در طب سنتی هندوستان از آلوئه ورا برای درمان یبوست، بیماری‌های پوستی، آلودگی بدن با کرم‌ها، عفونت‌ها و درمان کولیک (قولنج) استفاده می‌شود. در طب چینی آلوئه ورا برای درمان بیماری‌های قارچی تجویز می‌شود. در دنیای غرب آلوئه ورا به‌طور گسترده‌ای در تولید لوازم آرایشی، داروها و صنایع غذایی استفاده می‌شود. امروزه صنایع مرتبط با استخراج عصاره‌ی آلوئه ورا از بزرگ‌ترین صنایع وابسته به گیاهان است. برای آشنایی با خواص آلوئه ورا نوشته زیر را بخوانید.
فواید آلوئه ورا چیست؟
دو ترکیب موجود در آلوئه ورا خاصیت دارویی بالایی دارند. ژل که از سلول‌های موجود در مرکز برگ به دست می‌آید و ماده‌ی دیگر نوعی شیرابه است که از سلول‌های موجود در زیر پوست آلوئه ورا به دست می‌آید. بسیاری از افراد از ژل آلوئه ورا برای درمان عارضه‌های پوستی مانند سوختگی، آفتاب سوختگی، یخ‌زدگی، پسوریازیس و تبخال استفاده می‌کنند، در حالی که خواص آلوئه ورا به همین موارد محدود نمی‌شود. ژل آلوئه ورا در درمان آرتروز، بیماری‌های روده، تب، خارش و التهاب نیز مؤثر است. از ژل آلوئه ورا در کاهش علائم آسم، زخم معده، دیابت و کاهش عوارض جانبی پرتودرمانی هم استفاده می‌شود.
شیرابه‌ی آلوئه ورا در درمان افسردگی، یبوست، آسم و دیابت مؤثر است.
حقایق تغذیه‌ای آلوئه ورا
آلوئه ورا یکی از گونه‌های سرده‌ی آلوئه (سگل‌ها) است. آلوئه ورا جزو گیاهان پایا، خشکی‌زی و آب‌دار محسوب می‌شود. برگ‌های آلوئه ورا شکل مثلثی، رنگ سبز، حالت آب‌دار و لبه‌های دندانه‌دار دارند. به نظر می‌رسد خاستگاه آلوئه ورا کشور سودان باشد. بعدها پای آلوئه ورا به منطقه‌ی مدیترانه، نقاط گرم‌سیری و قاره‌های آفریقا، آسیا، اروپا و آمریکا باز شد.
ژل آلوئه ورا شفاف بوده و در قسمت‌های داخلی برگ آلوئه ورا یافت می‌شود. شیرهی آلوئه ورا زردرنگ است و دقیقا در زیر پوست این گیاه قرار دارد. برخی از محصولات آلوئه ورا از له کردن کل برگ آلوئه ورا تهیه می‌شوند؛ بنابراین محتوی هر دو جزء این گیاه خواهند بود.
در سرده‌ی سگل‌ها، آلوئه ورا بیشترین فعالیت بیولوژیکی را دارد. در آلوئه ورا ۷۵ جزء فعال وجود دارد، این اجزا شامل ویتامین‌ها، مواد معدنی، ساکاریدها، آنتراکینون‌ها، اسیدهای آمینه، آنزیم‌ها، لیگنین، ساپونین‌ها و اسید سالیسیلیک‌ها هستند. آلوئه ورا ۲۰ تا از ۲۲ اسید آمینه‌ی مورد نیاز انسان و هر ۸ اسید آمینه‌ی ضروری برای بدن را در خود دارد.
