درمان سوختگی با چند روش و ماده طبیعی واقعا موثر

سوختگی‌های درجه‌ی اول باعث آسیب پوستی بسیار جزئی می‌شوند. آنها سوختگی‌های سطحی نیز نامیده می‌شوند، چون روی سطحی‌ترین لایه‌ی پوست تأثیر می‌گذارند. علائم سوختگی درجه‌ی اول عبارت‌اند از:

• قرمزی؛
• تورم یا التهاب جزئی؛
• درد؛
• در حین بهبود این نوع سوختگی، پوست خشک و پوسته‌پوسته می‌شود.

از آنجا که این سوختگی بر لایه‌ی رویی پوست اثر می‌گذارد، علائم و نشانه‌های آن با ریختن پوست آسیب‌دیده ازبین می‌روند. سوختگی‌های درجه‌ی اول معمولا در عرض ۷ تا ۱۰ روز، بدون به‌جا گذاشتن اثر زخم (اِسکار) بهبود می‌یابند.

با این حال اگر سوختگی، ناحیه‌ی وسیعی از پوست‌تان را درگیر کرده است (بیشتر از ۸ سانتی‌متر) یا اگر روی صورت یا یک مفصل مهم از بدن‌تان قرار دارد، باید به پزشک مراجعه کنید. این مفاصل مهم عبارت‌اند از:

• زانو؛
• مچ پا؛
• پا؛
• ستون فقرات؛
• شانه؛
• آرنج؛
• ساعد.

سوختگی‌های درجه‌‌ی اول معمولا با مراقبت‌های خانگی درمان می‌شوند. هر چقدر یک سوختگی را زودتر درمان کنید، دوره‌ی بهبودی آن کوتاه‌تر می‌شود. درمان‌های خانگی برای سوختگی درجه‌ی اول عبارت‌اند از:

• فرو بردن قسمت آسیب‌دیده در آب سرد به‌مدت ۵ دقیقه یا بیشتر؛
• مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین درد؛
• استفاده از لیدوکائین (نوعی داروی بی‌حس‌کننده) با ژل یا کرم آلوئه‌ورا برای تسکین پوست؛
• استفاده از یک پماد آنتی‌بیوتیک و پانسمان شل برای محافظت از ناحیه‌ی آسیب‌دیده؛

یادتان باشد که از یخ استفاده نکنید، چون این کار ممکن است آسیب‌دیدگی را بدتر کند. هرگز روی سوختگی از پنبه استفاده نکنید، چون الیاف ریز آن می‌توانند به ناحیه‌ی سوخته‌ی پوست بچسبند و خطر عفونت را افزایش دهند. همچنین از درمان‌های خانگی مانند کره و تخم‌مرغ اجتناب کنید، چون اثربخشی آنها اثبات نشده است.

سوختگی درجه‌ی دوم

سوختگی‌های درجه‌ی دوم جدی‌تر هستند، چون آسیب ناشی از سوختگی از لایه‌ی رویی پوست فراتر می‌رود. این نوع سوختگی باعث می‌شود که پوست تاول بزند و به‌شدت قرمز و دردناک شود.

برخی از تاول‌‌ها می‌ترکند و از آنها ترشحاتی خارج می‌شود که باعث می‌شود محل سوخته، مرطوب به‌نظر برسد. با گذشت زمان ممکن است یک بافت ضخیم، نرم و چرب‌مانند به نام «تراوه یا اگزودای فیبرینوز» روی زخم ایجاد شود.

به‌علت ماهیت حساس این زخم‌ها لازم است که برای پیشگیری از عفونت، ناحیه‌ی مربوط را تمیز نگه دارید و آن را به‌درستی پانسمان کنید. همچنین این کار باعث می‌شود که سوختگی سریع‌تر بهبود یابد.

بعضی از سوختگی‌های درجه‌ی دوم، بیش از سه هفته طول می‌کشد تا خوب شوند اما اکثر آنها در عرض دو تا سه هفته، بدون به جا گذاشتن اثر زخم بهبود می‌یابند. اما گاهی‌اوقات پس از بهبودی، در رنگ‌دانه‌های پوست ناحیه‌ی آسیب‌دیده تغییراتی ایجاد می‌شود.

