سوانته پبو، ژنتیک‌شناس سوئدی که ژنوم نئاندرتال انسان را توالی‌یابی کرده بود موفق به دریافت جایزه نوبل پزشکی 2022 شد. جالب این که پدر او نیز قبلا جایزه نوبل فیزیولوژی را دریافت کرده بود.
برنده جایزه نوبل پزشکی 2022 توسط توماس پرلمن، دبیر کمیته نوبل معرفی شد. سوانته پبو (Svante Paabo) از سوئد موفق شد بابت توالی یابی ژنوم نئاندرتال جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را دریافت کند. این ژنتیک‌شناس 67 ساله سوئدی در حوزه ژنتیک تکاملی تخصص دارد و یکی از بنیان‌گذاران دیرینه‌شناسی است. تحقیقات و اکتشافات او در زمینه ژنوم ناندرتال یا انسان‌های منقرض‌شده شایسته دریافت جایزه نوبل تشخیص داده است.
سوانته پبو در استکلهم سوئد به دنیا آمده و تحصیلات خود را در دانشگاه اوپسالا پشت سر گذاشته است. او اکنون در انستیتو انسان‌شناسی تکاملی مکس پلانک مشغول به فعالیت است. وی پیش از این نیز جوایز متعددی مثل جایزه گاتفرید ویلهم در سال 1992، جایزه مدل مکس دلبروک در سال 1998، جایزه گروبر در حوزه ژنتیک در سال 2013 و جایزه ماساری در سال 2021 را کسب کرده بود.
صحبت‌های برنده نوبل پزشکی 2022
آکادمی نوبل اعلام کرد سوانته پبو با تحقیقات پیشروی خود در زمینه ژنتیک توانسته به غیر ممکن‌ها دست پیدا کند و ژنوم انسان های نئاندرتال را توالی‌یابی کند. پبو پس از مطلع شدن از کسب جایزه نوبل پزشکی 2022 گفت:
من داشتم آخرین فنجای چای را می‌نوشیدم تا به دنبال دخترم که پیش پرستارش بود، بروم. در همین زمان تماسی را از سوئد دریافت کردم و تصور کردم که مربوط به خانه کوچک تابستانی‌ام در سوئد است. فکر می‌کردم مشکلی برای ماشین چمن‌زنی یا مشکل دیگری به وجود آمده است. من قبلا هم جوایزی را دریافت کرده بودم، اما فکر نمی‌کردم که پژوهش من واجد شرایط دریافت نوبل باشد.
وی در رابطه با پژوهش خود در خصوص توالی یابی همتایان اولیه ما اظهار کرد این پژوهش در درجه اول ارتباط بسیار نزدیکی را نشان می‌دهد و ما در واقع به اندازه‌ای ارتباط نزدیکی با یکدیگر داریم که نئاندرتال‌ها تقریبا در پنجاه تا شصت هزار سال پیش در دی ان ای نیاکان بیشتر مردم امروز نقش داشته‌اند. ریشه‌ی آنها به بیرون از آفریقا می‌رسد و این تنوع می‌تواند بسیاری از چیزها را در فیزیولوژی امروزی تحت تاثیر قرار دهد. این ژنتیک‌شناس سوئدی در ادامه افزود دانستن این موضوع می‌تواند زاویه دید ما را تغییر دهد. درک این موضوع که تا همین اواخر، شاید تا زمان 1400 نسل پیش یا بیشتر، شکل‌های دیگری از انسان‌ها در اطراف وجود داشته‌اند و با اجداد ما ترکیب شده‌اند و در شکل‌گیری امروز ما نقش‌آفرینی کرده‌اند، این واقعیت را بیان می‌کند که چهل هزار سال گذشته در تاریخ بشر کاملا منحصربه‌فرد است.
پبو همچنین صحبت‌های جالبی را مطرح کرده است:
گاهی فکر می‌کنم جالب است که تصور کنیم اگر نئاندرتال‌ها چهل هزار سال دیگر زنده می‌ماندند، چگونه بر ما تاثیر می‌گذاشتد؟ آیا ما نژادپرستی بدتری را علیه نئاندرتال‌ها شاهد بودیم؟ زیرا آنها واقعا نسبت به ما متفاوت بودند. آیا ما جایگاه خود در دنیای زنده را به گونه متفاوتی می‌دیدیم؟ شکل‌های دیگری از انسان‌ها وجود داشتند که بسیار شبیه به ما بودند، اما هنوز هم متفاوت محسوب می‌شوند. در این صورت ما این تمایز واضح بین انسان‌ها و حیوانات که امروزه به راحتی در نظر داریم را قائل نمی‌شدیم.
او اضافه کرد این پژوهش در واقع یک فرایند گام به گام بوده که در دهه 80 میلادی آغاز شد. من برای بازیابی اندکی از DNA چیزهایی تلاش می‌کردم که فقط تعداد کمی از آنها وجود داشت. من کارم را با بافت‌های خشک شده‌ای شروع کردم که فقط چند ماه از عمرشان گذشته بود. بنابراین به گذشته برمی‌گشتم و با مشکلات تکنولوژیکی آن دست و پنجه نرم می‌کردم. سپس بازیابی دی ان ای موجوداتی مثل ماموت‌ها یا خرس‌هایی که در زمان مشابه با نئاندرتال‌ها می‌زیستند امکان‌پذیر شد.
در نهایت سوانته پبو به این نتیجه رسید که انسان‌های امروزی و نئاندرتال‌ها اجداد مشترکی داشتند که تقریبا 600 هزار سال پیش زندگی می‌کردند. علاوه بر این، شواهد کشف شده بیانگر این موضوع است که انسان‌های امروزی و نئاندرتال‌ها در طول دوره‌های همزیستی، با هم آمیزش کرده و فرزندانی داشته‌اند. گفتنی است نئاندرتال‌ها یا انسان های منقرض شده در بخش‌های وسیعی از اروپا می‌زیستند و حدود سی هزار سال پیش برای همیشه ناپدید و منقرض شدند؛ اما دلیل آن همچنان به طور کامل مشخص نشده است.
نکته جالب اینجاست که پیش از این، پدر سوانته پبو یعنی سونه بریستروم نیز در سال 1982 موفق به دریافت جایزه نوبل پزشکی یا فیزیولوژی شده بود. سوانته پبو اکنون 40 سال پس از پدرش و در سال 2022 موفق شده جایزه نوبل پزشکی و مبلغ 10 میلیون کرون سوئد را برنده شود.
