معمولا زمانی مضطرب می‌شویم که می‌ترسیم اتفاق بدی بیفتد. حمله اضطرابی معمولا شامل ترس از اتفاق یا مشکل خاصی است که ممکن است رخ بدهد. همچنین اضطراب می‌تواند واکنشی به استرس باشد و علاوه بر احساس ترس و نگرانی، با علائم فیزیکی همراه باشد. در این مقاله درباره علائم، علل و شیوه‌های درمان حمله اضطراب صحبت می‌کنیم و سپس تفاوت‌های حمله اضطراب و حمله پانیک را می‌گوییم. با ما همراه باشید.
علائم حمله اضطراب چیست؟
- تپش قلب؛
- احساس سردرگمی؛
- حالت تهوع؛
- بی‌حسی یا سوزن‌سوزن‌شدن؛
- تعریق؛
- درد قفسه سینه.
علاوه بر علائم فیزیکی، افراد ممکن است دچار این عارضه‌ها هم بشوند:
- احساس تنش یا عصبی‌بودن؛
- ناآرامی؛
- ترس مداوم؛
- خلق‌وخوی ضعیف یا افسردگی؛
- نشخوار فکری؛
- نگرانی درباره آینده.
البته شاید فردی که درگیر حمله اضطراب است دچار همه این علائم نشود و اضطراب بسته به محرک و نحوه واکنش فرد به آن خفیف، متوسط یا شدید باشد. اضطرابی که مدتی طولانی ادامه می‌یابد یا محرک خاصی دارد هم ممکن است نشانه اختلال اضطرابی باشد.
انواع اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی به چند دسته تقسیم می‌شوند. هر اختلال علائم متفاوتی دارد و ممکن است در موقعیت‌های خاصی بروز کند. انواع اختلالات اضطرابی عبارت‌اند از:
- اختلال پانیک (PD): این اختلال شامل حملات پانیک مکرر همراه با ترس دائمی از حملات آینده است. افراد مبتلا به اختلال پانیک ممکن است شغل خود را از دست بدهند، از سفر رفتن یا حتی ترک خانه‌شان امتناع کنند یا کاملا از هر چیزی که فکر می‌کنند باعث حمله می‌شود اجتناب کنند.
- GAD: حالت نگرانی دائمی یا احساس مداوم ترس است که ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد.
- اختلال اضطراب اجتماعی: فرد دچار این اختلال از اینکه دیگران او را تماشا و قضاوت کنند، اضطراب شدید و مداومی دارد.
- اختلال فوبیک: این اختلال، اضطراب شدید و ترس غیرمنطقی از یک شیء یا موقعیت است، مثلا ترس از عنکبوت یا فضاهای باز. افراد مبتلا به اختلال فوبیک معمولا می‌دانند که ترسشان غیرمنطقی است.
علل حمله اضطراب
حمله اضطراب ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- فشار کار یا مدرسه؛
- فشار مالی؛
- مشکلات خانوادگی یا روابط؛
- طلاق یا سوگ از دست دادن عزیز؛
- نگرانی درباره بچه‌دارشدن؛
- نگرانی درباره محیط‌زیست یا تغییرات آب‌وهوایی؛
- تغییر موقعیت‌های زندگی مانند تغییر شغل؛
- کاهش تحرک یا عملکرد فیزیکی؛
- ازدست‌دادن عملکرد ذهنی؛
- تشخیص بیماری مزمن؛
- نوعی فوبیا؛
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)؛
- عوامل ژنتیکی؛
- استرس مداوم یا حساسیت به استرس؛
- سابقه سوء مصرف مواد مخدر یا الکل؛
- مصرف بیش از حد کافئین؛
- مصرف برخی داروها؛
- تجربه آسیب‌زای اخیر یا گذشته.
محرک‌های احتمالی اضطراب هم عبارت‌اند از:
- سخنرانی عمومی؛
- قرارگرفتن در معرض محرک فوبیا؛
- ترس از حمله پانیک.
عوارض حمله اضطراب
پاسخی که منجر به استرس و حمله اضطرابی می‌شود به بدن کمک می‌کند با موقعیت‌های دشوار موقتی کنار بیاید. آدرنالین هورمونی است که در پاسخ جنگ یا گریز نقش دارد. ترشح ناگهانی این هورمون بدن را برای فرار از خطر یا مقابله فیزیکی با خطر آماده می‌کند. در حالت معمول پس از ازبین‌رفتن محرک ترس، میزان آدرنالین سریع به حالت عادی باز می‌گردد. با این حال اگر اضطراب ادامه یابد و میزان آدرنالین کم نشود، ممکن است مشکلات بیشتری ایجاد شود.
