سوختگی پای کودکان در اثر اسهال عارضه‌ای است که آرام و قرار را از آنها می‌گیرد و پدر و مادرها را به دلهره می‌اندازد؛ بنابراین باید جدی گرفته شود. دو بیماری رایج در میان کودکان وجود دارد که اسهال یکی از علائمشان است. در بخش ابتدایی مطلب، اطلاعات کافی درباره این بیماری ها و روش‌های درمان و پیشگیری از آنها را در اختیارتان می‌گذاریم. بخش دوم مطلب را هم به درمان سوختگی پای کودکان در اثر اسهال اختصاص داده‌ایم و در آن، از راهکارهای درمانی مناسب برای کاهش شدت سوختگی خواهیم گفت. همراه ما باشید.
بخش اول: علل رایج اسهال و سوختگی پای کودکان
دو عارضه مهم وجود دارند که می‌توانند به اسهال و سوختگی پای کودکان منجر شوند: بیماری پنجم (پوست‌سرخی عفونی/ fifth disease/ erythema infectiosum) و آلرژی به شیر (حساسیت به پروتئین شیر)؛ البته احتمال ابتلای کودکان به اسهال، بدون آنکه علت آن بیماری دیگری باشد هم وجود دارد. به‌منظور شناسایی عامل اصلی، توصیه می‌شود با متخصص اطفال مشورت کنید.
شرح علائم و نشانه‌های بیماری پنجم و آلرژی به شیر؛ چطور از عارضه کودکمان مطلع شویم؟
بیماری پنجم با نشانه‌هایی شبیه به سرماخوردگی (البته خفیف‌تر) شروع می‌شود. پس از مدتی، لکه‌ای قرمزرنگ روی پوست صورت کودک پدیدار می‌شود. در این مرحله، این‌طور به نظر می‌رسد که بیماری در حال بهبود پیداکردن است که البته گمراه کننده است و در واقعیت امر، بیماری پس از این نشانه به قسمت‌های دیگر بدن کودک راه پیدا می‌کند. بیماری پنجم در بعضی مواقع با اسهال همراه می‌شود. از دیگر نشانه‌های آن می‌توان به گلودرد، تورم غدد لنفاوی گلو و قرمزی چشم اشاره کرد.
نشانه‌های اولیه آلرژی به شیر عبارت‌اند از: قرمزی پوست، عطسه کردن و بعضا استفراغ. کمی که از مدت بیماری بگذرد و پیشرفت کند، بروز نشانه‌هایی چون اسهال، شکم‌درد و خارش پوست اطراف دهان محتمل می‌شود.
البته شدت نشانه‌ها به وضعیت سلامت جسمانی کودکان هم ارتباط دارد و برای همه یکسان نیست.
سوختگی پای کودکان در اثر اسهال در ناحیه مقعد با نشانه‌هایی چون قرمزشدن پوست، تورم آن و پیداشدن احتمالی لکه‌هایی به رنگ قرمز تیره همراه است.
علت بروز این بیماری‌ها
عامل اصلی بروز بیماری پنجم ویروسی است به نام پاروویروس B19. ترشحات خارج‌شده از بینی، دهان و گلوی فرد آلوده به این ویروس، به‌سادگی می‌تواند به سرایت پیداکردن آن به دیگران منجر شود. اگر ترشحات سطحی را آلوده کنند، کودک با لمس آن و فروبردن دست در دهان، دچار بیماری خواهد شد.
آلرژی به شیر هم زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن کودک پروتئین موجود در شیر را مضر تشخیص می‌دهد و به‌دنبال آن، هیستامین‌ها و برخی ترکیبات شیمیایی دیگر را به‌منظور مقابله با پروتئین‌ها آزاد می‌کند. دو نوع پروتئین در شیر وجود دارد که باعث بروز واکنش‌های آلرژیک می‌شود: کازئین (casein) و آب‌پنیر (whey). اسهال هم شبیه به این بیماری‌ها موجب بروز ناراحتی‌های پوستی و سوختگی پای کودکان می‌شود. پوست پای کودکان مبتلا به اسهال در زمانی طولانی با مدفوعشان تماس دارد و همین مسئله علت اصلی سوختگی پا است.
