جاهای دیدنی قزوین؛ ۱۲ جاذبه گردشگری پایتخت خوشنویسی ایران

مجموعه‌ باغ صفوی یا دولت‌خانه‌ صفوی از چندین بنای تاریخی تشکیل شده، ازجمله: سردر عالی قاپو، عمارت نادری، عمارت پهلوی، عمارت قاجاری، گراندهتل، کاخ چهلستون و چندین جاذبه‌ی تاریخی و فرهنگی دیگر. در روزهای مختلف سال، نمایشگاه‌های دائمی و فصلی هم در قسمت‌های مختلف این مجموعه برگزار می‌شوند.

این مجموعه که در فهرست آثار ملی کشورمان هم به ثبت رسیده، متشکل از بناهای مختلفی مربوط به دوره‌ی صفویه، دوره‌ی قاجار و دوره‌ پهلوی است. با این حساب می‌توان تاریخ حدود ۵۰۰ سال گذشته‌ی ایران را در این مجموعه یک‌جا تماشا کرد.

مجموعه‌ باغ صفوی بین خیابان پیغمبریه، خیابان هلال‌احمر و سبزه‌میدان محصور شده و درِ ورودی اصلی آن هم در خیابان سپه است. بهترین مسیر برای تماشای این مجموعه، این است که خود را به خیابان سپه برسانید، از سردر عالی قاپو وارد شده، بناها و دیدنی‌های آن را یکی‌یکی تماشا کرده و گردش خود را در کاخ چهلستون به پایان برسانید.

اگر آن‌قدر فرصت‌تان کم است که نمی‌توانید از همه‌ی جاهای دیدنی قزوین بازدید کنید، اگر فقط چند ساعت را در این شهر می‌گذرانید، یا به هر دلیلی، فقط به یکی از جاهای دیدنی قزوین می‌توانید سر بزنید، پیشنهاد می‌کنم به‌سراغ این مجموعه بروید.

۲. خیابان سپه

گفتم اگر می‌خواهید فقط یکی از جاهای دیدنی قزوین را ببینید، به دولت خانه‌ صفوی بروید، اما مگر می‌شود به قزوین و دولت خانه‌ صفوی رفت و سری به اولین خیابان ایران نزد!

این مسیر متفاوت شهری، در دوره‌ی صفوی و به‌دستور شاه طهماسب طراحی و ساخته شد. بعدها در دوره‌ی هر حکومتی، بخشی به این مسیر اضافه یا کم شد، تا اینکه به خیابان سپه امروزی رسید. صدالبته که حال‌وهوای خیابانی که در دوره‌ی پایتختی قزوین ساخته شد، با حال‌وهوای امروز آن متفاوت است، اما باز هم نمی‌توان از کنار آن به‌سادگی گذشت.

خیابان سپه پس از انقلاب اسلامی به‌نام خیابان شهدا نام‌گذاری شد، اما میان قزوینی‌ها همچنان به‌نام خیابان سپه شناخته می‌شود. این خیابان از یک‌سو به سردر عالی‌قاپو می‌رسد که ورودی دولت خانه‌ صفوی است و از سوی دیگر به چهارراه سپه ختم می‌شود؛ جایی که خیلی از قزوینی‌ها هنوز هم با نام میدان سپه می‌شناسند، میدانی که تا همین چند سال پیش، جلوه‌ی متفاوتی به این منطقه می‌داد.

مسجد جامع قزوین و بازارچه‌ی میوه و تره‌بار، از جاهای دیدنی قزوین هستند که هنگام قدم‌زدن در نخستین خیابان ایران می‌توانید سری هم به آنها بزنید.

۳. بازار قزوین

بازار سنتی قزوین یکی از زیباترین بازارهای سرپوشیده‌ی ایران و یکی از جاذبه های گردشگری قزوین است که قدمتی هزارساله دارد. این بازار در دوره‌ی صفوی و بعدها در دوره‌ی قاجار سروشکل تازه‌ای به خود گرفت و سراها و بناهای دیگری به آن اضافه شدند که امروزه جزو آثار تاریخی این شهر محسوب می‌شوند.

سرای سعد السلطنه، سرای حاج‌رضا، سرای رضوی، سرای وزیر و مسجدالنبی از معروف‌ترین فضاهای موجود در این بازار هستند. درکنار اینها، تیمچه‌ها و راسته‌های دیگری هم هستند که قدم‌زدن در آنها، گاهی شما را به دوره‌ی صفوی می‌برند، گاهی به دوره‌ی قاجار و گاهی نیز میان هیاهوی زندگی امروزی رها می‌کنند! در راسته‌ای مبهوت زیبایی فرش‌هایی می‌شوید که از دیوار حجره‌ها آویزان شده‌اند، در راسته‌ی دیگر تنوع ظروف مسی را به تماشا می‌نشینید و در راسته‌ی دیگری مردم را می‌بینید که مشغول خرید میوه‌های رنگارنگ و سبزی‌های تازه هستند.