امکان دارد استرس و اضطراب مداوم منجر به چنین مشکلاتی شود:
- اختلال اضطرابی؛
- افسردگی؛
- مشکلات سیستم ایمنی؛
- اختلال در سیستم گوارش؛
- اختلالات خواب؛
- مشکلات باروری؛
- زخم معده؛
- بیماری قلبی؛
- دیابت.
درمان حمله اضطراب
۱. مشاوره و روان‌درمانی
- رفتار درمانی شناختی (CBT): این روش می‌تواند به شما کمک کند چیزهایی را که نگرانتان می‌کنند به شکلی دیگر ببینید. مشاور می‌تواند به شما در ایجاد استراتژی‌هایی برای مدیریت محرک‌ها در هنگام بروز کمک کند. این شیوه درمانی کمک می‌کند افکار غیرمفیدی را که اغلب زمینه‌ساز اختلال اضطرابی هستند، مشخص، قالب‌بندی مجدد و خنثی کنید.
- مواجهه‌درمانی: شامل قرارگرفتن کنترل‌شده در موقعیت‌هایی است که باعث ایجاد ترس و اضطراب می‌شوند. این روش درمانی می‌تواند به شما کمک کند که یاد بگیرید با این ترس‌ها به روشی جدید مقابله کنید.
پزشک ممکن است شرکت در جلسات فردی، جلسات گروهی یا ترکیبی از این دو را پیشنهاد دهد.
۲. مصرف دارو
نمونه‌هایی از داروهایی که ممکن است پزشک برای درمان حمله اضطراب تجویز کند عبارت‌اند از:
- داروهای ضدافسردگی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین‌نوراپی‌نفرین (SNRIs)؛
- مسدودکننده‌های بتا که می‌توانند به مدیریت برخی از علائم فیزیکی مانند تپش قلب کمک کنند؛
- داروهای ضداضطراب مانند بنزودیازپین‌ها.
همه این داروها می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. SSRIها و SNRIها برای استفاده طولانی‌مدت هستند و تأثیرگذاری‌شان زمان‌بر است. بنزودیازپین‌ها فقط برای استفاده کوتاه‌مدت تجویز می‌شوند، زیرا خطر وابستگی زیاد وجود دارد.
۳. درمان‌های خانگی
اگر احساس کردید حمله اضطرابی یا پانیک در راه است، این اقدامات را امتحان کنید:
- آرام نفس‌های عمیق بکشید. وقتی احساس کردید نفستان تند می‌شود، توجه خود را روی هر دم و بازدم متمرکز کنید و عمیق نفس بکشید. آن‌قدر این کار را تکرار کنید تا تنفستان کند شود.
- آنچه را که تجربه می‌کنید، بشناسید و بپذیرید. اگر قبلا دچار حمله اضطراب یا پانیک شده‌اید، می‌دانید که ممکن است فوق‌العاده چالش‌برانگیز باشد. به خودتان یادآوری کنید که علائم از بین می‌روند و شما خوب می‌شوید.
- ذهن آگاهی را تمرین کنید. معمولا مداخلات مبتنی بر ذهن‌آگاهی برای درمان اختلالات اضطراب و پانیک استفاده می‌شوند. ذهن‌آگاهی تکنیکی است که می‌تواند به شما کمک کند افکارتان را در زمان حال نگه دارید. شما می‌توانید با مشاهده فعال افکار و احساسات بدون واکنش به آنها، ذهن‌آگاهی را تمرین کنید.
- از تکنیک‌های آرام‌سازی استفاده کنید. تکنیک‌های آرام‌سازی شامل تصویرسازی هدایت‌شده، آروماتراپی و آرامش عضلانی است. اگر دچار علائم اضطراب یا حمله پانیک شده‌اید، سعی کنید کارهایی را انجام دهید که به‌نظرتان آرامش‌بخش‌اند. چشمانتان را ببندید، حمام کنید یا از اسطوخودوس استفاده کنید که اثرات آرامش‌بخش دارد.
