در این مقاله به بررسی نکات و حقایق جالب فیلم Memento دومین و البته یکی از بهترین فیلم‌های کریستوفر نولان خواهیم پرداخت. با میدونی همراه باشید.
کریستوفر نولان، کارگردان صاحب سبک و بسیار محبوب هالیوود با ساخت فیلم Memento که دومین فیلم بلند و مستقل او به‌شمار می‌رود توانست شهرت بسیار زیادی به‌دست آورد و سر زبان‌ها بیفتد. فیلمی که درابتدا با دست رد از سوی بسیاری از استودیوها روبه‌رو شد ولی پس از اکران توانست استقبال بسیار خوبی را از سوی اهالی سینما به‌دست آورد و تا همین امروز همه از آن به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های معمایی تاریخ سینما یاد می‌کنند. این فیلم به تهیه‌کنندگی سوزان تاد با اقتباس از داستانی با همین نام اثر جاناتان نولان با بودجه‌ای ۹ میلیون دلاری تولید و فروش بسیار خوب ۴۰ میلیون دلاری را پشت‌سر گذاشت.
داستان فیلم درباره شخصیت لئونارد شلبی جریان دارد که به‌خاطر ضربه وارد شده به سرش در شبی که همسر او را به قتل رساندند به شکل دائمی حافظه کوتاه‌مدت خودش را از دست داده است. او هیچ چیزی به جز خاطرات قبل از آن حادثه را به یاد نمی‌آورد و پس از تنها چند دقیقه تمام اتفاقات بعد از آن را فراموش می‌کند. او در تلاش است تا با تهیه تصاویر، نوشته‌ها و حتی خالکوبی بتواند خودش را در مسیر پیدا کردن قاتل همسرش نگه دارد. در این مقاله تصمیم گرفتیم تا نگاهی داشته باشیم به نکات و حقایق جالب فیلم Memento؛ حقایقی که شاید از آن‌ها اطلاعی نداشته باشید.
۱- شکل‌گیری یک ایده
فیلم‌های کارگردانی شده توسط کریستوفر نولان نه‌تنها خودشان نکات جالب زیادی دارند که داستان شکل‌گیری ایده آن‌ها و مراحل ساختشان نیز بسیار جالب است. در تابستان سال ۱۹۹۶ کریستوفر نولان که در آن زمان تنها ۲۶ سال سن داشت برای شروع زندگی جدید خود از شهر شیکاگو مصافتی ۲۰۰۰ مایلی را طی کرد تا به شهر لس‌آنجلس برسد. نولان تمام این مسیر طولانی را با ماشین شخصی خود و به‌همراه برادرش جاناتان طی کرد که در این سفر جاده‌ای اتفاقات مهمی رخ داد.
در این مسیر طولانی بین شیکاگو تا لس‌آنجلس جاناتان نولان درباره ایده یک داستان صحبت کرد که برای مدت‌ها در ذهنش آن را پرورش داده بود و در این سفر آن را با کریستوفر درمیان گذاشت. جاناتان نولان درابتدا یک داستان کوتاه درباره روند داستانی فیلم Memento نوشت و در همان سفر جاده‌ای بسیاری از قسمت‌های داستان را به‌همراه کریستوفر کامل کرد. زمانی‌که آن‌ها به لس‌آنجلس رسیدند داستانی همراه خودشان داشتند که بسیاری از قسمت‌های آن آماده بود و باید کامل‌تر از آن می‌شد.
سرانجام پس از ماه‌ها سروکله زدن با این داستان جاناتان نسخه‌ای کوتاه از آن را دراختیار کریستوفر قرار داد تا درنهایت همان نسخه کوتاه به فیلم Memento که ما تماشا کردیم تبدیل شود. نکته جالب درباره این موضوع این است که یک داستان کوتاه به نام Memento Mori توسط جاناتان نولان چند ماه پس از اکران فیلم منتشر شد که همان نسخه کوتاه داستان فیلم به‌شمار می‌رفت.
به‌این‌دلیل که این داستان کوتاه پس از اکران فیلم منتشر شد، فیلم‌نامه فیلم ممنتو در دسته بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی قرار گرفت و یکی از گزینه‌های اصلی کسب جایزه اسکار در این بخش تلقی می‌شد که درنهایت جایزه بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی در آن سال به فیلم Gosford Park تعلق گرفت.
۲- داستان‌های مربوط‌به ساخت فیلم
کریستوفر نولان در آن زمان شهرت چندانی نداشت و باوجود فیلم‌نامه‌ای بسیار جذاب و مرموز هیچ‌کدام از استودیوهای صاحب نام در آن زمان پیشنهاد نولان برای ساخت این فیلم را قبول نمی‌کردند. ساخت یک فیلم با داستانی اورجینال با این پیچیدگی ریسک بسیار بزرگی برای استودیوها به‌شمار می‌رفت که به‌همین‌دلیل از ساخت آن صرف‌نظر می‌کردند.
