درد واژن میتواند بسیار ناخوشایند باشد و فرد را نگران سلامت اندام تناسلی زنانه کند. این عارضه ممکن است علتی ساده مانند عفونت مخمری داشته باشد یا به‌علت نوعی بیماری خطرناک مانند اندومتریوز بروز کرده باشد. چه درد خفیف باشد و چه شدید، باید آن را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید.
گاهی نیز ممکن است درد اندام‌های داخلی‌تر مانند رحم یا لگن را با درد واژن اشتباه بگیرید. برای آشنایی با علل درد واژن و درمان‌های آن با ما همراه باشید.
علائم درد واژن
علائم دقیق درد در واژن متفاوت‌اند و به عامل آن بستگی دارند. مثلا عارضه وستیبولیس ولووا (vulvar vestibulitis) سبب درد در نقطه‌ای می‌شود که به واژن فشار می‌آید، اما عارضه ولوودینیا (vulvodynia) درد مزمن ایجاد می‌کند و همیشه حس می‌شود.
بسته به بیماری، ممکن است فرد علاوه بر درد واژن یک یا چند مورد از این علائم را نیز داشته باشد:
- سوزش؛
- خارش؛
- درد عضلانی؛
- درد همراه با حس تپش؛
- خشکی؛
- درد هنگام رابطه جنسی.
اگر درد واژن به‌علت عفونت ایجاد شده باشد، ممکن است با ترشحات غیرعادی واژنی نیز همراه شود. مثلا ممکن است ظاهر یا بویی غیرعادی داشته باشد که معمولا نشانه عفونت مخمری یا باکتریایی است.
۱۳ علت رایج درد واژن
۱. عفونت مخمری
خارش و سوزش شایع‌ترین علائم عفونت مخمری هستند، اما امکان دارد که این عارضه دردناک نیز باشد. این مخمر بر داخل واژن یا مستقیما بر خارج آن تأثیر می‌گذارد و ممکن است التهاب و قرمزی ایجاد کند. همچنین این عارضه باعث ترشحات سفید و پنیری واژن می‌شود.
با اینکه می‌توانید عفونت مخمری را با داروهای بدون نسخه درمان کنید (اگر در گذشته به این عارضه مبتلا شده باشید، ممکن است این گزینه را انتخاب کنید)، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. متخصص زنان معاینه لگن انجام می‌دهد و تا رفع کامل علائم پماد ضدقارچ تجویز می‌کند. اگر تصمیم گرفتید خودتان با داروهای بدون نسخه درمان را شروع کنید، اگر علائم بعد ۱ هفته برطرف نشدند، به پزشک مراجعه کنید.
۲. عفونت باکتریایی واژن
عفونت باکتریایی واژن نیز میتواند باعث ناراحتی و خارش واژن شود، اما ترشحات آن آبکی و همراه با بوی ماهی هستند. این عارضه هنگامی ایجاد می‌شود که باکتری‌های واژن بیش از حد تکثیر می‌شوند. معمولا واژن باکتری‌های مفیدی دارد که آن را اسیدی نگه می‌دارند، اما اگر تعداد باکتری‌های بد بیشتر از باکتری‌های خوب باشد، باعث عفونت می‌شود. هنوز دقیقا مشخص نیست که چه چیزی این عفونت را ایجاد می‌کند، اما معمولا قاعدگی و رابطه جنسی باعث تغییر PH واژن می‌شوند.
برای درمان این عارضه باید به پزشک مراجعه کنید و قرص یا پماد آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. مصرف دوره کوتاهی از این داروها باعث بهبودی کامل علائم می‌شود.
۳. بیماری‌های مقاربتی
هرپس، کلامیدیا، سوزاک و بیماری‌های مقاربتی دیگر می‌توانند باعث بروز درد در واژن شوند، به‌خصوص بیماری هرپس که نسبتا شایع است، اعصاب را درگیر می‌کند و باعث التهاب می‌شود. همچنین ممکن است زخم‌های خاصی ایجاد کند که قابل‌دیدن هستند و هنگام لمس‌شدن درد می‌گیرند.
درد بیماری‌های مقاربتی معمولا ناشی از التهاب عمومی است، زیرا باعث ورم بافت واژن می‌شوند. این مسئله درد، ناراحتی، سوزش و خارش ایجاد می‌کند. مهم است با بروز هرگونه درد یا التهاب در ناحیه واژن، به پزشک مراجعه کنید و درمان مناسب را دریافت کنید.
خوشبختانه درمان بیماری‌های مقاربتی کار دشواری نیست و می‌توان آنها را با آنتی‌بیوتیک درمان کرد و با پرهیز از رفتار جنسی پرخطر، از آنها پیشگیری کرد. کلامیدیا، سوزاک و سایر بیماری‌های مقاربتی با دارو از بدن خارج می‌شوند. هرپس قابل‌درمان نیست، اما مهار و کاهش احتمال بروز آن امکان‌پذیر است.