هر چه تاول‌ها بدتر و شدیدتر باشند، مدت بیشتری طول می‌کشد تا سوختگی خوب شود. در برخی موارد شدید برای ترمیم آسیب‌دیدگی به پیوند پوست نیاز است. در پیوند پوست، پوست سالمِ یک ناحیه‌ی دیگر از بدن برداشته می‌شود و به محل سوخته، پیوند زده می‌شود.

مانند سوختگی‌های درجه‌ی اول، از گذاشتن پنبه روی ناحیه‌ی سوخته و درمان‌های خانگی مشکوک اجتناب کنید.

درمان‌های خانگی برای سوختگی‌ درجه‌ی دوم خفیف به‌طور کلی عبارت‌اند از:

• گرفتن پوست زیر آب سرد به‌مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر؛
• مصرف داروهای ضددرد بدون نیاز به نسخه (استامینوفن یا ایبوپروفن)؛
• استفاده از کرم آنتی‌بیوتیک روی تاول‌ها.

با این حال اگر ناحیه‌ی وسیعی از پوست‌تان دچار سوختگی شده است، فورا به دنبال درمان‌های پزشکی بروید: این نواحی عبارت‌اند از:

• صورت؛
• دست‌ها؛
• باسن؛
• کشاله‌ی ران؛
• پاها.

سوختگی درجه‌ی سوم

بدون درنظر گرفتن سوختگی درجه‌ی چهارم، سوختگی‌های درجه‌ی سوم شدیدترین نوع سوختگی هستند. آنها بیشترین آسیب را به پوست وارد می‌کنند که به لایه‌های داخلی پوست نیز گسترش می‌یابد.

در مورد سوختگی‌های درجه‌ی سوم این تصور غلط وجود دارد که آنها دردناک‌ترین سوختگی‌ها هستند. با این حال ممکن است آسیب ناشی از این نوع سوختگی آن‌قدر وسیع باشد که به‌علت صدمه‌ی وارد به اعصاب هیچ‌گونه دردی احساس نشود.

بسته به علت سوختگی، علائم سوختگی‌های درجه‌ی سوم می‌توانند از این قرار باشند:

• مومی و سفید شدن رنگ پوست؛
• تغییر رنگ پوست به زغالی؛
• تغییر رنگ پوست به قهوه‌ای تیره؛
• چرمی (زبر) و برجسته شدن بافت پوست؛
• تاول‌هایی که بزرگ نمی‌شوند (رشد نمی‌کنند).

این زخم‌ها در صورتی که روی آنها جراحی انجام نشود، با به جا گذاشتن اِسکارهای شدید و کشیدگی پوست (به‌خاطر انقباض‌های پوستی در طی روند ترمیم) بهبود می‌یابند. هیچ بازه‌ی زمانی دقیقی برای التیام خودبه‌خودی و کامل سوختگی‌های درجه‌ی سوم وجود ندارد.

هرگز سعی نکنید که خودتان یک سوختگی درجه‌ی سوم را درمان کنید. فورا با ۹۱۱ تماس بگیرید. در حالی که منتظر کمک پزشکی هستید، ناحیه‌ی آسیب‌دیده را بالاتر از سطح قلب‌تان نگه دارید. لازم نیست برهنه شوید اما مطمئن شوید که هیچ قسمتی از لباس‌تان با ناحیه‌ی سوخته در تماس نیست و به آن نمی‌چسبد.

عوارض

احتمال بروز عوارض جانبی در سوختگی‌های درجه‌ی سوم، بسیار بیشتر از سوختگی‌های درجه‌ی اول و دوم است. این عوارض می‌توانند شامل عفونت، ازدست دادن خون و شوک باشند که حتی ممکن است منجر به مرگ شود. در عین حال احتمال بروز عفونت در تمام سوختگی‌ها وجود دارد، چون باکتری‌ها می‌توانند وارد پوست آسیب‌دیده شوند.

