آبریزش بینی مشکل متداول و آزاردهنده‌ای است. این امر به دنبال افزایش مخاط در سینوس و حفره‌ی بینی اتفاق می‌افتد. افزایش تولید مخاط پاسخ بدن به ویروس‌های سرماخوردگی و آنفولانزا، محرک‌ها و عوامل حساسیت‌زای بیرونی است. سرماخوردگی، واکنش‌های آلرژیک، عفونت سینوسی و تغییرات ناگهانی دمای محیط شایع‌ترین علل آبریزش بینی هستند. اگر درمان آبریزش بینی به موقع انجام نشود، می‌تواند باعث ایجاد سرفه، گوش‌درد، و سردرد شود و مشکلاتی را برای فرد به‌وجود آورد.
رینیت غیرآلرژیک چیست؟
رینیت غیرآلرژیک یک وضعیت پزشکی است که در آن، فرد علائمی مانند عطسه‌کردن، آبریزش و گرفتگی بینی را بدون وجود یک عامل آلرژی‌زای مشخص به‌مدت هفته‌ها، ماه‌ها و در بازۀ زمانی حداقل یک سال تحمل می‌کند.
این علائم معمولا حدود یک سال وجود خواهند داشت. برخی تغییرات آب‌وهوایی می‌تواند موجب بدترشدن آنها بشود. رینیت غیرآلرژیک معمولا در بزرگ‌سالان اتفاق می‌افتد.
عوامل محرک رینیت غیرآلرژیک
عامل اصلی رینیت غیرآلرژیک شناخته‌شده نیست. بااین‌حال برخی محرک‌ها در بروز آن تأثیرگذار هستند. ازجمله این محرک‌ها می‌توان به دود تنباکو، دود اگزوز خودروها، عطرها، بوهای قوی و تغییرات آب‌وهوایی (مانند رسیدن یک فصل جدید) اشاره کرد. تقریبا نصف افرادی که علائم آبریزش بینی را در درازمدت دارند، به هر دوی رینیت آلرژیک و غیرآلرژیک دچار هستند.
۱۳ روش درمان خانگی آبریزش بینی
برای درمان آبریزش بینی داروهای بسیاری وجود دارند؛ ولی مشکل بیشتر این داروها عوارض جانبی‌شان مانند خواب‌آلودگی است. برای درمان آبریزش بینی درمان‌های ساده‌ی خانگی نیز وجود دارند. این درمان‌ها به سرعت و بدون عوارض جانبی، آبریزش بینی را کم می‌کنند و باعث کاهش ناراحتی فرد می‌شوند. در ادامه ۱۳ روش مناسب برای درمان آبریزش بینی را به شما معرفی خواهیم کرد.
۱. آب‌نمک
آب‌نمک بهترین درمان خانگی برای آبریزش بینی است. آب‌نمک به خروج آسان‌تر مخاط و زدودن حفره‌ی بینی از محرک‌ها کمک می‌کند.
مراحل زیر را دنبال کنید تا با این روش بهتر آشنا شوید:
- نصف قاشق چای‌خوری نمک خوراکی را در دو فنجان آب مقطر گرم حل کنید.
- سر خود را به سمت عقب ببرید. با استفاده از قطره‌چکان چند قطره از محلول را در بینی خود بریزید.
- به آرامی نفس بکشید تا محلول در حفره‌ی بینی جلوتر برود. سپس سر خود را پایین بیاورید و مخاط و محلول اضافی را از بینی خود خارج کنید.
- این کار را چندین مرتبه تکرار کنید تا احساس بهتری در شما حاصل شود.
- تا زمان بهبودی هر روز چند بار این عمل را تکرار کنید.
۲. نتی‌پات
نتی‌پات ابزاری شبیه به یک قوری کوچک است. از این وسیله برای شست‌وشوی بینی و سینوس‌ها استفاده می‌شود.
برای استفاده از نتی‌پات باید بر روی سینک دست‌شویی خم شوید و سر خود را به یک سمت کج کنید؛ سپس آب را از یکی از سوراخ‌های بینی‌تان وارد کنید و تا جایی ادامه دهید که نتی‌پات خالی شود.
