آیا درمورد عملکرد و شیوه‌ی زندگی انگل‌ها چیزی می‌دانید؟ مثلا آیا می‌دانید که این موجودات زنده‌ی کوچک، در بدن موجودی دیگر زندگی و از آن تغذیه می‌کنند؟ انواعی از انگل‌ها وجود دارند که در بدن انسان‌ها زندگی می‌کنند. کرم پهن ترموتاد و کرم‌های نواری از انواع انگلهای روده ای انسان شناخته می‌شوند. انگل روده می‌تواند باعث بروز مشکلات ناخوشایندی در بدن شود. در این مقاله شما را با انواع انگل روده، علائم انگل روده، تشخیص، پیشگیری و درمان انگل روده آشنا خواهیم کرد.
انواع انگل روده
وقتی بحث انگل‌ها به میان می‌آید، معمولا کرم‌های پهن و لوله‌ای متهمان ردیف اول شناخته می‌شوند. این انگل‌ها که به‌وفور یافت می‌شوند، با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند. برخی از انواع انگلهای روده ای انسان عبارت‌اند از:
۱. کرم‌های نواری
با نوشیدن آب آلوده به لارو یا تخم کرم‌های نواری، امکان ایجاد این انگل در بدن قوت می‌گیرد. یکی‌دیگر از روش‌های نفوذ این انگل‌ها به بدن مصرف گوشت خام یا نیم‌پز است. کرم‌های نواری، سر خود را در دیواره‌ی روده فرو می‌کنند و از روده خارج نمی‌شوند. آنها از همین نقطه‌ی اتصال شروع به تولید تخم‌هایی می‌کنند که به سایر نقاط بدن منتقل می‌شوند. این نوع از انگل روده شبیه به روبانی سفید و بلند است. این کرم‌ها می‌توانند تا ۱۵ متر و ۲۴ سانتی‌متر رشد طولی داشته باشند و تا ۳۰ سال در بدن زندگی کنند.
۲. ترموتادها (فلوک)
ترموتادها هم نوعی انگل روده و از خانواده‌ی انگلهای پهن هستند و احتمال وجود آنها در بدن انسان نسبت به حیوانات کمتر است. این انگل‌ها در آب‌تره و سایر سبزیجات آبی یافت می‌شوند. با نوشیدن آب آلوده به این انگل نیز احتمال ابتلا به آن افزایش پیدا می‌کند. ترموتادها فقط انگل روده نیستند، آنها در بافت‌های بدن و خون هم جایی برای خود پیدا می‌کنند. تنوع این انگل زیاد است و طول‌شان بیش از چند سانتی‌متر نیست.
۳. کرم قلابدار
کرم قلابدار از طریق مدفوع و خاک آلوده منتقل می‌شود. رایج‌ترین شیوه‌ی انتقال این انگل روده به بدن، راه رفتن با پای برهنه روی خاک آلوده به لارو کرم قلابدار است که می‌تواند از طریق نفوذ به پوست، وارد بدن شود. کرم قلابدار در روده‌ی کوچک زندگی می‌کند و خود را از طریق قلابش به دیواره‌ی روده متصل نگه می‌دارد. طول این انگل روده معمولا کمتر از ۱ سانتی‌متر است.
۴. کرم سوزنی
کرم سوزنی هم نوعی انگل روده‌ی کوچک است که خطر چندانی ندارد و در کودکان بسیار شایع است. این انگل در روده‌ی بزرگ و رکتوم (راست‌روده) زندگی می‌کند. معمولا در شب، کرم سوزنی ماده، در اطراف مقعد تخم‌گذاری می‌کند. تخم‌های کرم سوزنی روی تختخواب، لباس‌ها و سایر مواد زنده می‌مانند. با لمس نواحی آلوده به تخم کرم سوزنی و قرار گرفتن اتفاقی دست آلوده در دهان، فرد به این نوع از انگل روده گرفتار می‌شود. تخم این انگل به‌شدت کوچک است و از طریق تنفس هوای آلوده به تخم انگل هم قابل‌انتقال است. کرم سوزنی به‌راحتی از کودکی به کودک دیگر و مربیان‌شان منتقل می‌شود.
