خواص برنج قهوه ای؛ ۱۴ فایده‌‌ای که این خوراکی برای سلامتی دارد

بسیاری از ما به این حقیقت که برنج قهوه‌ ای بهتر از برنج سفید است، آگاهیم؛ دلیل آن هم این است که برنج قهوه‌ ای کیفیت فوق‌العاده و مواد مغذی زیادی دارد. برنج قهوه‌ ای برخلاف برنج سفید، مراحل آماده‌سازی مرسوم را طی نمی‌کند به همین دلیل اجزای سالم و مغذی خود را حفظ کرده است؛ زیرا روند آماده‌سازی که برنج قهوه‌ ای را تبدیل به برنج سفید می‌کند، ارزش غذایی برنج را از بین می‌برد.

خواص سبوس برنج قهوه ای

بخش عمده‌ای از خواص برنج قهوه‌ای، مرهون سبوس آن است. همان‌طور که گفتیم برنج قهوه‌ای برنجی است که تنها پوسته بیرونی آن گرفته می‌شود و سبوس آن دست‌نخورده می‌ماند. ۸۰ درصد ارزش غذایی برنج قهوه‌ای در سبوس آن ذخیره شده است؛ چیزی که آن را به یک ماده مغذی بسیار مفید تبدیل می‌کند. سبوس برنج قهوه ای بدون دانه‌های برنج هم سرشار از فیبر است و هم میزان قند پایینی دارد.

• معادل ۱ دانه بادام ویتامین دی دارد؛
• معادل ۶ قاشق غذاخوری کنجد ویتامین ب۶ دارد؛
• معادل ۵/۵ قاشق غذاخوری جودوسر فیبر دارد؛
• معادل ۲/۵ قاشق غذاخوری کشمش پتاسیم دارد؛
• معادل ۳۸ دانه بادام‌هندی منیزیوم دارد؛ و
• معادل ۷۰ گرم اسفناج آهن دارد.

خواص برنج قهوه ای برای سلامتی

۱. کنترل دیابت

برنج قهوه‌ ای برای افراد دیابتی و دارای قند خون بالا مفید است. زیرا شاخص گلیسمی (این شاخص به ما می‌گوید به طور مثال پس از صرف مقدار مشخصی از ماده غذایی خاص، قند خون به چه میزان افزایش خواهد داشت) پایینی دارد، در نتیجه انسولین را کاهش می‌دهد و موجب تثبیت قند خون می‌شود. مطالعه‌ی مقایسه‌ای که در این زمینه صورت گرفته است نشان می‌دهد برنج قهوه‌ای سرشار از اسید فیتیک، فیبر و پلی‌فنول‌های ضروری است. از آنجایی که این برنج یک کربوهیدرات پیچیده است، روند آزادسازی قند در آن به مراتب کندتر از برنج سفید صورت می‌گیرد و این امتیاز مهمی برای این برنج محسوب می‌شود؛ زیرا همان‌طور که می‌دانید کربوهیدرات‌های پیچیده قند خون را به کندی افزایش می‌دهند و تأثیرات مثبتی روی بدن دارند. انجمن دیابت آمریکا اعلام کرده است که برنج قهوه ای در مقایسه با برنج سفید انتخاب مناسب‌تری برای افراد دیابتی است چون نیاز‌های آنها به ویتامین‌های ضروری، فیبر و مواد معدنی را تأمین می‌کند.

۲. تأمین آنتی‌اکسیدان

برنج قهوه ای سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که به گونه‌ای گسترده از بدن در مقابل رادیکال‌های آزاد اکسیژن محافظت می‌کنند. این برنج دارای آنتی‌اکسیدان مهمی به نام سوپراکسید دیسموتاز است که سلول‌ها را از آسیب‌های ناشی از اکسیداسیون در روند تولید انرژی محافظت می‌کند. در مقایسه‌ای که بین برنج قهوه ای و سفید انجام شده است، مشخص شد که برنج قهوه ای اثر بهتری در برابر رادیکال‌های آزاد دارد و به پیشگیری از بیماری‌هایی که به واسطه‌ی اکسیداسیون عارض می‌شوند (مثل سکته‌ی قلبی) کمک می‌کند.

