درمان سیروز کبدی به صورت کامل امکان‌پذیر نیست. اما به کمک برخی روش‌های درمانی می‌توان آن را کنترل و از پیشرفتش جلوگیری کرد. پزشکان در روند درمان سیروز کبدی دو هدف عمده را دنبال می‌کنند؛ یکی متوقف‌کردن روند آسیب‌زدن به کبد و دیگری کاهش عوارض ناشی از سیروز کبدی. در این مقاله به شما خواهیم گفت ۴ علت سیروز کبدی چیست و در ادامه با شیوه‌های درمان سیروز کبدی آشنا خواهیم شد.
علل سیروز کبدی و درمان آنها
۱. درمان سیروز کبدی ناشی از سوء‌مصرف الکل
کبد، وظیفه‌ی تجزیه و دفع سموم از بدن را بر عهده دارد. وقتی مقدار زیادی نوشیدنی الکلی می‌نوشید، کبد باید بیشتر کار کند تا بتواند الکل را تجزیه کند. برای محافظت از کبد باید نوشیدن الکل را متوقف کنید. شاید این کار سخت باشد؛ مخصوصا اگر عادت به مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی داشته باشید. ولی چاره‌ای نیست! می‌توانید برای کمک به روند ترک الکل از پزشک‌تان راهنمایی بخواهید تا او درباره‌ی راه‌های ترک الکل به شما توضیحاتی بدهد. راه‌هایی از قبیل:
- مشاوره‌ی فردبه‌فرد با درمان‌گر؛
- گروه‌های حمایتی که به شما کمک می‌کنند تا عامل مصرف بیش‌ازحد نوشیدنی‌های الکلی را کنترل کنید؛
- تجویز داروهایی مانند نالتروکسان و آکامپروسات.
۲. درمان سیروز کبدی ناشی از هپاتیت
ویروس هپاتیت B و C موجب آسیب به کبد و بروز سیروز کبدی می‌شوند. درمان سیروز کبدی و این بیماری‌ها می‌تواند از آسیب بیشتر به کبد جلوگیری کند. گزینه‌های درمان عبارت‌اند از:
- داروهای ضدویروس: این داروها به ویروس هپاتیت حمله می‌کنند. داروی تجویزی به نوع هپاتیت بستگی دارد. شایع‌ترین عوارض جانبی این داروها عبارت‌اند از: ضعف، سردرد، حالت تهوع و اختلالات خواب.
- اینترفرون (اینترفرون آلفا-۲b): این پروتئین‌ها به دستگاه ایمنی کمک می‌کنند تا با ویروس هپاتیت بجنگد. عوارض جانبی احتمالی اینترفرون عبارت‌اند از: سختی در تنفس، گیجی، تغییرات وزنی و افسردگی.
۳. درمان سیروز کبدی ناشی از بیماری کبد چرب غیرالکلی
این بیماری در اثر تجمع چربی و آسیب‌رساندن به کبد ایجاد می‌شود. اگر به اضافه وزن یا چاقی مبتلا باشید، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد. بهترین راه مبارزه با سیروز کبدی ناشی از کبد چرب غیرالکلی، کاهش وزن، کنترل رژیم غذایی و ورزش‌کردن است.
۴. درمان‌هایی برای هپاتیت خودایمنی و سیروز صفراوی
در هر دوی این بیماری‌ها دستگاه ایمنی بدن به کبد حمله می‌کند و به آن آسیب می‌زند. در سیروز صفراوی نیز دستگاه ایمنی به مجرای صفراوی حمله می‌کند و آسیب می‌زند. مجرای صفراوی وظیفه‌ی حمل مایع گوارشی (صفرا) را از کبد به کیسه‌ی صفرا و روده بر عهده دارد.
پزشکان هپاتیت خودایمنی را به‌کمک داروهای استروئیدی و سایر داروهایی که موجب توقف حمله‌ی دستگاه ایمنی به کبد می‌شوند، کنترل می‌کنند. عوارض جانبی این داروها عبارت‌اند از: افزایش وزن، دیابت، ضعف استخوان‌ها و فشار خون بالا.
درمان اصلی سیروز صفراوی به کمک داروهای اورسودیول (اورسودوکسی کولیک اسید) انجام می‌شود. این داروها از سرعت آسیب‌زدن به کبد می‌کاهند. عوارض جانبی اورسودیول عبارت‌اند از: اسهال، یبوست، گیجی و دردِ پشت.
درمان عوارض ناشی از سیروز کبدی
آسیب‌های سیروز می‌تواند از انجام فعالیت‌های مهم کبد مانند دفع سموم از بدن و کمک به هضم غذا جلوگیری کند. این امر می‌تواند موجب بروز مشکلات زیر شود.
