معمولا بیشتر افراد از پیازچه به‌عنوان چاشنی در ظرف غذایشان استفاده می‌کنند و خواص پیازچه و ویژگی‌های فوق‌العادهٔ آن را در کنار مواد غذایی دیگر نادیده می‌گیرند. در صورتی که خواص پیازچه نسبت به بسیاری از مواد غذایی دیگر بیشتر است، کالری پایینی دارد، غنی از مواد مغذی است و با تقویت سیستم ایمنی و کوچک‌کردن سلول‌های چربی به افزایش سلامتی کمک می‌کند. دسترسی راحت، سهولت استفاده و خواص فوق‌العادهٔ پیازچه سبب می‌شود که مصرف مقدار کمی از آن در رژیم غذایی اثرات زیادی داشته باشد. در این مقاله بیشتر با این خوراکی ارزشمند آشنا می‌شویم.
پیازچه چیست؟
پیازچه با اسامی مختلف مثل پیاز بهاره، پیاز سبز، پیاز ولز (نام منطقه‌ای در انگلستان) و آلیوم فیستولوزوم (Allium fistulosum) شناخته می‌شود. پیازچه در سراسر دنیا کاشته و مصرف می‌شود، اما درواقع بومی چین است.
پیازچه با دستهٔ دیگری از سبزیجات مشابه مانند تره‌فرنگی، پیاز کوهی و موسیر ارتباط نزدیکی دارد.هرچند که ممکن است تمام این گیاهان در خانواده مشابهی باشند، اما از نظر عطر و طعم و ظاهر با هم تفاوت دارند.
به‌عنوان‌مثال تره‌فرنگی بزرگ‌تر است و کمی طعم شیرین دارد. از طرف دیگر پیاز کوهی از یک گیاه با گل‌های بنفش به دست می‌آید که فقط ساقه‌های توخالی آن به‌عنوان تزیین یا چاشنی غذا استفاده می‌شود.
درضمن موسیر گیاهی با ساقهٔ بلند سبز و پیازی کشیده و قهوه‌‌ای است که در دستهٔ سیر قرار می‌گیرد. این گیاه معمولا عطر و طعمی قوی‌تر از پیاز سبز دارد،، اما طعم آن نسبت به پیاز ملایم‌تر است.
گیاه پیازچه یک ساقهٔ بلند سبز و یک پیاز سفید باریک دارد و قبل از اینکه قسمت پیاز آن متورم و بزرگ شود، برداشت می‌شود و همین موضوع پیازچه را از سایر اعضای این خانواده متمایز می‌کند. اما پیاز بهاره کاملا رشد می‌کند و اندازه پیاز آن بزرگ‌تر است و عطر و طعم بیشتری دارد.
هر دو بخش پیازچه (ساقه و پیاز) خوراکی است و می‌توان از آن در پخت‌و‌پز استفاده کرد. بخش سبز بالایی طعم ملایمی دارد و عطر و طعم بخش سفید پیازچه تندتر است و طعمی شبیه به پیاز دارد.
هرچند که از پیازچه در بسیاری از غذاهای منحصربه‌فرد در سراسر دنیا استفاده می‌شود اما این گیاه در تعدادی از غذاهای آسیایی و به‌ویژه در غذاهای چینی، ژاپنی و کره‌ای به‌عنوان مادهٔ اصلی به‌کار می‌رود.
پیازچه به‌همراه سایر سبزیجات این خانواده به دلیل تنوع و خواص فوق‌العاده‌ای که برای سلامتی دارند، به‌عنوان ترکیب اصلی در رژیم‌های غذایی مختلف استفاده می‌شوند.
به‌عنوان مثال رژیم ماکروبیوتیک (macrobiotic diet) نوعی رژیم غذایی بر پایهٔ استفاده از گیاهان است که فرد را به مصرف سبزیجات تازه مانند پیازچه تشویق می‌کند. همچنین می‌توان از پیازچه در رژیم‌های غذایی پائویی، وگن و رژیم غذایی خام‌خواری استفاده کرد.
خواص پیازچه برای سلامتی
- کمک به کاهش وزن؛
- کمک به انعقاد خون؛
- تقویت سیستم ایمنی؛
- افزایش سلامت قلب؛
- بهبود سلامت استخوان؛
- احتمال توقف رشد سرطان.