آلوئه ورا بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی حیاتی را در خود جای داده است. این مواد برای رشد و عملکرد مناسب دستگاه‌های بدن ضروری هستند. این ویتامین‌ها و مواد معدنی عبارتند از:
- ویتامین‌هایی که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند مانند ویتامین‌های C، A و E. علاوه بر این، ویتامین‌های ب-۱۲، اسید فولیک و کولین نیز در آلوئه ورا یافت می‌شوند؛
- آلوئه ورا محتوی ۸ آنزیم آلیاز، آلکالین فسفاتاز، آمیلاز، برادی‌کیناز، کربوکسی‌پپتیداز، کاتالاز، سلولاز، لیپاز و پروکسیداز است؛
- مواد معدنی مانند کلسیم، مس، سلنیوم، کروم، منگنز، منیزیم، پتاسیم، سدیم و روی نیز در آلوئه ورا یافت می‌شوند؛
- آلوئه ورا محتوی ۱۲ آنتراکینون است. این ترکیبات بیشتر به‌عنوان ملین و ضدیبوست شناخته می‌شوند. آلوئین و امودین با خاصیت تسکین‌دهندگی، ضدباکتری و ضدویروسی در این دسته قرار می‌گیرند؛
- چهار اسید چرب در آلوئه ورا وجود دارد که شامل کلسترول، کمپسترول، بتاسیتوسترول و لوپئول هستند؛
- هورمون‌های اکسین و جیبرلین موجود در آلوئه ورا خاصیت ضدالتهابی دارند و به درمان زخم‌ها کمک می‌کنند؛
- انواع قندها در آلوئه ورا وجود دارند. این قندها شامل مونوساکاریدها (گلوکز و فروکتوز) و پلی‌ساکاریدها هستند.
۹ مورد از خواص آلوئه ورا برای درمان بیماری‌ها
۱. تسکین راش و ناراحتی‌های پوستی
گزارش‌های متعددی از تأثیر استفاده‌ی موضعی آلوئه ورا در بهبود عارضه‌های پوستی مانند پسوریازیس (صدفک)، اگزما، موکوزیت دهان، زخم پای دیابتی و درمان سوختگی‌ها خبر می‌دهند. اولین مطالعه روی خواص آلوئه ورا در سال ۱۹۳۵ صورت گرفت. نتیجه‌ی این مطالعه نشان داد عصاره‌ی آلوئه ورا می‌تواند باعث بهبود سریع خارش و سوختگی ناشی از درماتیت تشعشعی شود.
در سال ۱۹۹۶ گروه فیزیولوژی بالینی سوئد مطالعاتی روی ۶۰ بیمار مبتلا به پسوریازیس مزمن انجام داد. دسته‌ای از بیماران به کمک کرم دارونما (پلاسیبو) و دسته‌ای دیگر به کمک کرم آلوئه ورا تحت درمان قرار گرفتند. در نهایت درصد درمان به کمک آلوئه ورا ۸۳درصد و با کرم دارونما تنها ۷درصد بود. همچنین در طول ۱۲ ماه پس از درمان هیچ موردی از بازگشت این عارضه گزارش نشد.
در سال ۲۰۰۹ مطالعات سازمان‌دهی‌شده و گسترده‌ای روی تأثیرات آلوئه ورا بر مشکلات پوستی صورت گرفت. نتیجه‌ی این مطالعات نشان داد مصرف خوراکی آلوئه ورا در موش‌ها در بهبود زخم‌ها، کاهش اندازه‌ی پاپیلوما (تومور خوش‌خیم در بافت اپیتلیال) و کاهش ۹۰درصدی انتشار تومورها به کبد، طحال و مغز اسخوان مؤثر است. این مطالعات نقش آلوئه ورا در درمان تبخال دستگاه تناسلی، پسوریازیس، اگزما، یخ‌زدگی، سوختگی و التهاب را نیز اثبات می‌کرد. همچنین آلوئه ورا می‌تواند به‌عنوان یک ماده‌ی ضدمیکروبی و ضدقارچی بی‌خطر مورد استفاده قرار بگیرد.
۲. درمان سوختگی‌ها
با توجه به خطر تشعشعات تسلیحات هسته‌ای، دولت ایالات متحده تحقیقاتی را روی تأثیر آلوئه ورا در درمان سوختگی‌های دمایی و تشعشعاتی انجام داد. این تحقیقات نشان می‌داد ژل آلوئه ورا باعث محافظت پوست در مقابل تشعشعات می‌شود.
در سال ۱۹۵۹ میلادی سازمان غذا و داروی ایالات متحده تأثیر پماد آلوئه ورا را در درمان سوختگی‌های پوستی تأیید کرد. مصرف ژل آلوئه ورا در محل سوختگی با سرکوب تحریکات پرتو فرابنفش، سرعت بهبود سوختگی را افزایش می‌دهد.