۳. کنترل چاقی

از فواید برنج قهوه ای تأثیر آن در کنترل وزن افرادی است که با چاقی مبارزه می‌کنند. این برنج حاوی منگنز است که به سنتز چربی بدن کمک می‌کند. مطالعاتی که در این زمینه انجام شده، نشان داده است مصرف غلات کامل مانند برنج قهوه ای دارای اثرات مثبت بر روی بدن است؛ چون موجب کاهش شاخص توده‌ی بدن و چربی آن می‌شود. برنج قهوه ای به افزایش فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز که یکی از آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی است و همچنین به بالا رفتن سطح کلسترول خوب (HDL) در افراد چاق کمک می‌کند. جوانه‌ی برنج قهوه ای هم اثرات ضدچاقی مؤثری دارد.

۴. بهبود اختلالات عصبی

خواص برنج قهوه ای به همین‌جا ختم نمی‌شود. جوانه‌ی برنج قهوه ای به دلیل داشتن منابع فراوان اسید گاما آمینوبوتیریک که پیش از این هم به آن پرداختیم، در پیشگیری از عوارض مربوط به اعصاب مثل بیماری آلزایمر مؤثر است. برنج قهوه ای جوانه‌زده حاوی ترکیبات سالمی است که به مهار آنزیم‌های مضر مرتبط با بیماری آلزایمر کمک می‌کند و از طرفی برای سایر اختلالات مغزی مانند زوال عقل و فراموشی نیز مفید است.

۵. بهبود سلامت روان زنان شیرده

جوانه‌ی برنج قهوه ای برای سلامت روان مادران شیرده مفید است. یک مطالعه‌ی تحقیقاتی نتایج مثبتی را از مصرف جوانه‌ی برنج قهوه ای در زنان پرستار و کاهش اختلالات خلقی، افسردگی و خستگی در آنها نشان داده است. این مطالعه پیشنهاد کرده است که زنان شیرده در طول دوران شیردهی مصرف برنج قهوه ای را افزایش دهند. با این کار توانایی بدن در برابر استرس بهبود می‌یابد و ایمنی آن بالاتر می‌رود.

۶. تقویت سلامت دستگاه گوارش

برنج قهوه ای ماده‌ی خوراکی سالمی است که می‌توانید به منظور داشتن یک سیستم گوارشی سالم آن را به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید. فیبر موجود در برنج قهوه ای عملکرد روده‌ها را تنظیم می‌کند و به شما حس سیری می‌دهد و مانع از یبوست و کولیت روده می‌شود. مطالعه‌ی مقایسه‌ای که بین برنج سفید و قهوه ای درباره‌ی فرآیند هضم در معده انجام شد، نشان می‌دهد جذب اسید معده و رطوبتی که باعث ورم می‌شود از خواص سبوس برنج قهوه ای است.

۷. تقویت سلامت قلب و عروق

برنج قهوه ای مقادیر زیادی سلنیم دارد که برای سلامت قلب مفید است. مصرف غلات کامل مانند برنج قهوه ای به کاهش انسداد عروق در نتیجه‌ی تجمع چربی‌ها کمک می‌کند. این عمل در کاهش خطر ابتلا به اختلالات قلبی مانند فشار خون بالا و بیماری‌های عروقی مؤثر است. مطالعاتی که در این‌ مورد انجام شده نشان می‌دهد بافت اطراف دانه‌ی برنج قهوه ای اجزای سالمی دارد که در برابر آنژیوتانسین ۲ (نوعی پروتئین غدد درون ریز) که در افزایش فشار خون و تصلب شرایین یا سخت شدن عروق دخیل هستند، مقاومت می‌کند.

