفاده از سبدهای خرید در فروشگاه‌ها، دسته‌ی آنها را تمیز کنید؛
- آشپزخانه و سطوح خانه را با یک محلول ضدعفونی‌کننده تمیز کنید و لباس‌ها و ملافه‌ها را با دقت بشویید.
آیا عفونت معده مُسری است؟
بله! معمولا عامل این بیماری، یک ویروس است. ۱ تا ۳ روز بعد از ورود ویروس به بدن علائم التهاب معده و روده آشکار می‌شود. افراد قبل از آشکار شدنِ علائم و حتی تا ۲ هفته بعد از بهبود علائم ناقل این بیماری هستند. کودکان به‌مدت بیشتری ناقل این بیماری هستند. برای اینکه خطر انتقال ویروس به بقیه را کاهش بدهید، سعی کنید در این مدت به مدرسه یا سرِکار نروید. اگر تب دارید، قبل از آنکه به روال عادی زندگی خود برگردید، ۲۴ ساعت استراحت کنید.
سخن آخر
عفونت معده تجربه‌ی خوشایندی نیست، ولی بیشتر مردم بدون داشتن هیچ‌گونه عارضه‌ای کاملا بهبود می‌یابند. رساندن آب کافی به بدن، در تسریع روند درمان و تحمل آسان‌تر این بیماری مؤثر است.
در کل برای این بیماری نمی‌توان کار زیادی انجام داد و فقط باید منتظر بمانید تا دوره‌ی آن طی شود و از داروهایی که در بالا گفته شد هم استفاده کنید. درضمن اگر دچار کم‌آبی، اسهال یا استفراغ خونی شدید یا تب بالای ۳۸٫۹ درجه داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