۱. کمک به کاهش وزن
میزان کمِ کالری و مواد غذایی زیاد، پیازچه را به یکی از گزینه‌های عالی برای استفاده در رژیم‌های غذایی تبدیل می‌کند. پس اگر به‌دنبال کاهش وزن هستید، این خوراکی لذیذ را از دست ندهید. همچنین میزان فیبر موجود در پیازچه بسیار بالاست و تنها با ۳۲ کالری می‌تواند ۱۰ درصد از نیاز روزانهٔ شما به فیبر را تأمین کند. فیبر برای مدت طولانی‌تری به شما احساس سیری می‌دهد؛ در نتیجه کمتر گرسنه می‌شوید و با این روش به کاهش وزن‌تان کمک می‌کند.
بعضی از مطالعات نشان می‌دهد که پیازچه علاوه‌بر کاهش کالری و افزایش فیبر بدن، با یک سری از ژن‌های مربوط به چاقی در ارتباط است. مطالعه‌ای که در کشور کره روی حیوانات انجام شد، نشان می‌دهد که مصرف چندهفته‌ای پیازچه سبب کاهش وزن و کوچک‌شدن سلول‌های چربی می‌شود. از طرف دیگر میزان پروتئین‌های خاصی که به شکستن چربی مربوط می‌شود، در بدن این حیوانات آزمایشگاهی افزایش می‌یابد.
در مطالعهٔ دیگری مکمل گیاهی حاوی ترکیبی از پیازچه و عصارهٔ بنفشه به موش‌های چاق داده شد و سرانجام وزن بدن و اندازهٔ سلول‌های چربی در این موش‌ها کاهش پیدا کرد.
استفاده از پیازچه به‌همراه سایر مواد غذایی کم‌کالری مانند میوه‌ها وسبزیجات یکی از روش‌های ساده برای کنترل وزن است.
۲. کمک به انعقاد خون
پیازچه سرشار از ویتامین k است. درواقع نصف فنجان پیازچه نیاز روزانهٔ شما به ویتامین k را برآورده می‌کند. ویتامین k یکی از مواد ضروری برای سلامتی است، اما نقش حیاتی آن در انعقاد خون بسیار شناخته شده است.
انعقاد خون از هدررفتن بیش از اندازهٔ خون در زمان جراحت جلوگیری می‌کند. این ویتامین سبب می‌شود تا در زمان جراحت ترکیبات مهم خون یعنی پلاکت و پلاسما به سمت محل جراحت بروند و محل را با انعقاد خون مسدود کنند و از خونریزی زیاد جلوگیری کنند. کمبود ویتامین k می‌تواند سبب ایجاد علائمی مثل کبودی و خونریزی شود که معمولا در لثه و بینی اتفاق می‌افتد.
۳. تقویت سیستم ایمنی
بعضی از مطالعات نشان می‌دهد که پیازچه با تقویت سیستم ایمنی از ابتلا به بیماری و عفونت جلوگیری می‌کند. مواد موجود در پیازچه در درجهٔ اول میزان سلول‌های خاص سیستم ایمنی را که برای ازبین‌بردن بیماری‌ها و مبارزه با مهاجمان خارجی مهم هستند، افزایش می‌دهد.
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ بر روی موش‌ها انجام شد، نشان می‌دهد در موش‌هایی که از رژیم غذایی حاوی پیازچه استفاده کرده بودند، عملکرد سیستم ایمنی با افزایش فعالیت سلول‌های ایمنیِ مهم بیشتر شد. در مطالعه‌ای دیگر که نتایج آن در یکی از مجلات منتشر شد، ترکیب خاص موجود در پیازچه را جدا کردند و نشان دادند که ترکیب موجود در پیازچه سبب افزایش تولید آنتی‌بادی لازم برای مبارزه با آنفولانزا می‌شود.
همچنین پیازچه دارای میزان بالایی از ویتامین سی (C) است. غذاهای مانند پیازچه که حاوی بسته‌های آنتی‌اکسیدانیِ ویتامین C هستند، عملکرد سیستم ایمنی را تقویت و از عفونت جلوگیری می‌کنند.
۴. افزایش سلامت قلب
بیماری قلبی یکی از مشکلات عمده سلامتی در دنیا است که می‌تواند منجر به مرگ افراد زیادی شود. غذاهای خاصی مانند پیازچه می‌توانند سبب بهبود سلامت قلب شوند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۱ روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شد، نشان می‌دهد که عصارهٔ پیازچه می‌تواند به‌طور چشمگیری عوامل خطرساز بیماری‌های قلبی مانند کلسترول کلی بدن، تری‌گلیسیرید و کلسترول بد (LDL) را کاهش دهد.
مطالعهٔ دیگری در تایوان نشان می‌دهد که عصارهٔ پیازچه به بهبود جریان خون کمک می‌کند.