اگر این کار به‌درستی انجام شود، باید آب از سوراخ دیگر بینی خارج شود؛ سپس باید نتی‌پات را دوباره پر کنید و در جهت مخالف دفعۀ قبلی تکرار کنید.
استفاده از نتی‌پات شاید عجیب به نظر بیاید و استفاده از آن کمی دشوار باشد؛ اما می‌تواند روشی مناسب برای بهبود آبریزش بینی باشد.
یک مطالعه در سال ۲۰۰۹ نشان داد که شست‌وشوی بینی با حجم بالای آب و فشار کم (مانند استفاده از نتی‌پات) می‌تواند در بهبود علائم آبریزش بینی مؤثرتر باشد.
۳. روغن خردل
روغن خردل با داشتن خواص آنتی‌بیوتیکی، ضدویروسی و ضدالتهابی می‌تواند آبریزش بینی را تا حد زیادی کاهش دهد.
- مقداری روغن خردل را حرارت دهید تا اندکی گرم شود. سپس یک یا دو قطره از آن را در هر یک از حفره‌های بینی خود بریزید. این روش به پاک‌سازی مجاری بینی کمک می‌کند. این کار را دو یا سه بار در روز تکرار کنید.
- دو یا سه قاشق غذاخوری روغن خردل و یک قاشق زیره را درون آب در حال جوش بریزید. در بخار حاصل از آن را تنفس کنید. بوی قوی روغن خردل دستگاه تنفس‌تان را گرم می‌کند. این روش نیز برای درمان آبریزش بینی مفید است. این کار را دو بار در روز انجام دهید.
همچنین روغن خردل خوراکی است. لذا می‌توانید از آن برای پخت و پز نیز استفاده کنید.
۴. زردچوبه
زردچوبه دوای بسیاری از دردها از جمله آبریزش بینی است. این گیاه خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، ضدمیکروبی و ضدویروسی دارد. به واسطه‌ی داشتن همین ویژگی‌ها زردچوبه علاوه بر درمان سرماخوردگی، در درمان آبریزش بینی نیز مؤثر است.
- نصف قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه را در فنجانی از روغن بزرک بریزید. این مخلوط را بر روی حرارت نگه دارید تا دود کند. به آرامی با یکی از حفره‌های بینی‌تان در دود حاصل نفس بکشید و سپس با حفره‌ی دیگر بینی‌تان این عمل را تکرار کنید. این کار را دو بار در روز انجام دهید.
- دو بار در روز نصف قاشق چای‌خوری زردچوبه مصرف کنید. می‌توانید آن را در آب حل کنید و بخورید. این کار میزان مخاط بدن‌تان را کاهش می‌دهد.
- یک قاشق چای‌خوری زردچوبه را در یک لیوان شیر گرم حل کنید و قبل از رفتن به رخت‌خواب بخورید. این کار در درمان آبریزش بینی، سرفه، گلودرد، سرماخوردگی و تنگی نفس مفید است (مطالعه مطلبی درباره راهکارهای درمان سرفه)
۵. زنجبیل
از مهم‌ترین خواص زنجبیل می‌توان به قابلیت آنتی‌اکسیدانی، ضدویروسی، ضدسمی و ضدقارچی اشاره کرد که به درمان آبریزش بینی کمک می‌کند.
- چندین بار جویدن زنجبیل در روز می‌تواند به کاهش آبریزش بینی کمک کند.
- ریشه‌ی زنجبیل را به نازکی برش دهید و در آب جوش بریزید و نوعی چای از آن درست کنید. برای ایجاد طعمی بهتر کمی عسل به نوشیدنی‌تان اضافه کنید و روزی سه یا جهار فنجان از آن را میل کنید.
- یک قاشق چای‌خوری پودر زنجبیل را در دو فنجان آب جوش بریزید و بگذارید تا به جوش بیاید. سپس در بخار حاصل از آن تنفس کنید.
۶. سیر
سیر خاصیت ضدمیکروبی و ضدعفونی‌کنندگی بالایی دارد. این خواص سیر را به دارویی فوق‌العاده برای درمان آبریزش بینی تبدیل کرده است.