۵. کرم تریشینوز
انگل تریشینوز درمیان حیوانات رایج است و در دسته‌ی کرم‌های بیضوی قرار می‌گیرد. تنها راه ابتلای انسان به این انگل روده، خوردن گوشت نیمه‌خام آلوده به لارو تریشینوز است. این انگل در روده‌ها بزرگ می‌شود و با تکثیر لارو آن، امکان انتقال انگل به سایر نواحی بدن مانند بافت‌ها و ماهیچه‌ها نیز فراهم می‌شود.
علائم وجود انگل روده در بدن
علائم انگل روده در بدن گاهی خفیف است و در برخی موارد هم اصلا نمودی ندارد، بنابراین با اینکه بسیار عجیب است، اما گاهی اوقت خود فرد از ابتلا به انگل خبر ندارد. نشانه‌های احتمالی وجود انگل در بدن به قرار زیر است:
- حالت تهوع؛
- بی اشتهایی؛
- اسهال؛
- درد شکم؛
- کاهش وزن؛
- ضعف ناگهانی بدن.
علاوه‌بر اینها، کرم نواری می‌تواند موجب بروز موارد زیر نیز بشود:
- برآمدگی یا توده؛
- عکس‌العمل آلرژیک (حساسیت)؛
- عفونت میکروبی؛
- تب؛
- مشکلات عصبی مانند تشنج.
برای شناخت علائم ترموتادها، گاهی هفته‌ها و ماه‌ها زمان لازم است. نشانه‌های ابتلا به این انگل روده نیز از این قرار هستند:
- تب؛
- خستگی.
از نشانه‌های وجود کرم قلابدار در بدن نیز می‌توان به این علائم اشاره کرد:
- خارش پوست؛
- کم خونی؛
- خستگی.
انگل تریشینوز نیز از طریق جریان خون به بافت‌ها و ماهیچه‌های دیگر بدن وارد می‌شود و موجب بروز علائم زیر می‌گردد:
- تب؛
- ورم صورت؛
- درد و آزردگی ماهیچه؛
- سردرد؛
- حساسیت به نور؛
- ورم ملتحمه (قرمزی چشم).
تشخیص بیماری انگل روده
اگر با علائمی غیرطبیعی و مشابه با آنچه عنوان شد، برخورد کردید (به‌ویژه پس از بازگشت از کشوری دیگر)، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینه و بررسی متوجه علت علائم شما خواهد شد. آزمایش‌های تشخیصی لازم برای شناخت انگل روده به‌شرح زیر هستند:
- آزمایش مدفوع: در آزمایش مدفوع، نمونه‌ای را برای وجود تخم انگل، لارو و کرم بررسی می‌کنند.
- آندوسکوپی یا کولونوسکوپی: درصورتی که آزمایش مدفوع مورد خاصی را نشان ندهد، از این آزمایش‌ها برای کشف علت مشکلات استفاده می‌شود.
- آزمایش خون: از این آزمون نیز برای بررسی وجود انگل در خون کمک گرفته می‌شود.
- آزمایش‌های تصویری: از MRI و CT اسکن یا اشعه‌‌ی ایکس هم برای بررسی وجود انگل استفاده می‌شود.
- تست نوار اسکاچ: در این روش نواری واضح را در اطراف مقعد قرار می‌دهند و سپس نوار را زیر میکروسکوپ می‌گذارند تا وجود انگل سوزنی یا تخم‌هایش مشخص گردد. البته می‌توان صبح‌ها این انگل را با چشم غیرمسلح در اطراف مقعد کودک مشاهده کرد.
