خواص سمنو برای بدن بی شمار است، خوراکی شیرین و لذیذی که از خوش رنگ‌و‌لعاب‌ترین سین‌های هفت‌سین است و در روزهای آخر سال، خیلی‌ها به تب و تاب تهیه آن می‌افتند. با اینکه طرز تهیه سمنو سخت و زمان‌بر است، هنوز هم افراد زیادی طبق آیین باستانی ایرانیان، دیگ‌های سمنوی خود را بر آتش می‌گذارند و به شوق رنگین‌کردن هفت‌سین خود و اطرافیان‌شان، چند ساعتی دور دیگ سمنو می‌چرخند و آن را هم می‌زنند. در این مطلب با خواص سمنو، آیین باستانی سمنوپزان و طرز تهیهٔ آن آشنا می‌شوید. با ما همراه باشید.
به روزهای آخر اسفند که نزدیک می‌شویم، عطر بهار و عید باستانی نوروز، در اتمسفر هوا پخش می‌شود و ایرانیان را سرمست میکند. این شوق دل‌انگیز میراث ارزشمند ایران باستان است که تا امروز پابرجا مانده و نوروز یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایرانیان محسوب می‌شود. به رسم این آیین کهن، در خانه‌های ایرانیان، سفره‌ای مزین به هفت سین پهن می‌شود که رنگ‌وبویی از زندگی و تازگی دارند. سمنو پادشاه سفره هفت سین است و به‌دلیل وجود جوانه‌ی گندم، خوشمزه‌ای مقوی در میان سین‌ها محسوب می‌شود.
این سین مغذی به‌عنوان نمادی از قدرت و برکت در سفره نقش‌آفرینی میکند و ارزش و برکت خوشه‌های طلایی گندم را در ثانیه‌های آغازین سال نو به ایرانیان یادآوری میکند. اگر شیفته‌ٔ آیین باستانی ایران‌زمین هستید و از رنگ و طعم سمنو لذت می‌برید، همراه ما شوید تا از خاصیت‌های طلایی این غذای شیرین گندم‌گون برای‌تان بگوییم و راز پخت دلچسب آن را بازگو کنیم.
خواص سمنو؛ ویتامین‌ها و عناصر حیاتبخش سمنو
مجموعه‌ی عظیمی از ویتامین ها و عناصر مفید و حیاتبخش در سمنو کنار هم جمع شده‌اند تا این خوشمزه‌ٔ نوروزی را به اکسیری انرژی‌بخش تبدیل کنند. پتاسیم، کلسیم، آهن، پروتئین، کربوهیدرات، روی، مس، سلنیوم و… از مواد مغذی سمنو هستند که خوشمزگی آن را ثمربخش کرده‌اند. ویتامین E، ویتامین C، ویتامین K، ویتامین B و ویتامین A سمنوی نوروز را تبدیل به اکسیر جوانی کرده‌اند و خواص خوشه‌ی طلایی گندم را به این دسر خوشمزه بخشیده‌اند.
آیین باستانی سمنوپزان؛ ایران، تاجیکستان و افغانستان
مراسم سمنوپزان از آیین‌های کهن ایران باستان است که همبستگی و شوق یک کار گروهی را به شوق استقبال از بهار به نمایش درمی‌آورد. امروزه در ایران، سمنوپزان رونق سابق را از دست داده، اما هنوز هم در بعضی از مناطق کشور، این رسم به شیرینیِ گذشته اجرا می‌شود. روستای اسطلخ جان در رودبار گیلان از مناطقی است که رسم سمنوپزان با همت زنان روستایی این دیار، همچنان رونق گذشته را دارد. این زنان علاوه بر اینکه با حضور دسته‌جمعی خود یک رسم کهن را زنده می‌کنند، به نیت حقیقت یافتن آرزوها و حاجت‌های خود، دیگ سمنو را هم می‌زنند و این رسم را هویت می‌بخشند.
این رسم شیرین در کشور فارسی‌زبان تاجیکستان و افغانستان هم به‌زیبایی اجرا می‌شود و زنان افغان و تاجیک نغمه‌ی زیبایی بر سر دیگ سمنو سر می‌دهند که مضمون آن از این قرار است: «سمنو در جوش و ما کفچه زنیم، دیگران در خواب و ما دفچه زنیم.»
راز جوانه‌هایی که سمنو را مغذی می‌کنند
از فنون مهم پخت سمنو این است که به گندم فرصت جوانه زدن می‌دهند و پیش از آن‌که به سبزه تبدیل شود، از جوانه‌های تازه، این اکسیر نوروزی را تهیه می‌کنند. علاوه‌بر حس خوب و انرژی مثبتی که این رسم به‌واسطه‌ی تازگی و آغاز دارد، خوشمزگی و مغذی بودن این معجون را نیز سبب می‌شود. جوانه زدن باعث افزایش ویتامین‌های این دسر گندم‌گون و مواد مغذی آن می‌شود. راز شیرینی دلنشین سمنو، وجود همین جوانه‌های کوچک است.
طرز تهیه سمنو، سین خوش‌عطروبوی سفره نوروز
اولین قدم برای تهیه سمنو، خیساندن دانه‌های گندم در یک ظرف بزرگ است. بعد از این مرحله، دانه‌ها را روی سینی پخش می‌کنیم و پارچه مرطوبی روی آن می‌کشیم. نزدیک به ۳ روز زمان نیاز است تا دانه‌ها آرام‌آرام سر بیرون آورند و جوانه بزنند. تا پیش از سبز شدن ساقه‌های بیرون‌زده فرصت دارید که گندم را برای بیرون کشیدن شیره‌ی آن آماده کنید. گندم‌ها باید حسابی کوبیده شود و درنهایت با کمک ظرف صافی و پارچه‌ای تورمانند، شیره‌ی خالص آن جدا شود.
