یکی از خوراکیهای مفیدی که امروزه در آشپزی مدرن کمتر دیده میشود، روغن حیوانی (روغن کرمانشاهی) است. روغن حیوانی محتوی ویتامین های محلول در چربی است. روغن حیوانی سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ و ویتامین A است، همچنین به سلامت گوارش، کاهش التهاب مفاصل و سلامت پوست کمک میکند. در این مقاله شما را با خواص روغن حیوانی و همچنین طرز تهیه ماسک روغن حیوانی و موارد احتیاطی مصرف آن آشنا خواهیم کرد.
روغن حیوانی چیست؟
کره یکی از محبوبترین مواد غذایی در جهان است. زیرا میتواند به هر غذایی طعم خوبی ببخشد. اما کره جایگزین خوشمزهی دیگری دارد که استفاده از آن قدمت چندهزارساله دارد.
برای تهیه روغن حیوانی، به کره حرارت ملایمی داده میشود. پس از تبخیر بخش مایع، قسمت باقیمانده، همان روغن حیوانی است. در واقع روغن حیوانی ترکیب خالصی از چربیهاست که در آن اثری از شیر یا دوغ وجود ندارد. بنابراین برای نگهداری از آن نیازی به یخچال نیست.
روغن حیوانی را میتوان برای ماهها یا حتی سالها خارج از یخچال نگهداری کرد. همین ویژگی موجب محبوبیت این روغن در زمانهای دور -که هنوز یخچال وجود نداشت- شده بود .
ریشهی روغن حیوانی به هندوستان برمیگردد. ولی اکنون این روغن در کشورهای مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد که عمدتا در آسیا، آفریقای مرکزی و شبهقاره هند قرار دارند. روغن حیوانی طعم و عطر منحصربهفردی دارد که آن را از کره متمایز میکند. اما میتوان از آن مانند کره استفاده کرد.
کره بهخاطرداشتن چربی بالا ممکن است برای برخی افراد خطرناک باشد. روغن حیوانی نیز از این قضیه مستثنی نیست. زیرا روغن حیوانی چربی خالص است. بههمین دلیل باید از روغن حیوانی در مقادیر اندک استفاده بشود. وگرنه میتواند تأثیرات منفی بر سلامت داشته باشد. استفاده از روغن حیوانی موجب میشود که نسبت به کره، از مواد مغذی بیشتری برخوردار شوید.
ارزش تغذیهای روغن حیوانی
شاید روغن حیوانی از چربی ساخته شده باشد، اما علاوهبر چربی محتوی مقادیر بالایی از ویتامین A ، ویتامین E و ویتامین D است. بسیاری از افراد چربی را به عنوان بخش ناسالمی از غذا میشناسند. اما بدن برای عملکرد مناسب به چربی نیاز دارد. اسیدهای چرب امگا ۳ (چربیهای چنداشباعنشده) شکل سالمی از چربی هستند که میتوان آنها را در روغن حیوانی یافت. علاوهبر این «اسیدلینولئیک کونژوگه» و «بوتریک اسید» موجود در روغن حیوانی، فواید بسیاری برای سلامتی دارند.
خواص روغن حیوانی
اکنون بیاییم نگاه دقیقتری به خواص روغن حیوانی بیندازیم:
۱. افزایش انرژی
خواص روغن حیوانی در افزایش انرژی موثر است. روغن حیوانی از دامنهی وسیعی از اسیدهای چرب با زنجیرهی کوتاه و متوسط ساخته شده است. این چربیها برای بدن بسیار مفیدند و توسط کبد برای تولید انرژی مورد استفاده قرار میگیرند، درحالیکه بیشتر چربیهای موجود در غذاها در بدن به بافت چربی تبدیل شده و موجب افزایش وزن میشوند. روغن حیوانی میتواند انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیتهای روزمرهی ورزشکاران و کسانی که سبک زندگی فعالی دارند، فراهم بکند.
