گیاهی خوشبو که بین آشپزان ماهر هم حسابی طرفدار دارد. شاید باورتان نشود اما رزماری سرشار از فایده برای بدنتان است؛ مثلا تقویت حافظه، بهبود حال روحی، کاهش التهابات، تسکین دردها، تقویت دستگاه ایمنی، کمک به گردش خون، سم‌زدایی بدن، محافظت از بدن در برابر عفونت‌های باکتریایی، پیشگیری از پیری زودرس و بهبود بیماری‌های پوستی از خواص رزماری هستند. با این مطلب همراه شوید، از خاصیت‌های این گیاه فوق‌العاده برایتان گفته‌ایم.
رزماری چیست؟
رزماری، گیاه بومی نواحی مدیترانه است. این گیاه به‌عنوان چاشنی در غذاها کاربرد فراوانی دارد. دلیل استفاده از رزماری تنها به‌خاطر بو و طعم آن نیست، بلکه خواص فراوان این گیاه برای سلامتی نیز عاملی برای استفاده از آن در غذاهای مختلف شده است. نام علمی رزماری «Rosmarinus officinalis» است. رزماری نیز در خانواده‌ی نعناعیان قرار می‌گیرد، اما طعم منحصربه‌فرد خود را دارد. رزماری به‌نسبت این گیاهان، گرم‌تر و تلخ‌تر است و طعمی گس دارد که به سوپ‌ها، سس‌ها، خورش‌ها، کباب‌ها و ادویه‌های ترکیبی طعمی عالی می‌بخشد. استفاده از رزماری در آشپزی ایتالیایی بسیار مرسوم است.
مصرف کم رزماری به‌عنوان طعم‌دهنده در برخی غذاها نمی‌تواند تأثیرات بسیاری چشمگیری روی سلامتی داشته باشد، ولی مصرف منظم برگ‌های آن در غذاها می‌تواند کمک کند تا بدن از ترکیبات ارگانیک و مواد شیمیایی گیاهی مفید موجود در برگ‌های رزماری بهره ببرد. رزماری موارد مصرف دیگری هم دارد که از جمله‌ی آنها می‌توان به استعمال موضعی روغن ضروری رزماری روی پوست اشاره کرد. در ادامه به شرح خواص رزماری و فواید این گیاه برای سلامتی می‌پردازیم.
فواید رزماری برای سلامتی
خواص رزماری و فواید آن برای سلامتی شامل موارد زیر است:
۱. تقویت حافظه
یکی از مهمترین فواید رزماری برای سلامتی، تأثیر آن به‌عنوان تقویت‌کننده‌ی قدرت شناختی است. گفته می‌شود رزماری به تقویت حافظه، افزایش هوش و افزایش تمرکز کمک می‌کند. با اینکه بسیاری از تأثیرات رزماری بر مغز هنوز در مرحله‌ی پژوهش و مطالعه قرار دارند، اما بررسی‌ها نشان از تأثیر آن در افزایش سلامت حافظه دارد. رزماری در افزایش فعالیت شناختی افراد مسن و کسانی که از اختلالات حاد شناختی مانند آلزایمر و زوال عقل رنج می‌برند، مؤثر است. این ویژگی‌ها می‌تواند رزماری را به مکملی برای درمان‌های نوین این بیماری‌های لاعلاج مغز تبدیل کند.
۲. بهبود حال روحی و کاهش استرس‌ها
تنها عطر رزماری می‌تواند به بهبود حال روحی، ذهنی شفاف و کاهش و کنترل استرس در افراد مبتلا به اضطراب مزمن و عدم تعادل هورمون‌های استرس کمک کند. مصرف موضعی رزماری به‌شکل برخی پمادها نیز می‌تواند همین خاصیت را بر جای بگذارد. همچنین با اینکه هدف اصلی استفاده از روغن رزماری در رایحه‌درمانی بهبود حال روحی و استرس نیست، ولی به این منظور هم از آن استفاده می‌شود.
۳. تقویت دستگاه ایمنی
ترکیبات فعال موجود در رزماری خاصیت آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ضدسرطانی دارند. این ۳ ویژگی رزماری موجب می‌شود تا رزماری با بیماری‌های مختلف و حملات عوامل بیماری‌زایی که سلامت بدن را تهدید می‌کنند، مقابله کند. ترکیبات آنتی‌اکسیدانی می‌توانند پس از دستگاه ایمنی، دومین سد دفاعی بدن باشند و رزماری سرشار از این ترکیبات قدرتمند است. رزمارینیک اسید، کافئیک اسید، بتولینیک اسید و کارنوزول ازجمله ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در رزماری هستند.
۴. خاصیت ضدباکتریایی
قدرت رزماری در تقویت دستگاه ایمنی به‌اندازه‌ی کافی تأثیرگذار است. حالا به این خاصیت رزماری، قدرت‌اش در مبارزه با عفونت‌های باکتریایی (مخصوصا عفونت‌های معده) را اضافه کنید. باکتری «هلیکوباکتر پیلوری» نوعی باکتری بیماری‌زای خطرناک است که می‌تواند موجب بروز انواع زخم معده شود. اما مطالعات نشان می‌دهند مصرف رزماری می‌تواند از رشد این باکتری‌ها جلوگیری کند. همچنین رزماری می‌تواند از عفونت‌های استاف که هرساله هزاران نفر را به‌کام مرگ می‌کشد نیز جلوگیری کند.
۵. تسکین دردهای معده
به‌طور سنتی در برخی فرهنگ‌ها از رزماری به‌عنوان درمان معده‌درد، یبوست، نفخ و اسهال استفاده می‌شود. این ویژگی‌ها تا حد زیادی به‌خاطر خاصیت ضدالتهابی رزماری است. بنابراین افزودن رزماری به رژیم غذایی‌تان می‌تواند به‌سرعت موجب تنظیم حرکات روده‌ای و سیستم گوارشی‌تان شود.
