جاهای دیدنی شیراز؛ ۱۹ جاذبه دیدنی شهر شعر و ادب

ساختار چلیپایی و سقف‌های طاقی‌شکل بازار نمونه‌ای شگرف از معماری دوره‌ی زندیه در قرن ۱۸ میلادی (۱۲ هجری قمری) هستند که نه‌تنها به شگفتی فضا می‌افزایند، بلکه آن را در تابستان‌ خنک‌تر و در زمستان گرم‌تر نگه می‌دارند.

۲. باغ ارم

شیراز به باغ‌هایش معروف است و باغ ارم بهترین آن‌ها و یکی از دیدنی های شیراز است. این باغ که در اختیار دانشگاه شیراز است، پر از درختان سرو، پرچین‌های آراسته و بوته‌های گل سرخ است. در مرکز باغ حوض و همچنین کاخ قاجاری قرار دارد که ورود به آن برای عموم آزاد نیست. این باغ به‌عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت شده است.

۳. آرامگاه شاه‌ِ چراغ

مقبره‌ی بدیع شاه‌ چراغ، آرامگاه دو تن از برادران امام هشتم شیعیان و ازجمله جاهای دیدنی شیراز است. با اینکه این دو تن در قرن نهم کشته شده‌اند، اما مقبره‌ی آنها از دوران قاجار تا به امروز توسعه‌ی فراوانی یافته است. در مرکز محوطه‌‌ی آرامگاه، حوضی فواره‌دار قرار دارد و مقبره‌ی شاه چراغ با کاشی‌های آبی و آینه‌کاری‌های خیره‌کننده نمایی کاملا ایرانی را به رخ می‌کشد که همین امر آن را به یکی از زیباترین عبادتگاه‌های شیراز تبدیل کرده است. موزه‌ای در قسمت شمال غربی محوطه قرار دارد که آثار مختلفی را در ارتباط با شیراز به‌ نمایش می‌گذارد، ازجمله قرآن‌های نفیس قدیمی و دری که با طلا، نقره‌ و لاجورد تزیین شده است.

۴. مسجد نصیرالملک

در نزدیکی شاه چراغ، یکی از مشهورترین ساختمان‌های شیراز یعنی مسجد نصیرالملک که به «مسجد صورتی» نیز معروف است، قرار دارد. این مسجد که یکی از جاهای دیدنی شیراز محسوب می‌شود متعلق به دوره‌ی قاجار است و به‌خاطر فضای درونی لذت‌بخشِ رنگارنگش معروف است.

شیشه‌‌های رنگی، کاشی‌های ظریف رنگارنگ و فرش‌های ایرانی متعدد، فضایی مسحورکننده را با زیبایی‌های فراوان و هنرمندانه‌ خلق کرده‌اند که بی‌تردید غافلگیرتان می‌کند. به اینها ستون‌هایی با کنده‌کاری‌های ظریف را نیز اضافه کنید که از هر زاویه‌ نمایی چشم‌نواز خلق می‌کنند. بهترین زمان برای تماشای مسجد بین ساعت ۹ تا ۱۱ صبح است، زیرا سرسرا و فرش‌های ایرانی زیر پرتو آفتاب جلوه‌ای شگفت‌انگیز پیدا می‌کنند؛ جلوه‌ای سحر‌انگیز که شما را وادار به ثبت آن در دوربین‌تان می‌کند. این مسجد به‌لطف استفاده از تیرهای چوبی انعطاف‌پذیر در ساختار خود، زلزله‌های متعددی را پشت‌سر گذاشته است.

۵. آرامگاه حافظ

حافظ را می‌توان پرطرفدارترین شاعر پارسی‌زبان دانست. ایرانیان از هر طبقه و فرهنگی، دست‌کم چند بیتی از اشعار حافظ را به خاطر دارند. مقبره‌ی حافظ در باغی آراسته در شمال غربی شیراز قرار دارد. حافظ در قرن هشتم از دنیا رفت و مقبره‌ی او در قرن ۱۲ توسط کریم‌خان زند به این مکان منتقل شد. روی سنگ‌های مرمر بنا اشعار حافظ کنده‌کاری شده است. در سال ۱۳۱۵ طاقی هشت‌ضلعی روی قبر قرار گرفت. این مکان بیشتر از اینکه یکی از جاذبه‌ های گردشگری شیراز باشد، میعادگاه طرفداران حافظ از سراسر دنیاست. در محوطه‌ی آرامگاه فال بگیرید، به نکات ظریف غزل‌های حافظ بیندیشید، در چای‌خانه استراحت کنید و در حافظیه بگردید.

