تند خوانی تکنیکی است که تنها افراد کمی در آن تخصص دارند. امروزه برخی از نرم‌افزارهای ارزان قیمت مدعی هستند که می‌توانند آن را به راحتی به همه بیاموزند. اما واقعیت چیست؟ آیا می‌شود تند خوانی را به راحتی آموخت؟ آیا یادگیری توانایی «خواندن ۱۲۰۰ کلمه در دقیقه» در مدت کمی امکان‌پذیر است؟ با ما همراه باشید تا ببینیم واقعیت چیست.
بیشتر ما در دقیقه بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ کلمه می‌توانیم بخوانیم. تندخوان‌ها می‌توانند بین ۱۰۰۰ تا ۱۷۰۰ کلمه در دقیقه بخوانند. برای اطلاعات بیشتر تحقیقاتی در این زمینه انجام گرفته است. من با پروفسور کیث رینر استاد دانشگاه کالیفرنیا در این مورد صحبت کرده‌ام. او تحقیقات زیادی بر روی چشم افراد تند‌خوان انجام داده است. قبل از هر چیزی نگاهی به روش‌های تند خوانی می‌اندازیم. سپس کارایی آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
روش‌های مختلف تند خوانی
ابتدا باید بدانیم ما چگونه مطالب را می‌خوانیم و متوجه می‌شویم. وقتی شما مقدار زیادی از زمان خود را صرف فکر کردن در مورد چیز‌های مختلف می‌کنید، بخشی از مردم در حال مطالعه و لذت بردن از آن هستند. خواندن مجموعه‌ای از فعالیت‌های مکانیکی است. وقتی که به یک یا دسته‌ای از کلمات نگاه می‌کنید، خیره‌شدن نام دارد و به طور میانگین ۰/۲۵ ثانیه طول می‌کشد. زمانی که چشم خود را به سمت لغت یا لغات بعدی می‌برید، حرکت سریع نام دارد. این کار به طور میانگین ۰/۱۰ ثانیه به طول می‌انجامد. بعد از آن‌که این کار را یک یا دو بار انجام دادید، شما متوقف می‌شوید تا به فهمیدن چیزی که فقط به آن نگاه کرده‌اید بپردازید. این بخش هم به طور تقریبی ۰/۳۰ تا ۰/۵۰ ثانیه زمان می‌برد. تمام این خیره‌شدن و حرکت سریع و فهمیدن جمعا باعث می‌شود ۹۵٪ افرادی که در رده‌‌ی کالج تحصیل می‌کنند، بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ کلمه در دقیقه بتوانند بخوانند.
تکرار نکردن لغت: ما وقتی لغتی را می‌خوانیم آن را در ذهن یا به آهستگی با زبان خود تکرار می‌کنیم. تندخوان‌ها این بخش را حذف می‌کنند. همین کار باعث می‌شود تا سرعت خواندن در آن‌ها دو تا سه برابر افراد معمولی افزایش یابد. این ایده‌ی تند خوانی تقریبا در دهه‌ی ۱۹۵۰ باب شد. به تازگی بسیاری از اپ‌ها با توصیه‌ی این روش، آن را دوباره زنده کرده‌اند.
همان‌گونه که شما انتظار دارید، روش‌های دیگری هم برای تند خوانی ارائه شده‌اند. می‌توان به نکته‌خوانی، راهنمایی چشم، ارائه‌ی بصری-سریالی سریع و سایر روش‌ها اشاره کرد.
نکته‌خوانی: شامل برانداز کردن متن است به منظور یافتن نکته‌های مهم برای خواندن. اگرچه این روش جزو روش‌های تند خوانی محسوب می‌شود، ولی در واقع شما به خودتان تند خوانی را نمی‌آموزید، فقط یاد می‌گیرید که از خواندن بعضی از قسمت‌ها صرف‌نظر کنید. در نهایت در آزمون مشخص می‌شود که ما بسیاری از جزئیاتی که نخوانده‌ایم را نمی‌توانیم به یاد بیاوریم.