- سه یا چهار حبه سیر را در یک فنجان آب جوش بریزید و بگذارید کمی نرم شود. برای بهبود طعم کمی شکر به آن اضافه کرده و دو بار در روز آن را مصرف کنید.
- سه یا چهار مرتبه در روز یک تکه‌ی کوچک سیر بجوید. این کار در گرم کردن بدن‌تان و کاهش آبریزش بینی مؤثر است.
۷. روغن اکالیپتوس
روغن اکالیپتوس خاصیت ضداحتقان دارد و می‌تواند در درمان آبریزش بینی مؤثر باشد.
- یک کاسه‌ی بزرگ آب را حرارت دهید. سپس ۷ قطره روغن اکالیپتوس، ۴ قطره روغن اسطوخودوس و ۴ قطره روغن نعناع فلفلی به آن اضافه کنید. سپس سر خود را در مقابل کاسه قرار دهید. حوله یا پتویی دور سرتان قرار دهید تا بخار حاصل خارج نشود. در این بخار تنفس کنید. این کار را دو یا سه مرتبه در روز تکرار کنید.
- همچنین می‌توانید چند قطره روغن اکالیپتوس را بر روی دستمالی بریزید و آن را تنفس کنید. این کار را در طول روز انجام دهید تا آبریزش بینی‌تان کاهش یابد.
۸. عسل
خواص عسل در این راه به شما کمک می‌کند. عسل خاصیت ضدمیکروبی و ضدویروسی دارد و می‌تواند در کاهش آبریزش بینی مؤثر باشد.
- دو قاشق غذاخوری عسل را در فنجانی بریزید. مقداری دارچین و نصف قاشق غذاخوری آب‌لیمو به آن اضافه کنید. دو بار در روز این ترکیب را میل کنید.
- دو قاشق چای‌خوری عسل را در لیوان آب گرم بریزید و میل کنید. روزی دو بار آن را مصرف کنید.
- دو قاشق چای‌خوری عسل و سه یا چهار قطره آب‌لیموی تازه را در یک لیوان آب گرم بریزید و در حالی‌که هنوز گرم است آن را بنوشید. این نوشیدنی را دو بار در روز میل کنید. با این کار دستگاه ایمنی تقویت شده و از آبریزش بینی کاسته می‌شود.
۹. ریحان
ریحان با داشتن خاصیت ضدمیکروبی، ضدقارچی، ضدویروسی و گرم کردن بدن‌تان، به کاهش آبریزش بینی کمک می‌کند.
- پیش از صبحانه و قبل از رفتن به رخت‌خواب، سه یا چهار برگ ریحان بجوید.
- ۸ تا ۱۰ برگ ریحان و ۵ میخک را همراه با یک فنجان آب، به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید. مقداری شکر به آن اضافه کنید و صبر کنید تا خنک شود. سپس آن را بنوشید. این کار را دو بار در روز تکرار کنید.
۱۰. فلفل هندی یا غذاهای تند
یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان داد که استفاده از اسپری‌های بینی محتوی کپسایسین (جزئی که باعث تندی فلفل‌قرمز است) می‌تواند در بهبود رینیت غیرآلرژیک مؤثر باشد. بااین‌حال، نویسندگان این مطالعه معتقدند که در میان موادی با این خاصیت، کپسایسین خاصیتی منحصربه‌فرد دارد؛ زیرا می‌تواند در درازمدت به‌طور چشمگیری به بهبود آبریزش بینی کمک کند. تأثیرات مثبت اسپری کپسایسین به اثبات رسیده است ولی معمولا به افراد توصیه می‌شود که خودشان آن را در خانه با پودر فلفل درست نکنند. همچنین خوردن غذاهای تند هم می‌تواند برای افراد دچار آبریزش بینی مفید باشد. ممکن است آبریزش بینی در طول مصرف وعدۀ غذایی تند بیشتر شود، ولی معمولا گرفتگی‌های سینوس کمی بعد از صرف این غذاها بهتر می‌شود.