تنانوس (کزاز) یک عارضه‌ی احتمالی دیگر است که می‌تواند در تمام انواع سوختگی‌ها اتفاق بیفتد. کزاز مانند سپسیس (عفونت خون)، یک نوع عفونت باکتریایی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و در نهایت باعث بروز مشکلاتی در انقباضات عضلانی می‌گردد. به‌عنوان یک قاعده‌ی کلی برای پیشگیری از این نوع عفونت، هر یک از اعضای خانواده باید هر ده سال یک‌بار، واکسن‌های کزاز به‌روزشده دریافت کنند.

در سوختگی‌های شدید، احتمال بروز هیپوترمی و هیپووُلمی نیز وجود دارد. هیپوترمی به‌معنای پایین آمدن شدید و خطرناک دمای بدن است. در حالی که ممکن است کاهش دمای بدن در سوختگی عجیب به‌نظر برسد اما این وضعیت درواقع به‌وسیله‌ی ازدست دادن بیش‌ازحد حرارت بدن به‌خاطر آسیب‌دیدگی اتفاق می‌افتد.

هیپوولمی یا کم شدن حجم خون هنگامی رخ می‌دهد که بدن به‌خاطر سوختگی، مقدار بسیار زیادی خون ازدست می‌دهد.

پیشگیری از تمام انواع سوختگی‌ها

بهترین روش برای مقابله با سوختگی‌ها آن است که در وهله‌ی اول از وقوع آنها جلوگیری کنید. برخی از مشاغل، شما را در معرض خطر بیشتری برای دچار شدن به سوختگی قرار می‌دهند اما واقعیت این است که اکثر سوختگی‌ها در خانه اتفاق می‌افتند. نوزادان و بچه‌های کوچک، بیشتر از بقیه در برابر سوختگی‌ها آسیب‌پذیر هستند. اقدامات پیشگیرانه‌ای که می‌توانید در خانه انجام دهید، عبارت‌اند از:

• در هنگام آشپزی، کودکان را از آشپزخانه دور نگه دارید؛
• دسته‌های قابلمه را به سمت پشت اجاق بچرخانید؛
• در داخل یا نزدیک آشپزخانه، یک کپسول اطفای حریق قرار دهید؛
• دستگاه‌های تشخیص دود را ماهی یک‌بار تست کنید؛
• دستگاه‌های تشخیص دود را هر ده سال یک‌بار تعویض کنید؛
• درجه‌ی حرارت آب‌گرم‌کن را زیر ۴۸ درجه‌ی سانتیگراد نگه دارید؛
• قبل از رفتن به درون وان، درجه‌‌ی حرارت آب آن را اندازه بگیرید؛
• کبریت‌ها و فندک‌ها را در یک جای امن و دور از دسترس کودکان قرار دهید؛
• روی پریزهای برق، روکش محافظ نصب کنید؛
• سیم‌ها و کابل‌های وسایل برقی را چک کنید و سیم‌های لخت را عوض نمایید؛
• مواد شیمیایی را دور از دسترس قرار دهید و در هنگام استفاده از آنها حتما دستکش بپوشید؛
• هر روز از ضدآفتاب استفاده کنید و سعی کنید در ساعاتی از روز که میزان نور خورشید حداکثر است، زیر آفتاب نمانید؛
• مطمئن شوید تمام وسایل استعمال تنباکو (مانند سیگار، پیپ و…) کاملا خاموش هستند؛
• دریچه‌های کُرک و پرز خشک‌کن را به‌طور منظم تمیز کنید.

همچنین مهم است که یک نقشه‌ی فرار از آتش داشته باشید و ماهی یک‌بار آن را با خانواده‌تان تمرین کنید. در صورت وقوع آتش‌سوزی، حتما به‌صورت سینه‌خیز در زیر دود حرکت کنید. این کار، احتمال بیهوش شدن و گیر افتادن در آتش را به حداقل خواهد رساند.

