ختنه عمل جراحی برای برداشتن پوست ختنهگاه پسران است. پوست ختنهگاه لایهای است که سر آلت تناسلی مرد را میپوشاند. این عمل معمولا روی نوزادان و کودکان انجام میشود و یکی از شایعترین جراحیهای مردان است. در ادامه دلیل انجام ختنه، انواع آن و خطرات و فوایدش را میخوانید.
ختنه برای چیست؟
با این عمل جراحی پوست ختنهگاه را برمیدارند که سر آلت تناسلی را میپوشاند. معمولا عمل ختنه نوزاد در بدو تولد یا مدت کوتاهی پس از آن انجام میشود، مثلا در هفته اول. هنگامی که نوزاد به دنیا میآید، پوست ختنهگاه کاملا به سر آلت تناسلی متصل است. با گذر زمان، این قسمت از سر آلت تناسلی جدا میشود و میتواند به عقب کشیده شود. گاهی اوقات نیز پوست ختنهگاه زمانی که باید جدا نمیشود و متصل میماند و عارضهای بهنام فیموز ایجاد میکند. فیموز معمولا با عمل ختنه درست میشود.
دلایل انجام عمل ختنه
این کار ابتدا به دلایل مذهبی رواج یافت، اما امروزه در سراسر دنیا بسیاری از افراد به دلایل مذهبی، پزشکی و فرهنگی این عمل را انجام میدهند. بر اساس آمار، ختنه در آمریکا، خاورمیانه و کره جنوبی بیشتر انجام میشود.
۱. دلایل مذهبی
ختنه بخش مهمی از دین اسلام و یهود است. بهاعتقاد این افراد، ختنه باید در سن کم انجام شود.
۲. دلایل پزشکی
- فیموز (Phimosis): عارضهای که باعث میشود پوست ختنهگاه به عقب برنگردد.
- پارافیموز: پوست ختنهگاه سر آلت تناسلی گیر میکند و نمیتواند به حالت اصلی خود عقب کشیده شود.
- بالانوفوستیت (Balanoposthitis): التهاب پوست ختنهگاه و سر آلت تناسلی.
- بالانیتیس زروتیکا اوبلیترانس (Balanitis xerotica obliterans): التهاب مزمن پوست آلت تناسلی.
- نئوپلاسم پوست ختنهگاه: سرطان آلت تناسلی.
- پوست اضافی.
- پارگی در فرنولوم: آویزه پوستی کوچکی زیر آلت تناسلی و بین پوست ختنهگاه و بدنه.
انواع ختنه
۱. ختنه با حلقه
این عمل نیازی به بستری ندارد و معمولا در مطب پزشک انجام میشود. عمل ختنه معمولا ۱ ساعت طول میکشد و برای انجامش کودک را بیهوش نمیکنند، بلکه با تزریق مادهای به پایه آلت تناسلی، آن را بیحس میکنند. در عمل ختنه با حلقه، حلقهای پلاسیکی اطراف آلت تناسلی قرار میگیرد و ۵ تا ۷ روز بعد خودبهخود میافتد. این عمل به هیچ بخیهای نیاز ندارد.
مراقبت بعد ختنه نوزاد
- پوشک بچه را زودبهزود عوض کنید. ناحیه را با آب بشویید. از دستمالهای تمیزکننده شیمیایی استفاده نکنید.
- اگر ناف فرزند شما هنوز متصل است، پس از جراحی او را با لیف تمیز کنید. ۲ تا ۴ بار در روز آلت تناسلی را بهآرامی با آب و صابون بشویید تا زمانی که حلقه بیفتد و آلت تناسلی التیام یابد. اگر ناف فرزندتان متصل نیست، هر روز نوزاد را حمام کنید و این کار را از صبح جراحی تا افتادن حلقه ادامه دهید.
- ممکن است با هر بار تعویض پوشک، نیاز به مالیدن پماد آنتیبیوتیک یا وازلین به سر آلت تناسلی باشد و این کار را تا افتادن حلقه ادامه دهید.
۲. ختنه با لیزر
امروزه که فناوریهای پزشکی پیشرفت کردهاند، عمل ختنه را با استفاده از لیزر هم انجام میدهند. این روش با روشهای سنتی جراحی متفاوت است و از تیغ جراحی استفاده نمیکنند. ختنه با لیزر بدون خونریزی و با حداقل تهاجم انجام میشود که نتیجهاش التیام سریعتر و آسانتر است. این جراحی ۲۰ دقیقه طول میکشد و با بیحسی موضعی، عمومی یا نخاعی انجام میشود. اگر از بیحسی عمومی استفاده کنند، ممکن است بیمار همان روز جراحی مرخص شود. البته پزشک پیشنهاد میکند که بیمار ۳ تا ۵ ساعت در بیمارستان بماند.
