حساسیت به لاتکس هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی فرد به لاتکس لاستیکی طبیعی موجود در محصولات واکنش نشان می‌دهد. این واکنش حساسیتی ممکن است خفیف، شدید یا حتی کشنده باشد. چون درمانی برای این عارضه وجود ندارد، افراد مبتلا باید علائم آن را بشناسند و در صورت مشاهده آنها، از تماس با لاتکس خودداری کنند. برای آشنایی با علائم حساسیت به لاتکس و راه‌های مهار آنها به خواندن مقاله ادامه دهید.
حساسیت به لاتکس چیست؟
حساسیت به لاتکس عکس‌المعلی به لاتکس لاستیکی طبیعی است که از صمغ درخت کائوچو ساخته می‌شود. محصولات زیادی از این ماده ساخته شده‌اند، از جمله دستکش معاینه، بادکنک، کش لاستیکی، کفه کفش، کاتترهای پزشکی و کاندوم. افرادی که به لاتکس حساسیت دارند، ممکن است با تنفس ذره‌های لاتکس یا تماس با آن دچار آلرژی شوند. همچنین تماس دائم با لاتکس می‌تواند واکنش سیستم ایمنی را شدیدتر کند، پس بهترین راه برای مهار این عارضه، دوری از لاتکس است.
علائم حساسیت به لاتکس
در بیشتر موارد، افرادی حساس به لاتکس دچار علائم موضعی می‌شوند. یعنی علائم فقط در قسمتی از پوست بروز می‌کنند که با لاتکس تماس داشته است. بعضی از عکس‌العمل‌های موضعی عبارت‌اند از:
- خارش؛
- قرمزی؛
- برجستگی؛
- التهاب؛
- کهیر؛
- جوشی مشابه واکنش به پیچک سمی.
در موارد شدید، ممکن است کل بدن دچار حساسیت شود. این پدیده بیشتر در زنانی دیده می‌شود که به لاتکس کاندوم حساسیت دارند، زیرا غشای مخاطی واژن پروتئین‌های لاتکس را سریع‌تر جذب می‌کند. حساسیت سیستماتیک یا کل بدن، این علائم را دارد:
- کهیر در ناحیه‌هایی که با لاتکس تماس نداشته‌اند؛
- التهاب در ناحیه‌هایی که با لاتکس تماس نداشته‌اند؛
- آبریزش یا گرفتگی بینی؛
- ریزش اشک؛
- خارش گلو؛
- قرمزشدن صورت.
در موارد نادر، ممکن است فرد دچار شوک آنافلاکسی شود. این واکنش می‌تواند کشنده باشد و در صورت بروز علائم زیر باید به اورژانس مراجعه کنید:
- تنفس مشکل؛
- بروز مشکل در قورت‌دادن؛
- التهاب دهان و گلو یا صورت.
حساسیت به لاتکس چقدر شایع است؟
این حساسیت عارضه‌ای نادر است. اگر پس از استفاده از محصولات حاوی لاتکس مثل کاندوم دچار خارش زیادی می‌شوید، ممکن است به آن حساسیت داشته باشید. ۱ تا ۶درصد از آمریکایی‌ها به لاتکس حساسیت دارند و این آمار در کادر درمان بیشتر است، به‌طوری که ۸ تا ۱۲درصد کادر درمان آمریکا به لاتکس حساس هستند. البته در نظر داشته باشید که بیشتر حساسیت‌ها به لاتکس به‌آرامی و پس از چند سال تماس رخ می‌دهند. بعضی عوامل احتمال ابتلا به حساسیت لاتکس را بیشتر می‌کنند مثل:
- تماس مداوم با لاتکس: تماس مداوم می‌تواند باعث شود بدن شما بیش از حد واکنش نشان بدهد و دچار حساسیت شود. افرادی که به‌طور مرتب از دستکش لاتکس استفاده می‌کنند بیشتر در معرض ابتلا به این حساس قرار دارند. مثلا کادر درمان، دندان‌پزشک‌ها و افرادی که در آرایشگاه‌‌ها کار می‌کنند بیشتر دچار حساسیت به لاتکس می‌شوند.
- عمل‌های جراحی مکرر: کودکان و بزرگ‌سالانی که چندین جراحی داشته‌اند بیشتر در معرض ابتلا به این حساسیت هستند. احتمال ابتلا به حساسیت به لاتکس در کودکانی که به اسپاینا بیفیدا یا نخاع دوشاخه دچار هستند بیشتر است، زیرا درمان این بیماری شامل مداخله‌های پزشکی و جراحی‌های زیادی است و ابزارهای پزشکی برای این مداخله‌ها که شامل کاتترها و دستکش‌های لاستیکی می‌شوند لاتکس دارند.