۴. خشکی واژن
خشکی واژن بر اثر کمبود هورمون استروژن ایجاد می‌شود و تنها مربوط به بعد از یائسگی نیست. استروژن هورمون رشدی است که جریان خون واژن، ضخامت دیواره آن، انعطاف‌پذیری و روان‌سازی‌اش را بهبود می‌بخشد. اگر استروژن کافی در بدن وجود نداشته باشد، که معمولا به‌دلیل مصرف قرص‌های ضدبارداری، شیردهی و یائسگی رخ می‌دهد، ممکن است فرد دچار درد در ناحیه واژن شود.
اگر متوجه شدید که ترشحات واژن شما کاهش یافته‌اند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این عارضه میتواند با تجویز پماد یا تغییر روش ضدبارداری درمان شود.
۵. رابطه جنسی
شاید فکر کنید که درد ناشی از آناتومی شماست، اما ممکن است که درد به‌خاطر رابطه با شریک جنسی نیز باشد. همچنین ممکن است تشخیص تفاوت درد واژن از دردی که درون شکم حس می‌کنید نیز دشوار باشد. درد درون شکم میتواند ناشی از دخول نامناسب به‌علت آناتومی کوچک فرد باشد. اگر فکر می‌کنید دلیل درد شما این است، می‌توانید از حالت‌های مختلف و روان‌کننده‌ها استفاده کنید.
همچنین ممکن است که پیرسینگ یا آویزه‌های اندام جنسی شما یا شریکتان هم موجب درد شوند. باید به کاندومی که استفاده می‌کنید نیز دقت کنید. بعضی افراد دچار حساسیت به لاتکس هستند که میتواند خارش و درد واژن را ایجاد کند. برای تشخیص درست علت و رفع آن، بهتر است با متخصص زنان صحبت کنید و معاینه شوید.
۶. اختلال کف لگن
این عارضه هنگامی رخ می‌دهد که نتوانید برای اجابت مزاج ماهیچه‌های کف لگن را به‌درستی هماهنگ و رها کنید و ممکن است حین رابطه جنسی باعث ایجاد درد شود. اختلال کف لگن ممکن است بر اثر ضربه به این ناحیه، استفاده بیش از حد از ماهیچه‌ها، جراحی لگن، اضافه‌وزن و افزایش سن رخ دهد. زنان باردار نیز معمولا به‌دلیل فشار زایمان طبیعی به آن دچار می‌شوند، مخصوصا اگر زایمان دشوار یا طولانی باشد.
اگر علاوه بر درد لگن دچار این علائم هم شدید، باید به پزشک اطلاع دهید:
- احساس نیاز مکرر به استفاده از دست‌شویی؛
- یبوست؛
- دفع دشوار؛
- نشت ادرار و مدفوع؛
- درد هنگام ادرار.
اختلالات کف لگن معمولا با فیزیوتراپی درمان می‌شوند. همچنین پزشک میتواند دارو و روش‌های کاهش تنش پیشنهاد کند.
۷. ولوودینیا
ولوودینیا نوعی درد مزمن واژن است که دلیل مشخصی ندارد. حدود ۹درصد از زنان دچار این درد می‌شوند و معمولا حین رابطه جنسی یا حتی استفاده از تمپون قاعدگی رخ می‌دهد. البته این دردها در بعضی زنان ناگهانی بروز می‌کنند و ربطی به رابطه جنسی یا هر نوع تماس با آن ناحیه ندارند.
هنوز اطلاعات کافی درباره ولوودینیا در دسترس نیست، اما پزشکان گمان می‌کنند که این درد به‌علت وجود بافت‌های عصبی اضافی در قسمت خارجی واژن و وولوا باشد. این ناحیه بیشترین اعصاب را در واژن دارد. پس از تشخیص پزشک، این عارضه معمولا با داروهای موضعی از جمله لیدوکائین درمان می‌شود.
۸. اندومتریوز
اندومتریوز یکی از بیماری‌های عجیب است که دشوار تشخیص داده می‌شود. به‌سبب این عارضه، بافت رحم در مکان‌هایی خارج از رحم مثلا در ناحیه لگن، شکم یا حتی ناحیه‌های دیگر مانند ریه رشد می‌کند. این بیماری ۱۱درصد از زنان آمریکا را که در سنین فرزندآوری هستند درگیر می‌کند.
اندومتریوز به‌شدت دردناک است و باعث التهاب مزمن و زخم اطراف بافت‌ها می‌شود که میتواند بسیار دردناک باشد. این درد شکل‌های مختلفی دارد مثلا به‌صورت دردهای شدید قاعدگی، درد مزمن در پایین کمر و لگن، درد حین رابطه جنسی یا پس از آن، درد روده‌ها و درد حین دفع یا ادرار دیده می‌شود. همچنین این عارضه باعث خونریزی یا لکه‌بینی بین قاعدگی‌ها، ناباروری، مشکلات گوارشی مانند یبوست، نفخ و اسهال می‌شود. اگر درد واژن شما همراه با این علائم است، باید فوری به پزشک مراجعه کنید.