۲. کاهش حساسیت یا آلرژی
یکی دیگر از خواص روغن حیوانی کاهش حساسیت است. روغن حیوانی عاری از شیر یا دوغ است. بنابراین کسانی که بیماری عدم تحمل لاکتوز دارند و نمیتوانند کره مصرف بکنند، میتوانند با خیال راحت و بدون نگرانی بابت بروز مشکلات گوارشی روغن حیوانی را مورداستفاده قرار دهند تا از طعم دلپذیر آن لذت ببرند.
۳. سلامت قلب
بیشتر افراد کره و روغن حیوانی را مشابه میدانند و تصور میکنند هر دوی آنها برای سلامت قلب مضر هستند. درحالیکه روغن حیوانی سرشار از چربیهای مفیدی است که به سلامت قلب کمک میکنند. اسیدهای چرب امگا ۳ میتوانند سطح کلسترول بد را کاهش دهد و کیفیت چربی مصرفیتان را افزایش بدهد.
۴. کمک به سلامت دستگاه گوارش
روغن حیوانی محتوی «بوتریک اسید» است. «بوتریک اسید» از اسیدهای چرب کوتاهزنجیر مفیدی است که بدن به آن نیاز دارد. براساس مطالعات اخیر «بوتریک اسید» در کاهش التهابات مخصوصا التهابات دستگاه گوارش مؤثر است. بههمین دلیل امروزه برخی متخصصان تغذیه به افرادی که از کولیت زخمی (کولیت روده) رنج میبرند، مصرف روغن حیوانی را توصیه میکنند. همین ویژگیهای روغن حیوانی موجب شده بود تا در طب سنتی از آن برای درمان التهاب استفاده بشود.
همچنین افزودن روغن حیوانی به غذاهای محتوی کربوهیدرات (مانند نان) قابلیت هضم آنها را افزایش میدهد. روغن حیوانی میتواند شاخص گلوکز این غذاها را کاهش بدهد. در نتیجه قند خون پس از مصرف این غذاها دیرتر افزایش یافته و فرد برای مدت بیشتری سیر میماند.
یکی دیگر از خواص روغن کرمانشاهی درمان یبوست است. مصرف روغن حیوانی همراه با شیر راه مناسبی برای کاهش یبوست است. مصرف یک یا ۲ قاشق روغن حیوانی به همراه یک فنجان شیر داغ قبل از خواب، راه مؤثری برای کاهش یبوست است.
۵. نابودی رادیکال های آزاد
ویتامین A و «کاروتنوئیدها» نقش چشمگیری در نابودی رادیکالهای آزاد در بدن دارند. وجود «اسیدلینولئیک کونژوگه» و «بوتریک اسید» در کنار ویتامین A به روغن حیوانی خواص ضدسرطانی بالایی بخشیده است. درنتیجه روغن حیوانی با مبارزه با رادیکال های آزاد و کاهش استرس «اکسیداتیو» موجب کاهش خطر بیماریهای مزمن مانند سرطان میشود.
۶. سلامت چشم
کمک به سلامت چشم از خواص روغن حیوانی است. مقادیر چشمگیر ویتامین A در روغن حیوانی برای مراقبت از چشم بسیار مفید است. «کاروتنوئیدها»، آنتی اکسیدانهایی هستند که در نابودی و خنثیسازی رادیکالهای آزاد بسیار مؤثرند. رادیکالهای آزاد به سلولهای ماکولا (یا لکهی زرد که بخشی از شبکیه است) آسیب میزنند. بنابراین مصرف روغن حیوانی میتواند از بروز «دژنراسیون ماکولا» (تباهی لکهی زرد) و پیشرفت آب مروارید جلوگیری بکند.
۷. تقویت دستگاه ایمنی
«بوتریک اسید» شاید مهمترین بخش موجود در روغن حیوانی باشد. این چربی موجب افزایش تولید لنفوسیتهای T میشود. این سلولها بخش مهمی از دستگاه ایمنی هستند. بهعبارت دیگر باید تقویت دستگاه ایمنی را نیز به خواص روغن حیوانی اضافه بکنید.