۸. کنترل سطح کلسترول خوب

برنج قهوه ای گزینه‌ی سالمی برای حفظ کلسترول خوب در برابر چربی‌هایی است که به طور طبیعی وجود دارند و مواد مغذی مفیدی دارد که به متابولیسم لیپیدها و گلوکز کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف برنج قهوه ای به بهبود قابل توجه غلظت خون و کلسترول خوب (HDL) در افراد مبتلا به سوء مصرف الکل کمک می‌کند. این تحقیقات به این نکته هم اشاره می‌کند که عصاره‌ی جوانه‌ی برنج قهوه ای در جلوگیری از افزایش تری‌گلیسیرید کبد به علت مصرف بیش از حد الکل مؤثر است چون در این عصاره همان‌طور که قبلا هم توضیح دادیم آمینواسیدی به نام گاما آمینوبوتیریک (گابا) وجود دارد که نقش مهمی را در ایجاد خواص برنج قهوه ای ایفا می‌کند.

۹. پیشگیری از سرطان

از دیگر فواید برنج قهوه ای نقش مهم آن در پیشگیری از سرطان‌های مختلف مانند سرطان روده بزرگ، سرطان پستان و سرطان خون است. این تأثیرات مفید را می‌توان به وجود آنتی‌اکسیدان‌های قوی و فیبر بالا در این ماده‌ی غذایی نسبت داد. فیبر موجود در برنج قهوه ای توانایی این را دارد که به سموم مضر سرطان در بدن متصل شود، این امر مانع اتصال این سموم به دیواره‌های روده‌ بزرگ شده و باعث می‌شود توسط روده‌ها از بدن خارج شوند. تحقیقاتی که برای ارزیابی خواص برنج قهوه ای در زمینه‌ی جلوگیری یا کاهش سرعت توسعه سرطان انجام شده، نشان می‌دهد که سبوس برنج قهوه ای شامل فنل‌های ضروری مانند: تریسین، فرولیک اسید و کافئیک اسید است که در حال حاضر برنج سفید میزان بسیار کمی از این عناصر دارد. تأثیر این ترکیبات فنلی روی تکثیر سلول‌های سرطانی روده‌ی بزرگ و پستان باارزش است. مطالعه‌ی دیگری نشان می‌دهد که جوانه‌ی برنج قهوه ای اثر محرک و پیشگیرانه در روند آپوپتوز (خزان یاخته‌ای) دارد و در مهار تولید سلول‌های سرطانی در سرطان خون مؤثر است. علاوه بر این، تحقیقات معتبری هم درباره‌ی خواص سبوس برنج قهوه ای و اثر ضدتوموری آن درصورت گنجاندن در رژیم غذایی وجود دارد.

۱۰. تقویت مغز و سیستم عصبی

برنج قهوه ای برای عملکرد بهتر مغز و سیستم عصبی مفید است، به سوخت و ساز بدن در مغز سرعت می‌بخشد و این به دلیل حضور ویتامین B و مواد معدنی ضروری مانند منگنز در این ماده‌ی خوراکی اعجاب‌انگیز است. منیزیم موجود در آن به ایجاد تعادل در فعالیت کلسیم برای تنظیم اعصاب و توده‌های عضلانی بدن کمک می‌کند و مانع افزایش ناگهانی کلسیم در سلول‌های عصبی و فعال شدن عصب‌ها می‌شود در نتیجه به آرامش اعصاب و عضلات و جلوگیری از انقباض بیش از حد آنها، کمک می‌کند. ویتامین E موجود در آن نیز نقش حیاتی در جلوگیری از بیماری‌های مختلف مغز ایفا می‌کند. بیماری‌های مغز بیماری‌هایی هستند که در اثر آسیب‌های اکسیداتیو (پیروزی رادیکال‌های آزاد بر دفاع آنتی‌اکسیدانی بدن و به نوعی به حمله‌های بیولوژیک به ارگانیزم بدن اطلاق می‌شود) به‌وجود می‌آیند.