بعضی از فضاهای دیدنی بازار قزوین طی چند سال گذشته مرمت و بازسازی شده‌اند، که این امر باعث شده تماشایی‌تر از قبل هم بشوند. سرای سعد السلطنه که بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده‌ی ایران محسوب می‌شود، از همین فضاهای بازسازی‌شده است. این کاروانسرا که پیش از انقلاب اسلامی در فهرست آثار ملی ثبت شده، مشتمل بر فضاها و بناها و حجره‌های دیدنی فراوانی است.

شاید فقط بازدید همین سرا از مجموعه‌ی بازار قزوین، برای کسانی که به تاریخ و فرهنگ ایران علاقه‌مند هستند، یک نصفه روز زمان بخواهد! اگر اهل شکم‌گردی هم هستید، باید بدانید کافه‌ها و رستوران‌های زیادی در گوشه‌وکنار این کاروانسرا آماده‌ی پذیرایی از شما هستند.

بازار قزوین ورودی‌های زیادی دارد. اگر سبزه‌میدان (میدان مرکزی شهر) را مبداء قرار دهیم، می‌توانید خیابان امام خمینی را به سمت پایین پیاده‌روی کنید و از چندین ورودی که در سمت چپ واقع شده‌اند وارد یکی از راسته‌های بازار شوید. اگر هم قصد دارید با خودروی شخصی به بازار بروید، بهتر است در خیابان کوروش (شهید انصاری) سراغ پارکینگ‌های بازار را بگیرید.

۴. امامزاده حسین

تا در حوالی بازار هستیم، سری هم به امامزاده حسین، یا به‌قول قزوینی‌ها شازده حسین (شاهزاده حسین) بزنیم. ایشان فرزند امام هشتم شیعیان، حضرت علی‌ابن‌موسی‌الرضا (ع) هستند. این زیارتگاه از قرن سوم هجری به بعد، همواره پذیرای زائران، و از همان زمان، آرامگاه بسیاری از دانشمندان و بزرگان این شهر بوده است.

بنای اولیه آرامگاه، مربوط به دوره‌ی ایلخانیان می‌شود و طی دوران صفوی و قاجار هم فضاها و بناهای دیگری به آن اضافه شدند. ضریح نفیس چوبی این امامزاده هم از شاهکارهای منبت‌کاری و گره‌چینی است. به همین خاطر این مجموعه علاوه‌برآنکه زیارتگاه بسیاری از افراد محلی و مسافران است، برای تاریخ‌گردها و کسانی که به فرهنگ کهن این دیار علاقه‌مند هستند هم از اهمیت فراوانی برخوردار است.

گلزار شهدای شهر قزوین در ضلع جنوبی این امامزاده قرار دارد. پیکر سرلشگر خلبان، شهید عباس بابایی هم در همین گلزار شهدا به خاک سپرده شده است.

برای دسترسی به امامزاده حسین، راه‌های مختلفی وجود دارد. اگر در خیابان سپه مشغول پیاده‌روی هستید، چند دقیقه‌ای بیشتر تا امامزاده راه نیست. اگر هم می‌خواهید با خودروی شخصی به آنجا بروید، بهتر است سراغ خیابان مولوی را بگیرید و در انتهای خیابان مولوی، وارد فضای پارکینگ پشت امامزاده شوید. البته از بلوار جمهوری اسلامی هم می‌توانید خود را به پارکینگ برسانید.

۵. آب انبارها

شهر قزوین زمانی بیش از یک‌صد آب‌انبار داشته است، به همین خاطر آن را شهر آب انبارها نامیده‌اند. وجود این همه آب‌انبار در قزوین، به این خاطر است که این شهر از روزگار قدیم کم‌آب بوده و افراد خیّر و ثروتمند شهر، این آب انبارها را طی صدها سال گذشته و در دوره‌های مختلف، برای استفاده‌ی مردم بنا کرده‌اند.

آب‌انبار سردار بزرگ که بزرگترین آب‌انبار تک‌گنبدی ایران است، آب‌انبار سردار کوچک، آب‌انبار آقا، آب‌انبار زنانه‌ی بازار، آب‌انبار مسجد جامع، آب‌انبار حاج کاظم و آب‌انبار حکیم، آب‌انبار حاج ابراهيم و آب‌انبار ملاورديخانی از معروف‌ترین آب‌انبارهای شهر قزوین هستند.

