گیاه زعفران به‌دلیل خواص بی‌نظیرش می‌تواند در بهبود وضعیت سلامتی افراد تأثیر فوق‌العاده‌ای داشته باشد. ازجمله خواص زعفران می‌توان به بهبود عملکرد دستگاه تنفسی، بهبود عملکرد دستگاه گوارش، کاهش درد، بهبود الگوی خواب، کاهش خونریزی، افزایش سلامت قلب، افزایش جریان خون، جلوگیری از دیابت، افزایش استحکام استخوان و بهبود عملکرد دستگاه ایمنی اشاره کرد. در این مطلب، جزئیات بیشتری درباره‌ی گیاه زعفران و خواص درمانی آن آورده شده است. برای آگاهی از خواص زعفران با ما همراه باشید.
زعفران چگونه تهیه می‌شود؟
زعفران ادویه‌‌ای پرمصرف است که از گیاهی به همین نام (زعفران) و با نام علمی کروکوس ساتیوس (Crocus sativus) به‌دست می‌آید. بخش قابل استفاده‌ی گیاه زعفران کلاله‌ی آن است که به‌صورت دست‌چین تهیه می‌شود. سپس آن را طی روند خاصی خشک و به‌صورت ادویه استفاده می‌کنند. ارزش این ادویه بر اساس وزن آن تعیین می‌شود. رشته‌های زعفران رنگ نسبتا قرمزی دارد. گیاه زعفران به‌خاطر طعم و رنگی که به غذا می‌دهد و خواصی که برای سلامتی دارد، بسیار مناسب و مفید است. آن چه سبب می‌شود زعفران یک افزودنی عالی برای رژیم غذایی باشد، ترکیب طبیعی و منحصربه‌فرد آن است. زعفران دارای بیش از ۱۵۰ ترکیب باارزش مثل کارتنوئیدها، سافرانال، آنتی‌اکسیدان‌ها و سایر مواد شیمیایی مانند انواع مواد معدنی و ویتامین ها است که همه‌ی آنها برای سلامت انسان لازم است.
بیشترین شکل استفاده از زعفران به‌صورت خشک‌شده یا پودر است، اما می‌توان از مکمل های غذایی زعفران هم استفاده کرد. مقدار کمی از زعفران می‌تواند اثر فوق‌العاده خوبی داشته باشد. بیشترین میزان مصرف زعفران بین نیم تا یک گرم در روز است. زعفران را می‌توان به‌صورت موضعی برای ماساژ بدن، در سوپ‌ها، نوشیدنی‌های گرم یا قرص‌ها هم استفاده کرد.
خواص زعفران برای سلامتی
۱. تقویت دستگاه ایمنی
تقویت سیستم ایمنی، یکی از خواص زعفران است. هرچند بیشتر مردم ادویهی زعفران را فقط به‌عنوان طعم‌دهنده‌ی غذا می‌شناسند، اما زعفران دارای مواد مغذی مختلفی مثل ویتامین سی (C) نیز هست. ویتامین سی یا آسکوربیک‌اسید نقش مهمی در سلامت انسان دارد، به‌طوری‌که سبب تولید گلبول سفید توسط دستگاه ایمنی می‌شود که اولین خط دفاعی بدن علیه بیماری‌ها است. ویتامین سی همچنین با تولید کلاژن که برای عملکردهای سلولی بدن ضروری است، به بهبود جای زخم، رشد ماهیچه، ترمیم رگ‌های خونی و محصولات بافتی کمک می‌کند.
۲. افزایش جریان خون
زعفران تقویت‌کننده‌ی انرژی است و با افزایش سوخت و ساز بدن، جریان خون را افزایش می‌دهد. زعفران یکی از منابع غنی از آهن است. غلظت بالای آهن موجود در زعفران باعث افزایش گلبول قرمز می‌شود؛ در نتیجه گردش خون را تحریک می‌کند و اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و اندام‌های بدن را افزایش می‌دهد. این بهبود عملکرد بافت‌ها و اندام‌ها باعث سلامت بدن و جلوگیری از کم خونی می‌شود.
۳. حفظ سلامتی قلب
امروزه حفظ سلامتی قلب یکی از اهداف اولیه و مهم بشر است و یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای این کار افزایش پتاسیم دریافتی است. پتاسیم گشادکننده‌ی عروق است و در کاهش استرس و فشار روی رگ‌های خونی تأثیر دارد. زعفران با کاهش فشار خون، باعث می‌شود به دستگاه قلبی عروقی فشار کمتری وارد می‌شود. در نهایت در جلوگیری از حمله قلبی، سکته مغزی و آترواسکلروزیس مؤثر است.
۴. کنترل دیابت
یکی از ترکیبات موجود در زعفران منگنز است. میزان مشخصی از منگنز می‌تواند به تنظیم سطح قند خون بدن کمک کند. امروزه دیابت یکی از خطرناک‌ترین و شایع‌ترین بیماری‌هاست که میلیون‌ها نفر به آن مبتلا هستند. با تنظیم قند خون، انسولین و سطح گلوکز می‌توانید به‌طور مؤثری از ابتلا به دیابت نوع ۲ جلوگیری کنید یا اگر از این بیماری رنج می‌برید، آن را مدیریت کنید.