اگر از علاقه‌مندان فیلم‌های نولان باشید بدون شک با نام اما توماس آشنا هستید. اما توماس به‌عنوان تهیه‌کننده در تمامی فیلم‌های کریستوفر نولان حضور داشت و از آن مهم‌تر همسر کریستوفر نولان به‌شمار می‌رود. این دو در آن زمان هنوز با یکدیگر ازدواج نکرده بودند ولی بااین‌حال علاقه بسیار زیاد اما توماس به فیلم‌نامه Memento باعث شد تا تمام تلاش خودش را به‌کار بگیرد تا بتواند یک استودیو را برای ساخت این فیلم مجاب کند.
اما توماس فیلم‌نامه نوشته شده توسط کریستوفر نولان را نزد یکی از دوستان خود یعنی آرون رایدر، یکی از مدیران اجرایی استودیوی Newmarket Films برد و آرون رایدر نیز پس از مطالعه آن شیفته این فیلم‌نامه و داستانش شد و در آن لحظه از آن به‌عنوان یک شاهکار خاص یاد کرده بود. درنهایت رایدر توانست این استودیو را برای ساخت فیلم ممنتو مجاب کند و مراحل ساخت فیلم ممنتو در آن زمان به‌طور رسمی کلید خورد.
اگر اما توماس نبود به احتمال فراوان فیلم Memento ساخته و اکران نمی‌شد و کریستوفر نولان نیز شهرتی که پس از این فیلم به‌دست آورد را به‌دست نمی‌آورد. پس می‌توانیم برای شروع حرفه کاری کریستوفر نولان و تبدیل شدنش به کریستوفر نولان امروز از اما توماس تشکر کنیم. فیلم ممنتو درنهایت در مدت تنها ۲۵ روز فیلم‌برداری آن به پایان رسید و پس از مدت کوتاهی روی پرده سینماها رفت.
۳- انتخاب بازیگران حاضر در فیلم
انتخاب بازیگران حاضر در یک فیلم سینمایی یا سریال تلویزیونی همیشه با داستان‌های جالبی همراه است که این موضوع برای مراحل ساخت فیلم Memento نیز صدق می‌کند. بااینکه این فیلم سینمایی بیشتر از دید شخصیت لئونارد پیش می‌رود ولی شخصیت‌های مهم دیگری در این داستان حضور دارند که روند این فیلم را پیش می‌برند. یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های این فیلم شخصیت ناتالی با نقش‌آفرینی کری-ان ماس به‌شمار می‌رود که در مسیر داستان لئونارد با او آشنا شد.
کریستوفر نولان پس از تماشای فیلم The Matrix شیفته نقش‌آفرینی کری-ان ماس شد و او را برای نقش شخصیت ناتالی بهترین گزینه می‌دانست. به‌همین‌دلیل پیشنهاد حضور در این فیلم را برای او ارسال کرد و این بازیگر محبوب نیز این پیشنهاد را پذیرفت. یکی دیگر از شخصیت‌های مهم این فیلم شخصیت مرموز تدی به‌شمار می‌رود که نقش این شخصیت را کریستوفر نولان برای حضور دنیس لری آماده کرده بود و انتظار داشت دنیس لری در این نقش حضور پیدا کند.
بااین‌حال پس از قطعی شدن حضور کری-ان ماس در این فیلم، این بازیگر محبوب در پیشنهادی به کریستوفر نولان جو پانتولیانو را برای این نقش به این کارگردان معرفی کرد. پانتولیانو و کری-ان ماس سابقه همکاری در فیلم ماتریکس را داشتند و اتمسفر بین آن‌ها می‌توانست برای این فیلم به یک برگ برنده تبدیل شود. به‌همین‌دلیل درنهایت کریستوفر نولان با حضور پانتولیانو موافقت کرد و این بازیگر نیز این پیشنهاد را پذیرفت و به‌این‌صورت حضور دنیس لری در فیلم ممنتو منتفی شد.
به نقش اصلی این فیلم یعنی شخصیت لئونارد برسیم. احتمالا شما هم با تماشای شخصیت لئونارد در فیلم Memento خیلی سریع یادبرد پیت و ظاهر او در فیلم Fight Club افتادید. این موضوع بی‌دلیل نیست و کریستوفر نولان در ابتدا قصد داشت نقش‌آفرینی شخصیت لئونارد برعهده برد پیت قرار بگیرد و این شخصیت را به‌گونه‌ای خلق کرد که برای حضور این بازیگر محبوب بدون نقص باشد و البته از لحاظ ظاهری نیز به شخصیت ایفا شده توسط برد پیت در فیلم Fight Club شباهت داشته باشد. برد پیت نیز با خواندن فیلم‌نامه از آن خوشش آمد و حتی سعی کرد برنامه کاری خود را به‌گونه‌ای تنظیم کند که بتواند در این فیلم کریستوفر نولان ایفای نقش کند.