- سابقه حساسیت: سایر حساسیت‌ها مثل تب یونجه، آسم و اگزما معمولا با حساسیت لاتکس همراه می‌شوند. افرادی که به لاتکس حساسیت دارند می‌توانند به غذاهای دیگری نیز حساس باشند و این پدیده سندروم لاتکس‌غذا نام دارد.
چرا لاتکس باعث حساسیت می‌شود؟
لاتکس طبیعی که با لاتکس مصنوعی موجود در رنگ فرق دارد، از درخت کائوچو به دست می‌آید. این ترکیب شامل چندین پروتئین است که می‌توانند باعث حساسیت شوند. اگر به لاتکس حساسیت داشته باشید، بدن شما این پروتئين‌ها را مهاجم‌های مضر شناسایی می‌کند و برای مبارزه با آنها آنتی‌بادی ترشح می‌کند. این واکنش ایمنی می‌تواند باعث خارش، التهاب یا سایر علائم حساسیت شود.
تشخیص حساسیت به لاتکس
حساسیت به لاتکس با آزمایش‌های مختلفی تشخیص داده می‌شود، که عبارت‌اند از:
- سابقه پزشکی؛
- معاینه فیزیکی؛
- تست حساسیت از جمله تست خراش پوست و آزمایش خون.
تست خراش پوست چیست؟
این تست پراستفاده ممکن است کمی آزاردهنده باشد، اما دردناک نیست. پزشک تکه کوچکی لاتکس روی پوست شما (معمولا روی ساعد دست یا کمر) می‌گذارد و پوست را با یک سوزن خراش می‌دهد. خراش‌دادن باعث می‌شود قسمتی از لاتکس به زیر پوست برود. اگر به لاتکس حساسیت داشته باشید، این ناحیه قرمز و دچار خارش می‌شود. همچنین ممکن است دچار کهیر شوید. تحریک پوستی و کهیر نشان می‌دهد که سیستم ایمنی شما به این ماده واکنش نشان می‌دهد. معمولا این واکنش پس از ۱۵ تا ۳۰ دقیقه رخ می‌دهد.
آیا حساسیت به لاتکس درمان دارد؟
درمانی برای این حساسیت وجود ندارد، اما می‌توانید با رعایت چند نکته ساده آن را مهار کنید. تماس مکرر با لاتکس می‌تواند واکنش سیستم ایمنی را شدیدتر کند، پس بهترین راه برای مهار آن، دوری از محصولات لاتکس‌دار است. این توصیه‌ها به شما کمک می‌کنند راحت‌تر با این حساسیت زندگی کنید:
- از محصولاتی با لاتکس مصنوعی استفاده کنید.
- اگر برای شغل خود باید تماس زیادی با لاتکس داشته باشید، ممکن است مجبور شوید حرفه خود را تغییر دهید.
- در صورت حساسیت به لاتکس کاندوم، می‌توانید از سایر روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنید. البته در نظر داشته باشید که کاندوم برای محافظت در برابر بیماری‌های مقاربتی ضروری است، پس می‌توانید کاندوم‌های فاقد لاتکس را نیز در نظر بگیرید.
- پیش از انجام هر عمل پزشکی، به پزشک و دندان‌پزشک خود اطلاع دهید که به لاتکس حساسیت دارید تا از مواد فاقد لاتکس استفاده کنند.
- باید به روش‌های مختلف تماس با لاتکس دقت داشته باشید، مثلا ممکن است آرایشگر شما یا آشپزی که غذایتان را آماده می‌کند از دستکش لاتکس استفاده کند.
- از بعضی مواد غذایی مانند موز یا آووکادو که می‌توانند باعث بروز علائم حساسیت شوند پرهیز کنید.
- می‌توانید از دستبند هشدار پزشکی خاص استفاده کنید که در موارد اورژانسی به دیگران راجع به حساسیت شما اطلاع دهد.
- اگر پزشک برای درمان شوک آنافلاکسی برای شما آدرنالین یا اپی‌نفرین تجویز کرد، آن را همیشه همراه خود داشته باشید و نحوه استفاده از آن را به خانواده و دوستان خود آموزش دهید.
در صورت ابتلا به حساسیت لاتکس، باید از چه موادی دوری کرد؟
اگر به لاتکس حساسیت دارید، باید حتما از استفاده از این مواد نیز خودداری کنید:
- بادکنک.
- قسمت‌هایی از لبا‌س‌ها و کفش‌ها که لاتکس دارند، مثل کش لباس زیر، کت‌ها و چکمه‌های بارانی و کفی کفش.
- بعضی وسایل خانگی مانند کش‌های لاستیکی، چسب‌زخم و بعضی اسباب‌بازی‌ها.
- وسایل بهداشتی شخصی مانند دستمال مرطوب، کاندوم یا دیافراگم ضدبارداری.
- پستانک یا سر شیشه‌شیر بچه.
- بعضی مواد آرایشی، رنگ صورت و ماسک‌ها.
