منظور از زخم معده، زخم‌های باز در لایه‌ی درونی معده است. اسیدی که به مقدار زیاد در معده ترشح می‌شود، معمولا این زخم‌ها را بسیار دردناک می‌کند. اصلی‌ترین دلیل بروز زخم معده باکتری هلیکوباکترپیلوری (Helicobacter pylori) یا به اختصار اچ. پیلوری (H. pylori) است. مصرف بیش از اندازه‌ی مسکن‌ها مانند آسپیرین و ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن هم ممکن است موجب بروز علائم زخم معده شود. زخم معده معمولا با تجویز آنتی بیوتیک و روش‌های کاهش‌دهنده و خنثی‌کننده‌ی اسید معده، درمان می‌شود. اما برخی غذاها و درمان‌های طبیعیِ خانگی هم در تخفیف علائم و حتی درمان زخم معده آن مؤثر هستند.
خوراکی‌های مفید برای درمان زخم معده
۱. فلاونوئیدها (Flavonoids)
پژوهش‌ها نشان داده‌اند فلاونوئیدها می‌توانند در درمان زخم معده مؤثر باشند. فلاونوئیدها ترکیباتی هستند که به طور طبیعی در میوه‌ها و سبزیجات متعددی وجود دارند. از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها دارای فلاونوئید می‌توان به دانه‌ی سویا، حبوبات، انگور قرمز، کلم، بروکلی، سیب، انواع توت (berries) و انواع چای (به ویژه چای سبز) اشاره کرد. با وجود اینکه برخی خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های فلاونوئیددار مانند مرکبات، ممکن است زخم معده را تشدید کنند، به فلاونوئید لقب «محافظ معده» را داده‌اند زیرا با حفاظت از لایه‌ی درونی معده، امکان بهبود زخم‌ها را فراهم می‌کند. به گفته‌ی مؤسسه‌ی «لاینس پاولینگ» (Linus Pauling)، مصرف فلاونوئید به میزانی که در رژیم غذایی عادی ما وجود دارد، هیچ ضرری ندارد اما مصرف زیاد آن ممکن است باعث ایجاد اختلال در انعقاد خون شود. شما می‌توانید فلاونوئیدها را از رژیم غذایی‌تان یا از طریق مکمل‌ها دریافت کنید.
۲. شیرین‌بیان
با استخراج ماده‌ی قندی شیرین‌بیان از ریشه‌ی آن، ماده‌ای تولید می‌شود که در درمان زخم معده مؤثر است. مطالعات نشان داده است این ماده‌ی شیرین می‌تواند با جلوگیری از رشد باکتری اچ. پیلوری، به درمان زخم معده کمک کند. این ماده به عنوان مکمل دارویی عرضه می‌شود. آبنبات شیرین‌بیان هم اثری مشابه دارد اما مصرف زیاد آن برای برخی افراد مضر است. مصرف روزانه‌ی بیش از ۳۰ گرم از این ماده برای بیش از دو هفته، ممکن است باعث تشدید مشکلات قلبی مزمن یا فشار خون بالا شود.
۳. پروبیوتیک
مواد غذایی حاوی پروبیوتیک، دارای باکتری‌هایی هستند که به عملکرد بهتر سیستم گوارشی کمک می‌کنند. این مواد در غذاهای گوناگون، مخصوصا غذاهای تخمیریافته، مانند آب‌دوغ، ماست، میسو (نوعی غذای ژاپنی که از خمیر سویا، نمک و غلّات تخمیرشده تهیه می‌شود) و کیمچی (نوعی غذای تخمیرشده‌ی کره‌ای که از انوع سبزیجات، فلفل قرمز، ادویه و کلم مخصوص چینی تهیه می‌شود)، یافت می‌شوند. امکان مصرف این مواد به شکل مکمل نیز وجود دارد. مطالعات نشان داده است مواد پروبیوتیک ممکن است در از بین بردن باکتری اچ. پیلوری و افزایش احتمال بهبود زخم معده مؤثر باشند.
۴. عسل
عسل چیزی بسیار بیشتر از شیرینی، با خود دارد. بسته به نوع گیاهی که زنبور از آن تغذیه کرده است، عسل شامل ۲۰۰ عنصر مختلف است، از جمله پلی‌فِنول (polyphenol) و انواع آنتی اکسیدان ها. عسل یک ضدباکتری قوی و در مقابله با باکتری اچ. پیلوری مؤثر است. اگر مشکل قند خون ندارید، می توانید از شیرینی عسل لذت ببرید در حالی که به درمان زخم معده‌تان هم کمک می‌کنید.
