در این مطلب، قصد داریم برایتان بگوییم خشکشویی چیست؟ و از چه زمانی به‌وجود آمده؟ در ضمن، کلیه اطلاعات کاربردی در این زمینه را با شما به‌اشتراک می‌گذاریم. پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید.
خشکشویی چیست؟
خشکشویی یکی از روش‌های معمول شست‌وشوی لباس است. در این روش به‌جای آب و شوینده‌های عادی از یک نوع مایع شیمیایی استفاده می‌شود که به‌عنوان حلال آلودگی‌ها و لکه‌هایی عمل می‌کند که با آب و شوینده‌های معمولی تمیز نمی‌شوند. این ماده حلال می‌تواند حاوی مقدار بسیار کمی آب یا کاملا بدون آب باشد. به همین دلیل، این سبک پاکیزه کردن لباس و پارچه را «خشک شویی» می‌نامند. در این روش، برای شستن اقلام از دستگاه‌های بسیار بزرگ و پیشرفته استفاده می‌کنند که معمولا از طریق کامپیوتر کنترل می‌شوند. در هنگام خشکشویی، لباس‌های‌تان کاملا به مایع حلال آغشته می‌شود. این ماده به تار و پود پارچه آسیب نمی‌زند و به مراتب سریع‌تر از آب تبخیر می‌شود. برخلاف ماشین‌های لباسشویی خانگی، دستگاه خشکشویی مایع کثیف را انباشته و تخلیه نمی‌کند. در عوض، بخار ماده حلال را دوباره تقطیر کرده و با عبور دادن از فیلترهای مخصوص، تصفیه می‌کند تا برای استفاده مجدد آماده و تمیز شود.
تاریخچه خشکشویی چیست؟
اسناد به‌جا مانده از روم باستان نشان می‌دهد، رومیان برای تمیز کردن توگاهای پشمی خود از آمونیاک استفاده می‌کردند تا از چروکیدگی و آبرفت آن‌ها جلوگیری کنند. توگا نوعی لباس مردانه مرسوم رومیان بود که بیش‌تر در مناسبت‌های رسمی پوشیده می‌شد. بعدها، رومیان تلاش کردند فرآورده‌های نفتی را جایگزین آمونیاک کنند. اما قابلیت اشتعال‌زایی این مواد باعث شد خیلی زود از این تصمیم منصرف شوند.
افسانه‌هایی هم وجود دارند که ابداع روش خشکشویی را به دهه ۱۸۴۰ میلادی و کشور فرانسه نسبت میدهند. براساس این داستان‌ها، در همان دوران «ژان بابتیست ژولی» که یک کارخانه‌دار فرانسوی بود پس از یک تصادف ساده و ریختن سوخت چراغ یا روغن تربانتین (Turpentine) بر روی یک رومیزی پارچه‌ای دریافت که همه لکه‌های آن برطرف و تمیز شده‌اند. به این ترتیب، «ژولی» تصمیم گرفت مرکز مخصوصی را تاسیس کند و این سرویس را به عموم مردم ارائه دهد.
براساس برخی از شواهد دیگر، این ماده روغنی از دیرباز به‌عنوان یک لکه‌بر خوب شناخته شده بود. برای مثال، در کتاب‌های به‌جا مانده از سال‌های ۱۶۹۰ و ۱۷۱۶ میلادی، نویسندگان ناشناسی به خوانندگان خود پیشنهاد کرده‌اند که برای از بین بردن لکه‌های چربی از روغن تربانتین استفاده کنند.
از همه این داستان‌ها که بگذریم، در دهه ۱۹۳۰ میلادی، روش خشکشویی به‌صورت رسمی در ایالات متحده و برخی دیگر از کشورهای جهان مرسوم شد. در آن زمان، برای این کار از یک حلال قوی به نام پرکلرواتیلن (Perchloroethylene) استفاده می‌شد.
سیر تحول خشکشویی در دنیای امروز
پرکلرواتیلن نوعی حلال شیمیایی و دارای ترکیبات کلر است. این ماده برای مدتی طولانی در فرمولاسیون بسیاری از پاک‌کننده‌های تجاری کاربرد داشت. همین امروز هم برخی از تولیدکنندگان مواد شوینده از این ترکیب در ساخت محصولات‌شان استفاده می‌کنند. اما بوی بسیار قوی و خواص سرطان‌زای این ماده باعث شد افراد و گروه‌های مختلف به‌دنبال جایگزین مناسبی برای آن باشند. در دهه ۱۹۹۰، آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده حلال‌های ایمن‌تر و سازگار با محیط زیست را معرفی کرد که می‌توانستند جای ترکیبات قبلی را بگیرند. امروزه، بسیاری از مراکز خشکشویی در سراسر نقاط جهان برای لکه‌زدایی و تمیز کردن پارچه‌ها از روش سبز استفاده می‌کنند. در این روش، لباس‌ها داخل دستگاه‌های بزرگ و پیشرفته و همچنین، در معرض فشار و مایعات حاوی دی‌اکسیدکربن قرار می‌گیرند. در این فرآیند کلیه آلودگی‌ها و لکه‌ها با سالم‌ترین روش ممکن از روی پارچه تمیز شده و سلامت بافت و الیاف آن کاملا حفظ می‌شود.