فلفل هندی (فلفل قرمز) مانند داروی ضدحساسیت عمل می‌کند. این ماده با خاصیت ضداحتقان خود در درمان آبریزش بینی مؤثر است. فلفل هندی به تخلیه‌ی ترشحات بینی کمک می‌کند. به این ترتیب عواملی که باعث آبریزش بوده‌اند، از بینی خارج شده و از انسداد بینی نیز جلوگیری می‌شود.
۱۱. نوشیدن نوشیدنی‌های داغ
نوشیدنی یک نوشیدنی داغ یک درمان شناخته‌شده برای سرماخوردگی است. درحقیقت برخی حقایق علمی نیز از این تاثیر حمایت می‌کنند.
براساس یک مطالعه که در سال ۲۰۰۹ انجام گرفت نوشیدن یک نوشیدنی داغ به کاهش علائم سرماخوردگی کمک می‌کند. این مطالعات نشان داد که تاثیرات ناشی از این امر بیشتر روانی است. البته یک واکنش فیزیکی نیز در بروز تاثیرات مثبت یک نوشیدنی داغ موثر است. نوشیدنی داغ موجب تحریک اعصاب مرتبط با دهان و بینی می‌شود که این امر می‌تواند تاثیر آن در تسکین سرماخوردگی را توجیه بکند.
۱۲. بخور
بخور درمان خانگی مناسبی برای حل مشکل آبریزش بینی محسوب می‌شود. این کار باعث زدودن مخاط اضافی می‌شود و در نتیجه از آبریزش بینی و عطسه‌ها می‌کاهد.
- صورت‌تان را در مقابل کاسه‌ی آب داغی بگیرید. یک حوله دور سرتان قرار دهید تا بخار تولید شده خارج نشود. تقریبا ده دقیقه در این وضعیت تنفس کنید. سپس فین کنید. این کار را سه یا چهار مرتبه در روز تکرار کنید.
- همچنین می‌توانید چند قطره روغن اکالیپتوس یا منتول به آب داغ اضافه کنید و سپس در بخار آن نفس بکشید.
- علاوه بر بخور، دوش یا حمام آب داغ و تنفس در بخار حمام نیز می‌تواند برای درمان آبریزش بینی مفید باشد.
۱۳. حمام داغ
حمام داغ می‌تواند برخی فواید بخور را برای درمان آبریزش بینی داشته باشد. درازکشیدن در وان حمام آب داغ به‌طور طبیعی شما را در معرض بخار آب قرار می‌دهد؛ همچنین این کار می‌تواند به آرامش عضلات بدن‌تان نیز کمک کند.
داروی آبریزش بینی
برخی داروها می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. مصرف روزانۀ اسپری‌های گلوکوکورتیکوئید و اسپری آنتی‌هیستامین می‌تواند برای مبتلایان به رینیت غیرآلرژیک مؤثر باشد. این درمان‌ها را می‌توان به‌تنهایی یا هم‌زمان استفاده کرد.
۱. آنتی‌هیستامین‌های بینی
برخی اسپری‌های آنتی‌هیستامین بینی تجویزی مانند آزلاستین می‌توانند به تسکین علائم گرفتگی بینی و عطسه‌کردن کمک بکنند. این اسپری‌ها تنها چند دقیقه بعد از مصرف می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند. بااین‌حال بهتر است برای تأثیرگذاری بیشتر، آنها را به‌طور منظم مصرف کنید. مهم‌ترین عوارض جانبی استفاده از آنتی‌هیستامین‌های بینی، احساس‌کردن طعم بد در دهان بلافاصله پس از مصرف است. برای به‌حداقل‌رساندن این مشکل بهتر است هنگام استفاده از اسپری، سرتان را به جلو خم کنید تا مقدار کمتری از دارو به درون گلوی‌تان تخلیه بشود. دُز معمول استفاده از آزلاستین، دو نوبت در روز، دو بار اسپری‌کردن در هر سوراخ بینی است.
