وان، شهری است در شرق ترکیه با ویژگی‌های منحصربه‌فرد بسیار. یکی از این ویژگی‌ها، وجود نژادی نادر از گربه‌هایی است که یک چشم آبی و یک چشم کهربایی دارند و در اطراف دریاچه‌ی وان زندگی می‌کنند. نکته‌ی قابل‌توجه در مورد گربه‌های وان، علاقه‌مندی‌شان به شنا در رودخانه است! علاوه بر گربه‌های افسانه‌ای، وان به تاریخ قدیمی خود نیز می‌نازد. قدمت این شهر به ۵ هزار سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. تمدن‌ها و پادشاهان مختلفی ازجمله اورارتین، ارمنیان، پادشاهان بیزانس (روم شرقی)، سلجوقیان و عثمانیان تاریخ این شهر را رقم زده‌اند. در هریک از این دوران تاریخی، بناها و آثار شگفت‌انگیزی به جای مانده است. طبیعت نیز این شهر را از لطف خود بی‌نصیب نگذاشته است. بزرگ‌ترین منبع آبی ترکیه یعنی دریاچه‌ی زیبای وان نیز در این شهر واقع است. همراه ما باشید، در ادامه با جاهای دیدنی وان بیشتر آشنا خواهید شد.
۱. موزه‌ی وان
موزه‌ی وان یکی از جاهای دیدنی وان و پاسدار سازه‌ها و آثار مهمی است که هریک به دوره‌های تاریخی مهمی همچون دوره‌ی ماقبل تاریخ، دوره‌ی آرارات‌ها و دوره‌ی ترک‌های عثمانی می‌رسد. بخش جالبی از موزه‌ی وان به قتل عام خونینی که در این ناحیه رخ داده است، می‌پردازد. این موزه به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود؛ در حیاط درونی، لوح‌هایی با خط میخی و کنده‌کاری‌های باستانی وجود دارد. در حیاط موزه، آثار سفالی و نیز مقبره‌هایی از اورارتین‌ها و کتیبه‌هایشان وجود دارد. علاوه بر اینها، طلا و جواهرات، لوازم برنزی و سکه‌هایی نیز به‌همراه آثار تاریخی در این موزه یافت می‌شود.
۲. ارگ وان
ارگ وان به بقایای شهر قدیمی آرارات که قدمتی سه‌هزار ساله دارند، مشرف است. این دژ سنگی و بزرگ به نام «سیتادل وان» شهرت دارد. قدمت ارگ وان به قرن ۷ تا ۹ قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. این قلعه از بزرگ‌ترین بناهای عظیم سنگی به‌شمار می‌رود که از نوعی سنگ سخت و سیاه موسوم به بازالت و آجرهای گلی ساخته شده است.
در نزدیکی ارگ وان، «برج سردار» وجود دارد که در آن کتیبه‌هایی از آغاز دوران پادشاهی آرارات دیده می‌شود. این کتیبه‌ها از سوی خشایارشاه در قرن پنجم قبل از میلاد مسیح به سه زبان فارسی کهن، بابِلی و ایلامی نوشته شده‌اند. با گذر هزاره‌ها، این کتیبه‌ها همچنان سالم و در وضعیتی خوب باقی مانده‌اند.
۳. جزیره‌ی آختامار
جزیره‌ی آختامار یکی از جاهای دیدنی وان است و افسانه‌هایی در مورد آن وجود دارد. گفته می‌شود که مردی عاشق یکی از دختران این جزیره بوده است. این مرد هر شب، دریاچه‌ی وان را به عشق دیدار دختر پارو می‌زده تا اینکه یک شب اسیر طوفان و صاعقه می‌شود و قایقش در دریاچه غرق می‌شود. در خلال تلاش برای زنده‌ماندن و مبارزه با امواج سهمگین، نام دختر را که «تامار» بوده است، فریاد می‌زند: آه…تامار… . و از اینجا بوده که نام این جزیره را آختامار یا همان آهتامار گذاشته‌اند.