راهکارهای مناسب برای بهبود بیماری‌های اسهال‌آور
مصرف زیاد مایعات در کنار پودر او. آر. اِس (Oral Rehydration Salt/ ORS) برای تأمین آب و نمک‌های ازدست‌رفتهٔ بدن کودک مبتلا به اسهال و پیشگیری از بروز کم آبی بدن ضروری است.
مصرف آنتی بیوتیک برای بهبود بیماری پنجم تاثیر مثبتی ندارد و حتی می‌تواند سوختگی پای کودک را تشدید کند. برای تخفیف نشانه‌های دیگری چون گلودرد و تب می‌توان از استامینوفن استفاده کرد، اما به هر عنوان برای بهبودی کامل، دوره ویروس و بیماری باید طی شود.
برای درمان آلرژی به شیر می‌توان از آنتی‌هیستامین‌ها استفاده کرد؛ البته اگر بیماری شدید باشد، باید کودک را برای تزریق اپی‌نفرین (epinephrine) به اورژانس ببرید.
برای درمان سوختگی پای کودکان در اثر اسهال هم می‌توان از پمادهای حاوی زینک اکسید یا وازلین استفاده کرد (در بخش بعدی اطلاعات کامل‌تر درباره درمان سوختگی پای کودکان در اثر اسهال را در اختیارتان خواهیم گذاشت).
راهکارهای پیشگیری از بروز بیماری‌های اسهال‌آور
هنوز واکسنی برای بیماری پنجم درست نشده است، اما با تشویق‌کردن کودکان و دیگر اعضای خانواده به شستن صحیح دست ها می‌توانید از سرایت ویروس‌ها پیشگیری کنید.
پیشگیری از بروز آلرژی به شیر هم فقط با منع کودک از مصرف شیر و دیگر محصولات لبنی ممکن است. حتی محصولاتی که روی بسته‌بندیشان اطلاعاتی چون «بدون شیر» یا «بدون لبنیات» درج شده است، ممکن است حاوی پروتئین‌های کازئین و آب‌پنیر (عوامل اصلی بروز آلرژی) باشند. بنابراین به‌هنگام فراهم‌کردن غذای کودکانی که مستعد آلرژی به شیر هستند، خیلی باید مراقب باشید.
برای درمان سوختگی پای کودکان در اثر اسهال و پیشگیری از آن لازم است پوشک کودک را به‌طور مکرر عوض کنید و ناحیه زیر پوشک را با آب گرم تمیز کرده و خوب خشک کنید. استفاده از پماد برای پیشگیری از سوختگی پای کودکان هم راهکار مناسبی است؛ چراکه پماد لایه‌ای محافظ روی پوست کودک ایجاد می‌کند و احتمال سوختگی و ناراحتی پوستی را بسیار کاهش می‌دهد.
بخش دوم: راهکارهای درمان سوختگی پای کودکان در اثر اسهال
در ادامه مطلب، راهکارهایی را معرفی می‌کنیم که برای درمان سوختگی پای کودکان در اثر اسهال و پیشگیری از این عارضه مفید و کارآمد هستند.
تعویض پوشک به‌طور مکرر و محکم نبستن آن
پیش‌تر گفتیم که تماس مداوم پوست کودک مبتلا به اسهال با مدفوع علت اصلی سوختگی پا است؛ پس تعویض پوشک طی روند منظم را فراموش نکنید. اضافه می‌کنیم که تا بهبودی کامل اسهال، لازم است پوشک را تا جای ممکن آزادتر ببندید؛ چراکه ساییده‌شدن کناره‌های پوشک بر روی محل سوختگی باعث تشدید وخامت آن می‌شود.
همچنین باید تعداد دفعات تعویض پوشک را طی دوره اسهال کودک بیشتر کنید. باید ناحیه زیر پوشک را تمیز نگه دارید و تا جای ممکن، تماس مداوم مدفوع و ادرار با پاهای کودک را محدود کنید.
