موسیر سرشار از مواد مغذی است و خواص بسیار دارد؛ ازجمله می‌تواند کلسترول را کاهش دهد و خاصیت ضدسرطان و ضدمیکروب دارد. موسیر همچنین به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. طعم موسیر چیزی بین سیر و پیاز است و برای رشد، نسبت به پیاز، به آب کمتری نیاز دارد و پوست آن نیز نازک‌تر از پیاز است. اما مانند پیاز می‌تواند اشک‌تان را جاری کند! برای آشنایی بیشتر با خواص موسیر این مقاله را بخوانید.
موسیر چیست؟
موسیر از جوره‌های (واریته) پیاز است و به خانواده آلیوم تعلق دارد. رنگ موسیر از قهوه‌ای روشن تا قرمز متغیر است و گوشت آن سفید و در برخی مواقع سبز است. این گیاه در ظاهر شبیه پیاز است، ولی گوشت آن شباهتی به پیاز ندارد.
احتمالا موسیر بومی جنوب‌شرقی آسیاست و از آنجا به هندوستان و منطقه مدیترانه آورده شده است. هزاران سال است که موسیر پرورش داده می‌شود و رد پای آن را در ادبیات یونان نیز می‌توان یافت. اما در آفریقا معمولا موسیر پرورش داده نمی‌شود.
طعم موسیر به پیاز شباهت دارد ولی کمی ملایم‌تر است و به غذاها طعمی منحصر‌به‌فرد می‌بخشد. موسیر را می‌توان به روش‌های مختلف استفاده کرد؛ ازجمله می‌توان آن را به‌صورت تازه یا در انواع ترشی به کار برد یا تفت داد و به‌عنوان چاشنی به برخی غذاها اضافه کرد.
ارزش غذایی موسیر
ارزش غذایی هر ۱۰۰ گرم موسیر خردشده بدین شرح است:
- کالری: ۷۵؛
- پروتئین: ۲٫۵ گرم؛
- چربی: ۰؛
- کربوهیدرات: ۱۷ گرم؛
- فیبر: ۳ گرم؛
- کلسیم: ۳٪ نیاز روزانه بدن؛
- آهن: ۷٪ نیاز روزانه بدن؛
- منیزیم: ۵٪ نیاز روزانه بدن؛
- فسفر: ۵٪ نیاز روزانه بدن؛
- پتاسیم: ۷٪ نیاز روزانه بدن؛
- روی (زینک): ۴٪ نیاز روزانه بدن؛
- فولات (ویتامین B۹): میزان ۹٪ نیاز روزانه بدن.
میزان پروتئین، فیبر و ریزمغذی‌هایی مانند کلسیم، آهن، منیزیوم، پتاسیم، فسفر، روی، مس، فولات و ویتامین A و ویتامین C در موسیر، در مقایسه با پیاز، بیشتر است.
خواص موسیر برای سلامتی
فواید موسیر به طعم خاص و دسترسی آسان آن محدود نمی‌شود، بلکه موسیر ارزش غذایی چشمگیری دارد که در برخی موارد از پیاز نیز بالاتر است.
خاصیت آنتی‌اکسیدانی
شاید مهم‌ترین خاصیت موسیر وجود مقدار زیادی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی باشد. ازجمله این ترکیبات می‌توان کوئرستین، کمپفرول و سایر آنتی‌اکسیدان‌های گوگرددار را نام برد. در موسیر نیز مانند سیر این آنتی اکسیدان ها زمانی آزاد می‌شوند که سطح سلول موسیر آسیب ببیند. این آسیب از طریق برش یا له‌کردن ایجاد می‌شود. با آزادشدن این آنتی‌اکسیدان‌ها، ترکیبی قدرت‌مند به نام «آلیسین» تشکیل می‌شود. آلیسین ترکیب قدرت‌مندی است که می‌تواند خطر بروز جهش‌های سلولی و انواع سرطان را کاهش دهد. بر اساس مطالعات، مصرف موسیر خطر بروز سرطان ریه، سرطان دهان، سرطان معده، سرطان روده بزرگ و سرطان سینه را کاهش می‌دهد.
