پدر و مادر شدن و به‌عهده‌گرفتن مسئولیت یک نوزاد، استرس و خستگی های خاص خودش را دارد. با تولد نوزاد، تغییرات زیادی در زندگی والدین او ایجاد می‌شود که یکی از آنها به‌هم‌خوردن ساعات خواب و استراحت‌شان است. نوزادان، به‌خصوص در چند هفته‌ی اول تولد بیدار شدن از خواب در شب را تجربه می‌کنند؛ گاهی اوقات ممکن است به‌خاطر گرسنگی از خواب بپرند اما در اکثر مواقع ظاهرا هیچ دلیل خاصی ندارد. اگر شما هم به‌تازگی پدر و مادر شده‌اید و از بیدار شدن‌های مکرر نوزادتان در شب به ستوه آمده‌اید یا قرار است به‌زودی صاحب فرزند شوید و می‌خواهید اطلاعات‌تان را افزایش بدهید، با ما همراه باشید. اصول اولیه‌ای برای خواباندن نوزاد وجود دارد که با یادگیری آنها هم شما و هم کودک‌تان خواب آرام‌تر و عمیق‌تری را تجربه خواهید کرد.
نوزادان فرق بین شب و روز را تشخیص نمی‌دهند و همین مسئله دلیل چرت‌های مکرر و کوتاه آنها را در بیست‌وچهار ساعت توضیح می‌دهد. اما وقتی چند هفته از تولد نوزادتان گذشت می‌توانید کم‌کم تفاوت بین شب و روز را به او یاد بدهید و در عین حال عادات خواب سالمی برای او ایجاد کنید. راهنمایی‌های زیر از کارشناسان مختلف می‌تواند در این امر به شما کمک کند:
۱. از نور مناسب استفاده کنید
الیزابت پانتلی، نویسنده‌ی کتاب «راه حل خوابِ بدون گریه» می‌گوید: «چراغ‌ها دکمه‌ی بیدارباش بیولوژیکی کودک شما را فشار می‌دهند». در مقابل، تاریکی باعث می‌شود مغز ملاتونین ترشح کند. اگر در طول روز نوزادتان را در محیط‌های روشن قرار بدهید و شب‌ها محیط را تاریک کنید، او خیلی زود متوجه خواهد شد که چه زمانی باید بخوابد.
- در طول روز نوزادتان را به فضای باز ببرید یا پرده‌ها را کنار بزنید تا نور کافی وارد اتاق‌ها شود. برای چرت‌های طول روز، کودک‌تان را در یک اتاق روشن بخوابانید (مگر آنکه در چرت‌زدن نیز مشکل داشته باشد).
- به‌منظور القای خواب شبانه، چراغ‌های اتاق کودک و اتاق‌هایی که زمان بیشتری را در آنجا سپری می‌کنید، به دیمر وصل کنید. دیمرها وسایلی هستند که برای کاهش شدت روشنایی لامپ‌ها استفاده می‌شوند. به‌منظور ایجاد فضای مناسب برای خواب کودک، میزان روشنایی چراغ‌ها را در شب (از دو ساعت قبل از زمان خواب) کم کنید.
- خوب است که در اتاق کودک از چراغ خواب استفاده کنید اما یک چراغ خواب کوچک و کم‌نور را انتخاب کنید که سطح بیرونی‌اش داغ نشود و هرگز آن را نزدیک تخت‌خواب یا پرده‌های اتاق کودک به برق وصل نکنید.
- اگر کودک شما در طول شب از خواب بیدار شد، چراغ‌ها را روشن نکنید یا او را به یک اتاق پرنور نبرید. رفتن از جایی تاریک به فضایی روشن، به مغز کودک می‌گوید که وقت بیدارشدن است. درعوض سعی کنید بدون روشن‌کردن چراغ‌ها، او را در اتاق خودش آرام کنید تا دوباره به خواب برود.
- اگر نور خورشید در صبح باعث می‌شود نوزادتان خیلی زود از خواب بیدار شود یا به‌خاطر نور نمی‌تواند بعدازظهرها راحت چرت بزند، به پنجره‌ی اتاق او پرده‌های تاریک‌کننده (شِید) وصل کنید.