مزایای خشکشویی چیست؟
به ثابت ماندن رنگ و ویژگی‌های خاص پارچه کمک می‌کند
در هنگام شست‌وشوی معمولی، آب در الیاف پارچه نفوذ کرده و آن‌ها را متورم می‌کند. این امر می‌تواند موجب آبرفت پارچه شود و در عین حال، به‌تدریج ممکن است رنگ لباس را تغییر دهد.
در زدودن لکه‌ها موثرتر عمل می‌کند
مایع حلال خشکشویی به مراتب بهتر از آب و شوینده‌های عادی می‌تواند بقایای چربی و روغن و همچنین، سایر لکه‌ها را از روی پارچه تمیز کند.
از الیاف پارچه محافظت می‌کند
بعضی از پارچه‌ها به دلیل جنس، ظرافت و ویژگی‌های منحصر به‌فردی که دارند هرگز نباید با آب شسته شوند. در عین حال، برخی از لباس‌ها به خاطر ساختار خاصی که دارند به‌هیچ عنوان نمی‌توانند چرخش در ماشین لباسشویی یا چنگ‌زدن و چلانده شدن به‌صورت دستی را تحمل کنند. در چنین شرایطی، خشکشویی روش مناسبی برای پاکیزه کردن آن‌ها به حساب می‌آید که به طول عمر پارچه کمک می‌کند.
به بهبود فرم لباس و پارچه کمک می‌کند
در انتهای فرآیند خشکشویی، الیاف پارچه با استفاده از حجم بالای بخار ضدعفونی و نهایتا پرس می‌شود. به این ترتیب، علاوه بر اطمینان از رفع همه آلودگی‌ها فرم و ساختار پارچه زیبا و شکیل باقی می‌ماند.
کار شما را راحت‌تر می‌کند
با توجه به همه مواردی که گفتیم، یکی از مهم‌ترین مزایای خشکشویی این است که کار شما را راحت‌تر می‌کند. یعنی، علاوه بر تمیز کردن لکه‌ها و آلودگی‌ها، لباس‌ها را ضدعفونی و اتو شده به شما تحویل می‌دهد.
معایب خشکشویی چیست؟
- در فرآیند خشکشویی از مواد شیمیایی متنوعی استفاده می‌شود. به‌کارگیری مداوم مواد شیمیایی خصوصا برای کارمندان این مراکز می‌تواند زیان‌آور باشد.
- در مقایسه با شست‌وشوی خانگی، خشکشویی از هزینه نسبتا بالایی برخوردار است.
عوامل تعیین‌کننده در خشکشویی چیست؟
جنس الیاف و ساختار پارچه
جنس الیاف و ساختار پارچه از مهم‌ترین نکاتی است که نوع شست‌وشو را تعیین می‌کند. لباس‌ها، ملحفه‌ها، پرده‌ها و کلا تمامی وسایلی که با انواع پارچه تهیه می‌شوند معمولا دارای تگ مخصوصی هستند که اطلاعات مربوط به شست‌وشو و نگهداری کالا بر روی آن ثبت شده است. بنابراین، لازم است این اطلاعات را با دقت مطالعه کرده و روش شست‌وشو و نحوه رسیدگی به محصول را با توجه به آن انتخاب کنید. با انجام این کار، طول عمر لباس‌ها و اقلام مختلف‌تان را افزایش می‌دهید و از آبرفت و آسیب دیدن آن‌ها جلوگیری می‌کنید.
نوع رنگ‌های به‌کار رفته در پارچه
بعضی از لباس‌ها و محصولات پارچه‌ای با استفاده از مواد ناپایداری رنگ می‌شوند که در مجاورت آب زیبایی و ماندگاری خود را از دست میدهند. این اقلام معمولا باید به روش خشکشویی تمیز شوند تا به شکل ظاهری و نقش‌ونگارشان آسیبی نرسد.
نوع و ماهیت لکه‌ها
شناسایی نوع و ماهیت لکه‌ها از عوامل مهمی است که به انتخاب ماده شیمیایی و لکه‌بر مناسب کمک می‌کند. این به معنای آن است که لکه‌های مختلف با کمک مواد شیمیایی گوناگونی زدوده می‌شوند. در صورت انتخاب پاک‌کننده نامناسب، ممکن است الیاف پارچه دچار آسیب شده یا لکه موجود بر روی آن ماندگار شود.