۶. آرامگاه سعدی

سعدی شاعر قرن هفتم، از شاعران مهم پارسی و از محبوب‌ترین پیشینیان شیرازی‌های امروزیست. بسیاری از پندهای او تبدیل به ضرب‌المثل شده‌اند. سعدی به‌خاطر سادگی کلام مورد ستایش قرار می‌گیرد. آرامگاه او که یکی دیگر از جاهای دیدنی شیراز است، به شلوغی حافظیه نیست اما در همان نزدیکی است و بی‌تردید ارزش سر زدن را دارد. چای‌خانه‌ی زیرزمینی محوطه، مکان خوبی برای تجدیدقوا پس از گشت‌وگذار در باغ‌های گل سرخ و درختان سرو است.

۷. پرسپولیس

بیش از ۲۵۰۰ سال پیش پرسپولیس یا تخت‌ِ جمشید، پایتخت باستانی و باشکوه سلسله‌ی هخامنشیان بود. با اینکه این شهر تاریخی هجوم اسکندر را پشت‌سر گذاشته است، اما باز هم بقایای آن نشانی از دستاوردهای معماری و سیاسی ایران باستان دارد. این میراث جهانی یونسکو در حدود ۷۰ کیلومتری شمال شرقی شیراز واقع شده است. بازدید از بقایای شهر چند ساعتی طول می‌کشد و از آنجا که آفتاب نیم‌روز بس ناجوانمردانه می‌تابد، بهتر است که مقدار زیادی آب به‌همراه داشته باشید.

۸. نقش رستم و نقش رجب

در برنامه‌ی بازدید از تخت جمشید، تماشای نقش رستم و نقش رجب را فراموش نکنید. نقش رستم شامل ۴ مقبره‌ی بزرگ روی صخره است که آرامگاه ابدی ۴ شاه هخامنشی است. کمی پایین‌تر چند نقش‌‌برجسته می‌بینید که نمایشگر فتوحات شاهان ساسانی است؛ برای مثال زانو زدن والرین شاه رومی دربرابر شاپور اول. می‌توانید نقش‌برجسته‌های بیشتری از دوره‌ی ساسانیان را در نقش رجب به‌ فاصله‌ی پنج دقیقه‌ای ببینید که البته خیلی خوب محافظت نشده‌اند.

۹. پاسارگاد

پاسارگاد، مرکز سیاسی هخامنشیان پیش از پرسپولیس، آخرین مکان دیدنی در فهرست دیدنی‌های خارج از شهر است. مقبره‌ی کوروش در ۵۰ کیلومتری تخت‌ جمشید قرار دارد و هرچند که مسیر رسیدن به آن چندان هموار نیست، اما ارزش تجربه‌ کردن آرامشی شگفت‌انگیز را در آرامگاه کوروش کبیر که اکنون در زمینی خشک و نامهربان محصور شده است، دارد. می‌گویند شخص اسکندر پس از حمله به تخت جمشید به دیدن آرامگاه بنیان‌گذار سلسله‌ی هخامنشی رفته است.

رزرو هتل شیراز

۱۰. ارگ کریم خان

ارگ کریم خان که یکی دیگر از جاهای دیدنی شیراز است، در قرن ۱۸ میلادی توسط بنیان‌گذار سلسله‌ی زندیه، کریم‌خان زند ساخته شد. پس از انتخاب شیراز به‌عنوان پایتخت، این ارگ در کنار بناهای دیگر و در راستای برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ی کریم‌خان بنا شد. این بنای چهارگوش، دارای چهار برج استوانه‌ای در چهارگوشه است که در گذشته به‌عنوان زندان استفاده می‌شدند. برج شمال شرقی ارگ که زمانی به‌عنوان حمام استفاده می‌شد، به‌دلیل تعبیه‌ی مخزن آب در همان دوره، تاحدودی نشست داشته است. معماری درونی ارگ عجیب‌تر از طراحی فضای بیرونی آن است. اگر وارد ارگ شوید، سایه‌ی درختان میوه و صدای آب در حوض مرکزی مایه‌ی لذت‌تان خواهد شد. در ادامه به موزه‌ای مربوط به دوره‌ی زندیه می‌رسید.