درمان انگل روده
درمان اصلی این مشکل، مصرف قرص‌های ضد انگل است. داروهای مبارزه با انگل، این موجودات مزاحم را می‌کشند و از بدن بیرون می‌کنند. در بیشتر موارد، فرد باید برای تکمیل درمان خود چندین هفته از قرص‌ها و داروها استفاده کند. حتی پس از بهبود یافتن علائم هم نباید مصرف داروها را قطع کرد. در موارد حادتر که انگل‌ها به سایر قسمت‌های بدن حمله کرده‌اند، گاها از روش جراحی نیز استفاده می‌شوند. باید از پزشک معالج‌تان درباره‌ی رژیم غذایی خاص یا مصرف مکمل های غذایی نیز سؤال کنید و در صورت نیاز به‌طور مرتب ویزیت شوید. بهتر است از نداشتن انگل معده هم مطمئن شوید.
تأثیرگذاری روش‌های درمان انگل روده
بیشتر افراد نسبت به درمان‌ها پاسخ مناسبی دارند و درطول چند هفته بهبود می‌یابند. در بسیاری از موارد نیز بعد از چند هفته، بهبود کامل حاصل می‌شود. درصورتی که وضعیت وخیم باشد، فرد دارای سیستم ایمنی ضعیفی باشد یا در کنار ابتلا به انگل روده مشکلات دیگری نیز وجود داشته باشد، ممکن است روند درمان کمی طولانی‌تر شود.
پیشگیری از ابتلا به انگل روده
موارد زیر می‌توانند به جلوگیری از ابتلا به انگل معده و روده کمک کند:
- عدم مصرف مرغ و گوشت خام و نیمه‌خام؛
- پرهیز از آلوده کردن سایر مواد غذایی بر اثر تماس با گوشت خام درهنگام آشپزی؛
- ضد عفونی کردن تخته‌های گوشت، ظروف آشپزی و پیشخوان آشپزخانه‌ای که با گوشت خام در تماس بوده است؛
- عدم مصرف سبزی آب‌تره و سایر سبزیجات آبی تازه به‌صورت خام؛
- پرهیز از راه رفتن بدون کفش و جوراب روی خاکی که احتمال آلوده بودن به انگل و مدفوع در آن وجود دارد؛
- تمیز کردن فضولات حیوانی.
نظافت دست‌ها با مواد شوینده نیز برای پیشگیری از ابتلا به انگل روده ضروری است:
- شستن دست‌ها قبل از غذا؛
- شستن دست‌ها قبل از آماده‌سازی غذا؛
- شستن دست‌ها بعد از تماس با گوشت خام؛
- شستن دست‌ها بعد از رفتن به سرویس بهداشتی؛
- شستن دست‌ها بعد از تعویض پوشک و نگهداری از بیمار؛
- شستن دست‌ها بعد از تماس با حیوان یا فضولات حیوانی.
رعایت کامل بهداشت در سفر به کشورهای دیگر و مکان‌هایی که امکان آلودگی انگلی در آنها وجود دارد، تا حد زیادی شما را از ابتلا به انگل‌ها مصون می‌دارد. در سفر دقت کنید که:
- تهیه‌ی غذا به روش بهداشتی صورت گرفته باشد؛
- فقط آب سالم و تمیز بنوشید؛
- از ضدعفونی‌کننده‌ی دست بهره بگیرید، آب و صابون بهترین گزینه هستند، ولی درصورتی که آنها در دسترس نبودند از ژل‌های ضدعفونی‌کننده و… استفاده کنید.
انگل روده تصویر خوشایندی به ذهن متبادر نمی‌کند اما خوشبختانه روش‌های درمان ساده و مؤثری برای آن وجود دارد. آیا شما هیچ‌وقت مبتلا به انگل معده یا روده شده‌اید؟ از نشانه‌های بیماری و روش درمانتان برای ما بگویید؛ شاید به خیلی از مخاطبان کمک کند.