۳. درمان تبخال
در صورت بروز تبخال روزی چند مرتبه ژل آلوئه ورا را روی محل مورد نظر بمالید. با این کار احساس ناراحتی‌تان کمتر شده و تبخال زودتر درمان می‌شود. از جایی که خوردن آلوئه ورا خطری ندارد، دیگر نیازی نیست که نگران خورده شدن آن هنگام مالیدن به لب‌هایتان شوید. آلوئه ورا خاصیت ضدویروسی و ضدالتهابی دارد و با مالیدن روی تبخال یا سایر زخم‌های دهان روند درمان تسریع می‌شود.
اسیدهای آمینه، ویتامین ب-۱، ب-۲، ب-۶ و ویتامین C موجود در آلوئه ورا نیز در درمان تبخال مؤثرند. به‌عنوان مثال ویتامین ب-۶ مانند یک مسکن طبیعی عمل کرده و باعث تولید پادتن‌هایی می‌شود که به دستگاه ایمنی کمک می‌کنند.
۴. مرطوب کردن مو و پوست سر
آلوئه ورا درمانی طبیعی برای خارش پوست سر و خشکی موهاست. آلوئه ورا با داشتن مواد مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی به سلامت و تقویت موهای سر کمک می‌کند. آلوئه ورا به خاطر خواص ضدباکتری و ضدقارچی در کاهش شوره‌ی سر نیز مؤثر است. همچنین آنزیم‌های موجود در ژل آلوئه ورا با زدودن سلول‌های مرده‌ی موجود پوست سر، به رویش مجدد مو توسط فولیکول‌ها کمک می‌کند.
آلوئه ورا از خارش ناشی از شوره و خشکی پوست سر جلوگیری می‌کند. مصرف بیش از حد شامپوها و نرم‌کننده‌ها می‌تواند موجب آسیب رساندن به مو و التهاب و حساسیت پوست سر شود. افزودن آلوئه ورا به این شامپوها راهی مناسب برای زدودن سر از باکتری‌ها و کاهش ناراحتی‌های پوست سر است.
۵. درمان یبوست
تأثیر شیرهی آلوئه ورا به‌عنوان ملین مورد آزمایش‌های دقیقی قرار گرفته است. آنتراکینون‌های موجود در شیرهی آلوئه ورا از یبوست جلوگیری می‌کنند. این مواد با افزایش آب روده و ترشح مخاط، حرکات روده‌ای را افزایش می‌دهند. نتیجه‌ی این انقباضات شکسته شدن بیشتر مواد غذایی و مخلوط شدن بهتر آن با کیموس است.
در یک آزمایش ۲۸ بزرگسال سالم مورد آزمون قرار گرفتند. در این آزمون اثر آلوئه ورا با یک دارونمای قوی‌تر از فنل فتالئین مقایسه شد. در نتیجه مشاهده شد آلوئه ورا در درمان یبوست تأثیر بیشتری دارد.
۶. کمک به پیشگیری از بیماری های گوارشی
به خاطر وجود ترکیبات ضدالتهابی و ضدیبوست، آلوئه ورا به گوارش و هضم غذا کمک می‌کند. مصرف آب آلوئه ورا در هضم غذا، تنظیم اسید، کاهش تشکیل مخمرها، تقویت باکتری‌های مفید و تنظیم حرکات روده‌ای مؤثر است.
بر اساس مطالعه‌ای که در یک مجله‌ی پژوهشی در زمینه‌ی علوم پزشکی منتشر شد، میزان ناراحتی در ۳۳ بیمار مبتلا به سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر با مصرف دو وعده (هر وعده ۳۰ میلی‌لیتر) آب آلوئه ورا در روز کاهش یافت. همچنین مصرف آلوئه ورا نفخ شکم شرکت‌کنندگان را کاهش داد، ولی بر سایر ویژگی‌های مدفوع تأثیری نداشت. اگر چه نتایج این مطالعه نشان داد آلوئه ورا برای سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر مفید است، برای معرفی آن به‌عنوان درمان مؤثر این بیماری به مطالعات بیشتری نیاز است.