۱۱. باغ نارنجستان

این باغ که نامش را از درختان نارنج درون خود گرفته است، کوچک‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین باغ شیراز است. این باغ، بخشی از عمارت اعیانی محمدعلی‌خان قوام‌الملک، از ثروتمندان شیراز در دوره‌ی قاجار بوده است. ورودی عمارت مرکزی که به عمارت قوام معروف است، به‌شکل قرینه طراحی شده است و به اتاق‌هایی با کاشی‌کاری‌های ظریف، تابلوهای منبت‌کاری‌شده و پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی منتهی می‌شود. سقف اتاق‌های طبقه‌ی بالا با نقاشی‌های سبک اروپایی تزیین شده‌ است که تصویر کلیساهای آلپ یکی از نقاشی‌های بسیار شگفت‌انگیز در بین آنهاست.

۱۲. خانه‌ی زینت‌الملک

این عمارت که هم‌نام دختر صاحب‌ خانه است، در اصل اندرونی باغ نارنجستان بوده است. اتاق‌های بیست‌گانه‌ی عمارت با تابلوهای نقاشی، گچ‌کاری و آینه‌کاری آراسته شده‌اند. موزاییک کف اتاق‌ها طوری طراحی شده‌ است که یادآور طرح فرش ایرانی باشد. باغ‌های خصوصی عمارت به‌همراه فواره‌ها و درختان نخل‌شان، گرمای خورشید را در زمستان به دام می‌اندازند و در تابستان سایه‌ی خنک ایجاد می‌کنند. موزه‌ی زیرزمین عمارت شاید چندان برای خارجی‌ها جذاب نباشد، اما مجسمه‌های مومی اشخاص مشهور شیراز، محلی‌های زیادی را جذب می‌کند.

۱۳. مسجد و حمام وکیل

مسجد وکیل که در همسایگی بازار وکیل واقع شده است، درگاه چشمگیری دارد؛ ورودی با کاشی‌های صورتی شیرازی و ۲ ایوان وسیع تزیین شده است. حیاط اندرونی در میان شاه‌نشین و ایوان‌های کوچک محصور شده است. شبستان مسجد به‌شکلی شگفت‌انگیز از طاق‌های یک‌اندازه‌ی ۷۵ در ۳۵ متری تشکیل شده است. اما عجیب‌ترین قسمت مسجد دسته‌ی ستون‌های چهل‌وهشت‌تایی شبستان است که با نمای عمودی و اسلیمی‌شان فضایی مسحورکننده را خلق کرده‌اند.

شگفتی دیگر مسجد محراب و منبر ۱۴پله‌ای آن است که از سنگ مرمری یکپارچه‌ ساخته شده است. می‌گویند این سنگ به سفارش کریم‌خان از آذربایجان آمده است. بیشتر کاشی‌کاری‌ها با طرح گلدارشان در زمان قاجار اضافه شده‌اند.

در همسایگی مسجد، حمام وکیل از دیگر بناهای دوره‌ی زندیه است. ستون‌های پیچ‌دار و سقفی گنبدی با حفره‌ای در نوک آن نمای زیبایی به حمام بخشیده‌اند. مجسمه‌های مومی درون حمام نشان می‌دهند که پیشینیان چگونه پس از استحمام در گرم‌خانه‌های زیبایی که با سقف‌های طاقی‌شکل، ستون‌ها و حوضچه‌های کوچک مزین شده بودند، در کنار فواره‌ها تجدید نیرو می‌کردند.

۱۴. مدرسه‌ی خان

امام‌قلی‌خان فرماندار شیراز در قرن دهم هجری، این مدرسه را برای حدود ۱۰۰ دانش‌آموز ساخت. این بنا طی سال‌ها و بر اثر زلزله‌های متعدد آسیب بسیاری دیده است، اما خوشبختانه درگاه و ورودی چشمگیر آن استوار و تقریبا بی‌آسیب باقی مانده است. مقرنس‌های خارق‌العاده‌ی طاق بیرونی و چینش ظریف موزاییک‌‌ها شاهکاری در طراحی‌‌های قدیمی است. محوطه‌ی درونی مدرسه با دیوارهای سنگی یا کاشی‌های زرد و صورتی آراسته شده است.

در کنار این مکان‌ها، دیدن باغ جهان‌نما، تنگِ الله اکبر، بازار نو و دروازه قرآن که احتمالا در مسیر ورود و خروج به شهر از آن می‌گذرید نیز خالی از لطف نیست.

