حسرت چیست؟ چگونه با آن کنار بیاییم؟

زندگی پر از تصمیم‌ها و مسیرهای انتخاب‌‌نشده است، بنابراین جای تعجب نیست که گاهی به‌خاطر تصمیم‌هایی که گرفته‌ایم یا نگرفته‌ایم حسرت بخوریم. حسرت می‌تواند احساسی فوق‌العاده دردناک باشد. این احساس دردناک معمولا ناشی از احساس گناه، ناامیدی یا پشیمانی بابت چیزهایی است که در گذشته رخ داده‌اند و می‌توانند تأثیر قدرتمندی بر زندگی امروز ما داشته باشند. مشکل این است که وقتی از انتخاب‌ها یا اشتباهات گذشته احساس پشیمانی می‌کنیم، به‌راحتی لذت بردن از زندگی در لحظه حال را از دست می‌دهیم. در این مقاله درباره قدرت حسرت خوردن، عواملی که باعث ایجاد آن می‌شوند و کارهایی خواهیم گفت که برای مقابله با آن می‌توانید انجام بدهید.

حسرت چیست؟

حسرت احساسی آزاردهنده بر مبنای این باور است که برخی از رویدادهای گذشته را می‌توان تغییر داد تا نتیجه مطلوب‌تری به دست آورد. حسرت‌‌خوردن فقط این نیست که آرزو کنیم‌ کاش وقایع به‌گونه‌ای دیگر رخ می‌دادند، بلکه می‌تواند شامل سرزنش خود و حتی احساس گناه باشد.

دلیل آزاردهنده‌بودن احساس حسرت این است که مدام فکر می‌کنید با انجام کار دیگر یا گرفتن تصمیم دیگری می‌توانستید به‌گونه‌ای عمل کنید که اتفاق خوبی بیفتد یا از اتفاقی ناگوار جلوگیری کنید.

ویژگی‌های حسرت

• بر گذشته تمرکز می‌کند؛
• احساسی منفی و آزاردهنده است؛
• منجر به مقایسه‌های آسیب‌زننده می‌شود؛
• اغلب شامل سرزنش خود است.

حسرت خوردن احساسی ناراحت‌کننده است، اما برخی کارشناسان معتقدند اگر به‌خوبی با آن کنار بیایید و اجازه دهید به شما برای انتخاب بهتر در آینده کمک کند، می‌تواند تأثیر مثبت نیز داشته باشد.

«نه به حسرت خوردن» برای بسیاری از افراد به شعاری محبوب تبدیل شده است که نشان‌ می‌دهد حسرت خوردن اتلاف وقت و انرژی است. این نگرش به نوعی جهان‌بینی تبدیل شده که در فرهنگ عامه تکرار شده است و بسیاری از افراد معروف آن را تبلیغ می‌کنند.

به‌گفته دانیل پینک، روان‌شناس و نویسنده کتاب «قدرت حسرت»، حسرت خوردن نه‌تنها کاملا طبیعی است، بلکه می‌تواند رفتاری سالم هم باشد. او معتقد است حسرت خوردن می‌تواند همچون منبع اطلاعات ارزشمندی به کار رود و هنگامی که به‌خوبی از آن استفاده شود، می‌تواند شما را راهنمایی کند، به شما انگیزه بدهد و الهام‌بخش شما برای انتخاب‌های بهتر در آینده باشد.

چه چیزی باعث حسرت خوردن می‌شود؟

هر وقت از شما خواسته شود تصمیمی بگیرید، در واقع فرصتی برای حسرت خوردن هم به وجود می‌آید. در این شرایط مدام از خودتان می‌پرسید:

• تصمیم درستی گرفتم؟
• اوضاع می‌توانست بهتر از این باشد؟
• اگر تصمیم دیگری می‌گرفتم، الان خوشحال‌تر بودم؟

اگر فرصت تصمیم‌گیری گذشته است یا تا حد زیادی تحت‌تأثیر نیروهای خارجی قرار گرفته، احتمال دارد که کمتر بابت اتفاقات گذشته احساس پشیمانی کنید. مثلا اگر کالایی را خریده‌اید و می‌دانید که نمی‌توانید آن را پس بدهید، کمتر احتمال دارد از خریدتان پشیمان شوید.

زمانی که فرصت‌های بیشتری برای تغییر عقیده خود دارید، مثلا وقتی می‌دانید می‌توانید چیزی را تغییر بدهید و گزینه متفاوتی را انتخاب کنید، به‌احتمال زیاد آرزو می‌کنید که‌ کاش انتخاب دیگری داشتید. محققان این حالت را «اصل فرصت» می‌نامند که نشان می‌دهد فرصت بیشتر منجر به حسرت‌خوردن بیشتر می‌شود.

به‌گفته محققان، افراد ناخودآگاه بسیاری از حسرت‌های روزانه زندگی را سرکوب یا تحریف می‌کنند و حتی متوجه نمی‌شوند که چنین اتفاقی افتاده است.

مردم بیشتر به‌خاطر چه چیزهایی حسرت می‌خورند؟

پژوهشی در سال ۲۰۰۸ نشان می‌دهد که ۶ مورد از متداول‌ترین حسرت‌ها در این حوزه‌ها هستند:

• تحصیلی؛
• شغلی؛
• روابط عاطفی؛
• فرزندپروری؛
• اوقات فراغت.

جالب است مردم بیشتر به خاطر کارهایی حسرت می‌خورند که انجام نداده‌اند نه کارهایی که انجام داده‌اند. دلیلش این است که ما عواقب کارهایی را که انجام داده‌ایم می‌بینیم، اما کارهای نکرده‌ را فرصت‌های هدررفته تلقی می‌کنیم.

تأثیرات حسرت خوردن

حسرت خوردن می‌تواند تأثیرات بسیاری بر جسم و ذهن شما داشته باشد. این احساس آزاردهنده می‌تواند منجر به چنین علائمی شود:

• تنش عضلانی؛
• اختلالات خواب؛
• تغییر وضع اشتها؛
• سردرد؛
• درد عضلانی؛
• درد مفاصل؛
• استرس مزمن.

مطالعات نشان داده‌اند که نشخوار مدام حسرت‌ها می‌تواند خطر مشکلات زیر را افزایش بدهد:

• مشکلات تنفسی؛
• درد قفسه سینه؛
• اضطراب؛
• افسردگی؛
• اعتمادبه‌نفس ضعیف؛
• درماندگی؛
• احساس ناامیدی.

ترس از حسرت خوردن در آینده نیز می‌تواند بر رفتار شما تأثیر بگذارد. پشیمانی پیش‌بینی‌شده یا باور به اینکه در آینده از چیزی پشیمان خواهید شد یا به خاطر آن حسرت خواهید خورد نیز می‌تواند در ریسک‌پذیری و رفتارهای مرتبط با سلامتی که امروز انجام می‌دهید نقش داشته باشد. وقتی افراد فکر می‌کنند انجام کاری منجر به حسرت یا پشیمانی در آینده خواهد شد، احتمال کمتری دارد که درگیر رفتارهای مخاطره‌آمیز شوند.

نکاتی برای کنارآمدن با حسرت