تزئینات موجود بر روی پارچه
بعضی از لباس‌ها و پارچه‌ها دارای تزئینات مختلفی مانند پولک‌دوزی، خامه‌دوزی، ملیله‌دوزی و غیره هستند. این تزئینات در مجاورت آب دچار آسیب می‌شوند و فرم زیبای خودشان را از دست میدهند. به‌علاوه، هریک از آن‌ها ممکن است در تماس با یک ماده شیمیایی خاص هم آسیب ببینند. بنابراین، قبل از شروع فرآیند خشکشویی لازم است نوع و ماهیت این تزئینات به‌خوبی شناسایی شود.
نوع آستر یا سایر بخش‌های به‌کار رفته در دوخت لباس
برخی از لباس‌ها یا کالاها ممکن است با استفاده از پارچه‌ها و الیاف متنوعی تولید شده باشند. برای مثال، ممکن است بخشی از محصول ارائه شده برای خشکشویی از جنس چرم و قسمت‌های دیگر آن از جنس کنف یا الیاف دیگری باشد. طبیعتا برای تمیز کردن هر یک از این قسمت‌ها لازم است از مواد مختلفی استفاده شود. بعضی از لباس‌ها هم دارای آسترهای لطیفی هستند که در مجاورت مواد شیمیایی خاص پوسیده می‌شوند. در چنین شرایطی، لازم است بخش‌های آسیب‌پذیر لباس با مواد مجزایی پاکیزه شوند.
مراحل خشکشویی چیست؟
برچسب‌گذاری
ابتدا هر یک از لباس‌ها و اقلام ارائه شده به مرکز خشکشویی برچسب‌گذاری می‌شوند. بعضی از مراکز برای این منظور از برچسب‌های کاغذی استفاده می‌کنند که با منگنه به پارچه وصل می‌شوند. اما خشکشویی‌هایی هم وجود دارند که برای تفکیک لباس‌های مشتریان از نوارهای بارکد استفاده می‌کنند. با کمک روش برچسب‌گذاری، لباس‌ها و اقلام ارائه شده به خشکشویی گم نشده و بازگرداندن آن‌ها به مشتریان تضمین می‌شود.
بررسی لباس
قبل از شروع فرآیند خشکشویی، همه بخش‌های لباس به‌دقت بررسی می‌شود. به این ترتیب، اقلام باقی‌مانده در جیب‌ها خارج شده و مشکلاتی مانند پارگی، دکمه‌های گم‌شده و آسیب‌های احتمالی شناسایی می‌شود. در عین حال، نوع لکه‌های به‌وجود آمده بر روی پارچه هم به‌دقت ارزیابی می‌شود. طبیعتا اقلام پیدا شده در جیب لباس یا کیف در اختیار مشتری قرار می‌گیرند. در عین حال، همان ابتدا وجود پارگی، لکه یا سایر موارد هم به مشتری گزارش داده می‌شود.
زمینه‌سازی لکه‌زدایی
در این مرحله، لکه‌های لباس با مواد مناسب آغشته می‌شوند. به این ترتیب، در جریان خشکشویی تمیز کردن این آلودگی‌ها آسان‌تر خواهد بود. در عین حال، بخش‌های ظریف‌تر پارچه و لباس پوشانده می‌شوند تا در معرض پاک‌کننده‌های نامناسب قرار نگیرند و آسیب نبینند.
قرار گرفتن در دستگاه
در این مرحله، لباس‌های کثیف در یک دستگاه بزرگ و گردان قرار می‌گیرند تا بدون استفاده از آب و با کمک یک حلال شیمیایی تمیز شوند. نحوه کار به این صورت است که لباس‌ها به‌آرامی در محلول غوطه‌ور می‌شوند و هم‌می‌خوردند تا آلودگی‌ها به‌تدریج از الیاف پارچه جدا شوند. سپس، مایع حلال تخلیه، فیلتر و بازیافت شده و لباس‌ها با استفاده از محلول مجزایی شست‌وشو می‌شوند.
تکمیل لکه‌زدایی
به لطف حلال‌های شیمیایی، فرآیند خشکشویی در از بین بردن انواع لکه‌ها به‌ویژه لکه‌های روغنی بسیار خوب عمل می‌کند. با این حال، برخی از لکه‌ها ممکن است کاملا پاک نشوند. به همین دلیل، پس از لکه‌گیری تمام بخش‌های لباس‌ها کاملا بررسی می‌شوند. لکه‌های باقی‌مانده با استفاده از بخار یا دستگاه مکش از بین می‌روند.
