درد کبد نشانه چیست؟‌ علائم،‌ عوامل، نحوه تشخیص و درمان آن

در این بیماری، مجاری صفراوی، که صفرا را از کیسهٔ صفرا به رودهٔ باریک انتقال می‌دهند، ملتهب می‌شوند. معمولا نوعی عفونت باکتریایی این التهاب را به‌وجود می‌آورد. عفونت کلانژیت (Cholangitis) به سیستم مجاری صفراوی فشار وارد می‌کند و به‌طور معمول نشانهٔ وجود انسداد یا گرفتگی در این سیستم است. التهاب مجاری صفراوی ممکن است بر اثر سنگ، تومور، لخته خون یا عفونت باکتریایی به‌وجود آید.

۲. هپاتیت و انواع آن

هپاتیت در لغت به‌معنای التهاب کبد است. رایج‌ترین دلیل این بیماری، نوعی ویروس است اما دلایل دیگری همچون مصرف فراوان الکل، مواد سمی، برخی از داروها و بیماری‌ها نیز می‌توانند موجب التهاب کبدی شوند.

چند نوع هپاتیت ویروسی گوناگون وجود دارد. بنابر گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا، رایج‌ترین هپاتیت‌های ویروسی در آمریکا، نوع A، B و C هستند. هپاتیت‌های B، C و D موجب هپاتیت مزمن و درنهایت سیروز کبدی، از کار افتادن کبد و سرطان کبد می‌شوند.

• هپاتیت A در مدفوع‌ فرد مبتلا وجود دارد و از طریق مصرف غذا یا آب آلوده منتقل می‌شود
• هپاتیت B از طریق مایعات بدن مانند خون و منی منتقل می‌شود
• هپاتیت C از طریق خون آلوده یا گاهی‌اوقات رابطهٔ جنسی منتقل می‌شود
• هپاتیت D، عفونت ثانویه است که فقط بیماران مبتلا به هپاتیت B را گرفتار می‌کند
• هپاتیت E از طریق مصرف غذا و آب آلوده منتقل می‌شود
• هپاتیت خودایمنی، زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های کبدی حمله کند

هپاتیت گاهی‌اوقات شدید است و به‌طور ناگهانی و کوتاه‌مدت رخ می‌دهد یا به‌شکل مزمن و طولانی‌مدت بروز می‌کند.

۳. آبسهٔ کبدی

وقتی درون کبد کیسه‌ای حاوی مایع آلوده یا چرک تشکیل می‌شود، کبد دچار تورم و آبسه می‌شود. عفونت ناشی از آلودگی‌هایی همچون باکتری‌ها، انگل‌ها یا قارچ‌‌ها می‌توانند درنهایت کبد را به آبسه مبتلا کنند. آبسه به بافت‌های نزدیک خود صدمه می‌زند و باعث خونریزی، عفونت بیشتر و حتی مرگ می‌شود. این بیماری با مصرف آنتی بیوتیک یا داروهای ضدقارچ درمان می‌شود. این داروها می‌توانند آبسه را خشک کنند. معمولا پزشکان پس از استفاده از این داروها، از کبد تصویربرداری می‌کنند تا از برطرف شدن آبسه و صدمه ندیدن کبد اطمینان حاصل کنند.

۴. سیروز کبدی

به آسیب جبران‌ناپذیر کبد و التهاب شدید آن سیروز می‌گویند. وضعیت کبد به‌تدریج رو به وخامت می‌رود و پس از تحمل صدمات طولانی، عملکرد مناسب خود را از دست می‌دهد. بافت‌های صدمه‌دیدهٔ کبد به‌مرور زمان جای بافت‌های سالم را می‌گیرند و مسیر رسیدن جریان خون به کبد را مسدود می‌کنند. کبد سالم می‌تواند سلول‌های صدمه‌دیدهٔ خود را ترمیم کند. اما اگر صدمات واردشده، شدید یا طولانی‌مدت باشند، کبد توانایی ترمیم کامل خود را از دست می‌دهد و بافت‌های بیمار شکل می‌گیرند. در این حالت، به‌مرور سیروز کبد به وجود می‌آید و وقتی این بیماری شدت می‌گیرد، کبد نمی‌تواند مانند گذشته وظایف خود را انجام دهد. این وضعیت منجر به از کار افتادن مزمن کبد می‌شود و در این مرحله کبد از کار می‌افتد و عملکرد‌های حیاتی خود را از دست می‌دهد. در این حالت گفته می‌شود که بیماری کبد به آخرین مرحلهٔ خود رسیده است.

۵. سندرم باد-کیاری

سندرم باد-کیاری (Budd-Chiari)، نوعی بیماری کبدی نادر است که در آن، لخته‌های خون جلوی رسیدن خون به کبد را می‌گیرند. به همین علت، خون پشت کبد جمع می‌شود و آن را بزرگ می‌کند. در برخی موارد، ممکن است طحال هم بزرگ شود. تجمع خون، فشار خون در سیاهرگِ باب کبدی را بالا می‌برد. این سیاهرگ، مسئول حمل خون از روده به کبد است. افزایش فشار خون این سیاهرگ موجب نوعی بیماری با نام فشار خون سیاهرگِ باب کبدی می‌شود.