بیشتر این آب‌انبارها در بافت قدیمی و مرکزی شهر واقع شده‌اند و اگر برنامه ریزی مناسبی داشته باشید، می‌توانید هنگام بازدید از بازار و خیابان سپه، سری هم به تعدادی از آنها بزنید.

۶. خانه های تاریخی

شهر قزوین پر است از خانه‌های تاریخی که هرکدام‌شان نه فقط داستان یک خاندان، که داستان یک دوره‌ی تاریخی پرفرازونشیب را در دل خود جای داده‌اند. معماری اصیل ایرانی، استفاده از سازه‌های متناسب با اقلیم این منطقه و هنر دست هنرمندان این مرزوبوم، این خانه‌ها را به جاهای دیدنی قزوین بدل کرده است.

خانه‌ی بهروزی، خانه‌ی یزدی، خانه‌ی امام جمعه شهیدی، خانه‌ی رئوفی، خانه‌ی خطیبی، خانه‌ی بهشتی، خانه‌ی اسدی، خانه‌ی مرتضوی، خانه‌ی داعی، خانه‌ی فرهنگ امیرکبیر، عمارت شهرداری، عمارت باغ سپه‌دار و حسینیه‌ی امینی‌ها، تنها تعدادی از معروف‌ترین این خانه‌ها هستند که پای گردشگران زیادی را از جای‌جای ایران و جهان به قزوین می‌کشانند.

قزوین بیش از ۱۰۰ خانه‌ی تاریخی دارد که بیشتر آنها متعلق به دوره‌ی قاجاریه هستند، با این حال می‌توان نشانه‌هایی از دوره‌ی صفوی، و البته دوره‌ی پهلوی اول هم میان آنها یافت. بیشتر این خانه‌ها قابل‌بازدید هستند، برخی به ادارات دولتی تبدیل شده‌اند و برخی هم هنوز در دست خاندان مربوطه بوده و اجازه‌ی بازدید عمومی ندارند.

۷. مسجدها

با وجود آرامگاه امام‌زاده حسین (ع) که ذکرش رفت، بقعه‌ی چهار انبیاء و امام‌زاده‌های دیگر و اماکن متبرکه و مذهبی فراوان، قزوین را چهارمین حرم اهل بیت (ع) در ایران می‌دانند. قزوین که از دیرباز جزو شهرهای مذهبی ایران بوده، مسجدهای فراوانی هم از دوره‌های مختلف تاریخی در خود جای داده است.

مسجد جامع قزوین در خیابان سپه که از کهن‌ترین مساجد جامع قزوین است و بنای آن بر آتشکده‌های دوره‌ی ساسانیان قرار گرفته، مسجدالنبی در محدوده‌ی بازار، سنجیده مسجد که متعلق به دوره‌ی سلجوقی است، مسجد و مدرسه‌ی سردار و مدرسه‌ی صالحیه، تنها نمونه‌هایی از ده‌ها مسجد تاریخی و از جاهای دیدنی قزوین هستند. بیشتر مساجد تاریخی قزوین، در محدوده‌ی مرکز شهر واقع شده‌اند و طی یک پیاده‌روی چندساعته، می‌توانید از مساجد و اماکن فراوانی بازدید کنید.

۸. کلیساها

شهر قزوین در کنار مساجد تاریخی که گفته شد، کلیساهای تاریخی هم دارد که برخی از آنها هنوز هم محل عبادت ارامنه‌ی این شهر هستند. از کلیساهای قزوین می‌توان به کلیسای کانتور، کلیسای رفیع و کلیسای هریپسیمه‌ی مقدس اشاره کرد.

در این میان کلیسای کانتور که یادگار زمان حضور روس‌ها طی سال‌های جنگ جهانی دوم در قزوین است، هرروزه میزبان گردشگران فراوانی است. در حیاط این کلیسا که از کوچک‌ترین کلیساهای جهان محسوب می‌شود، می‌توانید از مقبره‌ی جان‌باختگان روس هم بازدید کنید.

۹. دروازه ها

شهر قزوین در گذشته نُه دروازه داشته است. امروزه از آنها، فقط دو دروازه باقی مانده‌اند؛ دروازه‌ی تهران قدیم و دروازه‌ی درب‌کوشک. هر دوی این دروازه‌ها متعلق به دوره‌ی قاجار بوده و در فهرست آثار ملی هم ثبت شده‌اند.