۱۵. موزه‌ی پارس

موزه‌ی پارس واقع در مرکز شیراز و باغ نظر، نمونه‌ی باشکوهی از معماری دوره‌ی زندیه و یکی از جاهای دیدنی شیراز است. مقبره‌ی کریم‌‌خان زند هم در همین مکان قرار دارد. گردش در باغ از لذایذ این موزه‌گردی است، اما گل‌سرسبد آن، طاق هشت‌ضلعی مرکز موزه است. عمارت که در سال ۱۳۱۰ تبدیل به موزه شد، نمایش‌دهنده‌ی ابزار و آثار هنری دوره‌ی زندیه همچون سلاح، گچ‌کاری‌های رنگارنگ، نقاشی‌های آبرنگ و چند قرآن خطی قدیمی است. تنها تماشای سقف شگفت‌انگیز ورودی موزه کافیست تا بازدید از موزه را در برنامه‌‌ی خود قرار دهید.

۱۶. موزه‌ی هفت‌تنان

این موزه‌ی سنگی که توجه چندانی به آن نمی‌شود، در نزدیکی دروازه قرآن قرار دارد. در این موزه انواع توده‌ها و برش‌های سنگی و سنگ‌کندهای مربوط به دوره‌های تاریخی پارسی نگهداری می‌شود. آثار خوش‌نویسی حک‌شده روی سنگ که شامل کتیبه‌هایی به خط کوفی و نستعلیق است از آثار بسیار باشکوه این مجموعه هستند. نام موزه برگرفته از هفت سنگ قبر موجود در موزه است که گویا متعلق به هفت درویش شیرازی است.

۱۷. موزه‌ی هنر مشکین‌فام

این عمارت قجری که در گذشته متعلق به فروغ‌الملک قوام بوده است، یکی از جاهای دیدنی شیراز است که امروزه به یک گالری هنری تبدیل شده است. این موزه که فاصله‌ی زیادی با شاه چراغ ندارد، نمایش‌دهنده‌ی آثار هنرمندان معاصر شیرازی، خوش‌نویسی و سنگ‌کندهای گوناگون است. ترکیب هنر والا و معماری و همچنین تاریخ و مدرنیته از امتیازات ویژه‌ی این گالری به‌یادماندنی است.

۱۸. موزه‌ی پرسپولیس

این موزه که در پرسپولیس واقع شده است، دربر دارنده‌ی آثار به‌جامانده از دوران هخامنشیان در ۲۵۰۰ سال پیش است. این موزه برای جذاب‌تر شدن گشت‌وگذارتان در تخت جمشید، ابزارهای دست‌ساز کشف‌شده از حفاری‌های باستان‌شناسان را به نمایش می‌گذارد که شامل سلاح، لوح‌های سفالی، ظروف چای‌خوری و مجسمه‌های گوناگون است. بد نیست بدانید که ساختمان موزه متعلق به یکی از بناهای به‌جامانده از دوران هخامنشیان است. بااین‌حال عدم عرضه‌‌ی آثار زیبا و چشم‌نواز با موضوع کورش کبیر شدیدا در این موزه به چشم می‌آید.

۱۹. موزه‌ی نظامی عفیف آباد

مجموعه‌ی عفیف آباد دارای باغی بزرگ با منظره‌های بی‌نظیر پارسی در دامان درختان نارنج، نخل و بوته‌های گل است و ازجمله جاهای دیدنی شیراز به‌شمار می‌رود. کاخ اصلی در مرکز باغ‌موزه‌ی ادوات نظامی قرار دارد که جنگ‌افزارها و امکانات نظامی ایران را از دوران صفویه تا به امروز به‌ نمایش می‌گذارد. تماشای شمشیرهای صفوی، تفنگ‌های قاجاری و تانک‌های پهلوی برای طرفداران امور نظامی گردش یک‌روزه‌ی جذابی را رقم خواهد زد. البته برای همراهانی که چندان علاقه‌ای به توپ و تانک ندارند، باغ‌ها و معماری شگفت‌انگیز عمارت به‌اندازه‌ی کافی دلپذیر خواهد بود.

شما بگویید

تجربه شما از سفر به شیراز چگونه بوده است؟ کدام مکان‌ها برایتان خاطره رقم زده‌اند؟ دوست دارید کدام را دوباره ببینید؟ از تجربه‌تان برایمان بگویید. اگر هم اهل شیرازید، کدام‌یک از این جاذبه‌ها را پیشنهاد می‌کنید؟ کدام را باید حتما دید؟