مزیتهای ختنه با لیزر عبارتاند از:
- زمان کم جراحی؛
- جراحی بدون درد و خونریزی؛
- بدون زخم یا پارگی پس از جراحی؛
- خطر ناچیز عفونت؛
- بدون نیاز به پانسمان روزانه؛
- نداشتن تأثیر منفی بر باروری؛
- موفقیت ۱۰۰درصدی جراحی؛
- راهحلی دائمی و بدون بازگشت؛
- ازسرگرفتن زندگی عادی در روز بعد.
فواید ختنه
- کاهش باکتریهای زیر ختنهگاه؛
- کاهش خطر عفونت مجرای ادراری؛
- میتواند در کاهش خطر ابتلا به ایدز نقش داشته باشد؛
- میتواند باعث کاهش خطر سرطان آلت تناسلی شود؛
- کاهش خطر عفونتهای مقاربتی در بزرگسالان؛
- کاهش خطر سرطان دهانه رحم و بعضی عفونتها برای شریک جنسی زن.
خطرات ختنه
هر نوع عمل جراحی خطراتی احتمالی نیز دارد. همچنین این عمل برای بعضی افراد توصیه نمیشود. در کل مزیتهای این عمل بیشتر از خطرات آن هستند.
بیشتر خطرات ختنه نسبتا جزئی و درمانشدنی هستند، از جمله:
- درد؛
- خونریزی؛
- التهاب؛
- برداشتن ناکافی پوست.
خطرات پس از جراحی که با تأخیر ظاهر میشوند عبارتاند از:
- عفونت محل جراحی؛
- درد؛
- دفعنشدن ادرار؛
- باریکشدن حفره سر آلت تناسلی؛
- زخم حفره سر آلت تناسلی؛
- ایجاد کانال ارتباطی غیرعادی بین دو حفره بدن (Fistula)؛
- ناتوانی جنسی؛
- تجمع مایع و التهاب سر آلت تناسلی؛
- ازدستدادن حساسیت آلت تناسلی؛
- خونمردگی؛
- ظاهر نامناسب؛
- پارگی بخیهها.
با اینکه عمل ختنه جراحی سادهای است، میتواند به عارضههای جدی اما نادر هم منجر شود. ۲ نمونه از این عارضههای نادر عبارتاند از خونریزی شدید و قطع سر آلت تناسلی.
ختنه دخترانه چیست؟
ختنه دختران که بهنام قطع عضو جنسی دختران نیز شناخته میشود، شامل برداشتن کامل یا قسمتی از اندامهای جنسی دختران یا سایر آسیبهای دیگر به این اندامها به دلایل غیرپزشکی است. این کار هیچ مزیتی برای سلامتی زنان و دختران ندارد.
ممکن است این عمل به خونریزی شدید، اختلال در ادرار، بروز کیست تخمدان در آینده، عفونت، اختلال در زایمان و افزایش خطر مرگ نوزاد منجر شود. تا به حال در آفریقا، خاورمیانه و آسیا ۲۰۰میلیون زن و دختر این عمل جراحی را انجام دادهاند و بیشترین آمار مربوط به دختران از نوزادی تا ۱۵سالگی میشود. سازمان بهداشت جهانی با انجام هرگونه ختنه برای دختران مخالف است و این امر را ناقض حقوق انسانی زنان و دختران میداند.
آمادگی برای ختنه
آمادهشدن برای عمل جراحی میتواند ترسناک و نگرانکننده باشد. پس از تعیین وقت اولیه، جراح به شما دستوراتی خواهد داد که باید پیش از جراحی انجام دهید. اگر جراحی سرپایی برای بزرگسالان باشد، یکی از اعضای تیم جراحی با شما تماس خواهد گرفت و هماهنگیها را انجام خواهد داد.
دستورات تیم جراحی شامل داروهایی که باید مصرف کنید یا کنار بگذارید نیز میشود. همچنین به شما اطلاع میدهند که چه زمانی از نوشیدن و خوردن پرهیز کنید.
۱. مکان جراحی
ختنه نوزادان زمانی انجام میشود که نوزاد هنوز در بیمارستان بستری است. ختنه بزرگسالان نیز در بیمارستان بهعنوان عملی سرپایی انجام میشود.
۲. لباس جراحی
نوزادان باید پیش از جراحی لباس بیمارستان و پوشک بپوشند. هنگامی که بیمار روی تخت جراحی قرار میگیرد، این لباسها را نیز درمیآورند.
در ختنه بزرگسالان، فرد باید لباسهای گشاد بپوشد. هنگام بستری در بیمارستان نیز باید از پوششهای مخصوص بیمارستان استفاده کند.
۳. غذا و نوشیدنی
در کل نباید نزدیک به زمان جراحی به نوزادان شیر داد. معمولا غذاخوردن بعد از جراحی برای آنها آرامشبخش خواهد بود.