افزایش گردش خون و سوخت‌و‌ساز
موسیر ازلحاظ دارابودن مواد معدنی مانند آهن، مس و پتاسیم غنی‌تر از پیاز است. آهن و مس در بدن، با تحریک تولید گلبول‌های قرمز، به افزایش گردش خون کمک می‌کنند. با افزایش گلبول‌های قرمز در جریان خون، گردش خون افزایش می‌یابد و اکسیژن بیشتری به نقاط مهم بدن می‌رسد. همچنین میزان انرژی، رشد سلولی، ترمیم بافت‌ها و سوخت و ساز در بدن افزایش می‌یابد.
کاهش کلسترول و کمک به سلامت قلب
آلیسین با تنظیم سطح کلسترول در بدن مرتبط است. آلیسین تولید آنزیم ردوکتاز را در کبد مهار می‌کند. این آنزیم در تولید کلسترول مؤثر است. موسیر با کاهش کلسترول در بدن می‌تواند خطر بروز تصلب شرایین، بیماری سرخ‌رگ کرونری، حمله قلبی و سکته مغزی را کاهش دهد.
کاهش فشارخون
خاصیت رگ‌گشادگی (اتساع عروق) پتاسیم، در کنار فعالیت آلیسین که می‌تواند در بدن نیتریک اکسید را آزاد کند، می‌تواند فشار خون را به‌طور چشمگیر کاهش دهد. خاصیت رگ‌گشادگی می‌تواند به آرامش دیواره رگ‌های خونی کمک کند و باعث شود خون آزادانه‌تر در رگ‌ها جریان پیدا کند.
این امر از ایجاد لخته‌های خونی و افزایش فشار و استرس بر دستگاه قلبی ـ عروقی جلوگیری می‌کند و درنتیجه در سلامت قلب مؤثر است.
کنترل دیابت
کنترل دیابت یکی از خواص موسیر است. آلیوم و آلیل دی‌سولفید دو ترکیب موسیر هستند که خاصیت ضد دیابت دارند. آنها به تنظیم سطح قند خون در بدن کمک می‌کنند. این امر در افراد دیابتی که باید سطح قند خون‌شان را کنترل کنند مفید است.
موسیر می‌تواند در مبتلایان به دیابت نوع ۱ و نیز دیابت نوع ۲، در هر سنی، اثرات مفید داشته باشد.
آرامش اعصاب
ویتامین ها و مواد معدنی مختلف موجود در موسیر، ازجمله پیریدوکسین، می‌توانند به آزادکردن گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) در مغز کمک کنند. آزادشدن این ماده به پایین نگه‌داشتن استرس و کنترل سطح هورمون‌ها در بدن کمک می‌کند. بنابراین، اگر به دنبال راهی برای کاهش استرس هستید و می‌خواهید و به آرامش ذهن برسید، موسیر می‌تواند با آزادکردن سریع گاما آمینوبوتیریک اسید مؤثر باشد.
همچنین موسیر مقادیر چشمگیری اسید فولیک دارد که از ویتامین‌های ضروری گروه B است و با تنظیم هورمونی و واکنش‌های آنزیمی مغز به سلامت روان و سلامت عاطفی افراد کمک می‌کند.
کاهش علائم آلرژی
در طول یک واکنش آلرژیک، سلول‌های بدن هیستامین آزاد می‌کنند. این امر موجب بروز علائمی مانند ورم بافت‌ها و ایجاد اشک در چشم و بینی می‌شود.
موسیر سرشار از کوئرستین است. کوئرستین یک فلاونوئید گیاهی است که می‌تواند مشکلات بینی و چشم، که از حساسیت فصلی نشئت گرفته باشند، را کاهش دهد. کوئرستین می‌تواند، با جلوگیری از آزادشدن هیستامین، به کاهش شدت واکنش‌های تنفسی و التهابی مانند آسم آلرژیک، برونشیت و حساسیت‌های فصلی کمک کند.
کوئرستین یکی از ترکیبات اصلی در بسیاری از مکمل‌ها و داروهای حساسیت است که، به‌منظور کنترل علائم ملایم آلرژی، برای بینی و چشم استفاده می‌شود.