۲. گلوکوکورتیکوئیدهای بینی (استروئیدها)
استفاده از گلوکورتیکوئید‌های بینی در بهبود علائم رینیت غیرآلرژیک مؤثر است. بیشتر این داروها بدون نسخه قابل‌تهیه هستند. برخی علائم در روز اول درمان بهبود می‌یابند. بااین‌حال، تأثیرگذاری حداکثری تا روزها یا هفته‌ها بروز نمی‌کند. به همین دلیل برای تأثیرگذاری بیشتر بهتر است که این داروها را به‌طور منظم مصرف کنید. برخی افراد می‌توانند در صورت شدیدنبودن علائم‌شان، مقدار مصرفی‌شان را کاهش بدهند.
۳. اسپری ایپراتروپیوم بینی
علائم شدید آبریزش بینی می‌تواند با اسپری ایپراتروپیوم بینی درمان شود. این دارو به‌ویژه برای درمان رینیت چشایی بسیار مناسب است. اسپری ایپراتروپیوم بینی فقط با نسخۀ پزشک قابل‌خرید است.
ترکیبی از آنتی‌هیستامین بینی و گلوکوکورتیکوئید بینی در یک اسپری بینی به نام دیمیستا (Dymista) وجود دارد که محتوی آزلاستین و فلوتیکازون است.
۴. داروهای ضداحتقان
داروهای ضداحتقان خوراکی مانند سودوافدرین و فنیل‌افرین به بهبود علائم گرفتگی بینی در برخی افراد کمک می‌کنند. البته معمولا این درمان زمانی تجویز می‌شود که آنتی‌هیستامین بینی و گلوکوکورتیکوئیدهای بینی نتوانند به بهبود علائم گرفتگی بینی کمک بکنند.
انواع مختلفی از اسپری‌های ضداحتقان بینی در بازار هست. بهتر است داروهای ضداحتقان بینی بیشتر از دو تا سه روز در یک زمان مصرف نشوند؛ زیرا ممکن است موجب بروز نوعی از رینیت به‌نام «رینیت دارویی» بشوند.
داروهای ضداحتقان خوراکی ممکن است باعث افزایش فشار خون بشوند. بنابراین برای مبتلایان به فشار خون بالا یا بیماری‌های قلبی ـ عروقی مناسب نیستند. همچنین ممکن است این داروها موجب عصبی‌شدن و اختلال در خواب افراد بشوند. مصرف این دارو در مبتلایان به بزرگ‌شدن پروستات می‌تواند باعث سختی در ادرارکردن بشود.
دوری از داروهایی که باعث بدترشدن وضعیت‌تان می‌شوند
برخی داروها موجب بدترشدن علائم آبریزش بینی می‌شوند. این داروها عبارت‌اند از: داروهای ضدبارداری، برخی داروهای کنترل فشار خون (مانند مسدودکننده‌های آلفا و بتا)، داروهای ضدافسردگی، داروهایی برای اختلالات نعوظ و برخی داروهای بزرگ‌شدن پروستات.
اگر علائم رینیت برای‌تان نگران‌کننده است و یکی از داروهای بالا را مصرف می‌کنید، از پزشک‌تان بپرسید که آیا این دارو می‌تواند وضعیت‌تان را تشدید کند یا خیر.
اسپری‌های بینی بدون نسخه‌ای که محتوی داروهای ضداحتقان بینی (مانند اُکسی‌متازولین و فنیل‌افرین) است می‌تواند برای برخی افراد مبتلا به رینیت غیرآلرژیک اثربخش باشد. البته، مصرف موقت این داروها می‌تواند موجب تسکین سریع گرفتگی بینی بشود؛ اما مصرف مداوم آنها می‌تواند این تأثیر را کاهش بدهد. به‌مرور زمان، بسیاری از بیماران به تأثیرات این اسپری‌ها مقاوم می‌شوند. زمانی‌که این اتفاق بیفتد، اسپری‌های ضداحتقان موجب بدترشدن وضعیت می‌شوند. مصرف‌نکردن این اسپری‌ها موجب ورم بینی می‌شود. در این مواقع، توقف استفاده از اسپری‌ها ممکن است باعث بروز مشکلاتی بشود و برای توقف آن ممکن است نیاز به مشاورۀ پزشک باشد.
