خواص تخمه آفتابگردان و عوارض مصرف بیش‌ازحد آن برای سلامتی

تخمه آفتابگردان حاوی چربی‌های تکثیرنشده و چربی‌های چندگانه‌ی غیراشباع است؛ ازآنجاکه اینها لیپوپروتئین پرچگالی یا کلسترول خوب را افزایش و درعین‌حال موجب کاهش کلسترول مضر و بد می‌شوند، اصطلاحا به آنها چربی‌های خوب می‌گویند. تقریبا ۹۰ درصد چربی‌های موجود در تخمه آفتابگردان چربی‌های غیراشباع یا سالم هستند. همچنین تخمه‌ها حاوی پروتئین هستند که به ساخت و استحکام عضلات و بافت‌های بدن کمک می‌کند. ۲۸ گرم تخمه آفتابگردان حاوی ۱۲ درصد از میزان پروتئین توصیه‌شده‌ است.

اسید فولیک

اسید فولیک نوعی ویتامین B است که به‌طور طبیعی در غذا وجود دارد. این ویتامین به ساخت سلول‌های جدید DNA و RNA می‌پردازد و می‌تواند مانع تغییرات سرطان‌زا در DNA شود. وجود اسید فولیک همچنین برای ساخت گلبول‌های قرمز در بدن و نگه داشتن هموسیستئین در حالت عادی، که نوعی اسید آمینه است، ضرورت دارد. اسید فولیک برای زنانی که در دوران بارداری به‌سر می‌برند هم لازم است و به رشد و تکامل جنین کمک می‌کند. ۲۸ گرم تخمه آفتا‌بگردان حاوی ۱۷ درصد از اسید فولیک موردنیاز بدن است.

سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی

تخمه آفتابگردان همچنین حاوی مقادیر زیادی از مس، روی (زینک)، آهن و فیبر است. این مواد معدنی به رساندن اکسیژن به گلبول‌های قرمز خون و انرژی‌زایی، حفظ سیستم ایمنی بدن، ثابت نگه داشتن قند خون و کلسترول و جلوگیری از یبوست کمک می‌کنند.

خطرات مصرف بیش‌ازحد تخمه آفتابگردان

همان‌طور که گفتیم، تخمه آفتابگردان علاوه‌بر مزایای متنوعی که برای سلامتی دارد، چنانچه بیش‌ازحد مصرف شود، ممکن است خطراتی برای سلامتی نظیر اضافه‌وزن و جذب بالای سدیم داشته باشد. بهترین کار این است که میزان استاندارد، یعنی ۲۸ گرم را مدنظر داشت.

۱. اضافه‌وزن

مصرف بیش‌ازحد هر نوع ماده‌ی غذایی می‌تواند باعث اضافه‌وزن ناخواسته شود. افزایش وزن معمولا بر اثر مصرف کالریِ بیشتر از حدی‌ست که بدن آن را می‌سوزاند. وقتی بدن شما توانایی سوزاندن کالری های جذب‌شده را نداشته باشد، آنها را به‌شکل چربی ذخیره می‌کند. میزان مصرف کالری شما بسته به عواملی نظیر جنسیت، سن و سطح فعالیت‌تان متغیر است. یک وعده‌ی ۲۸ تا ۳۰ گرمی تخمه آفتابگردان ۱۷۵ کالری تولید می‌کند که حدودا ۱۰ درصد میزان کالری مجاز (۲۰۰۰) را تشکیل می‌دهد. اگر بیش از این مقدار، یعنی یک تا چهار برابر تخمه آفتابگردان مصرف شود، در یک وعده تخمه‌خوردن حدود ۸۷۵ کالری وارد بدن خود کرده‌اید. خوردن این همه تخمه آفتابگردان علاوه‌بر وعده‌های غذایی دیگر در طی روز، کالری دریافتی بدن‌تان را افزایش می‌دهد که درنتیجه وزن‌تان بالا می‌رود.