در مطالعات دیگری آلوئه ورا روی تعدادی از موش‌هایی که مشکلات معده و روده داشتند، مورد آزمون قرار گرفت. میزان اسید معده در موش‌هایی که با آلوئه ورا تحت درمان قرار گرفتند، کاهش چشمگیری نشان می‌داد. آلوئه ورا با خاصیت ضدمیکروبی و تسکین‌دهندگی خود در تسکین دردهای زخم معده مؤثر است و به ترمیم سلول‌های پوششی معده کمک می‌کند.
۷. تقویت دستگاه ایمنی
آنزیم‌های موجود در آلوئه ورا پروتئینی را شکسته و آن را به اسیدهای آمینه تبدیل کرده و در اختیار سلول‌ها قرار می‌دهد. آنزیم برادی‌کیناز موجود در آلوئه ورا به دستگاه ایمنی در نابودی عفونت‌ها کمک می‌کند.
عنصر روی برای عملکرد مناسب دستگاه ایمنی ضروری است. مصرف آلوئه ورا می‌تواند کمبود روی را جبران کرده و دستگاه ایمنی را تقویت کند. روی به بهبود بیماری‌ها، نابودی باکتری‌ها و محافظت غشای سلولی کمک می‌کند. روی قسمتی از ساختمان گیرنده‌های هورمونی و پروتئین‌هایی است که در سلامتی، تنظیم حالت روحی و عملکرد دستگاه ایمنی نقش دارند.
بر اساس گزارشی که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، آلوئه ورا به سلامت دندان‌ها کمک می‌کند. آلوئه ورا خاصیت ضدعفونی‌کنندگی، ضدالتهابی، ضدویروسی و ضدقارچی دارد و بدون بروز حساسیت و عوارض جانبی، عملکرد دستگاه ایمنی را بهبود می‌بخشد.
۸. خاصیت آنتی‌اکسیدانی و کاهش التهابات
ما می‌دانیم که التهابات ریشه‌ی بسیاری از بیماری‌هاست. آلوئه ورا با داشتن ویتامین‌ها (C، A و E) و مواد معدنی مختلف به کاهش التهاب و مبارزه با آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند.
ویتامین A در حفظ سلامت بینایی، دستگاه عصبی و پوست مؤثر است، زیرا با خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود با التهاب مبارزه می‌کند. ویتامین C بدن را در مقابل بیماری‌های قلبی عروقی، مشکلات سلامتی پیش از تولد، بیماری‌های چشم و چین و چروک پوست محافظت می‌کند. ویتامین E با خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد را کاهش می‌دهد، با التهابات مبارزه می‌کند و سرعت پیر شدن سلول‌ها را کاهش می‌دهد.
خاصیت آنتی‌اکسیدانی آلوئه ورا در کاهش مضرات دود سیگار و پرتوهای فرابنفش نور خورشید نیز مؤثر است. علاوه بر این به محافظت پوست در مقابل سرطان و مبارزه با التهابات ناشی از آفتاب سوختگی کمک می‌کند. آلوئه ورا یک داروی طبیعی برای درمان آکنه و اگزما محسوب می‌شود. برادی‌کیناز موجود در آلوئه ورا با استفاده‌ی موضعی روی پوست، التهابات را کاهش می‌دهد.
۹. درمان دیابت
بر اساس شواهد موجود آلوئه ورا می‌تواند هایپرگلیسمی مزمن و مشکلات ناشی از چربی بالا را که در بیماران مبتلا به دیابت کاهش دهد. این مشکلات در بیماران دیابتی رایج بوده و یکی از علل اصلی بروز مشکلات قلبی عروقی هستند؛ بنابراین می‌توان عنوان داروی طبیعی دیابت را نیز به لیست فواید آلوئه ورا افزود.
در یک آزمون بالینی ۷۲ زن مبتلا به دیابت شرکت کردند. به دسته‌ای از بیماران روزانه یک قاشق غذاخوری ژل آلوئه ورا و به دسته‌ی دیگر یک دارونما به مدت ۶ هفته داده شد. قند خون و تری‌گلیسرید بیمارانی که آلوئه ورا مصرف کردند، به‌طور چشمگیری کاهش یافت. در آزمون بعدی تأثیر آلوئه ورا و دارونما به همراه داروی کاهش قند خون گلی‌بن‌کلامید مورد ارزیابی قرار گرفت. در این آزمون نیز زمانی که آلوئه ورا به همراه گلی‌بن‌کلامید مورد استفاده قرار گرفت، تأثیر بسیار بیشتری از مصرف دارونما به همراه گلی‌بن‌کلامید نشان داد.
