بیماری های قلبی-عروقی، علت مرگ‌های بسیاری است و محققان برای کاهش خطر این نوع بیماری‌ها، روش‌های مختلفی پیشنهاد می‌دهند. اخیرا محققان در بررسی‌های خود به فواید آب گوجه فرنگی برای سلامت قلب پی برده‌اند. این تیم تحقیقاتی شاهد کاهش فشار خون و سطح کلسترول در افرادی که آب گوجه فرنگی مصرف می‌کنند هم بوده‌اند اما اثر آب گوجه فرنگی روی کاهش کلسترول و فشار خون هنوز کاملا تایید نشده است. در ادامه، در این زمینه توضیحات بیشتری ارائه شده است.
فواید آب گوجه فرنگی
بیشتر مردم برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی اقداماتی مانند ترک سیگار انجام می‌دهند. اما برخی از عوامل مانند بالا رفتن سن، خارج از کنترل است و برای سالم نگهداشتن رگ‌های خونی باید روش‌های دیگری به کار برد. بنابراین پیدا کردن روش‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی برای جوامعی که جمعیت آن در حال پیر شدن است، اهمیت دارد.
تغذیه برای سلامتی کلی بدن که قلب یکی از بخش‌های آن است، بسیار حیاتی است. اخیرا محققان برای یافتن روشی آسان و ارزان‌قیمت برای مراقبت از قلب و حفظ سلامت آن، آب گوجه فرنگی بدون نمک را بررسی کرده‌اند.
این بررسی نشان داد، گوجه فرنگی حاوی انواع ترکیبات فعال از نظر بیولوژیکی، مانند کارتنوئید، ویتامین A، کلسیم و گاما آمینوبوتیریک اسید است که در حفظ سلامت روانشناختی افراد و سلامت فیریکی آنها از جمله، پیشگیری از بیماری‌های قبلی-عروقی نقش مهمی دارد.
بیماری تصلب شرایین
مهم‌ترین بیماری قلبی-عروقی، تصلب شرایین است و زمانی به‌وجود می‌آید که درون رگ‌های خونی، پلاک‌های فیبری-چربی جمع می‌شود. با گذشت زمان این پلاک‌ها، سخت‌تر شده و رگ‌های خونی را باریک می‌کنند.
وقتی لایه درون‌رگی رگ‌های خونی صدمه ببیند، فرد به بیماری تصلب شرایین، مبتلا می‌شود. دلایل مختلفی از جمله، فشار خون بالا، دیابت و مقدار بالای چربی خون، به این لایه صدمه می‌زند.
اگر بتوان این عوامل را کنترل کرد، می‌توان تا حد زیادی از خطر ابتلا به تصلب شرایین و بیماری‌های دیگر قلبی-عروقی دور ماند.
محققان این بررسی، در تحقیقات گذشته خود در سال ۲۰۱۵ به این نتیجه رسیده بودند که نوشیدن آب گوجه فرنگی بدون نمک به مدت ۸ هفته، از مقدار تری‌گلیسیرید در خون زنان میانسال می‌کاهد. تری‌گلیسیرید، نوعی چربی است که مقدار بالای آن در رگ‌های خونی موجب ابتلای فرد به بیماری تصلب شرایین می‌شود.
۱ فنجان آب گوجه فرنگی در روز
به طور کلی ۱۸۴ مرد و ۲۹۷ زن در این بررسی شرکت کردند. آنها به مدت یک سال، هر روز هرقدر که می‌خواستند به آب گوجه فرنگی بی‌نمک دسترسی داشتند و داوطلبان شرکت‌کننده روزانه به طور متوسط، ۲۱۵ میلی‌متر، معادل کمتر از یک فنجان، آب گوجه فرنگی مصرف کردند.
محققان در ابتدای تحقیق و پایان آن، یکسری از موارد از جمله فشار خون، سطح تری‌گلیسیرید و کلسترول خون و همچنین گلوکز ناشتای پلاسما (قند خون ناشتا) داوطلبان را اندازه‌گیری کردند.
آنها همچنین اطلاعات مربوط به ۹۴ داوطلب که به پرفشاری خون مبتلا بودند یا در مرحله قبل از آن قرار داشتند، را بررسی کردند. البته باید گفت، فشار خون بالا برای تشخیص بیماری پرفشاری خون کافی نیست.
فشار خون افراد شرکت‌کننده در این تحقیق، پس از یک سال مصرف آب گوجه فرنگی، به طور چشمگیری کاهش نشان داد و متوسط فشار خون سیستولیک آنها از ۱۴۱,۲ به ۱۳۷ میلی‌متر جیوه رسید. همچنین متوسط فشار خون دیاستولیک از ۸۳,۳ تا ۸۰,۹ میلی‌متر جیوه پایین آمد.
