جوش زیر پوستی، جوشی است که در زیر و عمق پوست بهوجود میآید و معمولا از کمی فاصله دیده نمیشود. اما اگر فرد با انگشت خود روی سطح پوست بکشد، وجود آن را کاملا حس میکند. این جوشهای زیر پوستی معمولا بر اثر کیست یا غدهای ریز به وجود میآیند. این نوع جوش از ترکیب سبوم (چربی) و آلودگی که وارد منافذ باز پوست شده، تشکیل میشود. نتیجهی نهایی وجود غدهای دردناک زیر پوست است که مانند جوشهای دیگر، سر آن بیرون از پوست نیست. این مشکل پوستی بسیار رایج است و افراد بسیاری را در سراسر دنیا به خود گرفتار میکند. در این مقاله علت وجود جوش زیر پوستی، روشهای پیشگیری و ۶ روش درمان جوش زیر پوستی را بررسی میکنیم.
وقتی این جوشهای زیر پوستی به شکلی خفیف و مانند جوش سرسفید و یا جوش سرسیاه مشاهده شوند، «کومدون» نامیده میشوند. درواقع هنگامیکه جوش زیر پوست، بسته باقی میماند، جوش سرسفید است و وقتی سر باز میکند و به سطح پوست میرسد، جوش سرسیاه نامیده میشود.
علت جوش زیر پوستی
جوشهای زیر پوستی معمولا در آن بخش از پوست که حاوی غدد چربی بیشتری است، مانند صورت، گردن، شانهها، کمر و قفسهی سینه، پدیدار میشوند. غدههای چربی پوست را غدههای «سباسه» نیز مینامند. حفرههای کوچک درون پوست، به نام منافذ پوست، بهوسیلهی کانالی به نام فولیکول، به غدههای سباسه متصل هستند. این غدد، نوعی چربی به نام «سبوم»، ازطریق بازشدن یک فولیکول ترشح میکند و بدین ترتیب پوست را مرطوب میکنند و نیز در مراقبت از پوست مؤثرند.
با بستهشدن منافذ پوست بهوسیلهی سلولهای مرده، سبوم نمیتواند به سطح پوست برسد و چون جایی برای رفتن پیدا نمیکند، در غدهی سباسه جمع و تبدیل به جوش میشود. در شرایط بدتر، ترکیب سلولهای مرده و سبوم با باکتریهایی که بهطور طبیعی روی پوست رشد میکنند، اجازهی ورود به فولیکول بسته و تجمع در آن را میدهد. این باکتری، «پروپیونی باکتریوم» نام دارد. وقتی این وضعیت پیش میآید، باکتری شروع به تولید آنزیم و مواد شیمیایی میکند و سلولهای سفید خون را به سمت خود جذب میکند. در نتیجه موجب قرمزی پوست، تورم، حرارت و درد که بهطور کل به آن التهاب میگویند، میشود.
درمان جوش زیر پوستی در خانه
جوش زیر پوستی را میتوان به راحتی در خانه درمان کرد؛ البته زمانیکه بسیار خفیف هستند، خودشان ناپدید میشوند. اما برخی از درمانهای خانگی سرعت برطرفشدن آنها را بالا میبرند. اما پیش از ارائهی روشهای درمان، باید گفت که هرگز نباید جوشهای زیر پوستی را فشار دهید. این جوشها معمولا نزدیک سطح پوست نیستند و نمیتوانید آنها را مانند جوشهای سرسفید فشار دهید و تخلیه کنید. ترکاندن این جوشها، اثری دایمی از آنها به جای میگذارد که آنها را مشخصتر و حتی دردناکتر از قبل و گاهی عفونی میکند. همچنین فشردن جوشهای زیر پوستی، خطر هلدادن محتویات آن که ترکیبی از چربی، سلولهای مرده پوست و باکتریاند، به بخش عمیقتر پوست را دربردارد که در نتیجه، التهاب آن را افزایش میدهد. با درمانهای خانگی و کمی صبر و حوصله میتوانید از شر این جوشهای زیر پوستی خلاص شوید.
۱. کمپرس گرم
کمپرس آب گرم میتواند در درمان جوشهای زیر پوستی مؤثر باشد. حرارت منافذ پوست را باز و جوش را به سطح پوست نزدیکتر میکند و باعث میشود سر آن معلوم شود. وقتی سر جوش باز شود؛ چربی، سلولهای مردهی پوست و باکتریها از درون جوش خارج میشوند و جوش از بین میرود. درضمن حرارت ناشی از کمپرس گرم میتواند از درد آن بکاهد.
برای استفاده از کمپرس گرم، ابتدا لیف تمیز حمامی را برداشته و درون آب داغ، البته نه آنقدر داغ که نشود به آن دست زد، فرو کنید. سپس کمپرس را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی جوش زیر پوستی قرار دهید. این کار را سه تا چهار بار در روز انجام دهید، تا زمانیکه جوش زیر پوستی به روی سطح پوست آمده و سر باز کند و چرکهای درون آن بیرون بریزد. اکنون اطراف جوش را تمیز نگهدارید و از تماس با آن پرهیز کنید و تاوقتیکه جوش خوب نشده است، از لوازم آرایشی استفاده نکنید.