سیر
آزمایشات نشان داده‌اند عصاره‌ی سیر مانع رشد باکتری اچ. پیلوری می‌شود. اگر از طعم سیر خوش‌تان نمی‌آید، می‌توانید آن را به صورت مکمل مصرف کنید. سیر رقیق‌کننده‌ی خون است. اگر از وارفارین (warfarin) یا دیگر داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده می‌کنید، درباره‌ی مصرف پیوسته‌ی سیر، با پزشک مشورت کنید.
کرنبری (Cranberry)
کرنبری با خاصیت درمانی‌اش در دفع عفونت‌های کلیوی و با جلوگیری از تجمع باکتری‌ها در دیواره‌ی مثانه، شناخته می‌شود. این میوه و عصاره‌ی آن در از بین بردن باکتری اچ. پیلوری موثر هستند. میوه، آبمیوه و مکمل‌های داروییِ کرنبری همگی مفید هستند. در مورد میزان مصرف این میوه اطلاعات قابل اتکایی وجود ندارد. فارغ از اینکه زخم معده داشته باشید یا نه، مصرف زیاد کرنبری باعث دل‌درد می‌شود. پس با مقدار کم شروع کنید و به تدریج به میزان مصرف اضافه کنید. بسیاری از آبمیوه‌های موجود در بازار، دارای قند فراوان و شیره‌ی ذرت هستند که موجب افزایش کالری دریافتی می‌شوند و ممکن است باعث ناراحتی معده شوند. از مصرف این نوع آبمیوه‌ها اجتناب کنید.
کُندُر
کُندُر از شیره‌ی نوعی درخت که در نواحی مدیترانه‌ای می‌روید، تولید می‌شود. مطالعات صورت گرفته درباره‌ی اثر کُندُر بر زخم معده، نتایج قطعی در بر نداشته است اما دست کم یکی از این مطالعات نشان داده است کُندُرِ جویدنی به مبارزه با باکتری اچ. پیلوری کمک می‌کند. اگر از روش‌های درمانی دیگر نتیجه نگرفتید، با توجه به اینکه ظاهرا این ماده عوارض جانبی شناخته‌شده‌ای ندارد، می‌توانید آدامس کُندُر را امتحان کنید. امکان مصرف کُندُر به شکل آدامس و داروی مکمل وجود دارد.
میوه، سبزیجات و غلّات کامل
رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات و غلات کامل نه تنها برای سلامتی مفید است، بلکه بر اساس تحقیقات کلینیک مایو (Mayo Clinic)، یک رژیم غذایی سرشار از ویتامین، در درمان زخم معده مؤثر است. غذاهای شامل پلی‌فِنول و آنتی‌آکسیدان، شما را از ابتلا به زخم معده محافظت و به درمان زخم‌های موجود کمک می‌کنند. برخی از مواد غذایی سرشار از پلی‌فِنول عبارتند از: رزماری خشک شده، پونه کوهی، شکلات تلخ، بلوبری و زیتون سیاه.
از چه چیزهایی اجتناب کنیم؟
در حالی که برخی غذاها در درمان زخم معده مؤثرند، برخی دیگر از غذاها آن را بدتر می‌کنند. غذاهای چرب، اسیدی و غذاهای تند بیشترین ضرر را برای معده دارند. اگر می‌خواهید معده درد شما را کاهش یابد، نباید این مواد غذایی را مصرف کنید: قهوه (با یا بدون کافئین)، نوشابه های گازدار، چیلی و فلفل تند، مواد غذایی فرآوری شده، گوشت قرمز شور و غذاهای سرخ شده.
شیر و الکل
به دلیل مزیت‌های فراوان شیر ممکن است فکر کنید شیر برای معده هم مفید است. گرچه نوشیدن شیر در آغاز، درد معده را تسکین می‌دهد اما مصرف شیر در درازمدت، برای مبتلایان به زخم معده مضر است. شیر باعث ترشح بیشتر اسید می‌شود که برای زخم معده خوب نیست. الکل علاوه بر مضرات شناخته‌شده‌اش، در رشد و ازدیاد باکتری اچ. پیلوری نیز مؤثر است و این به معنای افزایش احتمال ابتلا به زخم معده و نیز وخیم‌تر شدن زخم‌های موجود است.
نتیجه‌گیری
یافتن درمان مناسب برای زخم معده ممکن است زمان‌بر باشد، اما ناامید نشوید؛ زخم معده درمان‌پذیر است. علاوه بر درمانی که توسط پزشک‌تان تجویز می‌شود، می‌توانید از برخی روش‌های طبیعی که موجب تسکین درد و تسریع درمان زخم معده می‌شوند، استفاده کنید. مصرف میوه و سبزیجات به مقدار زیاد و اجتناب از مصرف الکل، بی‌شک سلامتی را برای شما به ارمغان می‌آورد.