۶. از بین بردن بوی بد دهان
رزماری با خاصیت ضدباکتریایی خود می‌تواند بهداشت دهان را افزایش دهد و بوی بد دهان را از بین ببرد. به این منظور برگ‌های رزماری را در یک لیوان آب‌جوش بریزید و آن را در دهان خود غرغره کنید تا باکتری‌های موجود در دهان‌تان نابود شوند و کل شب بدون بوی بد دهان بخوابید.
۷. تحریک گردش خون
رزماری محرک بدن برای تولید بیشتر گلبول قرمز است و به گردش خون در رگ‌ها کمک می‌کند. این ویژگی‌ها به رساندن اکسیژن و مواد مغذی موردنیاز سلول‌ها کمک می‌کند و موجب حفظ فعالیت متابولیکی سلول‌ها می‌شود.
۸. تسکین دردها
مصرف موضعی رزماری به‌عنوان یک مُسکن طبیعی بر روی نقاطی که درد دارند، صدها سال است که رواج دارد. مصرف دهانی رزماری برای تسکین دردهای نقاطی که دسترسی به آنها سخت است (مانند سردرد) و دردهای ناشی از بیماری‌ها مناسب است. یکی از کاربردهای معروف رزماری استفاده از آن برای درمان میگرن است. مالیدن عصاره‌ی رزماری بر روی گیجگاه یا استشمام عطر رزماری می‌تواند از شدت علائم میگرن بکاهد.
۹. مبارزه با التهابات
شاید یکی از مهمترین فواید یا خواص رزماری برای بدن، خاصیت ضدالتهابی آن باشد. کارنوزول و کارنوزیک اسید موجود در رزماری دو جزء آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی هستند که می‌توانند التهابات عضلات، عروق خونی و مفاصل را کاهش دهند. این ویژگی رزماری را به درمانی عالی برای بسیاری از بیماری‌ها مانند فشار خون بالا، نقرس، ورم مفاصل و جراحات باقی‌مانده از جراحی‌ها تبدیل می‌کند. مصرف دهانی و موضعی رزماری برای تأثیرات ضدالتهابی‌اش توصیه می‌شود. علاوه‌بر اینها، کاهش التهابات در دستگاه قلبی-عروقی به سلامت قلب و پیشگیری از تصلب شرایین کمک می‌کند.
۱۰. سم‌زدایی بدن
رزماری خاصیت ادرارآوری دارد. این امر به خروج مؤثر سموم از بدن به‌وسیله‌ی ادرار کمک می‌کند. علاوه‌بر این مصرف منظم رزماری با افزایش نرخ خروج آب از بدن، می‌تواند به دفع عوامل بیماری‌زا، نمک‌ها، سموم و حتی چربی اضافی از بدن کمک کند. سرعت بازسازی کبد نسبت‌به اعضای بدن آهسته است. رزماری می‌تواند روند بازسازی و سلامت کبد را تسریع کند و در کاهش شدت سیروز (التهاب شدید کبد) مؤثر است.
۱۱. محافظت از پوست
خاصیت ضدپیری رزماری به‌خوبی شناخته شده است. اگرچه استفاده از رزماری برای محافظت از پوست بیشتر به‌شکل روغن ضروری است، ولی مصرف خوراکی و موضعی برگ‌های رزماری نیز می‌تواند به کیفیت پوست، بهبود آکنه، درخشش پوست و آب‌رسانی به بزرگترین عضو بدن یعنی پوست کمک کند.
عوارض احتمالی رزماری
روغن ضروری رزماری بسیار قوی است و نباید به‌صورت خوراکی مصرف شود. اما مصرف رزماری در غذاها خطری ندارد. اگر به سایر گیاهان خانواده نعناعیان حساسیت دارید، ممکن است به مصرف خوراکی یا موضعی رزماری هم حساسیت داشته باشید، اما معمولا واکنش‌های آلرژیک نسبت‌به رزماری کم و محدود است.
نحوه‌ی مصرف رزماری
رزماری را می‌توان به روش‌های مختلف استفاده کرد. بیشترین و بهترین کاربرد رزماری در آشپزی به‌عنوان چاشنی نهایی و ابزاری برای تزئین بشقاب‌های غذاست. می‌توان رزماری را همراه با غذا پخت، ولی این کار باعث ازبین‌رفتن بخشی از ترکیبات مفید موجود در آن می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود برای استفاده از خواص رزماری، آن را در معرض حرارت بالا قرار ندهید. اگر قصد پختن رزماری را دارید، می‌توانید آن را در سوپ‌ها و خورشت‌ها بریزید. مصرف موضعی رزماری نیز کاربرد دیگر آن است. از رزماری در خوشبوکننده‌‌های هوا و به‌عنوان ماسک برای پوست نیز استفاده می‌شود.
کاشت رزماری
رزماری را باید در خاکی که به‌خوبی زهکشی شده است و دمای میانگین ۲۱ درجه‌ی سانتیگراد دارد، بکارید. ازجایی که رزماری می‌تواند چند هفته سرما را تحمل کند، بذر آن را اوایل بهار بکارید. باید برای رزماری فضای آزاد زیادی درنظر بگیرید. بنابراین آن را در باغچه‌ی شلوغ‌تان نکارید. زمانی‌که گیاه گل داد، برگ‌های آن را هرس کنید. با توجه به اینکه رزماری یک گیاه پایاست، می‌توانید هرسال از آن لذت ببرید.