۲. چسب پاککنندهی جوش
چسب پاککنندهی جوش، درواقع چسب کوچکی است که روی جوش زیر پوستی قرار میگیرد. این نوع چسب معمولا حاوی مادهای درمانی، مانند «اسیدسالیسیلیک»، است که جوشها را درمان میکند. این چسبها چربی و روغن اضافی درون جوش را بیرون میکشند و از تورم میکاهند. بدین ترتیب میتوانند از اندازهی جوش و اثر آن تاحد چشمگیری بکاهند.
چسبهای پاککننده از داروخانهها خریداری شده و آنقدر کوچک هستند که بهندرت باعث جلب توجه میشوند. از این چسبها میتوان شبها یا کل روز استفاده کرد. همچنین مدت زمان استفاده از این چسبها میان افراد فرق میکند، اما معمولا باید هر ۲۴ ساعت یکبار تعویض شوند.
۳. روغن درخت چای
روغن درخت چای، خواص ضدباکتریایی داشته و میتواند باکتریهایی را که در تولید جوشهای زیر پوستی دخالت دارند، از بین ببرد. محققان در دو آزمایش بالینی متوجه شدند که ژل حاوی ۵ درصد روغن درخت چای، برای از بین بردن جوش زیر پوستی خفیف تا متوسط مادهی مؤثری محسوب میشود. در یک بررسی دیگر نیز مشخص شد، مالیدن روزانه، دوبار به مدت ۱۲ هفته روغن درخت چای به روی جوشهای زیر پوستی صورت میتواند جوشهای خفیف تا متوسط را بهطور چشمگیری بهبود بخشد.
روغن درخت چای را میتوان از عطاریها و همچنین داروخانهها تهیه کرد. برای استفاده از این روغن، ابتدا باید آن را رقیق کنید. برای انجام این کار، یک قسمت روغن درخت چای را با یک قسمت روغن حامل مخلوط کنید. از روغنهای حامل معروف و محبوب میتوان به روغن نارگیل، روغن جوجوبا و روغن زیتون اشاره کرد. پس از آمادهسازی روغن، آن را به روی جوشها بمالید و یک شب روی پوست بماند. سپس صبح روز بعد صورتتان را بشویید. استفادهی موضعی روغن درخت چای ضرری ندارد، اما نباید به صورت خوراکی مصرف شود که در آن صورت به بدن صدمه میرساند.
بسیاری از افراد این روغن را استفاده میکنند و آن را مفید میدانند، اما آکادمی پوست آمریکا میگوید، هنوز برای توصیهی درمان جوش با روغن درخت چای شواهد کمی وجود دارد.
۴. عسل خام
عسل خام هم مادهی طبیعی دیگری است که برای درمان جوش زیر پوستی بسیار مفید است. عسل دارای ویژگیهای ضدمیکروبی طبیعی است و میتواند باکتریها را از میان بردارد. برای استفاده از عسل، مطمئن باشید که نوع خام آن را بهکار ببرید. عسلهای موجود در فروشگاهها مناسب این درمان نیست. مقداری عسل خام را روی جوش بمالید و یک شب به حال خود رها کنید و صبح روز بعد آن را بشویید. همچنین عسل خام را میتوانید در کنار آب به عنوان یک پاککننده استفاده کنید.
۵. درمانها و آنتیبیوتیکهای موضعی
درمانهای موضعی متعددی برای جوش وجود دارند. اگر یکی از این محصولات کمکی به فرد نکرد، او میتواند از محصول دیگری استفاده کند و یا آن را در کنار درمان فعلی خود بهکار ببرد. هر محصول میتواند یکی از دلایل ایجاد جوش را از میان بردارد. بهطور مثال، اگر از محصولی استفاده کردید که حاوی «بنزوئیل پروکساید» است، محصول دیگر باید حاوی مادهی دیگری باشد که به درمان جوش میپردازد.
محصولات متفاوتی وجود دارد که هریک، یکی از دلایل ایجاد جوش را از میان برمیدارد:
- «بنزوئیل پروکساید» از مقدار باکتریهای پروپیونی باکتریوم تولیدکنندهی جوش میکاهد.
- «اسید سالیسیلیک» با برداشتن لایههای از سلولهای مرده روی سطح پوست، منافذ را باز کرده و جوشهای زیر پوستی را پاک میکند. همچنین این دارو میتواند در کاهش التهاب مؤثر باشد.
- «سولفور» نیز باکتریهای پروپیونی باکتریوم تولیدکنندهی جوش را از بین میبرد و منافذ بستهی جوش را باز میکند.
- «آلفا هیدروکسی اسید» (AHAs) نیز در لایه برداری پوست مؤثر است.
- «رتینوئید» منافذ بستهی جوش را باز میکند و از چربی درون آن میکاهد.