راهنمایی چشم: یکی از تکنیک‌های قدیمی است. در این تکنیک شما چشم خود را با انگشت یا مداد به روی کلمه‌ای که در حال خواندن هستید، متمرکز می‌کنید. در نتیجه حواس شما کم‌تر پرت می‌شود و با تمرکز بیشتر می‌توانید تندتر بخوانید.
تیم فریس روش دیگری را برای تند خوانی ارائه کرده است. این روش بر مبنای خواندن هم‌زمان چندین خط به وسیله‌ی بسط دید پیرامونی است. این روش نیازمند تمرکز بسیار زیاد شما خواهد بود.
ارائه‌ی بصری-سریالی سریع(RSVP): روشی است که توسط بسیاری از سیستم‌های دیجیتال تند خوانی عرضه می‌شود. یک لغت بر روی صفحه نمایش داده می‌شود و تمام تمرکز شما بر روی آن است. وقتی که کم‌کم به این سیستم عادت کردید، می‌توانید سرعت نمایش لغات را افزایش دهید.
تاثیر تند خوانی بر فهمیدن مطالب
تند خوانی ایده‌ی خوبی است. توانایی خواندن ۱۰۰۰ کلمه در دقیقه امکان‌پذیر است. اگرچه شما به‌طور کامل آن‌ها را متوجه نخواهید شد. تحقیقات در این حوزه بسیار محدود است. اما کتاب کیث رینر با نام حرکات چشم و پردازش اطلاعات حین خواندن، نگاهی جامع به کارکرد چشم ما در زمان خواندن می‌اندازد. رینر معتقد است ادعاهایی که در مورد آموزش تند خوانی انجام می‌شود، بیهوده است. دلیل آن ظرفیت محدود چشم ما می‌باشد. او ادامه می‌دهد:
«شاید شما بتوانید خودتان را مجبور کنید که کمی بیش از ۵۰۰ کلمه در دقیقه بخوانید. اما شما به خاطر چشمتان و آناتومی خاص شبکیه محدود شده‌اید. به منظور فهمیدن نوشته باید چشم خود را طوری حرکت دهید که قسمت گودی مرکزی بر روی کلمه‌ای که بر روی آن تمرکز می‌کنید قرار گیرد. با افزایش سرعت به خاطر محدودیت گودی مرکزی، قدرت دید کاهش قابل توجهی پیدا کرده و شما نمی‌توانید کلمات و نوشته را به درستی تشخیص دهید. پس گودی مرکزی عامل محدود کننده‌ی شماست، حتی اگر قدرت پردازش مغز هم بالا باشد».
رینر معتقد است با تکنیک‌هایی مثل راهنمایی مسیر چشم یا تکرار نکردن دوباره‌ی کلمات، قدرت فهمیدن شما کاهش می‌یابد. او این چنین ادامه می‌دهد:
«شما می‌توانید تمریناتی انجام دهید که تندتر بخوانید و احتمالا موفق هم می‌شوید، ولی وقتی از حدی تندتر بخوانید، رفته رفته از میزان فهم شما از مطالب کاسته می‌شود. تحقیقات نشان داده وقتی از تکنیک‌هایی مانند تکرار نکردن کلمات پیش خود استفاده می‌کنید، در مواجه با لغات سخت میزان فهم شما کاهش می‌یابد».
در مورد تکنیک فریس که بر اساس خواندن چندین خط در آن واحد است، رینر معتقد است که این روش هم کار نمی‌کند. او می‌گوید:
«ادعای دیگری که وجود دارد این است که شما در مرحله‌ی خیره شدن، با خواندن چند خط می‌توانید سرعت خود را افزایش دهید، در حالی که هیچ شواهدی در تایید این ادعا وجود ندارد. چیزی که ما از فیزیولوژی شبکیه می‌دانیم در تضاد با این ادعاست که می‌شود در آن واحد دو خط را با هم خواند».
در نهایت روش ارائه‌ی بصری-سریالی سریع( RSVP) مشکل غیر قابل حلی با حافظه‌ی کوتاه مدت ما دارد. سرعت نشان دادن کلمات سریع‌تر از سرعت پردازش مغز ماست. این باعث می‌شود که این روش هم عملی نباشد.