۲. کودک‌تان را وقتی در تخت بگذارید که خواب‌آلود است، نه وقتی کاملا خوابش برده است
این کار به‌خصوص برای مادرانی که خودشان به نوزادشان شیر می‌دهند دشوار است اما با برنامه ریزی و زمان‌بندی درست، هم شما و هم کودک‌تان راحت‌تر استراحت خواهید کرد. کیم وست، مشاور خواب و نویسنده‌ی کتاب «شب به‌خیر بانوی خواب، خوب بخوابی» می‌گوید نوزادانی که خودشان به خواب می‌روند و لازم نیست برای خواباندن آنها تلاش زیادی به خرج دهید، معمولا مستقل‌تر از سایر نوزادان عمل می‌کنند و بهتر یاد می‌گیرند که چطور خودشان را بخوابانند.
سعی کنید وقتی نوزادتان آرام و خواب‌آلود است- درست قبل از آنکه خوابش ببرد- او را در تخت قرار بدهید. وست توصیه می‌کند که وقتی نوزادتان ۶ تا ۸ هفته دارد، مقیاسی برای خواب‌آلودگی او از ۱ تا ۱۰ ایجاد کنید. عدد ۱ برای وقتی است که نوزادتان کاملا هشیار است و عدد ۱۰ زمانی است که کاملا به خواب رفته است. تا زمانی که میزان خواب‌آلودگی نوزادتان به ۷ یا ۸ برسد، صبر کنید و سپس او را در تخت بگذارید.
۳. قبل از رفتن پیش نوزادتان، یک لحظه صبر کنید
اگر با شنیدن هر صدای کوچکی از مانیتور کودک‌تان به اتاق او بروید، به نوزادتان یاد می‌دهید که به دفعات بیشتری از خواب بیدار شود. چند دقیقه به او وقت بدهید تا خودش آرام شود و دوباره به خواب برود. اگر این اتفاق نیفتاد و به‌نظر رسید نوزادتان درحال بیدارشدن است، سعی کنید قبل از آنکه کاملا به گریه بیفتد نزدش بروید و او را آرام کنید. این بدان معناست که قبل از به‌هم‌ریختن اوضاع وارد عمل شوید و اجازه ندهید نوزادتان برای به خواب رفتن بیش‌ازحد تقلا کند.
در هر صورت بهتر است میزان حساسیت صدای مانیتور نوزادتان را کاهش بدهید و آن را طوری تنظیم کنید که اگر نوزادتان ناآرام و پریشان شد، آگاه شوید اما هر صدای جزئی و کوچکی را نشنوید.
۴. به چشمان نوزادتان نگاه نکنید
بسیاری از نوزادان به‌راحتی تحریک می‌شوند. نگاه‌کردن به چشم‌های نوزاد توجه او را جلب می‌کند و به او پیام می‌دهد که وقت بازی است.
کِلر لرنر، مشاور ارشد فرزندپروری در Zero to Three (مؤسسه‌‌ای غیرانتفاعی که به سلامت نوزادان و کودکان نوپا کمک می‌کند) می‌گوید والدینی که با نوزادان خواب‌آلودشان تماس چشمی برقرار می‌کنند، به‌طور ناخودآگاه آنها را تشویق می‌کنند که از خواب بپرند و کاملا هشیار شوند: «هرچه تعامل بیشتری بین شما و نوزادتان در طول شب صورت بگیرد، او انگیزه بیشتری برای بیدارشدن خواهد داشت».
چه کار باید بکنید؟ لرنر پیشنهاد می‌کند که برخورد آرامی داشته باشید تا نوزادتان تحریک نشود. اگر در طول شب نزد نوزادتان می‌روید، با او ارتباط چشمی برقرار نکنید، با هیجان صحبت نکنید یا آهنگ موردعلاقه‌ی او را نخوانید. سعی کنید فقط به شکمش نگاه کنید و با یک صدای آهسته و نوازش ملایم، او را آرام کنید تا دوباره خوابش ببرد.