آلوئه ورا در صنایع مختلف
آلوئه ورا از سال ۱۸۲۰ میلادی رسما در کتب داروشناسی ایالات متحده جزو داروهای ضدیبوست و محافظ پوست ثبت شد. آلوئه ورا در دهه‌ی ۱۹۳۰ میلادی برای درمان سوختگی‌های ناشی از پرتودرمانی در پوست و غشای مخاطی مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۲۰۰۴ میلادی ارزش آلوئه ورای خام مصرفی در صنایع حدود ۱۲۵ میلیون دلار و ارزش محصولات تولیدی و عرضه‌شده به بازار حدود ۱۱۰ میلیارد دلار تخمین زده شد.
امروزه شرکت‌های تولیدکننده‌ی لوازم آرایشی شیرهی آلوئه ورا یا سایر مشتقات آن را در محصولات مختلفی مانند لوازم آرایشی، صابون‌ها، کرم‌های ضدآفتاب، بخور، ژل اصلاح، شامپو، دستمال کاغذی و مرطوب‌کننده‌ها استفاده می‌کنند. همچنین از آلوئه ورا در صنایع غذایی و تولید برخی محصولات مانند نوشیدنی‌ها و دسرها استفاده می‌شود. عصاره‌ی آلوئه ورا می‌تواند برای تازه نگه داشتن مواد غذایی هم استفاده شود.
فرآوری آلوئه ورا در صنعت می‌تواند روی خواص آن تأثیر بگذارد. در صنعت معمولا برگ کامل آلوئه ورا با فرآیندهای له کردن، آسیاب کردن یا خرد کردن تبدیل به مایع می‌شود و سپس با عبور از صافی و پایدارکننده‌هایی عصاره‌ی آلوئه ورا به دست می‌آید. امکان دارد در برخی از این روش‌ها محصول نهایی دیگر خاصیت چندانی نداشته باشد.
پس از عصاره‌گیری به کمک حرارت و صافی‌ها محصولات نهایی تولید می‌شوند. تمام این مراحل می‌توانند فواید آلوئه ورا را به حداقل برسانند. برای اطمینان از مقدار و کیفیت آلوئه ورای موجود در محصولات صنعتی شورای بین‌المللی علوم آلوئه گواهینامه‌ای به محصولات مورد تأیید این شورا اعطا می‌کند. بهتر است محصولاتی را خریداری کنید که گواهی این شورا روی آنها وجود دارد.
پیدا کردن محصولات حاوی آلوئه ورا کار سختی نیست. در اغلب فروشگاه‌های لوازم بهداشتی و آرایشی و داروخانه‌ها می‌توانید این محصولات را پیدا کنید. خودتان هم می‌توانید آلوئه ورا را در خانه پرورش دهید. آن را در کنار پنجره یا هر جایی که در معرض نور خورشید باشد، قرار دهید. آلوئه ورا خورشید را دوست دارد. می‌توانید گلدان آلوئه ورا را در فصل تابستان بیرون از خانه بگذارید.
آلوئه ورا جزو گیاهان آب‌دار است و مقدار زیادی آب در برگ‌های خود ذخیره می‌کند. با این حال باید حداقل ۲ یا ۳ بار در ماه آن را آبیاری کنید. در فصل زمستان گیاه آلوئه ورا به خواب می‌رود. باید در این زمان به آن بسیار کم آب بدهید. با پرورش آلوئه ورا می‌توانید با هزینه‌ای اندک از فواید معجزه‌آسای این گیاه بهره‌مند شوید.
دوز توصیه‌شده‌ی مصرف آلوئه ورا
دوز توصیه‌شده‌ی آلوئه ورا بر اساس تحقیقات و منابع منتشر شده در زیر آمده است. میزان آلوئه ورای موجود در محصولات را قبل از مصرف بخوانید. اگر با مصرف آلوئه ورا عوارض جانبی مشاهده کردید با پزشک‌تان مشورت کنید.