خاصیت ضدمیکروبی
مطالعه‌ای گسترده درمورد ترکیبات آلی گوگرد در سبزیجاتی مانند موسیر نشان داد این مواد غذایی خاصیت ضدباکتری، ضدقارچ و ضدویروس دارند. همچنین از سبزیجات خانواده آلیوم به‌عنوان درمان سنتی سرماخوردگی، تب، سرفه و آنفولانزا استفاده می‌شود.
مطالعه‌ای چهارهفته‌ای درمورد ۱۶ فرد بزرگ‌سال که به حساسیت فصلی مبتلا بودند نشان داد که مصرف روزانه عصاره ۲۰۰ میکروگرم بر میلی‌لیتر موسیر می‌تواند علائم را در ۶۲٫۵٪ افراد کاهش دهد.
مطالعه‌ای دیگر درمورد ۶۰ نفر نشان داد که مالیدن عصاره نیم‌درصد موسیر برروی تبخال می‌تواند به‌طور چشمگیری زمان بهبود را کاهش دهد. تبخال در ۳۰ درصد افراد ظرف ۶ ساعت و در بقیه تا ۲۴ ساعت بهبود پیدا کرد، درحالی‌که در صورت استفاده‌نکردن از موسیر زمان درمان ۴۸ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشید. همچنین شست‌وشوی ۱۵ثانیه‌ای دهان با عصاره موسیر و آب در مهار ۲۴ساعته باکتری‌های دهان از کلرهگزیدین مؤثرتر واقع شد. کلرهگزیدین یکی از دهان‌شویه‌های رایج است.
داشتن وزنی مناسب
یکی دیگر از خواص موسیر کمک به داشتن وزن ایده آل و مناسب است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در موسیر می‌توانند به جلوگیری از تجمع زیاد چربی در بدن کمک کنند و درصد چربی بدن را کاهش دهند.
روش‌های مصرف موسیر در غذاها
طعم ملایم موسیر آن را به گزینه‌ای مناسب برای تهیه انواع غذاهای خوشمزه تبدیل کرده است. برخی از روش‌های مصرف موسیر عبارت‌اند از:
- کباب‌کردن موسیر همراه با سبزیجات برای استفاده در دورچین برخی غذاها مانند استیک گوشت؛
- خردکردن موسیر و افزودن آن به برخی انواع سوپ و پای کیش؛
- خردکردن موسیر تازه و ریختن آن برروی برخی انواع سالاد؛
- خردکردن یا رنده‌کردن موسیر و افزودن آن به برخی سس‌ها؛
- خردکردن یا رنده‌کردن موسیر و ترکیب‌کردن آن با ماست برای تهیه ماست موسیر؛
- استفاده از موسیر در تهیه برخی ترشی‌ها.
جایگزین‌هایی برای موسیر
اگر به موسیر دسترسی ندارید، بهترین جایگزین آن پیاز معمولی و مقداری سیر خردشده یا پودر سیر است. البته یادتان باشد که طعم موسیر با پیاز تفاوت‌هایی دارد. این جایگزینی زمانی بهتر است که در دستورالعمل غذا سیر تفت داده شود، زیرا طعم پیاز خام با موسیر خام متفاوت است.
از آن‌سو، اگر می‌خواهید موسیر را جایگزین پیاز کنید، بهتر است به‌جای هر پیاز از سه عدد موسیر استفاده کنید.
سخن پایانی
موسیر نوعی بسیار مغذی از پیاز است. خواص موسیر برای سلامتی قابل‌ملاحظه است و سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است. این ترکیبات می‌توانند التهاب و خطر بروز بیماری‌های مرتبط با استرس اکسیداتیو را کاهش دهند.
علاوه بر این، درمورد ترکیبات موجود در موسیر، به‌خاطر خواص‌شان، به‌طور گسترده مطالعه شده است. ازجمله این خواص می‌توان سلامت قلب، بهبود میزان قند خون و کاهش خطر چاقی و بیماری‌هایی مانند سرطان و دیابت نوع ۲ را ذکر کرد.
برای افزودن طعم ملایم موسیر به غذا‌های‌تان می‌توانید آن را جایگزین پیاز کنید.