۸. کمک به تحمل سرما
براساس «آیورودا» (نوعی دانش کهن در هندوستان که از غذاها، ماساژ و یوگا برای درمان بیماران استفاده میکند)، مصرف روغن حیوانی کمک میکند تا از درون گرم بشوید و راحتتر بتوانید سرمای بیرون را تحمل بکنید. شاید به همین دلیل است که در بسیاری از غذاهای زمستانهی هندوستان ردپایی از روغن حیوانی مشاهده میشود.
۹. کمک به درمان گرفتگی بینی
سرماخوردگی و گرفتگی بینی امر آزاردهندهای است. سختی در تنفس، کاهش حس چشایی، سردرد و خستگی از بدترین جنبههای سرماخوردگی هستند. اما روغن حیوانی میتواند به بهبود وضعتان کمک بکند. برای کاهش گرفتگی بینی و بهبود سرماخوردگی صبحها چند قطره از روغن حیوانی گرم را در داخل حفرهی بینیتان بریزید. این کار موجب میشود روغن حیوانی مسیر تنفسی را پایین برود و با عبور از گلو، به نابودی عفونتها کمک بکند. البته یادتان باشد که برای این کار باید روغن حیوانی خالص باشد و قبل از استفاده آن را حرارت بدهید تا ولرم بشود.
۱۰. منبع خوبی از چربیهای مفید
آیا بهدنبال کاهش وزن هستید؟ یکی از توصیههای رایج برای کاهش وزن، کاهش مصرف چربیهاست. بنابراین بسیاری از افراد برای کاهش وزن تمام چربیها را از رژیم غذایی خود حذف میکنند. اما مضرات این اقدام بیشتر از فواید آن است. پروتئین ها، کربوهیدراتها و چربیها از درشتمغذیهایی هستند که بدن برای ادامهی فعالیتاش به آنها نیازمند است. حذف دستهای از این غذاها راه مناسبی برای کاهش وزن نیست. شما باید چربیهای مضر مانند غذاهای سرخکردنی و هلهوهولهها را حذف کنید و آنها را با چربیهای سالم مانند روغن حیوانی و آووکادو جایگزین کنید.
۱۱. کمک به سلامت پوست
یکی از مهمترین فواید روغن حیوانی کمک به سلامت پوست است. از گذشتههای دور از روغن حیوانی برای زیبایی پوست استفاده میشده است. اسیدهای چرب حیاتی موجود در روغن حیوانی موجب تقویت پوست شده و طراوت و نرمی را به آن میبخشد. روغن حیوانی برای هر پوستی مفید است و به آبرسانی به پوست و سلولهای آن کمک میکند.
طرز تهیه ماسک روغن حیوانی برای پوست
- ۲ قاشق غذاخوری از روغن حیوانی، ۲ قاشق غذاخوری آرد نخودچی و مقداری آب را در کاسهای بریزید. این ترکیبات را با هم مخلوط کنید.
- باید غلظت مناسب و نسبتا سفتی داشته باشید، اما نه درحدیکه مخلوطتان خشک بشود. اگر مخلوطتان خیلی آبکی بود، دوباره مقداری آرد نخودچی به آن اضافه کنید.
- پس از اینکه مخلوطتان آماده شد، آن را بر روی پوستتان بمالید. بگذارید ۲۰ دقیقه در این حالت باقی بماند. سپس آن را با آب سرد بشویید. این کار را ۳ بار در هفته تکرار کنید.
احتیاط
خواصی که در بالا به آنها اشاره کردیم، روغن حیوانی را به جایگزینی ایدهآل برای کره تبدیل میکند. اما همانطوری که بارها به آن اشاره کردیم، روغن حیوانی کاملا از چربی درست شده است. بنابراین مصرف زیاد آن میتواند عوارض منفیای برجای بگذارد. بنابراین مراقب مقدار مصرفیتان باشد و قبل از مصرف محتوای چربی موجود در روغن حیوانیای که میخرید، بخوانید. همچنین با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید مصرف بیشتر چربی در رژیم غذاییتان برای شما ضرری ندارد.