تمیز نگهداشتن نواحی که با پوشک در تماس هستند و خشک کردن مناسب آن
مورد مهم دیگری که برای درمان سوختگی پای کودکان در اثر اسهال باید به آن توجه کنید، استفاده کمتر از صابون‌ها و دستمال‌های مرطوب حاوی مواد معطر و ترکیبات شیمیایی دیگر است. این مواد سوختگی را تشدید می‌کنند. می‌توانید دستمالی تمیز را با آب گرم نم‌دار کنید و برای تمیزکردن نواحی‌ای که با پوشک در تماس هستند از آن استفاده کنید. راهکار دیگر هم شستن کامل همان نواحی با آب گرم و سپس خشک‌کردن آن با حوله است.
استفاده از کرم/ پماد مناسب
کرم/ پماد مناسب، علاوه بر مرطوب نگهداشتن پوست نواحی که با پوشک در تماس هستند، به بهبود سوختگی کمک می‌کند. بهترین گزینه محصولی خواهد بود که حاوی زینک باشد و درعین‌حال، عاری از هرگونه ماده معطر. وازلین و کرم‌های حاوی ویتامین A یا ویتامین D هم انتخاب‌های مناسب دیگری هستند. هر بار که پوشک کودک را عوض و پوست کودک را تمیز می‌کنید، باید دوباره از کرم/ پماد موردنظر استفاده کنید.
با ترکیب روغن نارگیل یا زیتون با چند قطره روغن اسطوخودوس هم می‌توانید جایگزینی طبیعی برای کرم و پماد درست کنید.
آزاد گذاشتن کودک بدون پوشک به مدت محدود
هنگام ابتلای کودک به اسهال، آزادگذاشتن او بدون پوشک کمی دشوار می‌شود؛ اما اگر این کار را انجام دهید، پوست ناحیه زیر پوشک هوا می‌خورد و سریع‌تر بهبود پیدا می‌کند. در چنین مواقعی می‌توانید کودک را روی حوله یا سطح دیگری بگذارید که به‌آسانی تمیز می‌شود و اجازه دهید مدتی بازی کند و پاهایش هوا بخورند.
منع مصرف برخی مواد خوراکی
اگر کودکتان را از شیر گرفته‌اید و دادن غذای جامد به او را شروع کرده‌اید، لازم است مصرف برخی مواد خوراکی را طی دوره اسهالش متوقف کنید. خوراکی‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، میزان اسیدی‌بودن مدفوع کودک را بیشتر می‌کنند و سبب تشدید وخامت سوختگی پاهایش می‌شوند.
- مرکبات و آب‌میوه
- محصولات لبنی (به‌ویژه اگر کودک آلرژی به شیر هم داشته باشد)
- غذاهای چرب مانند گوشت قرمز
- غذاهایی که میزان فیبر بالایی دارند (غلات کامل و برخی انواع سبزیجات)
استفاده از مواد غذایی کنترل‌کننده اسهال
برخلاف مورد قبل، مواد غذایی و خوراکی‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، به کنترل و بهبود اسهال کمک می‌کنند و گنجاندن آنها در رژیم غذایی کودک، ایده خوبی خواهد بود:
- پوره سیب درختی
- موز
- سیب‌زمینی پخته یا بخارپزشده
- برنج سفید
جمع‌بندی
مطمئنا درد و رنج کودکان برای والدین قابل‌تحمل نیست. سوختگی پای کودکان هم ازجمله عوارض ناخوشایندی است که منجر به این مسئله می‌شود. اگر کودکتان دچار این عارضه شده است، حتما بکوشید علت اسهال را پیدا کنید. اگر علت اصلی اسهال او بیماری‌های معرفی‌شده در این مقاله بود و راهکارهای درمان خانگی به بهبود او کمک نکرد، کودک را نزد متخصص ببرید. تا زمان طی‌شدن کامل دوره بهبودی هم توصیه‌ها و راهکارهای درمان سوختگی پای کودکان در اثر اسهال را به کار بگیرید.
لطفا اگر نظر یا تجربه‌ای درباره موضوع مطلب دارید، با ما و خوانندگان به اشتراک بگذارید. همچنین اگر پیش از این با کودک مبتلا به اسهال سروکار داشته‌اید، لطفا اطلاعات بیشتری به موارد مطرح‌شده در این مقاله اضافه کنید.