۱۱. درمان افسردگی

جوانه‌ی برنج قهوه ای خاصیت ضدافسردگی دارد و به مبارزه با اختلالات اضطرابی کمک می‌کند. یک مطالعه‌ی تحقیقاتی نشان داده است که جوانه‌ی برنج قهوه ای حاوی اسیدهای آمینه‌ی ضروری مانند گلوتامین، گلیسیرین و گاباست. این عناصر در مهار و کاهش فعالیت انتقال‌دهنده‌های عصبی مؤثر هستند. انتقال‌دهنده‌های عصبی پیام‌های مرتبط با اضطراب، افسردگی و استرس را به مغز منتقل می‌کنند؛ در نتیجه با کاهش فعالیت آنها فرد یک آرامش نسبی را تجربه می‌کند.

۱۲. رفع بی خوابی

برنج قهوه ای برای درمان بی‌خوابی نیز مفید است. این خوراکی منبع طبیعی ملاتونین یا همان هورمون خواب است و با تمدد اعصاب باعث افزایش کیفیت خواب می‌شود.

۱۳. تقویت سیستم ایمنی

برنج قهوه ای مقادیر قابل توجهی ویتامین، مواد معدنی و ترکیبات فنلی ضروری دارد که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. این ماده‌ی خوراکی توانایی بدن در مبارزه با عفونت‌ها را بهبود می‌بخشد.

۱۴. تقویت سلامت استخوان‌ها

برنج قهوه ای به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند. این ماده سرشار از منیزیم است که همراه با کلسیم رشد ساختار فیزیکی استخوان‌ها را فراهم می‌کند. برنج قهوه ای غنی از منیزیم مانع از دمیلینه شدن (میلین یک نوع پروتئین است كه الیاف عصبی را می‌پوشاند و از آنها حفاظت می‌كند. بدون میلین، مغز و نخاع نمی‌توانند با سایر عصب‌هایی كه در بدن وجود دارد ارتباط برقرار كنند. ممكن است میلین ملتهب شود یا تخریب گردد. به این فرایند دمیلینه شدن می‌گویند) استخوان می‌شود و برای عارضه‌هایی مانند آرتریت و پوکی استخوان مفید است.

کاربرد در پخت و پز

برنج نه تنها در آسیا بلکه برای طیف گسترده‌ای از جمعیت سراسر جهان، یک ماده‌ی غذایی اصلی محسوب می‌شود. برنج قهوه ای جزو غلات دانه‌بلند است و برای پخت و پز به‌صورت چلو، همراه با خورشت یا مخلوط در سالاد استفاده می‌شود. برنج قهوه ای شیرین، خوردنی خوشمزه‌ای است که برای تهیه‌ی دسر کاربرد دارد. شربت برنج قهوه ای را هم می‌توان به‌خاطر وجود مواد مغذی آن به عنوان یک شیرین‌کننده‌ی سالم در نظر گرفت. این شربت شیرین و خوشمزه، با عطر و طعم کره‌ای برای غذاهای پختنی‌ و نوشیدنی‌های گرم استفاده می‌شود.

طبخ برنج قهوه ای

برنج قهوه ای به دلیل پوشش پوسته‌ی بیرونی، نسبت به برنج سفید به زمان و آب بیشتری برای پخت نیاز دارد. برای پختن یک فنجان برنج، ممکن است لازم باشد دو و نیم تا سه فنجان آب استفاده کنید. از قبل خیساندن برنج قهوه ای در آب هم مانند برنج سفید باعث می‌شود زودتر بپزد. زمان آماده شدن برنج قهوه ای از قبل خیس‌شده تقریبا ۳۵-۴۰ دقیقه است.