جذاب‌ترین بخش این جزیره به کلیسای بزرگ ارمنی موسوم به صلیب بازمی‌گردد که ۹۱۵ سال قدمت تاریخی دارد. معماری کلیسا بسیار قابل‌توجه است. آثار هنری روی دیوارهای خارجی آن نیز بسیار دیدنی هستند و از تصاویر انجیل الهام گرفته شده‌اند.
۴. کلیسای صلیب مقدس
کلیسای صلیب مقدس بر فراز کوه‌های جزیره‌ی آخماتار قرار دارد و دریاچه‌ی وان آن را احاطه کرده است. این کلیسا در سال‌های ۹۱۵ تا ۹۲۱ ساخته شده است. معمار ارمنی، تردات مِندِت وظیفه‌ی ساخت آن را برعهده داشته است. این کلیسا بزرگ‌ترین جاذبه‌ی دیدنی جزیره و ازجمله جاهای دیدنی وان به‌شمار می‌رود.
علاوه بر ابعاد مذهبی، این بنا از لحاظ فرهنگ و معماری نیز شاخص است و تاکنون در چند مقطع ترمیم شده است که آخرین آنها به سال ۲۰۰۵ بازمی‌گردد. سنگ‌های زیبای توفا که از معادن جزایر اطراف برای ساخت کلیسا استخراج شده بودند، به‌همراه نقاشی‌های زیبای درون کلیسا هنوز هم چشم‌گیرند. قسمت بیرونی کلیسا نیز با کنده‌کاری‌هایی برگرفته از تصاویر انجیل، زینت داده شده است.
۵. قلعه‌ی هوساپ
در حاشیه‌ی ساحل صخره‌ای رودخانه‌ی هوساپ، قلعه‌ای قرون‌وسطایی و باشکوه بنا شده است. گفته می‌شود که معمار ماهر این بنا فرد کُردی به نام سلیمان محمودی بوده است که پادشاهان پس از اتمام بنا، دستانش را بریده‌اند تا دیگر نتواند بنایی مشابه و رقیب برای این قلعه بسازد.
قلعه‌ی هوساپ در سال ۱۶۴۳ ساخته شده و دو بخش بیرونی و درونی دارد. ۴۰ برج برای پوشش‌دهی و حفاظت قسمت بیرونی را برعهده داشتند ضمن اینکه مسجد و سازه‌های دیگری نیز در این قسمت قلعه وجود داشته است. این ساختمان به نوعی سازه‌ای استراتژیک به‌شمار می‌رفته و سه حیاط محصور در دیوار داشته است که قلعه را به دو سطح تقسیم می‌کرده است. سطح پایین‌تر، نگهبانان، استحکامات و ورودی قرار داشته و در سطح بالاتر، برج دیده‌بانی واقع بوده است.
۶. کاووس‌تپه
پادشاهیِ باستانیِ آرارات به‌خاطر قلعه‌های بی‌نظیرش شهرت دارد. یکی از این قلعه‌ها، قلعه‌ی کاووس‌تپه است و زمان ساردوری دوم بنا شده است. کاووس‌تپه یک قلعه‌ی ساردورینی (ساردورینی یعنی شهر ساخته‌شده توسط ساردوری) و یکی از جاهای دیدنی وان است. در این قلعه چند سطح سازه وجود دارد و از سنگ‌های بریده‌‌شده و کنده‌کاری‌شده بنا شده است. در قلعه‌ی بالایی، معبدی وجود دارد که برای پرستش هالدی، خدای آن زمان مورد استفاده قرار می‌گرفت و در قسمت پایینی قلعه نیز انبارهایی برای ذخیره‌ی حبوبات و شراب تعبیه شده است. معبد دیگری نیز در این ساختمان وجود دارد که برای پرستش خدای ایرماشی آنها بنا شده بود.