۲. جذب بیش‌ازحد چربی اشباع

تخمه آفتابگردان منبعی غنی از چربی‌های غیراشباع چندگانه و تکثیرنشده است. این چربی‌ها برای عملکرد قلب مفید هستند، اما باید درنظر داشت که تخمه آفتابگردان منبعی از اسیدهای چرب هم هستند که مصرف زیاد آنها می‌تواند منجر به افزایش سطح لیپوپروتئین کم‌چگالی و یا همان کلسترول بد شود. انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند که مصرف چربی اشباع‌شده باید بیشتر از ۷ درصد کالری نباشد، زیرا از ۲۰۰۰ کالری، فقط ۱۴۰ کالری باید به چربی‌های اشباع‌شده اختصاص یابد. یک وعده‌ تخمه آفتابگردان حاوی ۱.۷ گرم چربی اشباع است، یعنی معادل ۱۵ کالری دارد، چراکه چربی‌ها به‌ازای هر گرم ۱۵ کالری دارند. اگر فقط در یک وعده ۱۵۰ گرم تخمه آفتابگردان بخورید، ۷۵ کالری از چربی‌های اشباع وارد بدن خود می‌کنید که بیشتر از میزان مجاز چربی اشباع‌شده‌ی روزانه است. اگر علاوه‌بر تخمه آفتابگردان، غذاهای دیگرِ سرشار از چربی اشباع مصرف کنید، مشکلاتی برای سلامتی‌تان به وجود خواهد آمد.

۳. نمک فراوان تخمه‌ها

در فرایند «بو دادن» به برخی از تخمه‌های آفتاب‌گردان‌ نمک افزوده می‌شود. بنابر اعلام سامانه داده‌های اداره‌ی کشاورزی ایالات متحده‌ی آمریکا تخمه آفتابگردان‌هایی که به آنها نمک زده شده است، ۱۷۰ میلی‌گرم سدیم دارند. این در حالی‌ست که انجمن سلامت آمریکا توصیه می‌کند، برای جلوگیری از فشار خون بالا و نیز جلوگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی، روزانه فقط ۱۵۰۰ میلی‌گرم مصرف شود.

۲۸ گرم تخمه آفتابگردان نمک‌زده شده ۱۲ درصد این میزان توصیه‌شده را برای بدن فراهم می‌کند، و اگر از سایر غذاهای شور پرهیز شود، این مقدار برای یک اسنک خوشمزه پذیرفتی است. هرچند اگر ۱۵۰ گرم تخمه آفتابگردان شور میل کنید، حدود ۶۰ درصد از میزان مجاز سدیم بدن خود را در یک اسنک مصرف کرده‌اید، یعنی در انتهای روز بیش‌ازحد مجاز، سدیم جذب بدن شما شده است.

۴. سایر مشکلات احتمالی

تخمه‌های آفتابگردان سرشار از سایر مواد مغذی هستند که مصرف بیش‌ازحد آنها برای سلامتی زیان‌آور است. برای نمونه، ۱۵۰ گرم تخمه آفتابگردان حاوی ۱۶۲۱ میلی‌گرم فسفر است که ۲۳۲ درصد میزان توصیه‌شده‌ است. ۱۵۰ گرم تخمه آفتابگردان نیز ۱۱۱ میکروگرم سلنیوم است که ۲۰۲ درصد میزان توصیه‌شده است.

مصرف بیش‌ازحد این دو ماده‌ی غذایی مشکلات جدی برای سلامتی دارد. مسمویت غذایی ناشی از فسفر می‌تواند به کلسیفیکاسیون (آهکی شدن) بافت‌های غیراسکلتی بینجامد و به کلیه‌ها آسیب بزند؛ مسمویت ناشی از سلنیوم نیز می‌تواند به علائم سلنوزیز مثل تردی و شکنندگی موها و ناخن‌ها، خارش پوست، خستگی و بی حوصلگی و حتی مرگ منجر شود. یک وعده‌ی ۱۵۰ گرمی تخمه آفتابگردان تقریبا ۳۰ درصد میزان مجاز فسفر و سلنیوم اعلام‌شده توسط مؤسسه‌ی سلامت آمریکا را فراهم می‌کند.