تحقیقات نشان می‌دهد وقتی سرعت خواندن افزایش یابد، میزان فهمیدن مطالب کاهش می‌یابد. این نشان می‌دهد که اطلاعات دریافتی شما افزایش نمی‌یابد، در حالی که هدف ما از خواندن فقط همین است. در روش RSVP و اپ‌هایی که از آن استفاده می‌کنند، شما این امکان را ندارید که متن را بازخوانی کنید تا حافظه‌ی شما نوشته را پردازش کند.
البته نظرات مختلفی در مورد تند خوانی وجود دارد. در تحقیقات تازه‌ای که توسط سازنده‌ی اپ تند خوانی اسپریتز انجام شده، آن‌ها مدعی شده‌اند سیستم آن‌ها با فراهم کردن قابلیت استراحت کوتاه برای چشم می‌تواند باعث تند خوانی شود. این امر می‌تواند درست باشد، اما با آن بخش از تحقیقات رینر در مورد عملکرد حافظه‌ی کوتاه مدت ما در تناقض است.
البته اسپریتز نگفته که تحقیقاتش با چه روشی یا بر روی چه تعدادی از افراد انجام شده است. با نگاهی به تحقیقات انجام شده بر روی تند خوانی، می‌بینیم بیشتر این تحقیقات توسط شرکت‌های سازنده‌ی محصولات تند خوانی انجام شده است. به عنوان مثال تیم فریس مدعی است از ایده‌هایی استفاده کرده که ریشه در دانش دارد، اما جزئیات بیشتری در مورد تحقیقات او مشاهده نشده است.
البته همه‌ی خبرها در این مورد بد نیستند. تند خوانی طرفداران زیادی هم دارد. به عنوان مثال جیم پگل از مجله‌ی اسلیت سیستم RSVP را می‌پسندد. الگا خازان پیشنهاد این روش‌ها را برای داستان‌های خسته کننده یا خواندن ایمیل‌ها توصیه میکند، نه چیزهایی که نیاز به درک و فهمیدن بالا دارند. البته برای زمانی که برای خواندن مطلبی در مدرسه فرصت کمی داریم و یا برای خواندن مطالب کم اهمیت، روش نکته‌خوانی به نظر کارآمدتر است.
شما به راحتی می‌توانید چند روز این روش‌ها را امتحان کنید. مجبور هم نیستید برای این کار حتما پولی بپردازید. می‌توانید از نرم‌افزارهای رایگان استفاده کنید. اما نباید انتظار بسیار بالایی از این کار داشته باشید. در ادامه به برخی از نرم‌افزارها اشاره‌ای می‌کنیم.
Spreed: این ویژگی در گوگل کروم از تکنیک RSVP بهره می‌برد و کلمات را بر روی صفحه شما نمایش می‌دهد. برای این کار هر نوشته‌ای را از صفحه‌ی مورد نظرتان انتخاب می‌کنید. نرم‌افزار بقیه‌ی کار را انجام می‌دهد.
OpenSpritz: از روش اسپریتز استفاده میکند. مانند روش RSVP عمل میکند، اما اسپریتز یک حرف از هر کلمه را پررنگ میکند تا موقعیت چشمتان ثابت بماند.
Outread/Volecity/Syllable: این نرم‌افزارهای iOS از تکنیک‌های متفاوتی استفاده می‌کنند تا تند خوانی بر روی تلفن همراه را به شما بیاموزند. Outread به نوعی از سیستم راهنمایی مسیر چشم استفاده میکند. Volecity و Syllable هر دو از سیستم RSVP استفاده می‌کنند.
برای تند خوانی به تمرکز و دقت ذهنی بالایی نیاز است. وقتی هم که این کار را می‌کنید بخشی از مطالب فهمیده نمی‌شوند. من دوست دارم وقتی مقاله یا کتابی را می‌خوانم، لحظه‌ای مکث کنم و راجع به آن فکر کنم. با تند خوانی این لحظه‌ها را از دست می‌دهم. ممکن است حجم بالایی از مطالب را بدون یادگیری صحیح بخوانم و این امر هدف از خواندن را زیر سوال می‌برد.