اندومتریوز از طریق معاینه لگن و عکس‌برداری تشخیص داده می‌شود، اما تنها راه تشخیص قطعی آن لاپاروسکوپی است، یعنی نوعی جراحی که به پزشکان اجازه می‌دهد درون فضای لگنی شما را ببینند. درمان آن نیز معمولا هورمون‌درمانی یا جراحی برای برداشت بافت‌هایی است که باعث درد می‌شوند.
۹. بیماری التهابی لگن (PID)
بیماری التهابی لگن نوعی عفونت در رحم، لوله‌های فالوپ یا تخمدان‌هاست که باعث درد واژن می‌شود. این عارضه در اندام‌های لگنی زخم ایجاد می‌کند یا میتواند باعث اتصال این اندام‌ها به هم شود، که درد و ناراحتی مزمن ایجاد می‌کند.
یکی از شایع‌ترین دلایل بیماری التهابی لگن، بیماری مقاربتی درمان‌نشده است. البته عفونت‌های دیگر نیز می‌توانند باعث بروز آن شوند. افرادی که شرکای جنسی متعدد داشته‌اند، در گذشته دچار بیماری التهابی لگن شده‌اند، دوش واژن می‌گیرند یا ۳ هفته IUD گذاشته‌اند، بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند.
پس از معاینه لگن و سونوگرافی برای تأیید بیماری، پزشک برای درمان عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. استفاده از کاندوم حین رابطه جنسی خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن را کاهش می‌دهد.
۱۰. آتروفی ولوو-واژنال
این بیماری باعث نازک‌‌شدن، خشکی و التهاب دیواره‌های واژن می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که بدن به‌اندازه کافی استروژن تولید نمی‌کند. آتروفی ولوو-واژنال معمولا پس از یائسگی و در زنان بالای ۵۰ سال دیده می‌شود. همچنین زنانی که به‌تازگی زایمان کرده‌اند یا به کودک خود شیر می‌دهند نیز دچار افت استروژن می‌شوند. کاهش این هورمون، مایعات و روان‌کننده‌های واژن را کاهش می‌دهد که اولین نشانه این عارضه است.
آتروفی ولوو-واژنال میتواند باعث درد هنگام ادرار یا رابطه جنسی شود. علاوه بر درد، ممکن است خشکی واژن، خارش و قرمزی نیز ایجاد کند. این بیماری میتواند باعث زردی ترشحات، لکه‌بینی یا خونریزی و احساس فشار در ناحیه واژن شود. این عارضه پس از تشخیص توسط متخصص زنان، معمولا با روان‌کننده و هورمون‌درمانی درمان می‌شود.
۱۱. سرطان دهانه رحم
عفونت‌های طولانی‌مدت و بعضی انواع HPV دلایل اصلی سرطان دهانه رحم هستند. HPV شایع‌ترین بیماری مقاربتی در ایران است و در خارج از ایران نیز نیمی از افرادی که فعالیت جنسی دارند به آن دچار می‌شوند. البته تعداد کمی از این افراد به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند. بهترین راه برای پیشگیری از آن، غربالگری منظم و واکسن HPV است.
درد لگنی، خونریزی غیرعادی و ترشحات قهوه‌ای از علائم سرطان دهانه رحم هستند. اگر متوجه این علائم شدید و در سال گذشته آزمایش پاپ اسمیر انجام نداده‌اید، با پزشک خود صحبت کنید. درمان این سرطان به نوع و مرحله آن بستگی دارد و معمولا با جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی انجام می‌شود.
۱۲. ضربه
اگر به‌دلیل درد واژن به پزشک مراجعه کردید و مشخص شد که هیچ بیماری خاصی ندارید، خوب است اتفاقاتی را در نظر بگیرید که ممکن است به این درد منجر شده باشند و سابقه آسیب‌های واردشده به واژن یا زایمان‌های طبیعی دشوار را به پزشک خود اطلاع دهید.
۱۳. کیست بارتولین
این کیست‌های شایع هنگامی دیده می‌شوند که غده‌های باتولین مسدود می‌شوند. غده‌های باتولین مسئول روان‌سازی واژن هستند. بسیاری از این کیست‌ها باعث درد نمی‌شوند و همیشه به درمان نیاز ندارند. این برجستگی‌های حساس در ورودی واژن قرار دارند و ممکن است بر اثر عفونت دردناک و چرکی شوند. این درد معمولا با نشستن، راه‌رفتن و رابطه جنسی بدتر می‌شود. برای کاهش درد می‌توانید در وان آب گرم بنشینید. اگر التهاب و درد ادامه یافت، با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است برای درمان کیست بارتولین تخلیه از طریق جراحی یا آنتی‌بیوتیک لازم باشد.
سخن پایانی
درد واژن عارضه‌ای غیرطبیعی است و به مراقبت پزشکی نیاز دارد. بیشتر بیماری‌هایی که آن را ایجاد می‌کنند به‌سادگی قابل‌درمان هستند، اما باید ابتدا به‌درستی تشخیص داده شوند. پیشنهاد می‌کنیم که درد در ناحیه واژن را جدی بگیرید و با مشاهده هر یک از علائم بیماری‌های ذکرشده، به متخصص زنان مراجعه کنید.