این فشار خون موجب تشکیل مایع در ناحیهٔ شکمی می‌شود. سیاهرگ‌های مسدودشده هم حرکت جریان خون را از کبد به قلب کند یا متوقف می‌کنند. در این حالت کبد صدمهٔ شدید می‌بیند یا دچار سیروز می‌شود.

احتمال خطر ابتلا به سندرم باد-کیاری در افرادی که درمعرض ایجاد لخته خون هستند بسیار بالاست. از این افراد می‌توان به زنان باردار و اشخاصی که به تومور، التهاب مزمن، اختلال انعقادی یا نوعی عفونت مبتلا هستند، اشاره کرد.

اثر نوشیدنی‌های الکلی بر درد کبد

بنابر گزارش انجمن کبد آمریکا، دائم‌الخمر بودن، یکی از دلایل اصلی ابتلا به سیروز کبدی در آمریکاست. کبد به‌طور طبیعی الکل را تجزیه و از بدن پاک می‌کند. اما اگر فردی بیش از توان پاکسازی کبد، نوشیدنی الکلی مصرف کند، سلول‌های کبدی صدمه می‌بینند یا کاملا از بین می‌روند. مصرف نوشیدنی‌های الکلی موجب تجمع چربی و ایجاد التهاب در کبد می‌شود و این وضعیت فرد را به سیروز کبدی الکلی مبتلا می‌کند. سیروز کبدی الکلی، پس از قطع مصرف الکل شانس درمان ندارد، اما پرهیز از نوشیدنی‌های الکلی جلوی صدمات بیشتر کبدی را می‌گیرد و علایم بیماری کبدی را بهبود می‌بخشد.

دلایل و عوامل خطر بیماری کبدی

عوامل مختلفی موجب بیماری‌های کبدی و درنهایت درد کبد می‌شوند. ازجملهٔ این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت
• مشکلات سیستم ایمنی بدن
• عوامل ژنتیکی
• اثرات سمی داروهای درمانی
• سرطان
• سوء‌مصرف الکلی
• تجمع چربی در کبد

عواملی که خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را افزایش می‌دهند یا بیماری کبدی را پیچیده‌تر می‌کنند:

• مصرف بسیار زیاد نوشیدنی الکلی
• تزریق دارو یا استفادهٔ مشترک از سرنگ
• رابطهٔ جنسی محافظت‌نشده
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا سموم
• دیابت
• چاقی

تشخیص بیماری‌های کبدی

بسیاری از بیماری‌های جسمی می‌توانند موجب درد کبد شوند. بنابراین هنگام تشخیص این بیماری باید علت اصلی را پیدا کرد. معمولا پزشک برای تشخیص بیماری‌های کبدی، فرد را معاینه و سابقهٔ بیماری او را بررسی می‌کند. روش‌های دیگر تشخیص عبارتند از:

• آزمایش‌های خون برای ارزیابی عملکرد کبد یا تشخیص مشکلات ژنتیکی یا کبدی خاص
• انجام تصویربرداری مانند، سی‌تی‌اسکن، ام‌آی‌آر و استفاده از تصویربرداری فراصوت برای ارزیابی صدمات کبدی
• بررسی بافت، که در این حالت، نمونه‌ای از بافت‌های کبد برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود

گاهی‌اوقات، درد کبد پس از تغییر سبک زندگی، مانند پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های الکلی، کاهش وزن یا پیروی از رژیم غذایی سالم، برطرف می‌شود.

برای درمان بیماری‌های دیگر کبدی باید دارو مصرف کرد یا فرد را تحت عمل جراحی قرار داد. درضمن اگر کبد از کار بیفتد، درمانی جز پیوند کبد وجود ندارد.

پیشگیری از بیماری‌های کبدی

برای پیشگیری از بیماری‌های کبدی، بهتر است:

• نوشیدنی الکلی مصرف نکنید
• از رفتارهای پرخطر مانند استفاده از سرنگ‌های مشترک و رابطهٔ جنسی حفاظت‌نشده پرهیز کنید
• درصورت امکان، واکسن هپاتیت بزنید
• بی‌رویه دارو مصرف نکنید
• وزن‌تان را در حد متعادل نگه‌ دارید

کلام آخر

اگر گرفتار درد کبد شدید، با توصیه‌های ارائه‌شده در این مقاله، می‌توانید راه‌حل مناسبی برای خود پیدا کنید. اما به یاد داشته باشید که پیروی از سبک زندگی سالم می‌تواند شما را از بیماری‌های کبدی و درد کبد دور نگه‌ دارد.