- پرفشاری سیاهرگ دروازه‌ای (ورید باب): سیاهرگ دروازه‌ای خون را از روده و طحال به کبد می‌آورد. آسیب‌های کبد می‌توانند جریان خون سیاهرگ دروازه‌ای را مسدود کنند. سیاهرگ دروازه‌ای رگ اصلی کبد است. تجمع خون در سیاهرگ دروازه‌ای موجب افزایش فشار در سیاهرگ دروازه‌ای و سیستم رگ‌های خونی متصل به آن می‌شود. افزایش فشار خون موجب ورم این رگ‌ها می‌شود. داروهای کنترل فشار خون بالا به‌نام «مسدودکننده‌ی گیرنده‌ی آدرنرژیک بتا» می‌توانند فشار را در سیاهرگ دروازه‌ای و سایر رگ‌های خونی کاهش دهند و از ورم و پارگی آنها جلوگیری کند.
- واریس: در اثر توقف جریان خون در سیاهرگ‌ها، آنها ورم می‌کنند و به واریس مبتلا می‌شوند. معمولا این رگ‌ها در مری و معده یافت می‌شوند. کشیدگی این رگ‌ها می‌تواند موجب پارگی و خونریزی آنها بشود. ممکن است پزشک کش‌های مخصوصی را در اطراف سیاهرگ متورم ببندد تا جلوی خونریزی را بگیرد. این عمل، لیگاسیون با باند واریس نامیده می‌شود. همچنین به‌کمک یک عمل جراحی به‌نام «TIPS» نیز می‌توان جهت جریان خون را تغییر داد.
- تجمع مایعات: افزایش فشار در سیاهرگ دروازه‌ای و کاهش عملکرد کبد می‌تواند موجب تجمع مایعات در شکم شود. این حالت «آب‌آوردگی شکم» نامیده می‌شود. ممکن است پزشک برای درمان این مشکل داروهای مدر یا ادرارآور تجویز بکند تا موجب دفع آب اضافی از بدن بشود. همچنین ممکن است مجبور به استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها بشوید تا از رشد باکتری‌ها و بروز عفونت جلوگیری کنید. همچنین ممکن است پزشک اقداماتی را برای خروج مایعات از شکم و کاهش فشار در سیاهرگ دروازه‌ای انجام بدهد.
- سرطان کبد: سیروز کبدی خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد. به همین دلیل باید هر ۶ تا ۱۲ ماه آزمایش خون یا فراصوت انجام بدهید تا از عدم ابتلا به سرطان کبد اطمینان حاصل کنید. درصورت ابتلا به سرطان کبد، رایج‌ترین روش‌های درمانی عبارت‌اند از: جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی.
- انسفالوپاتی کبدی: کبدی که به‌شدت آسیب دیده، نمی‌تواند سموم را از بدن دفع بکند. این سموم می‌توانند در خون جمع شده و به مغز آسیب بزنند. درنتیجه موجب ازدست‌دادن حافظه و کاهش توانایی تفکر شوند. برای جلوگیری از این عوارض، پزشک به شما داروهایی می‌دهد که میزان سموم را در خون کاهش می‌دهند.
پیوند کبد
سیروز کبدی می‌تواند تا حدی به کبد آسیب بزند که آن را به‌طور کامل از کار بیندازد. این امر نارسایی کبد نامیده می‌شود. پیوند کبد به‌معنای تعویض کبد با کبد سالمی از یک فرد اهداکننده است. برای دریافت کبد باید در لیست دریافت‌کنندگان عضو قرار بگیرید تا اهداکننده‌ای به شما کبد اهدا بکند یا بخشی از کبد دوست یا اعضای خانواده‌تان را به شما پیوند بزنند.
این پیوند می‌تواند به شما کمک کند تا بیشتر زندگی کنید. اما این عمل خطراتی مانند خونریزی و عفونت را نیز به همراه دارد. پس از عمل جراحی برای جلوگیری از پس‌زدن عضو جدید توسط بدن‌تان، باید داروهایی مصرف کنید. این داروها دستگاه ایمنی را سرکوب می‌کنند. ولی از طرف مقابل خطر بروز عفونت‌ها را افزایش می‌دهند.
چگونه باید با وجود سیروز کبدی سالم ماند؟
برای سالم نگه‌داشتن کبد، تا جای ممکن باید تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید. به این منظور باید اقدامات زیر را انجام دهید:
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید. سیروز کبدی می‌تواند مواد مغذی را از بدن‌تان بدزدد و عضلات‌تان را ضعیف کند. برای مبارزه با این تأثیرات باید مقدار زیادی غذاهای سالم مانند میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین‌های بدون‌چربی را از منابعی مانند پرندگان و ماهی‌ها تأمین کنید.
- واکسن بزنید. سیروز کبدی و درمان‌های آن می‌توانند دستگاه ایمنی‌تان را تضعیف و مبارزه با عفونت‌ها را سخت‌تر کنند. بنابراین باید با واکسیناسیون در برابر هپاتیت A و B، آنفولانزا و سینه‌پهلو از ابتلا به آنها پیشگیری کنید.
- در هنگام مصرف داروها احتیاط کنید. سیروز کبدی موجب می‌شود کبدتان داروها را سخت‌تر تجزیه و دفع کند. بنابراین قبل از مصرف هرگونه داروی بدون‌نسخه و مکمل‌های گیاهی با پزشک مشورت کنید. همچنین درمورد داروهایی که می‌توانند به کبد آسیب بزنند (مانند استامینوفن) خیلی مراقب باشید.