همچنین بعضی مواد خوراکی در افراد حساس به لاتکس علائم ایجاد می‌کنند. خوب است بدانید که حدود ۳۰ تا ۵۰درصد افرادی که به لاتکس حساسیت دارند، به بعضی غذاها نیز حساس هستند. بعضی غذاهای گیاهی پروتئین‌هایی دارند که ساختاری مشابه به ترکیبات لاتکس دارند. این یعنی می‌توانند سیستم ایمنی را به واکنش مشابهی وادارند. همچنین اگر به این مواد خوارکی حساسیت داشته باشید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به حساسیت به لاتکس هستید:
- آووکادو؛
- موز؛
- بلوط؛
- گوجه؛
- سیب‌زمینی؛
- فلفل‌دلمه‌ای؛
- سیب؛
- هلو؛
- شلیل؛
- طالبی؛
- انجیر؛
- پاپایا؛
- کلم؛
- هویج؛
- پشن‌فروت.
حساسیت به لاتکس کاندوم
بیشتر کاندوم‌ها از لاتکس درست شده‌اند و حساسیت به لاتکس استفاده از آنها را غیرممکن می‌کند. البته گزینه‌های دیگری نیز وجود دارند که حاوی لاتکس نیستند. چون روشی برای درمان حساسیت به لاتکس کاندوم وجود ندارد، بهتر است به فکر جایگزین کردن آن باشید. در ادامه به شما کمک می‌کنیم تا بهترین گزینه فاقد لاتکس را انتخاب کنید.
۱. کاندوم‌های پلی‌اتان
کاندوم‌های پلی‌اتان از پلاستیک ساخته شده‌اند و می‌توانند به‌خوبی از بارداری و انتقال بیماری‌های مقاربتی جلوگیری کنند. این نوع کاندوم‌ها برای زنان و مردان در دسترس هستند. پلی‌اتان از لاتکس نازک‌تر است و به‌خوبی حرارت را انتقال می‌دهد که باعث می‌شود احساسی نسبتا طبیعی داشته باشد.
البته در نظر داشته باشید که قابلیت کشسانی پلی‌اتان با لاتکس متفاوت است، پس این کاندوم‌ها ممکن است اندازه مناسبی نداشته باشند. این مسئله باعث می‌شود آسان‌تر پاره شوند یا دربیایند. برخلاف گزینه‌های دیگر، کاندوم‌های پلی‌اتان با بیشتر روان‌کننده‌ها قابل‌استفاده‌اند، از جمله روغن، سیلیکون، وازلین و آب.
۲. کاندوم‌های پلی‌ایزوپرن
این کاندوم‌ها از جدیدترین روش‌های پیشگیری فاقد لاتکس هستند و حتی بعضی افراد آنها را به کاندوم‌های لاتکسی ترجیح می‌دهند. پلی‌ایزوپرن نوعی لاستیک مصنوعی است. این ماده حرارت را بهتر از لاتکس انتقال می‌دهد که باعث احساسی طبیعی‌تر می‌شود و همچنین نسبت به پلی‌اتان قدرت کشسانی بهتری دارد.
کاندوم‌های پلی‌ایزوپرن می‌توانند در برابر بارداری و بیماری‌های مقاربتی از شما محافظت کنند، اما فقط برای مردان موجود هستند. همچنین می‌توانند با روان‌کننده‌های حلال در آب یا سیلیکونی استفاده شوند.
۳. کاندوم‌های طبیعی پوست بره
کاندوم‌های پوست بره از مدت‌ها پیش از لاتکس به کار می‌رفتند. این کاندوم‌ها از لایه داخلی روده گوسفند درست شده‌اند و کاملا طبیعی هستند. جنس آنها باعث می‌شود طبیعی‌ترین احساس و بیشترین حساسیت را داشته باشند. البته در نظر داشته باشید که کاندوم‌های پوست بره دارای منافد هستند و ویروس‌ها می‌توانند به‌راحتی از آنها عبور کنند.
با اینکه این کاندوم‌ها از بارداری پیشگیری می‌کنند، مانع انتقال بیماری‌های مقاربتی نمی‌شوند. کاندوم‌های پوست بره برای افرادی مناسب‌اند که آزمایش بیماری مقاربتی منفی داشته‌اند. این محصول تنها برای مردان به کار می‌رود.
سخن پایانی
با داشتن اطلاعات کافی، می‌توانید به‌راحتی حساسیت لاتکس خود را تشخیص دهید و تغییرات لازم را در زندگی خود ایجاد کنید. این حساسیت می‌تواند خفیف، شدید یا حتی کشنده باشد، پس بهتر است با مشاهده کوچک‌ترین نشانه حساسیت، به پزشک مراجعه کنید و با مواد لاتکس نیز تماس نداشته باشید. به خاطر داشته باشید که بهترین راه برای مقابله با حساسیت به لاتکس، پرهیز از تماس با محصولات حاوی آن است.