چشم‌انداز سوختگی‌ها

چشم‌انداز سوختگی‌های درجه‌ی اول و دوم در صورتی که به‌درستی و به‌سرعت درمان شوند، روشن و امیدوارکننده است. این نوع سوختگی‌ها به‌ندرت اثر زخم (اِسکار) به‌جای می‌گذارند اما می‌توانند به تغییر در رنگ‌دانه‌ی پوست ناحیه‌ای منجر شوند که دچار سوختگی شده است. مسئله‌ی مهم این است که احتمال عفونت و آسیب بیشتر را به حداقل برسانید. آسیب گسترده‌ی ناشی از سوختگی‌های درجه‌ی دوم و سوم شدید می‌تواند به مشکلاتی در بافت‌های عمیق پوست، استخوان‌ها و اندام‌ها منجر شود. بیماران ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشند:

• جراحی؛
• درمان فیزیکی؛
• توان‌بخشی؛
• مراقبت کمکی مادام‌العمر.

علاوه بر درمان‌های جسمی برای بهبود علایم سوختگی‌تان، فراموش نکنید که برای نیازها و مشکلات عاطفی‌تان نیز به دنبال کمک باشید. برای افراد با سوختگی‌های شدید، گروه‌های حمایتی خاص و مشاوران دوره‌دیده‌‌ای وجود دارد. برای پیدا کردن گروه‌های حمایتی در محل زندگی‌تان می‌توانید با پزشک معالج‌تان مشورت کنید یا در اینترنت به دنبال آنها بگردید. همچنین می‌توانید از منابع دیگری مانند انجمن حمایت از بیماران دچار سوختگی نیز استفاده کنید.

چه زمانی می‌توانید یک سوختگی را در خانه درمان کنید؟

سوختگی‌ها قطعا تجربه‌های ناخوشایندی هستند، فرقی هم نمی‌کند که شما دست‌تان را هنگام آشپزی بسوزانید، به‌خاطر ماندن بیش‌ازحد در زیر آفتاب دچار آفتاب‌سوختگی شوید یا قهوه‌ی داغ را روی شلوارتان بریزید. متأسفانه سوختگی‌ها یکی از شایع‌ترین صدمات خانگی هستند.

سوختگی‌های به‌وسیله‌ی شدت‌شان طبقه‌بندی می‌شوند. سوختگی درجه‌ی اول به‌عنوان خفیف‌ترین نوع سوختگی درنظر گرفته می‌شود، چون فقط بر لایه‌ی بیرونی پوست تأثیر می‌گذارد. این نوع سوختگی معمولا فقط باعث درد خفیف، قرمزی و تورم می‌شود. سوختگی‌های درجه‌ی دوم بر لایه‌های عمیق‌تری از پوست تأثیر می‌گذارند و باعث تاول و سفید، مرطوب و براق شدن پوست می‌گردند. سوختگی‌های درجه‌ی سوم شامل آسیب به تمام لایه‌های پوست هستند، در حالی که سوختگی‌های درجه‌ی چهارم ممکن است به مفاصل و استخوان‌ها نیز برسند. سوختگی‌های درجه‌ی سوم و چهارم، به‌عنوان شرایط اضطراری پزشکی درنظر گرفته می‌شود و فقط باید در بیمارستان درمان شوند.

شما می‌توانید اکثر سوختگی‌های درجه‌ی اول و آن دسته از سوختگی‌های درجه‌ی دومی را که قطر آنها کمتر از ۸ سانتی‌متر است، در خانه درمان کنید. در مطلب زیر به شما توضیح می‌دهیم که بهترین روش‌ها برای درمان سوختگی در خانه کدام‌ها هستند؛ به‌علاوه خواهیم گفت که باید از کدام درمان‌های خانگی اجتناب کنید.

بهترین درمان‌های خانگی برای سوختگی

بهبودی سوختگی‌های خفیف معمولا حدود یک یا دو هفته طول می‌کشد و در اکثر اوقات هیچ اثری از خود به‌جای نمی‌گذارند. هدف از درمان سوختگی، کاهش درد، پیشگیری از عفونت و التیام سریع‌تر پوست است.

۱. آب سرد

اولین کاری که شما باید در سوختگی خفیف انجام دهید، ریختن آب سرد (نه آب یخ) روی ناحیه‌ی سوخته به‌مدت ۲۰ دقیقه است. سپس ناحیه‌ی سوخته را با صابون و آب بشویید.