بنابر راهنمایی‌های انجمن قلب آمریکا، این تغییر در فشار خون می‌تواند وضعیت پرفشاری خون افراد شرکت‌کننده در بررسی را که در مرحله ۲ قرار داشت، به مرحله ۱ بازگرداند و فشار خون آنها را در حد بهتری قرار دهد.
این اثرات در هر دو جنس زن و مرد در سنین مختلف یکسان بود.
عدم تاثیر آب گوجه فرنگی روی گلوکز یا تری‌گلیسیرید
این محققان در کنار بررسی فواید آب گوجه فرنگی روی بهبود بیماری‌های قلبی-عروقی، متابولیسم گلوکز در ۶۲ داوطلب را که به بیماری عدم تحمل گلوکز درمان نشده مبتلا بودند، هم بررسی کردند. مصرف آب گوجه فرنگی در این افراد بهبود چندانی نشان نداد.
۱۲۷ نفر از افراد این گروه هم به مشکل ناهنجاری لیپید در خون مبتلا بودند. مصرف آب گوجه فرنگی در در مقدار تری‌گلیسیرید یا لیپوپروتئین پرچگالی یا کلسترول «خوب» این افراد هم تغییری ایجاد نکرد.
با اینحال، محققان متوجه کاهش بسیاری در مقدار لیپوپروتئین کم چگالی یا کلسترول «بد» این داوطلبان آزمایش شدند. کلسترول بد یکی از عوامل ایجاد تصلب شرایین است.
مهم‌تر از همه، محققان با استفاده از پرسشنامه، سبک زندگی داوطلبان را زیر نظر داشتند و متوجه شدند که سبک زندگی این افراد در یک سالی که تحت نظر بودند، آنقدر تغییر نداشته که بتواند چنین اثرات خوبی روی آنها بگذارد.
محدودیت‌های مهم این تحقیق
این تحقیق با محدودیت‌های مهمی روبه‌رو بوده است. به دلیل تخصیص کم منابع مالی، تعداد کمی از داوطلبان در آن شرکت داشتند. در واقع بررسی‌های مربوط به فشار خون، فقط روی ۹۴ نفر انجام شده است.
همچنین باید گفت که همه شرکت‌کنندگان در تحقیق از شهروندان ژاپن و شهر کیوریاما بودند. بنابراین نتایج این بررسی ممکن است روی جمعیت یا نژادهای دیگر مردم تفاوت داشته باشد.
در ضمن محققان به عادت‌های رژیم غذایی داوطلبان دسترسی نداشتند. گاهی اوقات ممکن است وقتی شرکت‌کننده‌ای یک فنجان آب گوجه فرنگی مصرف کند، دیگر به سراغ خوراکی حاضری دیگری که معمولا چندان سالم نیستند، نرود. بنابراین حذف این خوراکی می‌تواند موجب بهبود سلامتی آن فرد شده باشد و ضرورتا به آب گوجه فرنگی ارتباطی نداشته باشد.
مشکل دیگر این تحقیق این بود که فقط نیمی از داوطلبان شرکت‌کننده در تحقیق، پرسشنامه مربوط به تغییرات مربوط به سبک زندگی خود در ابتدا و پایان تحقیق را پر کرده بودند. مسلما در یک دوره ۱۲ ماهه، سبک زندگی برخی از افراد، مانند ورزش کردن و غذای مصرفی‌شان، تغییراتی نشان می‌دهد.
البته این بررسی تنها تحقیق روی اثر محصولات گوجه فرنگی در کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی نیست. به طور مثال محققان دیگر پس از انجام یک بررسی فراتحلیل از ۲۱ تحقیق، به نتیجه زیر رسیدند:
بنابر شواهد موجود در مورد اثرات محصولات گوجه فرنگی روی عوامل خطر مربوط به بیماری‌های قلبی-عروقی، مشخص شده است که افزایش مصرف این محصولات می‌تواند در کاهش لیپید خون و همچنین فشار خون موثر باشد و روی عملکرد اندوتلیال عروقی اثر مثبت بگذارد. اندوتلیال، نوعی سیتوکین با ساختار پروتئینی است که در رشد و ایجاد رگ‌های جدید موثر است.
فواید آب گوجه فرنگی روی سلامت قلب و عروق کاملا اثبات شده است. اما این بررسی باید تکرار شود تا از فواید آن روی کاهش فشار و نیز کاهش چربی خون هم مطمئن شویم.