حالا آرد سبوس‌دار را به ترکیب آب و شیره اضافه کنید و با دقت و صبوری این مخلوط خوشعطر را مدام هم بزنید تا صاف و یک‌دست شود. بعد از آن‌که این مواد را داخل دیگ، روی حرارت گذاشتید، همچنان به هم زدن ادامه دهید تا رنگ آن به قهوه‌ای تغییر کند و سفت شود. در این مرحله باید آب را کم‌کم به این مخلوط سفت و سرخ‌شده اضافه کنید و با صبر و حوصله مدام مخلوط را به هم بزنید تا درنهایت ترکیبی صاف و غلیظ به‌وجود آید. با اضافه کردن بادام به سمنو، هم زدن را همچنان ادامه دهید تا در آخر، مخلوط داخل دیگ کِش بیاید و پیش روی‌تان یک سمنوی اعلاء ظاهر شود. بعد از اتمام هم زدن، به این سمنوی خوشمزه، حدود یک ساعت فرصت استراحت روی حرارت ملایم را بدهید تا تبدیل به طعمی فراموش‌نشدنی شود.
خواص سمنو برای تقویت استخوان‌ها
سمنو دسری خوشمزه و درعین‌حال اکسیر زندگی‌بخش سفره نوروز است که دنیایی از ویتامین‌ها آن را تبدیل به ماده‌ی غذایی ارزشمند کرده‌اند. این دسر گندم‌گونِ سرشار از خاصیت، برای بسیاری از مشکلات و بیماری‌های جسمی شفابخش است. سمنو سرشار از کلسیم و پتاسیم است و به همین دلیل داروی بیماری‌هایی همچون پوکی استخوان خواهد بود. کسانی که میان سالی را سپری کرده‌اند و کم‌کم نشانه‌های پیری در جسم‌شان بروز میکند، با مصرف به‌انداره‌ٔ سمنو می‌توانند به تقویت استخوان های خود کمک و بیماری پوکی استخوان را در زندگی خود کم‌اثر کنند.
خوشمزه‌ای مفید برای کودکان و جنین
سمنوی خوشعطر هفت‌سین، اکسیری برای رشد کودکان و جنین در دوران بارداری است. مواد مغذی موجود در این دسر نوروزی، به رشد مغزی و تقویت استخوان‌های کودک کمک میکند. خوردن این دسر برای زنان باردار بسیار مفید است و به تکمیل رشد جنین کمک میکند و به دلیل آن‌که سرشار از آهن است، درمانی برای کم‌خونی در دوران بارداری نیز خواهد بود. جادوی سمنو برای تولد و رشد نوزاد هنوز تمام نشده است؛ ویتامین‌ها و مواد مغذی آن به درمان نازایی هم کمک میکند.
خواص سمنو برای زیبایی موها، طراوت و سرزندگی جوانی
فراوانی ویتامین C و E در این دسر، این‌بار به کمک سرزندگی و شادابی پوست می‌آید و همچون اکسیری انرژی‌بخش، جوانی را به ما برمی‌گرداند. حال نوبت ویتامین‌های گروه مفید B است که در این معجون نوروزی، سهمی در زیبایی ما داشته باشد؛ اگر مشتاق موهایی پرپشت و خوش‌نما هستید، سمنو را به سبد غذایی خود اضافه کنید.
از دیگر شفابخشی‌های سمنوی خوش‌رنگ‌وبو
هزاران خاصیت درون این اکسیر نوروزی نهفته است که هر کدامش، داروی یک معضل جسمی یا روحی است. درمان بی خوابی، سوء هاضمه، تیروئید، سرگیجه های مداوم، پارکینسون، بیماری‌های ریوی، یبوست، واریس، ضعف حافظه، ضعف اعصاب، عوارض یائسگی، هپاتیت، کم خونی و… از جمله خواص بسیار مفید و حیاتبخش سمنو است. همچین سمنو برای درمان بیماری خود ایمنی پسوریازیس بسیار مفید عمل میکند. شیرینی طبیعی و مفید این معجون برای بیماران دیابتی مضر نیست، اما مصرف بیش‌ازحد سمنو، به‌دلیل کالری آرد گندم موجود در مواد آن، برای این بیماران مشکل‌ساز خواهد شد. فراموش نکنید که اعتدال در مصرف، شرط مفید بودن این ماده است.
سین خوشمزه‌ای که سفره هفت‌سین را رنگ می‌بخشد
وجود سمنو بر سر سفره‌ی هفت‌سین حال‌وهوایی از برکت و زندگی را به نوروز می‌بخشد و در بین سین‌ها، حضور این دسر اهمیت بالایی دارد. اکنون که در چند قدمی بهار هستیم و آوای خوش نوروز به گوش می‌رسد، روزها را در تکاپوی رسیدن به عید سپری می‌کنیم. در این روزها، ایرانیان با رسوم فراوانی همچون، خانه‌تکانی، تهیه رخت نو و برگزاری مراسم چهارشنبه‌سوری، به استقبال آیین باستانی نوروز می‌روند و فرا رسیدن سال نو را باشکوه‌تر جشن می‌گیرند. در کنار اجرای این رسم‌ورسوم دوست‌داشتنی، امسال را با پخت سمنوی شفابخش تجربه کنید و سفره‌ی هفت‌سین را با دست‌پخت خودتان بیارایید. برای پخت این معجون باستانی همچون یک آیین کهن رفتار کنید و جمعی از دوستان‌تان را برای اجرای گروهی این آیین خوشمزه دعوت کنید. در حین پخت و هنگام هم زدن سمنو، به رسم گذشتگان‌مان، شمردن آرزوهای نیک را در دل فراموش نکنید.