۲. کمپرس سرد

یک کمپرس سرد یا قرار دادن یک پارچه‌ی مرطوب تمیز روی ناحیه‌ی سوخته به کاهش درد و تورم کمک می‌کند. شما می‌توانید کمپرس را در فواصل ۵ تا ۱۵ دقیقه‌ای روی ناحیه‌ی سوخته قرار دهید. سعی کنید از کمپرس‌های بیش‌ازحد سرد استفاده نکنید، چون آنها ممکن است سوختگی را بیشتر تحریک کنند.

۳. پمادهای آنتی بیوتیک

کرم‌ها و پمادهای آنتی‌بیوتیک به جلوگیری از عفونت کمک می‌کنند. یک پماد آنتی‌باکتریال روی سوختگی‌تان بمالید و آن را با سلفون یا یک بانداژ یا پارچه‌ی استریل و غیرکُرکی بپوشانید.

۴. آلوئه‌ورا

آلوئه‌ورا اغلب به گیاه سوختگی معروف است. مطالعات نشان می‌دهند که آلوئه‌ورا در التیام سوختگی‌های درجه‌ی اول تا دوم مؤثر است. آلوئه‌ورا ضدالتهاب است، گردش خون را افزایش می‌دهد و مانع رشد باکتری‌ها می‌شود. یک لایه از ژل آلوئه‌ورای خالص را که از برگ گیاه آلوئه‌ورا جدا کردید، به‌طور مستقیم روی ناحیه‌ی آسیب‌دیده بمالید. اگر آلوئه‌ورا را از فروشگاه می‌خرید، مطمئن شوید که محصول انتخابی‌تان درصد زیادی آلوئه‌ورا دارد و از محصولاتی که حاوی مواد افزودنی مانند عطرها و رنگ‌های مصنوعی هستند، اجتناب کنید.

۵. عسل

یک خوردنی شیرین و این همه خاصیت! عسل به‌غیر از طعم شیرین و لذیذی که دارد، می‌تواند به التیام سوختگی نیز کمک کند؛ برای این منظور باید عسل را به‌طور مستقیم روی ناحیه‌ی سوخته بمالید. عسل به‌طور طبیعی دارای خواص ضدالتهابی، ضدباکتریایی و ضدقارچی است.

۶. کاهش قرارگیری در معرض آفتاب

سعی کنید تا حد ممکن از قرارگیری ناحیه‌ی سوخته در معرض نور خورشید اجتناب کنید. از آنجا که پوست سوخته نسبت به نور خورشید حساس‌تر است، سعی کنید روی آن را با لباس‌تان بپوشانید.

۷. تاول‌هایتان را نترکانید

ممکن است وسوسه شوید تاول‌هایتان را بترکانید اما به نفع‌تان است که آنها را به حال خودشان بگذارید. ترکاندن تاول‌ها توسط خودتان می‌تواند به عفونت منجر شود. اگر نگران تاول‌هایی هستید که به‌علت سوختگی ایجاد شده‌اند، به پزشک مراجعه کنید.

۸. از یک داروی مُسکن بدون نیاز به نسخه استفاده کنید

اگر درد دارید، یک مسکن بدون نیاز به نسخه مانند ایبوپروفن (موترین، ادویل) یا ناپروکسن (Aleve) مصرف کنید. برای مصرف دوز مناسب حتما برچسب دارو را مطالعه کنید.

درمان‌هایی که باید از آنها دوری کنید

درمان‌های خانگی عجیب‌وغریب و روش‌های قدیمی بسیاری برای درمان سوختگی‌ها وجود دارند اما هر چیزی که از بزرگ‌ترها می‌شنوید، لزوما برای شما خوب نیست. در هنگام سوختگی از درمان‌های خانگی زیر اجتناب کنید:

۱. کره

از کره روی ناحیه‌ی سوخته‌ی پوست‌تان استفاده نکنید. هیچ شواهدی وجود ندارد که از اثربخشی کره به‌عنوان یک درمان سوختگی حمایت کند. علاوه بر آن، کره ممکن است سوختگی شما را بدتر کند. کره، گرما را حفظ می‌کند و همچنین ممکن است دارای باکتری‌های مضری باشد که پوست سوخته را آلوده می‌کنند. کره‌تان را برای صبحانه و مالیدن روی نان نگه دارید!