بزرگسالان نباید پیش از جراحی آب یا غذا مصرف کنند، زیرا با بیهوشی عمومی جراحی میشوند. جراح مدتزمان دقیق غذانخوردن را مشخص میکند.
۴. داروها
باید با جراح خود راجع به همه داروهایی که مصرف میکنید صحبت کنید. حتما فهرست کامل داروها را پیش از جراحی به دکتر نشان بدهید. باید این اطلاعات را راجع به داروهای خود ارائه دهید:
- دوز؛
- نوبتهای استفاده؛
- آخرین نوبت استفاده.
فراموش نکنید که همه ویتامینها و مکملهایی را که مصرف میکنید نیز در فهرست داروهای خود بیاورید. این داروها میتوانند با داروهای بیهوشی و داروهای پیش و پس از عمل تداخل داشته باشند. روز جراحی برای مصرف داروهایی که جراح توصیه کرده است از کمترین مقدار آب لازم استفاده کنید.
حین عمل ختنه چه اتفاقی میافتد؟
پزشک نوزاد را پیش از جراحی روی میز خاصی میگذارد. ممکن است روش جراحی بسته به پزشک متفاوت باشد، اما معمولا شامل این مراحل میشود:
- آلت تناسلی و پوست ختنهگاه تمیز میشوند.
- گیرهای مخصوص به آلت تناسلی متصل میشود، سپس پوست ختنهگاه بریده و برداشته میشود.
- پس از انجام عمل، گازی آغشته به وازلین روی زخم قرار میگیرد تا از برخورد آن با پوشک بچه جلوگیری کند.
عمل ختنه بزرگسالان کمتر شایع است و معمولا با بیهوشی عمومی یا موضعی و توسط متخصص دستگاه ادراری انجام میشود.
پس از عمل
بعد از ختنه نوزاد، ممکن است زخمی مشخص یا حلقهای متصل را ببینید. علاوه بر این، پزشک توصیه میکند که پس از هر بار عوضکردن پوشک، به محل جراحی نوزاد وازلین بمالید. این کار مانع چسبیدن پوشک به محل در حال ترمیم میشود.
پس از ختنه در بزرگسالی، پزشک بلافاصله ناحیه را با آب استریل تمیز میکند و سپس آن را با گاز استریل آغشته به وازلین یا گاز استریل روغنی میپوشاند. پانسمان اولیه پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از جراحی برداشته میشود و لازم است فرد لباسهای گشاد بپوشد و ناحیه جراحی را با آب و صابونِ بدون عطر بشوید.
بهبودی
بهبودی پس از ختنه آسان است. بیشتر افراد دچار عارضههای کمی میشوند یا دوره بهبودی خود را بدون عارضه میگذرانند. ممکن است پزشک برای کنترل درد استامینوفن را پیشنهاد کند. علاوه بر این، توصیه میشود که فرد تا چند روز پس از جراحی فعالیت شدید نداشته باشد.
التیام جراحی
مهم است که بتوانید عارضههای احتمالی پس از جراحی را شناسایی کنید. با مشاهده نشانههای زیر در فرزند خود، با پزشک تماس بگیرید:
- بند نیامدن خونریزی؛
- بیشتر بودن میزان خونریزی روی پوشک از یک سکه؛
- بدتر شدن قرمزی محل جراحی یا از بین نرفتنش پس از ۷ تا ۱۰ روز؛
- تب؛
- علامتهای عفونت مانند تورم، ترشحات زیاد یا تاولهای چرکی؛
- دفعنشدن ادرار تا ۱۲ ساعت پس از انجام ختنه؛
- تغییر رنگ ناحیه به تیره یا سیاه؛
- قرمزی یکدست؛
- چسبیدن پوست به سر آلت تناسلی.
بزرگسالانی که عمل ختنه را انجام میدهند، باید تا ۴ هفته از هر گونه فعالیت جنسی خودداری کنند و ۱ هفته مرخصی بگیرند. بهبودی کامل معمولا ۱۰ روز طول میکشد و چند روز اول این دوره با درد و التهاب همراه خواهد بود.
سخن پایانی
در عمل ختنه، پوست آزاد سر آلت تناسلی که پوست ختنهگاه نام دارد برداشته میشود. این جراحی بسیار شایع است و میتواند برای نوزادان و بزرگسالان انجام شود. تحقیقات بیانگر فواید بسیار این عمل جزئی و کوتاه هستند که موجب میشود نادیدهگرفتن عارضههای احتمالی آن آسان شود. با این حال، خوب است این عارضهها را بشناسید، آمادگی کامل را برای این جراحی داشته باشید و مراقبتهای پس از جراحی را نیز بهخوبی انجام دهید.
منابع دیگر: who