- برای درمان یبوست، مقدار ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم در روز مناسب است.
- برای بهبود زخم‌ها، پسوریازیس و عفونت‌های پوستی کرم عصاره‌ی آلوئه ورا ۰/۵درصد را ۳ مرتبه در روز مصرف کنید.
- برای پژک دندان و بیماری‌های لثه به مدت ۲۴ هفته از نخ دندان حاوی آلوئه ورا استفاده کنید.
- برای کلسترول بالا، روزی دو عدد کپسول ۳۰۰ میلی‌گرم آلوئه ورا را به مدت ۲ ماه مصرف کنید.
- برای درمان التهابات روده‌ای روزی ۱۰۰ میلی‌گرم آلوئه ورا را به مدت ۴ هفته مصرف کنید.
- برای درمان سوختگی‌های پوستی ژل ۹۷/۵درصد آلوئه ورا را روی محل موردنظر بمالید و تا زمان بهبود سوختگی، این کار را ادامه دهید.
عوارض جانبی و تداخل دارویی
شیرهی آلوئه ورا نباید به مقدار زیاد مصرف شود، زیرا ممکن است عوارض جانبی مانند درد معده یا گرفتگی عضلات را به دنبال داشته باشد. مصرف بیش از اندازه و طولانی مدت شیرهی آلوئه ورا می‌تواند باعث بروز اسهال، مشکلات کلیوی، وجود خون در ادرار، کاهش پتاسیم، ضعف عضلانی، کاهش وزن و مشکلات قلبی شود.
اگر باردار هستید یا نوزادتان را شیر می‌دهید، از مصرف ژل یا شیرهی آلوئه ورا اجتناب کنید، زیرا گزارش‌هایی مبنی بر سقط جنین و نقص‌های مادرزادی نوزاد در اثر مصرف آلوئه ورا وجود دارند. ممکن است کودکان زیر ۱۲ سال با مصرف آلوئه ورا دچار درد شکم، گرفتگی عضلات و اسهال شوند؛ بنابراین مصرف آلوئه ورا برای آنها توصیه نمی‌شود.
- بر اساس تحقیقات مصرف آلوئه ورا در بیماران دیابتی قند خون را کاهش می‌دهد؛ بنابراین اگر مبتلا به دیابت هستید، در صورت مصرف خوراکی آلوئه ورا، به دقت قند خون‌تان را کنترل کنید.
- اگر بیماری‌های روده از قبیل کرون، کولیت زخمی یا گرفتگی و انسداد روده دارید، از مصرف شیرهی آلوئه ورا اجتناب کنید، زیرا شیرهی آلوه ورا می‌تواند باعث تحریک روده شود.
- در صورتی که بواسیر دارید، از مصرف شیرهی آلوئه ورا خودداری کنید، زیرا می‌تواند شرایط را بدتر کند.
- مصرف مقادیر بالای شیرهی آلوئه ورا می‌تواند باعث اختلالات کلیه و مشکلات جدی دیگری شود؛ بنابراین اگر مشکلات کلیوی دارید، از مصرف شیرهی آلوئه ورا خودداری کنید.
- آلوئه ورا با تأثیر بر قند خون می‌تواند قبل و بعد از عمل جراحی، در روند کنترل قند خون دخالت کند؛ بنابراین از دو هفته قبل از عمل جراحی مصرف آلوئه ورا را متوقف کنید.
- اگر از دیگوکسین (از داروهای مؤثر در درمان نارسایی قلبی) استفاده می‌کنید، از مصرف شیرهی آلوئه ورا خودداری کنید. آلوئه ورا خاصیت ضدیبوست داشته و باعث کاهش پتاسیم خون می‌شود. کاهش پتاسیم خون می‌تواند عوارض جانبی دیگوکسین را تشدید کند.
اگر از داروهای زیر استفاده می‌کنید، پیش از مصرف آلوئه ورا با پزشک‌تان مشورت کنید:
- داروهای دیابت؛
- سووفلوران؛
- داروهای ملین؛
- وارفارین یا کمادین؛
- داروهای مدر.