درنهایت با بررسی‌های بسیار زیاد کریستوفر نولان و تهیه‌کنندگان این فیلم تصمیم گرفتند برای نقش اصلی فیلم ممنتو سراغ بازیگری بروند که به اندازه برد پیت شناخته شده نباشد. به‌همین‌دلیل پس از گزینه‌هایی مانند توماس جین و آرون اکهارت درنهایت نقش‌آفرینی شخصیت لئونارد برعهده گای پیرس قرار گرفت و نقش‌آفرینی او در این فیلم، شخصیت لئونارد را به یکی از فراموش‌نشدنی‌ترین شخصیت‌های فیلم‌های نولان تبدیل کرد.
۴- اشاره مستقیم به سه‌گانه شوالیه تاریکی
فیلم Memento آغاز حرفه موفق کریستوفر نولان در هالیوود به‌شمار می‌رود. بدون موفقیت ممنتو به احتمال بسیار زیاد دیگر خبری از بلاک‌باسترهای موفق بعدی این کارگردان نبود و به‌همین‌دلیل شاهد ساخت سه‌گانه شوالیه تاریکی توسط او نبودیم. سه‌گانه‌ای بسیار موفق که نشان داد فیلم‌های ابرقهرمانی با المان‌های واقع‌گرایانه نیز می‌توانند موفق شوند. فیلم ممنتو در سال ۲۰۰۰ روی پرده سینما رفت و در همان زمان اشاره مستقیمی به شخصیت بتمن و دنیای این ابرقهرمان محبوب جهان دی‌سی داشت.
در یکی از سکانس‌های فیلم Memento شخصیت لئونارد از کنار یک فروشگاه کتاب‌های کمیک عبور می‌کند که در ویترین آن مغازه می‌توانیم لوگوی معروف شخصیت بتمن را مشاهده کنیم. شاید پیش خودمان بگوییم این اتفاق شاید عمدی نبوده و نولان در آن زمان قصد نداشته به ساخت فیلمی درباره بتمن اشاره کند ولی موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که بدانیم لوگوی شخصیت بتمن در نخستین فیلم بلند نولان یعنی فیلم Following نیز در یک سکانس دیده می‌شود و به‌همین‌دلیل می‌توانیم به این نتیجه برسیم که چند سال قبل از ساخت سه‌گانه شوالیه تاریکی کریستوفر نولان علاقه خودش به ساخت فیلمی درباره بتمن را در آثارش به‌وضوح به همه نشان داده است.
۵- ایفای نقش گای پیرس و استیون توبولوسکی
بااینکه بسیاری از افراد مختلف پس از مطالعه فیلم‌نامه Memento اعتقاد داشتند داستان فیلم بیش از حد پیچیده است ولی بازیگر نقش اصلی این فیلم یعنی گای پیرس پس از مطالعه فیلم‌نامه خیلی سریع با مسیر احساسی شخصیت لئونارد همراه شد و آن را برای خصوصیات اخلاقی خودش بسیار مناسب می‌دانست. گای پیرس برای نقش‌آفرینی در نقش لئونارد برای خودش چالشی تهیه کرده بود که تمام سکانس‌های این فیلم را به‌گونه‌ای بازی کند که گویا هیچ اطلاعی از روزهای گذشته فیلم‌برداری ندارد و هر لحظه از فیلم‌برداری برای او نخستین تجربه بازی در این فیلم به‌شمار می‌رود.
این موضوع و این تمرینات فکری و روانی کار بسیار سختی است چراکه وی در هر سکانس مجبور بود تمام لحظات قبلی مراحل ساخت فیلم در ذهنش را سرکوب کند که مانند شخصیت لئونارد یک حافظه خراب داشته باشد. روزهای پایانی مراحل فیلم‌برداری به‌طور کامل به سکانس‌های شخصیت لئونارد که تنها در هتل به‌سر می‌برد، اختصاص یافته بود و گای پیرس به‌قدری در نقش لئونارد فرو رفته بود که تقریبا تمام دیالوگ‌های آن لحظات را به‌صورت فی‌البداهه به زبان آورد و کریستوفر نولان نیز با حضور آن دیالوگ‌ها در نسخه پایانی موافقت کرد.
گای پیرس در آن لحظات طوری آن دیالوگ‌ها را بر زبان می‌آورد که گویا نخستین روز مراحل فیلم‌برداری به‌شمار می‌رود و افراد حاضر در تیم سازنده فیلم از تعهد فوق‌العاده گای پیرس شگفت‌زده شده بودند.