۵. کاهش اضطراب
زعفران، در بهبود افسردگی مؤثر است و اگر شخصی به‌طور مرتب از آن استفاده کند حال بهتری خواهد داشت. بسیاری از ترکیبات موجود در زعفران می‌تواند ترشح انواع هورمون های مربوط به شادی و سلامتی را تحریک کند. عملکرد زعفران برای خانم‌ها، مشابه داروی آفرودیزیاک است. مطالعات انجام‌شده‌ی بسیاری نشان می‌دهد که زعفران یکی از داروهای گیاهی ضدافسردگی است.
۶. بهبود استحکام استخوان
بعضی از ترکیبات معدنی و آلی زعفران باعث جذب مواد مغذی مورد نیاز بدن مثل کلسیم می‌شود. با افزایش جذب کلسیم از طریق مواد غذایی مصرف‌شده، شانس بهتری برای افزایش تراکم مواد معدنی استخوان خواهیم داشت و از بیماری‌هایی مثل پوکی استخوان و سایر بیماری‌های خطرناک وابسته به سن جلوگیری می‌شود.
۷. بهبود عملکرد عصبی
خانواده ویتامین ب (B) برای سلامت انسان بسیار مهم است و در عملکرد دستگاه عصبی بدن نقش خیلی مهمی دارد. به‌ویژه غلظت زیاد ویتامین b6 موجود در ادویهی زعفران می‌تواند به عملکرد عالی دستگاه عصبی کمک کند و از بعضی ناهنجاری‌های مرگ‌بار و خطرناک که به‌دلیل عملکرد ضعیف دستگاه عصبی است، جلوگیری کند.
۸. خواص ضدافسردگی
توانایی تسکین درد در درمان‌های گیاهی یا طبیعی همیشه مهم و مورد توجه بوده است. سافرانال موجود در زعفران به‌عنوان آرام‌بخش برای بسیاری از بیماران استفاده می‌شود. اثر آرام‌بخشی آن می‌تواند به تسکین درد، کاهش اضطراب و استرس، بهبود الگوی خواب و به‌طور کلی به تسکین ذهن و بدن کمک کند.
۹. جلوگیری از سرطان
پیشگیری از سرطان یکی دیگر از خواص زعفران است. بیش از صد نوع ترکیب مختلف در زعفران وجود دارد و آنتی‌اکسیدان‌ها یکی از این ترکیبات هستند. آنتی اکسیدان موجود در زعفران خیلی از بیماری‌ها را از بین می‌برد و رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کند. محصولات جانبی خطرناکی که از سوخت‌و‌ساز سلول‌ها به‌وجود می‌آید، باعث جهش یا مرگ سلول‌های سالم می‌شود. زعفران سلامت عمومی دستگاه ایمنی بدن را تقویت می‌کند و به‌طور خاص مانع رشد و گسترش سرطان در بدن می‌شود.
۱۰. کاهش اختلالات معده
یکی از قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین کاربردها و خواص زعفران مربوط به کاهش نفخ شکم و مشکلات معده است. خاصیت آرام‌بخشی و ضد‌التهابی طبیعی موجود در زعفران باعث آرام شدن معده و کاهش التهاب می‌شود که به‌راحتی در درمان یبوست و درمان زخم معده مؤثر است و بیماری‌هایی مثل نفخ و گرفتگی را نیز از بین می‌برد.
۱۱. درمان التهاب
یکی از روش‌های رایج برای ماساژ، استفاده از روغن و کرم زعفران است که از ترکیبات گل آن به‌دست می‌آید و می‌تواند درد و ناراحتی‌های بدن را کم کند. برای افرادی که از آسیب‌های ورزشی، آرتروز، نقرس و سایر بیماری‌های التهابی رنج می‌برند، استفاده از زعفران درمانی فوق‌العاده خوب است. همچنین فعالیت ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در زعفران به روند درمان کبودی‌ها و زخم‌ها سرعت می‌دهد.
موارد احتیاط
مصرف بیش‌از‌اندازه‌ی زعفران به دلیل غلظت بالای مواد مغذی موجود در آن ممکن است خطرناک باشد. درحالی‌که مصرف مقدار کم زعفران (مثلا در وعده‌های غذایی یا قرص مکمل) اثرات جانبی یا واکنش‌های حساسیت‌زا نخواهد داشت. از اثرات جانبی شناخته‌شده‌ی زعفران می‌توان به خشکی دهان، سرگیجه، حالت تهوع، اضطراب، خستگی و تغییر اشتها اشاره کرد؛ هرچند این علائم بسیار نادر هستند. در صورت نیاز می‌توانید در این‌باره با یک پزشک متخصص یا گیاه‌پزشک مشورت کنید.