۴. تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی هم می‌تواند به شما در جلوگیری از حمله اضطراب و همچنین کاهش شدت علائم در هنگام وقوع حمله کمک کند:
- عوامل استرس‌زا را کاهش دهید؛
- یاد بگیرید که چگونه افکار منفی را شناسایی و متوقف کنید؛
- منظم ورزش کنید؛
- مدیتیشن یا یوگا را تمرین کنید؛
- رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشید؛
- مصرف الکل و کافئین را محدود کنید؛
- از مصرف موادمخدر اجتناب کنید.
تفاوت حمله اضطراب با حمله پانیک چیست؟
در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) هیچ تعریف مشخصی از حمله اضطرابی وجود ندارد. تعریف حمله اضطراب درونی است و ممکن است فرد هنگام توصیف حمله پانیک بگوید دچار حمله اضطرابی شده است.
حمله اضطراب معمولا به‌تدریج ایجاد می‌شود و معمولا علائمش از حمله پانیک شدت کمتری دارند. اضطراب معمولا محرکی خاص مانند امتحان، مسائل محل کار و بیماری دارد. اگر این عارضه مداوم اتفاق بیفتد، نشانه اختلال اضطراب است.
حمله پانیک نوعی نشانه است و می‌تواند در انواع اختلالات اضطرابی اتفاق بیفتد. مثلا فرد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) ممکن است تا زمانی که دچار حمله پانیک شود، نگرانی خیلی زیادی داشته باشد.
۱. تفاوت علائم
حمله اضطراب و حمله پانیک معمولا علائم مشابهی دارند و شدت بروز علائم است که مشخص می‌کند این حمله، حمله اضطرابی است یا حمله پانیک. در هر دو حالت، فرد دچار چنین علائمی می‌شود:
- ترس؛
- تپش قلب؛
- احساس سردرگمی؛
- حالت تهوع؛
- بی‌حسی یا سوزن‌سوزن‌شدن؛
- تعریق.
در حمله پانیک این علائم بسیار شدیدتر هستند، به طوری که ممکن است فرد واقعا باور کند که دارد می‌میرد.
۲. تفاوت در نحوه شروع
اضطراب می‌تواند پاسخی به نگرانی، ترس یا استرسی خاص باشد، تمایل به رشد تدریجی دارد و ممکن است خفیف، متوسط یا شدید بروز کند. حمله پانیک بیشتر مواقع بدون هشدار قبلی اتفاق می‌افتد و به فرد این حس را می‌دهد که اختیارش را از دست داده است. حمله پانیک ممکن است در هر شرایطی، چه فرد مضطرب باشد و چه آرام، و گاهی حتی در خواب اتفاق بیفتد؛ معمولا هیچ دلیل واضحی برای توضیح این نوع حمله وجود ندارد و میزان ترس با محرک تناسبی ندارد.
۳. تفاوت در مدت زمان
اضطراب مربوط به موقعیتی خاص و معمولا ادامه‌دار است. حمله پانیک ناگهانی شروع می‌شود، ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و در ۱۰ دقیقه به اوج خود می‌رسد. سپس کم‌کم فروکش می‌کند، اگرچه ممکن است اثراتش طولانی‌تر باشند.
معمولا اضطراب این‌طوری به اوج نمی‌رسد، اما برخی از افراد ممکن است ابتدا دچار حمله اضطراب شدید شوند و سپس این حمله تبدیل به حمله پانیک شود.
آیا ممکن است حمله اضطراب منجر به پانیک شود؟
حمله پانیک می‌تواند نشانه‌ای از اضطراب باشد. فردی که مبتلا به اختلال پانیک است شاید از بروز حمله پانیک بترسد و همین ترس موجب اضطراب او شود. اطمینان نداشتن درباره زمان بروز حمله می‌تواند منجر به نگرانی یا اضطراب بین حملات شود.
برای فرد مبتلا به اختلال پانیک، اضطراب ممکن است باعث حمله پانیک شود و ترس از حمله می‌تواند بر رفتار عملکرد فرد در زندگی روزمره تأثیر بگذارد.
شما بگویید
فرد مضطربی هستید و زیاد دچار علائم حمله اضطراب می‌شوید؟ در چه موقعیت‌هایی بیشتر مضطرب می‌شوید؟ آیا از راهکاری برای کاهش اضطرابتان استفاده کرده‌اید؟ لطفا تجربیات و نظرات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