انتخاب و نگهداری برنج قهوه ای

برنج قهوه ای روغن‌های طبیعی ضروری دارد که اگر برای مدت زمان طولانی آن را نگهداری کنیم کهنه و فاسد می‌شود. بهتر است هنگام خریداری این برنج حتما به تاریخ انقضای آن توجه و این برنج را تازه مصرف کنید تا از خواص آن نهایت استفاده را ببرید. برنج قهوه ای خام را می‌توانید تا شش ماه در ظرف در بسته (برای حفظ رطوبت و تازگی آن) در دمای اتاق نگهداری کنید. برای استفاده از عمر مفید برنج قهوه ای خام، می‌توانید آن را در یخچال نگه دارید. درباره‌ی برنج قهوه ای پخته باید احتیاط کنید، نگهداری نادرست برنج پخته‌شده باعث رشد باکتری‌ای به نام باسیلوس سرئوس می‌شود که علی‌رغم حرارت دیدن در اثر گرم کردن مجدد، می‌تواند مسمومیت غذایی ایجاد کند. برنج پخته‌شده را نباید در دمای اتاق نگهداری کرد و بهتر است بیش از یک بار گرم نشود.

عوارض جانبی مصرف برنج قهوه ای

برنج قهوه ای ممکن است در مواردی، اندکی حساسیت‌زا باشد اما حاوی هیچ‌گونه عناصر مختل‌کننده‌ مثل پورین (عامل تولید اسید اوریک) و اگزالات (اگزالات، اسیدهای ارگانیکی هستند که به طور طبیعی در گیاهان، حیوانات و انسان وجود دارد. اگزالات می‌تواند با چسبیدن به کلیه، سبب تشکیل رسوبات و کریستال‌های سوزنی شکل و ایجاد درد شدید شود) نیست.

برنج قهوه ای ماده‌ای است سرشار از مواد مغذی سالم که اثرات سودمندی برای بسیاری از ارگان‌های بدن از جمله قلب دارد، هضم آن راحت است، روی مغز، استخوان‌ها، عضلات، کلسترول و فشار خون تأثیر مثبتی دارد، برای درمان بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس مفید است، سلامت پوست را ارتقا می‌بخشد و مانع ریزش مو هم می‌شود. برنج قهوه ای خواص ضدپیری دارد چون حاوی فرولیک اسید است که به عنوان یک آنتی‌اکسیدان مؤثر در پیشگیری از پیری پوست شناخته می‌شود. این ماده‌ی خوراکی غنی از فولات، در دوران بارداری برای رشد سالم جنین بسیار ضروری است و همین‌طور به خاطر داشتن آنزیم‌های گوارشی در افراد مبتلا به عفونت کاندیدا که به دلیل این عفونت سیستم‌ گوارشی ضعیفی دارند، توصیه می‌شود. برنج قهوه ای بدن و ذهن را تقویت و با ضعف عمومی و کمبود‌های بدن مبارزه می‌کند. می‌توانید به راحتی آن را جایگزین برنج سفید کنید و از طعم خوب و خواص عالی آن بهرمند شوید.

فراورده جنبی برنج قهوه‌ ای

جوانه‌ی برنج قهوه‌ ای یکی از فرآورده‌های محبوب این ماده‌ی خوراکی است که ارزش غذایی بالایی دارد و این ارزش غذایی ویژه را مدیون وجود گاما آمینوبوتیریک اسید یا گابا (GABA) است. برای تهیه‌ی جوانه‌ی برنج قهوه‌ ای می‌توانید مانند هر جوانه‌ی دیگری دانه‌های برنج را چند ساعتی در آب خیس‌ کنید تا جوانه بزند. این بهترین راه‌ حل ممکن برای به‌دست آوردن حداکثر مقدار گابا و بالاترین سطح پروتئین و آنزیم‌های خوب در برنج قهوه‌ ای است. یعنی اگر می‌خواهید بهترین بهره را از این برنج ببرید، جوانه‌اش را استفاده کنید.

روند جوانه زدن برنج منجر به افزایش قابل توجه عناصر ضروری مثل فرولیک اسید، لیزین، منیزیم، پتاسیم، ویتامین E، نیاسین، ویتامین B6، تیامین و فیبر در رژیم غذایی می‌شود. این مواد مغذی به جذب بهتر در جریان فرآیند هضم کمک می‌کنند و مانع ناراحتی‌های روده، التهاب و آلرژی می‌شوند. این جوانه را بدون آنکه ارزش غذایی آن از بین برود می‌توانید خشک و نگهداری کنید. این جوانه برای افزایش طول عمر مفید است.