یکی دیگر از روند‌های داستانی جذاب این فیلم به شخصیت سمی با نقش‌آفرینی استیون توبولوسکی مربوط می‌شود؛ بیماری که وضعیتی مانند شخصیت لئونارد دارد و از آن رنج می‌برد. او در یک مصاحبه تلویزیونی درباره این موضوع گفت که برای ایفای نقش در نقش شخصیت سمی از تجربه‌های شخصی خودش استفاده کرده و این موضوع را در آزمون بازیگری خودش با کریستوفر نولان نیز درمیان گذاشته است.
او درباره این موضوع گفته بود که سال‌ها پیش پس از یک عمل جراحی و به‌خاطر داروهایی که باید مصرف می‌کرد دچار فراموشی موقت شده بود و بسیاری از اتفاقات روزهای گذشته خودش را به یاد نمی‌آورد و این اتفاق باعث ایجاد مشکلاتی برای او و خانواده‌اش شده بود. به‌همین‌دلیل زمانی‌که استیون توبولوسکی در نقش شخصیت سمی نقشی را ایفا می‌کرد که دچار فراموشی بود او به‌طور کامل از تجربه‌های شخصی خودش از این بیماری در آن زمان استفاده کرده است.
۶- داستان‌های مربوط‌به زمان بعد از اکران فیلم
فیلم Memento درباره شخصیتی جریان دارد که دچار که دچار فراموشی شده و حافظه کوتاه‌مدت خودش را از دست داده است و این موضوع به مشکلات عصبی او مربوط می‌شود. میزان واقع‌گرایانه بودن این فیلم سینمایی و همچنین نقش‌آفرینی هنرمندانه گای پیرس باعث شده بود تا مخاطبان این فیلم سینمایی به‌طور کامل با شخصیت اصلی فیلم ارتباط برقرار کنند و او را به‌طور کامل به‌عنوان یک بیمار با این شرایط خاص درنظر بگیرند. یکی از اعضای انجمن عصب‌شناسان کشور آمریکا در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که میزان واقعی بودن شرایط شخصیت اصلی این فیلم سینمایی تقریبا بی‌نقص بوده و Memento شرایط این فرد را به بهترین شکل ممکن به‌تصویر کشیده است.
همچنین کریستف کوچ، یکی از عصب‌شناسان مطرح آمریکایی در یک مصاحبه دیگر درباره فیلم سینمایی Memento صحبت‌های جالبی کرد و گفت تابه‌امروز هیچ اثری در هیچ مدیومی مانند ساخته کریستوفر نولان نتوانسته این بیماری را تااین‌اندازه واقعی و درست به مخاطب خود معرفی کند که این موضوع شگفت‌انگیز است.
یکی دیگر از داستان‌های جالب پس از اکران این فیلم سینمایی به نسخه‌ای ویژه از آن مربوط می‌شود که کریستوفر نولان آن را به‌عنوان هدیه برای خریداران نسخه دیسکی و Limited Edition این فیلم سینمایی درنظر گرفته بود. در سال ۲۰۰۲ نسخه‌ای از این فیلم سینمایی منتشر شد که اگر آن را یک بار کامل تماشا می‌کردید، پس از تمام شدن فیلم یک پازل سؤال‌محور جلوی شما قرار می‌گرفت که اگر می‌توانستید به سوالات آن پاسخ دهید نسخه ویژه‌ای از فیلم را در قالب یک دیسک جداگانه می‌توانستید تماشا کنید.
این نسخه ویژه تفاوت بسیار مهمی با نسخه اصلی داشت و آن تفاوت مربوط‌به خط زمانی روند داستان فیلم می‌شد. افرادی که می‌توانستند پازل انتهای فیلم را حل کنند قادر بودند در نسخه ویژه اتفاقات رخ داده در تمام داستان این فیلم سینمایی را به‌ترتیب زمانی کاملا درست و پشت‌سرهم تماشا کنند و در این نسخه دیگر خبری از رفت‌وآمد در خط‌های زمانی مختلف وجود نداشت. بااین‌حال بسیاری از مخاطبان فیلم Memento این نسخه را خیلی دوست نداشتند و نسخه اصلی را بسیار جذاب‌تر و هیجان‌انگیزتر می‌دانستند و خب این موضوع کاملا هم طبیعی است.
نظر شما همراهان عزیز و همیشگی سایت میدونی درباره فیلم سینمایی Memento چیست؟ اگر شما هم درباره این فیلم نکته جالبی در ذهن دارید که در این مقاله به آن اشاره‌ای نشده است، آن را با ما و سایر مخاطبان سایت میدونی به اشتراک بگذارید.
