اگر دیشب نتوانسته‌اید بخوابید بهتر است پلیس دستگیرتان نکند چرا که ممکن است به جرمی که انجام نداده‌اید اعتراف کنید. طبق نتایج بدست آمده از پژوهش جدیدی که روی محروم کردن انسان از خوابیدن صورت گرفته، اگر افراد را بیدار نگه داریم و نگذاریم بخوابند، ممکن است به کاری که نکرده‌اند اعتراف کنند. این دقیقا اتفاقی است که دهه‌هاست در سراسر دنیا ذهن وکیل‌های متهمان را مشغول کرده است.
این پژوهش را «کیمبرلی فن» (Kimberly Fenn) از دانشگاه میشیگان، «الیزابت لوفتوس» (Elizabeth Loftus) از دانشگاه کالیفرنیا و دو دانشجوی مقطع دکتری انجام دادند. آن‌ها ۸۸ نفر از دانشجویان دانشگاه میشیگان را برای انجام یک آزمایش انتخاب کردند. در دو جلسه، دانشجویان را پای کامپیوتر نشاندند تا به یک سری پرسش پاسخ دهند و مسائلی را حل کنند. به آن‌ها گفته شده که به هیچ‌وجه دکمه‌ی اسکیپ را فشار ندهند چرا که داده‌های مهم پژوهش را از بین می‌برند.
بعد از جلسه‌ی دوم، شرکت کنندگان در آزمایش به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه از آن‌ها را مجبور کردند تمام شب را بیدار بمانند و تلویزیون تماشا کنند. به گروه دوم اجازه دادند که تمام شب را بخوابند. البته این کار نیاز به نظارت زیادی داشت چرا که فن می‌گوید: «یکی از دانشجویان را از پژوهش خارج کردیم چون که می‌خواست تمام شب را بیدار بماند و برای امتحان روز بعدش درس بخواند!»
صبح روز بعد به همه‌ی آن‌ها برگه‌ای داده شد که دانشجویان را متهم می‌کرد روز قبل کلید اسکیپ را فشار داده‌اند. واقعیت این است که هیچ‌کدام از آن‌ها این کار را نکرده بودند ولی کامپیوتر به صورت دروغین فشرده شدن این کلید را ثبت کرده بود. سپس از دانشجویان خواسته شد که زیر برگه را امضا و صحت این ادعا را تایید کنند. اگر این کار را نمی‌کردند دوباره به آن‌ها اصرار می‌کردند.
وقتی برای بار اول از کسانی که شب را خوب خوابیده بودند خواسته شد زیر برگه را امضا کنند، فقط چهار نفر از ۴۴ نفر این کار را انجام دادند. وقتی برای بار دوم از آن‌ها خواستند این کار را بکنند، تعداد کسانی که امضا کردند دو برابر شد. بنابراین مشخص شد تعدادی از کسانی که خوب خوابیده بودند هم به اشتباه افتادند. ولی جالب است وقتی از ۴۴ نفری که شب را نخوابیده بودند خواسته شد زیر برگه را امضا کنند، ۲۲ نفر از آن‌ها این کار را کردند. وقتی برای بار دوم از آن‌ها این درخواست را کردند تعداد کسانی که به کار نکرده اعتراف کردند به ۳۰ نفر رسید. مقاله‌ی این پژوهش در ژورنال PNAS منتشر شد.
جلوگیری از خوابیدن متهمان یک نوع روش اعتراف‌گیری است که از دوران قرون وسطی در اروپا رایج بوده و حتی تا قرن بیستم در آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی استفاده می‌شده است. «آرون بنجامین» (Aaron Benjamin) که روانشناسی از دانشگاه ایلینویز است می‌گوید: «هر سال افراد بیشتری که در زمان دستگیری اعتراف آن‌ها اشتباه بوده، از زندان آزاد می‌شوند.» او ادامه می‌دهد: «معمولا متهمان آخر شب یا پس از مدت خیلی زیاد بیدار ماندن بازجویی می‌شوند.» این اتفاق ممکن است به اعتراف اشتباه بینجامد.
«جان ویکستد» (John Wixted) که روانشناسی از دانشگاه سن‌دیگو است و اخیرا مقاله‌ای درباره‌ی آسیب‌پذیری شاهدان عینی در برابر اتهام کذب را منتشر کرده می‌گوید: «آیا باید به همه‌ی متهمان اجازه داد که قبل از امضای اعترافات بخوابند؟ اجازه دادن به اینکه متهمان بخوابند باعث می‌شود بی‌گناهان به زندان نیفتند ولی در عین حال به مجرمان بیشتری امکان مقاومت در بازجویی را می‌دهد.» آن‌طور که نویسندگان این مقاله اشاره می‌کنند، در نهایت محروم کردن از خواب باعث افزایش اعترافات صحیح می‌شود. چرا که به هر صورت عده‌ی زیادی از متهمان مجرم واقعی هستند و در شرایطی که خوب خوابیده باشند می‌توانند خودشان را کنترل کنند تا اعتراف نکنند. ویکستد می‌گوید: «بدین ترتیب از نقطه نظر کاملا علمی در صورت کنار گذاشتن ملاحظات اخلاقی، این [محرومیت دادن از خواب] یک جور مصالحه است.»
منبع: ScienceMag