تا چه زمانی باید به درمان ادامه داد
مقدار و مدت استفاده از داروها در برخی بیماران به‌مرور زمان می‌تواند کاهش یابد؛ البته علائم در بیشتر بیماران تا پایان عمر باقی می‌ماند و برخی داروها را باید به‌طور روزمره و تا مدت طولانی استفاده کرد.
آبریزش بینی در کودکان
معمولا درمان‌های عادی‌ای که برای سرفه‌کردن و سرماخوردگی به کار می‌رود برای نوزادان توصیه نمی‌شود؛ زیرا این داروها به‌خوبی در آنها اثرگذار نیست و مقادیر بالاتر دارو می‌تواند موجب بروز مشکلات جدی در کودکان بشود.
مرکز پیشگیری و کنترل بیماری آمریکا (CDC) اعلام کرده است که ۸۰ درصد از موارد اورژانسی مراجعۀ کودکان زیر ۱۲ سال به‌خاطر مصرف خودسرانه و بدون نظارت داروهاست.
در ادامه، با درمان‌های آبریزش بینی در کودکان بیشتر آشنا بشوید:
۱. از قطره سالین و بالب‌ساکشن استفاده کنید
یکی از درمان‌هایی که ممکن است برای والدین آزاردهنده باشد، ساکشن است. بیشتر موارد آبریزش بینی در کودکان به‌خاطر عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی یا سرماخوردگی است. به‌کمک بالب‌ساکشن یا ابزارهای مشابه می‌توان مخاط اضافی را از بینی نوزادان تمیز کرد. بهتر است از این روش پیش از غذاخوردن کودک‌تان استفاده کنید تا او راحت‌تر بتواند نفس بکشد و غذایش را بخورد. اگر برای استفاده از این ابزار مشکل دارید، از پزشک کودک‌تان راهنمایی بخواهید.
۲. مقدار زیادی مایعات به نوزادتان بدهید
معمولا آبریزش بینی در نوزادان به‌خاطر یک عفونت ویروسی یا واکنش آلرژیک بروز می‌کند. فارغ از علت بروز آبریزش بینی، مصرف مایعات اضافه می‌تواند احتمال گرفتگی بینی را کاهش دهد. بیشتر نوزادان، بیش از آبریزش، مشکل گرفتگی بینی دارند؛ بنابراین افزایش مصرف شیر مادر یا شیر خشک می‌تواند به جلوگیری از این حالت کمک کند. درمورد استفاده از آب برای نوزادتان، با پزشک او مشورت بکنید.
۳. از دستگاه رطوبت‌ساز سرد استفاده کنید
دستگاه‌های رطوبت‌ساز باعث افزایش رطوبت در فضای اتاق می‌شوند. این امر موجب مرطوب‌شدن سینوس‌های نوزادتان می‌شود و از گرفتگی بینی به‌ویژه در هنگام شب جلوگیری می‌کند. حتما دستگاه رطوبت‌سازتان را به‌طور منظم تمیز بکنید؛ زیرا تمیزنکردن آن می‌تواند موجب رشد مخمرها در آن بشود. از دستگاه‌های رطوبت‌ساز گرم استفاده نکنید؛ زیرا خطر سوختگی با آنها وجود دارد.
۴. سر نوزادتان را بالا بیاورید
بالاآوردن سر نوزادتان کمک می‌کند که مخاط اضافی تخلیه بشود. برای این کار می‌توانید وسیله‌ای را در زیر سر او قرار بدهید. اگر نوزادتان با این وضعیت راحت نبود، می‌توانید به‌طور موقت او را در صندلی مخصوص نوزاد بخوابانید. البته در این حالت باید به‌طور منظم حواس‌تان به نوزاد باشد.
۵. از ژله پترولیوم یا وازلین استفاده کنید
اگر قسمت زیر بینی نوزادتان تحریک می‌شود، مقدار بسیار کمی ژله پترولیوم یا وازلین بر روی آن بمالید تا از مرطوب‌بودن دائمی آن جلوگیری کنید. به این ترتیب، کودک‌تان احساس آرامش بیشتری خواهد داشت.