محصولات فوق به شکل شویندههای ضدجوش، کرم، ژل، لایهبردارهای صورت، لوسیون و دستمالهای مرطوب پاککننده یافت میشوند. استفاده از درمانهای فوق نیازی به تجویز پزشک ندارد.
از آنتی بیوتیک های موضعی که میتوانند از التهاب بکاهند و موجب رفع جوشهای زیر پوستی شوند و جلوی بازگشت آنها را بگیرند، میتوان به «کلیندامایسین» و «اریترومایسین» اشاره کرد. این آنتی بیوتیکها را میتوان به شکل ژل، روزی دوبار به روی جوشها مالید. اگر هم پوست فردی حساس بود، ابتدا روزی یکبار و پس از مشاهدهی واکنش پوست، آن را به روزی دوبار برساند. البته خود آنتی بیوتیکها به تنهایی چندان مؤثر نیستند و بهتر است، به همراه یکی از درمانهای موضعی که از آنها نام برده شد، استفاده شوند. بدین ترتیب با استفاده از آنتی بیوتیکها، باکتریها از بین میرود و التهاب برطرف میشود و سپس پمادهای موضعی محتویات جوش را خشک میکنند.
۶. کمکردن درد با یخ
یک بستهی یخ برای کاهش قرمزی، التهاب و تورم موجود پس از تخلیهی جوش، مفید است. هنگام استفاده از یخ برای کاهش تورم و قرمزی پوست صورت، باید اقدامات زیر را انجام دهید:
- ابتدا با شویندهای ملایم و آب، صورت خود را بشویید و با ملایمت و ضرباتی آهسته به وسیلهی حوله خشک کنید؛
- قالبهای کوچک یخ را درون کیسهای پلاستیکی و یا حولهای تمیز قرار دهید؛
- بستهی یخ را به مدت ۵ دقیقه روی محل دردناک و قرمز قرار دهید، ۵ دقیقه آن را کنار بگذارید و دوباره ۵ دقیقهی دیگر یخ را در همان نقطه بگذارید؛
- این کار را باید ۳ تا ۴ بار در روز انجام دهید تا از تورم و قرمزی محل جوش کاسته شود.
پیشگیری
سروکله جوشهای زیر پوستی معمولا بهصورت غیرمنتظره پیدا میشود، اما با روشهایی میتوان جلوی بروز آنها را گرفت:
۱. شستن محدود صورت
فقط روزی دوبار یا زمانی که عرق کردهاید، صورتتان را بشویید. شستن مکرر صورت، پوست را حساس و مستعد تولید جوش زیر پوستی میکند.
۲. لایهبردارهای صورت
پوستی که دایم جوش میزند، ممکن است چرب یا کثیف شود، اما نباید آن را با استفاده از لایهبردارها تمیز کرد. این کار وضعیت جوشها را بدتر میکند.
۳. محصولات مراقبتی پوست
نباید از محصولاتی که موجب تولید جوش میشوند، استفاده کرد. هنگام خرید محصول به برچسب آن دقت کنید و مراقب باشید روی آن ضدکومدون، ضدجوش یا عاری از چربی نوشته باشد.
۴. شستشوی ملحفه بالشها
ملحفهی بالشها و دیگر اقلامی را که با صورت در تماس است، مرتب بشویید. سلولهای مردهی پوست و باکتریها معمولا به روی پارچهی بالشها جمع میشوند و میتوانند درون منافذ پوست نفوذ کنند و آنها را ببندند.
مراجعه به متخصص پوست
اگر در خانه موفق به درمان جوشهای زیر پوستی خود نشدید، به متخصص پوست مراجعه کنید. همچنین آنها ممکن است به شما داروهای دیگری بدهند که در رفع جوش زیر پوستی مؤثر باشند. بهطور مثال تزریق کورتیزون میتواند از تورم بکاهد و سرعت درمان جوش زیر پوستی را افزایش دهد. همچنین اگر پس از بهبود جوش، سروکلهشان دوباره پیدا شد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. گاهیاوقات داروهای خوراکی در کنار دیگر داروها لازم است.
کلام آخر
اگر بدون اینکه دستبهکار درمان خاصی شوید، منتظر بمانید تا جوشها خودبهخود ناپدید شوند، ناامیدکننده است. کمپرسهای آب گرم و چسبهای پاککننده برای درمان جوش زیر پوستی مؤثرند. آنها میتوانند جوشهای زیر پوستی را به سطح آورده و شما بهراحتی سبوم، سلولهای مرده پوست و باکتریها را از درون جوشها تخلیه کنید. استفاده از یخ هم از التهاب و درد میکاهد. مشورت با متخصص پوست هم میتواند مشکل جوشها را برطرف کند. بنابراین با مشاهدهی جوشهای زیر پوستی، آنها را به حال خود رها نکنید و حتما یکی از روشهای مناسب پوستتان را بهکار برید تا پوستی سالم و صاف داشته باشید.