علاوه‌براین پیازچه حاوی مقدار زیادی ویتامین k است که از قلب شما محافظت می‌کند. ویتامین k از ایجاد رسوب کلسیم در دیوارهٔ عروق جلوگیری می‌کند و مانع از سفتی عروق می‌شود. در مطالعه‌ای که به مدت چهار سال روی حدود ۱۶۰۵۷ خانم انجام شد، مشخص شد که افزایش دریافت شکل خاصی از ویتامین k با کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی همراه است.
درکنار پیازچه رژیم غذایی سالم و متعادل و سرشار از مواد مغذی به همراه فعالیت ورزشی منظم می‌تواند به سلامت و تقویت قلب کمک کند.
۵. بهبود سلامت استخوان
ویتامین k که در پیازچه وجود دارد، علاوه‌بر پیشگیری از بیماری‌های قلبی و بهبود انعقاد خون می‌تواند به تقویت استخوان‌هایتان کمک کند. ویتامین k با افزایش تولید پروتئین خاص مورد نیاز برای حفظ کلسیم استخوان و افزایش تراکم استخوان سبب افزایش سلامت استخوان می‌شود.
مطالعه‌ای که روی ۲۴۱ بیمار مبتلا به پوکی استخوان انجام شد، نشان می‌دهد که ویتامین k خطر شکستگی استخوان در بیماران را کاهش می‌دهد و به حفظ تراکم استخوان آنها کمک می‌کند. همچنین کاهش دریافت ویتامین k با افزایش خطر شکستگی مفاصل در افراد سالمند همراه است.
ویتامین k موجود در پیازچه در ترکیب با کلسیم و ویتامین دی (D) عملکرد بهتری دارد. به‌همین‌دلیل برای تقویت استخوان هایتان هر روز آفتاب بگیرید و از رژیم‌های غذایی سرشار از کلسیم استفاده کنید.
۶. احتمال توقف رشد سرطان
یکی از مهم‌ترین خواص پیازچه این است که ترکیبات موجود در آن می‌تواند به کاهش رشد انواع خاصی از سرطان کمک کند. درسال ۲۰۱۲ مطالعه‌ای انجام شد که نشان می‌دهد رشد تومور در آن دسته از موش‌های مبتلا به سرطان کولون که از عصارهٔ پیازچه تغذیه کردند متوقف شد و علاوه‌بر کاهش التهاب، موش‌های بیشتری زنده ماندند.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که افزایش مصرف پیازچه خطر ابتلا به سرطان پروستات را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد.
پیازچه دارای ترکیبی به نام آلسین (allicin) است. این ماده به‌خاطر توانایی‌ای که در مبارزه با سرطان دارد، شناخته شده است. براساس مطالعه‌ای که در چین انجام شد، به‌طور مشخصی رشد سرطان در سلول‌های سرطانی معده که با آلسین بهبود یافته بودند، متوقف شد و این ماده به مرگ سلول‌های سرطانی کمک کرد.
هرچند که مطالعات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است، اما این تحقیقات نشان می‌دهد که احتمالا ترکیبات موجود در پیازچه به پیشگیری از سرطان کمک می‌کند و این گیاه را به یکی از غذاهای عالی برای مبارزه با سرطان تبدیل می‌کند.
ارزش غذایی پیازچه
پیازچه کالری پایینی دارد اما دارای مقدار مناسبی از ویتامین k، فیبر رژیمی، ویتامین C، ویتامین A و فولات است.
یک فنجان (۱۰۰ گرم) پیازچهٔ خردشده به‌طور تقریبی حاوی موارد زیر است:
- ۳۲ کالری؛
- ۷/۳ گرم کربوهیدرات؛
- ۸/۱ گرم پروتئین؛
- ۰/۲ گرم چربی؛
- ۲/۶ گرم فیبر؛
- ۲۰۱ میکروگرم ویتامین k (نیاز روزانه: ۲۵۹ درصد)؛
- ۱۸/۸ میلی‌گرم ویتامین C (نیاز روزانه: ۳۱ درصد)؛
- ۹۹۷ واحد ویتامین A (نیاز روزانه: ۲۰ درصد)؛
- ۶۴ میلی‌گرم فولات (نیاز روزانه: ۱۶ درصد)؛
- ۱/۵ میلی‌گرم آهن (نیاز روزانه: ۸ درصد)؛
- ۲۷۶ میلی‌گرم پتاسیم (نیاز روزانه: ۸ درصد)؛
- ۰/۲ میلی‌گرم منگنز ( نیاز روزانه: ۸ درصد)؛
- ۷۲ میلی‌گرم کلسیم ( نیاز روزانه: ۷ درصد)؛
- ۰/۱ میلی‌گرم ریبوفلاوین ( نیاز روزانه: ۵ درصد)؛
- ۲۰ میلی‌گرم منیزیم ( نیاز روزانه: ۵ درصد).