۵. در مورد عوض‌کردن پوشک، سخت‌گیری نکنید
لازم نیست هربار که کودک‌تان از خواب بیدار می‌شود، پوشکش را عوض کنید. درواقع او اغلب به تعویض پوشک نیاز ندارد و شما با این کار فقط او را بیشتر از خواب بیدار می‌کنید. درعوض شب‌ها از پوشک باکیفیت و مخصوص شب استفاده کنید. وقتی نوزادتان بیدار شد، پوشکش را بو کنید و ببینید آیا کثیف شده است یا نه؛ فقط در صورتی که مدفوع کرده باشد او را عوض کنید. برای آنکه نوزادتان هنگام عوض‌کردن پوشک کاملا از خواب بیدار نشود، از دستمال‌هایی استفاده کنید که در دستگاه گرم‌کن دستمال، گرم شده‌اند.
۶. در خواب به نوزادتان شیر بدهید
اگر کودک شما در خوابیدن مشکل دارد، شیردادن به او در آخر شب (برای مثال بین ۱۰ شب و نیمه‌شب) کمک می‌کند برای مدت طولانی‌تری بخوابد.
نور چراغ‌ها را کم کنید و به‌آرامی نوزاد خوابیده‌تان را از تخت بیرون بیاورید، او را در آغوش بگیرید و به او شیر بدهید. ممکن است فقط در حدی از خواب بیدار شود که شروع به شیرخوردن کند اما اگر همچنان خواب بود، نوک پستانک شیشه‌ی شیر را به‌آرامی به لب‌های او بزنید تا دهانش را باز کند و شیر بخورد. بعد از آنکه شیرخوردن نوزادتان تمام شد، به‌آرامی و بدون گرفتن آروغش او را به تخت برگردانید.
۷. تا زمانی که نوزادتان برای آموزش خواب آماده شود، صبر کنید
رعایت این نکات به ایجاد عادات خواب سالم کمک می‌کند و می‌توانید آنها را از همان ماه اول تولد نوزادتان شروع کنید، اما باید بدانید که نوزاد شما حداقل تا زمانی که چهارماهه شود، برای آموزش خواب اصولی آماده نخواهد بود. در آن زمان او نه‌تنها آماده است که برای مدت‌های طولانی‌تری بخوابد بلکه بسیار بیشتر پذیرای تکنیک‌هایی خواهد بود که شما به‌کار می‌برید.
۸. خودتان را برای بدخوابی‌های گهگاه نوزادتان آماده کنید
اگر نوزاد شما در طول شب دوباره از خواب بیدار شد، نگران نشوید، این وضعیت احتمالا موقتی است. کودکان نوپا و نوزادان معمولا در حوالی مراحل مهم رشدشان یا در صورت بروز تغییراتی در روال عادی زندگی‌شان مانند مسافرت، بیماری یا به‌دنیاآمدن خواهر یا برادر جدید دچار اختلالات خواب جزئی می‌شوند. بسیاری از والدین متوجه می‌شوند که مشکلات خواب نوزادشان در حدود چهارماهگی – یعنی وقتی نوزادان تحرک بیشتری پیدا می‌کنند و الگوهای خواب‌شان عوض می‌شود – و دوباره در حوالی نه‌ماهگی – یعنی وقتی اضطراب جدایی افزایش می‌یابد – شروع می‌شود.
برای مقابله با این مسئله دوباره به سراغ اصول اولیه بروید: برنامه‌ی خواب منظمی برای کودک‌تان ایجاد کنید و قبل از خواب شبانه با کم‌کردن نور محیط، خواب‌آلودگی او را افزایش دهید. اگر کودک شما به‌قدر کافی بزرگ است، یک برنامه‌ی آموزش خواب را انتخاب و آن را برای یک هفته امتحان کنید. اگر هیچ‌گونه پیشرفتی (بهبودی) مشاهده نکردید، روش جدید دیگری را امتحان کنید.