دروازه‌ی تهران قدیم در نزدیکی ترمینال قزوین واقع شده و درب‌کوشک هم در انتهای خیابان نادری شمالی قرار گرفته و هر دو از جاهای دیدنی قزوین هستند.

۱۰. حمام ها

داستان حمام‌ها یا گرمابه‌های عمومی در ایران به دوره‌ی باستان می‌رسد. قزوین هم حمام‌های معروفی دارد که البته قدمت آنها عموما به دوره‌ی صفوی بازمی‌گردد. حمام قجر، حمام بلور و حمام صفا از معروف‌ترین حمام‌های باقی‌مانده در سطح شهر هستند.

در این میان، حمام قجر را به موزه‌ی مردم‌شناسی تبدیل کرده‌اند. اگر سری به این حمام بزنید، علاوه بر تماشای معماری و گوشه‌وکنار آن، می‌توانید اطلاعات زیادی از اقوام و فرهنگ‌های مختلفی که در طول تاریخ در قزوین زندگی و رشد کرده‌اند هم به دست بیاورید.

حمام یا موزه‌ی مردم‌شناسی قجر در یکی از خیابان‌های قدیمی قزوین به نام خیابان عبید زاکانی واقع شده و با بازار قزوین چند دقیقه پیاده بیشتر فاصله ندارد. اگر هم با خودروی شخصی قزوین‌گردی می‌کنید، می‌توانید از پارکینگی استفاده کنید که در نزدیکی موزه است.

۱۱. پارک سنتی ملاخلیلا

کمی از آثار تاریخی فاصله می‌گیریم و به تفریح می‌پردازیم. پارک سنتی ملاخلیلای قزوین در مساحتی حدود ۶ هکتار، در اواسط سال ۱۳۹۴ افتتاح شد. این پارک در دل باغستانی سنتی در جنوب شهر قزوین شکل گرفته که چند صد سال قدمت داشته است. بوستان ملاخلیلا طی چند سال گذشته به یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی قزوین بدل شده است.

این پارک که با الهام از معماری دهه‌های سی و چهل شمسی ساخته شده، امکانات فراوان تفریحی، اقامتی، فرهنگی و تجاری را در خود جای داده است و گردشگران می‌توانند ضمن تنفس هوای پاک، استفاده از امکانات مدرن، و تماشای درخت‌های کهنسال، پرندگان زیبا و آبگیرهای مصنوعی این بوستان فوق‌العاده، حس قدم‌زدن در کوچه‌باغ‌های قدیمی ایران را تجربه کنند.

اگر از سمت همدان به قزوین می‌آیید، این بوستان درست در ورودی شهر واقع شده، در غیر این صورت برای رسیدن به پارک سنتی یا بوستان ملاخلیلا، باید به بلوار جمهوری اسلامی بروید، این بوستان روبه‌روی میدان میوه و تره‌بار قزوین قرار گرفته و پارکینگ بزرگی هم دارد.

۱۲. پارک جنگلی باراجین

پارک جنگلی باراجین یا فدک، با مساحتی حدود ۱۵۰۰ هکتار، یکی از بزرگ‌ترین پارک‌های جنگلی کشور و جاهای دیدنی قزوین است. نخستین قسمت‌های این پارک، از آخرین ساختمان‌های شهر قزوین حدود ۲ کیلومتر فاصله دارد.

این پارک جنگلی علاوه‌بر پوشش گیاهی و درخت‌های سرسبز، منظره‌های تماشایی، کوه‌ها و تپه‌هایی برای کوه‌پیمایی و آب‌وهوای پاک، بخش‌ها و امکانات فراوان دیگری هم دارد؛ ازجمله: پیست‌های دوچرخه‌سواری و موتورسواری، پارک رباتیک، دهکده‌ی طبیعت، سینمای تابستانه، شهربازی، آب‌نماهای تماشایی و امکانات اقامتی.

اگر خواستید کمی از تاریخی‌گردی در داخل شهر قزوین فاصله بگیرید و آب‌وهوایی عوض کنید، پارک جنگلی باراجین محل فوق‌العاده‌ای است تا ساعت‌ها و چه‌بسا روزهایی پرهیجان و به‌یادماندنی برای خود و خانواده رقم بزنید. برای رسیدن به این پارک جنگلی از داخل شهر قزوین، باید به‌سمت شمال شهر حرکت کنید و بلوار نخبگان را تا انتها بروید. به‌جز این، ازطریق آزادراه قزوین زنجان هم می‌توانید خود را به باراجین برسانید.