روش استفاده از پیازچه
پیازچه معمولا به‌راحتی در دسترس است و بسیار راحت می‌توان در کنار سایر مواد غذایی از آن استفاده کرد.
شما می‌توانید به‌آسانی پیازچه را از بخش مربوط به محصولات کشاورزی مغازه‌ها تهیه کنید. پیازچه‌هایی را انتخاب کنید که ساقهٔ آنها سبز روشن و پیاز آن سفید و در کل تازه است.
تا زمان مصرف، آن را در یخچال نگه دارید و موقع استفاده، تنها بخشی از انتها و پایین پیازچه را جدا کنید و سپس آن را برای غذای مورد نظرتان خرد کنید.
پیازچه را می‌توان به صورت پخته، سرخ‌شده، خام یا حتی به‌عنوان چاشنی برای ایجاد رنگ و طعم در غذا استفاده کرد.
هشدار برای مصرف پیازچه
افرادی که به پیاز حساسیت دارند ممکن است به پیازچه واکنش‌های شدید نشان دهند. علائم حساسیت به پیاز شامل تنفس‌های کوتاه، استفراغ، خس‌خس سینه، خارش یا سوزش پوستی است. اگر بعد از مصرف پیازچه این علائم یا علائم دیگری داشتید، باید مصرف پیازچه را متوقف و به پزشک مراجعه کنید.
افرادی که از وارفارین یا سایر داروهای رقیق‌کنندهٔ خون استفاده می‌کنند، باید مراقب مصرف پیازچه باشند. وارفارین دارویی است که برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می‌شود. این افراد باید به‌طور مرتب غلظت خون خود را کنترل و ویتامین k دریافتی‌شان را تنظیم کنند.
این موضوع به این معنی نیست که به‌طور‌کامل از ویتامین k موجود در مواد غذایی چشم‌پوشی کنید، بلکه باید مراقب مواد غذایی دریافتی روزانه خود باشید تا با داروهایتان تداخل نداشته باشد.
تاریخچهٔ مصرف پیازچه
استفاده از پیازچه از قدیم‌الایام متداول بوده است. در واقع، نام انگلیسی پیازچه (Scallions) از یک کلمهٔ یونانی (askolonion) که به یک شهر باستانی (Ashkelon) مربوط می‌شود، گرفته شده است.
امروزه از پیازچه در بسیاری از غذاها و جشن‌های سنتی استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال در یکی از جشن‌های یهودیان مردم آواز می‌خوانند و در یک بازی، اعضای خانواده خود را با پیازچه می‌زنند.
در ویتنام پیاز سبز تخمیر می‌شود و در یک غذای سنتی ویتنامی برای سال جدید استفاده می‌شود.
همچنین پیازچه یکی از مواد اصلی در فیلیپین است که به عنوان ادویه برای تند کردن غذا یا روی غذاهای سرخ‌شده استفاده می‌شود.
در ژاپن از پیازچه در انواع غذاها از برنج تا سوپ استفاده می‌شود. درحالی‌که در مکزیک به پیازچه سبز برشته‌شده سبولیتاس (cebollitas) یا پیاز کوچک می‌گویند بیشتر به صورتی کبابی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کلام آخر
- پیازچه با اسامی مختلف مثل پیاز بهاره، پیاز سبز، پیاز ولز و آلیوم فیستولوزوم شناخته می‌شود. این گیاه بومی چین است، اما در سراسر دنیا کشت می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- پیازچه دارای مجموعه‌ای از مواد غذایی مفید است و خواص درمانی زیادی دارد؛ به‌همین‌دلیل انتخابی عالی برای رژیم‌های غذایی است.
- این سبزی دارای انواع موادغذایی مهم مثل ویتامین k، ویتامین C و فیبر است و کالری پایینی دارد. به‌همین‌دلیل می‌توانید بدون ازدست‌رفتن عطر و طعم لذیذ غذا و با دریافت ویتامین‌های مورد نیاز خودتان را لاغر کنید.
- می‌توانید از پیازچه برای تزیین ظرف غذایتان استفاده کنید و رنگ دلنشینی به آن بدهید. از طرف دیگر می‌توانید از پیازچه به‌عنوان طعم‌دهنده در انواع غذاها و سس‌ها استفاده کنید.
- می‌توانید پیازچه را در کنار سایر موادغذایی به کار ببرید و یک رژیم‌غذایی متعادل شامل انواع میوه، سبزیجات و دانه‌ها داشته باشید. زمانی‌که تمام این موارد در کنار سبک زندگی سالم و فعالیت ورزشی قرار بگیرد، تأثیر بزرگی در سلامت شما خواهد داشت.