۲. روغن‌ها

برخلاف باور عموم، روغن نارگیل همه‌چیز را درمان نمی‌کند. به همان دلیلی که شما نباید کره را روی سوختگی‌هایتان بمالید، نباید از سایر انواع روغن‌ها نیز استفاده کنید. روغن‌هایی مانند روغن نارگیل، روغن زیتون و روغن‌های پخت‌وپز، گرما را در خود نگه می‌دارند و حتی می‌توانند باعث شوند پوست همچنان بسوزد.

گزارش شده است که روغن اسطوخدوس به التیام سوختگی کمک می‌کند اما شواهد تأییدشده‌ی کمی برای حمایت از این ادعا وجود داد. به‌عنوان مثال مطالعات انجام‌شده روی موش‌های صحرایی نشان داده‌اند که استفاده از روغن اسطوخدوس برای التیام سوختگی هیچ فایده‌ای ندارد.

۳. سفیده‌ی تخم‌مرغ

یک نسخه‌ی قدیمی دیگر! سفیده‌ی تخم‌مرغ خام می‌تواند باعث ابتلا به عفونت باکتریایی شود و نباید آن را روی سوختگی قرار دهید. همچنین تخم‌مرغ ممکن است واکنش آلرژیک ایجاد کند.

۴. خمیردندان

هرگز خمیر دندان را روی سوختگی نمالید. این هم یک باور نادرست دیگر است که هیچ مدرکی برای حمایت از آن وجود ندارد. خمیر دندان می‌تواند سوختگی را تحریک کند و محیط مناسب‌تری برای عفونت ایجاد کند. خمیر دندان استریل نیست.

۵. یخ

یخ و آب بسیار سرد می‌تواند درواقع سوختگی شما را بیشتر تحریک کند. همچنین استفاده‌ی نادرست از یخ می‌تواند باعث سوختگی سرد (سوختگی ناشی از تماس پوست با یخ) شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

مهم است که تشخیص دهید چه زمانی یک سوختگی می‌تواند در خانه درمان شود و چه زمانی باید به دنبال کمک پزشکی بروید. در موارد زیر لازم است به پزشک مراجعه کنید:

• سوختگی، ناحیه‌ی وسیعی از پوست را با قطری بیش از ۸ سانتی‌متر درگیر کرده است؛
• سوختگی شامل صورت، دست‌ها، باسن یا کشاله‌ی ران است؛
• زخم دردناک یا بدبو شده است؛
• درجه‌ی حرارت بدن‌تان بالاست و تب دارید؛
• فکر می‌کنید که دچار سوختگی درجه‌ی سوم شده‌اید؛
• اگر آخرین واکسن کزازتان را بیش از ۵ سال قبل تزریق کرده‌اید.

سوختگی‌های درجه‌ی سوم هرگز نباید در خانه درمان شوند، چون احتمال بروز عوارض جدی مانند عفونت، ازدست دادن خون و شوک وجود دارد.

سوختگی درجه‌ی سوم که اغلب به آن سوختگی با ضخامت کامل گفته می‌شود، به بافت‌های زیرین می‌رسد و حتی می‌تواند به اعصاب صدمه بزند.

علائم سوختگی درجه‌ی سوم عبارت‌اند از:

• مومی و سفید شدن رنگ پوست؛
• زغالی شدن رنگ پوست؛
• تغییر رنگ پوست به قهوه ای تیره؛
• چرمی (زبر) و برجسته شدن بافت پوست.

سوختگی‌های ناشی از شوک الکتریکی نیز نباید در خانه درمان شوند، چون می‌توانند بسیار خطرناک باشند. این سوختگی‌ها اغلب به لایه‌های زیر پوست می‌رسند و حتی می‌توانند باعث آسیب به بافت‌های داخلی شوند. آسیب داخلی ممکن است از آنچه انتظار دارید، بدتر باشد. بنابراین ریسک نکنید و فورا با اورژانس تماس بگیرید.