مرحله نهایی
مرحله آخر شامل آماده کردن لباس برای پوشیدن است. در این مرحله، چین‌وچروک لباس با کمک بخار و اتوی پرسی برطرف شده و همه تعمیرات لازم انجام می‌شود. سپس، لباس‌ها تا زده و آویزان می‌شوند و داخل یک پوشش پلاستیکی قرار می‌گیرند تا کثیف نشوند.
روش کسب بهترین نتیجه ممکن از خشکشویی چیست؟
- برچسب دوخته‌شده در پشت یقه یا در درزهای داخلی لباس را با دقت مطالعه کنید.
- به‌ویژه لباس‌ها و پارچه‌های گران‌قیمت را هرگز در منزل لکه‌زدایی نکنید.
- در هنگام سپردن لباس به خشکشویی حتما لکه‌ها را علامت‌گذاری کنید تا به‌سادگی قابل تشخیص باشند و تمیز شوند.
- به تزئینات خاص لباس اشاره کنید و از متصدیان خشکشویی بخواهید از آن‌ها مراقبت کنند.
کدام لباس‌ها و پارچه‌ها را باید با روش خشکشویی پاکیزه کرد؟
- کت‌وشلوارها و کت‌ودامن‌ها معمولا از برش، الگو، پارچه و آسترهای خاصی برخوردارند. این لباس‌ها عموما در مجاورت آب شکل و ساختار زیبای خود را از دست میدهند و به اصطلاح دفرمه می‌شوند. بنابراین، گزینه مناسبی برای خشکشویی به حساب می‌آیند.
- لباس‌ها و پارچه‌های گیپور، دانتل، توری، مخملی و ابریشمی باید با روش خشکشویی پاکیزه شوند. چرا که از بافت لطیفی برخوردارند. این ساختار ظریف در صورت شست‌وشو با شوینده‌های معمولی و همچنین در اثر چنگ زدن یا چلانده شدن دچار آسیب و پارگی می‌شود.
- لباس‌ها و پارچه‌های پشمی، چرمی و جیر هم گزینه مناسبی برای خشکشویی هستند؛ چون چرم و جیر در صورت شست‌وشو با آب و شوینده‌های معمولی آسیب می‌بیند.
- انواع لباس‌های رسمی ساده یا دارای تزئینات خاص لازم است با روش خشکشویی تمیز شوند تا فرم و زیبایی خود را از دست ندهند و صدمه نبینند.
کدام لباس‌ها و پارچه‌ها را نباید با روش خشکشویی تمیز کرد؟
پارچه‌هایی که از الیاف مصنوعی مانند پلاستیک، PVC یا پلی‌اورتان ساخته شده‌اند در مجاورت با برخی از مواد شیمیایی و در صورت اتو شدن آسیب می‌بینند. بنابراین، گزینه مناسبی برای خشکشویی به حساب نمی‌آیند. برای اطمینان از مناسب بودن یا نبودن خشکشویی برای لباس‌ها و دیگر کالاها لازم است به برچسب تعبیه شده بر روی محصول مراجعه کرده یا با کارشناس این امر مشورت کنید.
هر چند وقت یک‌بار لباس‌های‌مان را خشکشویی کنیم؟
قرار دادن مداوم لباس در معرض مواد شیمیایی به‌تدریج می‌تواند به آن صدمه بزند. بنابراین، تنها هنگامی لباس‌های‌تان را خشکشویی کنید که واقعا کثیف یا لکه‌دار شده باشند.
آیا لکه‌زدایی پارچه در منزل امکان‌پذیر است؟
پاسخ این سوال بسته به نوع پارچه و ماهیت لکه می‌تواند متفاوت باشد. در مجموع، پیشنهاد می‌کنیم برای زدودن لکه‌ها از روی لباس یا اقلام پارچه‌ای به خشکشویی مراجعه کنید. در غیر این‌صورت، ممکن است به بافت پارچه صدمه بزنید یا ثبات لکه را بیش‌تر کنید.
سخن آخر
در این مطلب، برایتان گفتیم خشکشویی چیست؟ از چه زمانی رواج یافته؟ و در هنگام استفاده از این روش باید به چه نکاتی توجه کرد؟ نظر شما چیست؟ آیا تا به حال برایتان پیش آمده که لباسی را با روش نامناسبی بشوئید؟ هر چند وقت یک‌بار لباس‌های‌تان را خشکشویی می‌کنید؟ ممنون می‌شویم دیدگاه‌ها و تجربیات‌تان را در بخش «نظرات کاربران» با ما و دیگر خوانندگان به‌اشتراک بگذارید.
