شاید شما هم شنیده باشید که در ایران کار تیمی و گروهی جواب نمی‌دهد، اما اگر پای حرف کارآفرینان غیرایرانی هم بنشینید، متوجه خواهید شد که این مشکل در همه‌ی تیم‌ها و سطوح سازمانی وجود دارد و ایران و خارج نمی‌شناسد. تیم سازی مهارت و تجربه بالایی می‌طلبد. برای اینکه بتوانید در تیم سازی موفق عمل کنید، لازم است به پرسش‌هایی پاسخ بدهید. با ما همراه باشید تا بیشتر با روند تیم سازی آشنا شوید.
۱. آیا می‌دانید شناخت افراد مناسب چقدر اهمیت دارد؟
تیم سازی مستلزم شناخت و جذب افراد مناسب برای نقش‌های مختلف است که البته اصلا کار ساده‌ای نیست. نقش‌ها و سطوح فعالیت در مراحل مختلفِ تشکیل هر استارتاپ تغییر می‌کند. اگر افراد نامناسبی برای تیم‌تان انتخاب کنید، درواقع گامی بزرگ به عقب برمی‌دارید، زمان را از دست می‌دهید و در ادامه، باید انرژی خود را صرف کارهایی کنید که در برنامه‌ریزی‌تان جایی نداشته‌اند. در شرایط رقابتی، انتخاب نیرو و اعضای نامناسب برای تیم به پاشنه‌ی آشیل شما بدل خواهد شد، به‌ویژه زمانی‌که رقبا از شما جلوترند و نیروهای بهتری جذب کرده‌اند.
همکاری با اعضای تیمی که کفایت و لیاقت کافی ندارند، بسیار دشوار است. در چنین تیمی برای مقابله با مشکلات، باید تنها به میدان جنگ بروید و در عمل یاوری نخواهید داشت. همه در تیم سازی به اهمیت وجود اعضای زبده اشاره می‌کنند، ولی در بیشترِ تیم سازی‌ها این موضوع فقط در حد حرف باقی می‌ماند.
اهمیت شناخت و جذب افراد مناسب را باید در عمل درک کرد. مثلا ناپدیدشدن استرس‌ها و فشارها از نتایجِ داشتن تیمی منسجم و قوی است. وقتی تیمی قوی داشته باشید، شب‌ها راحت می‌خوابید، لازم نیست مدام نگران خراب‌کاری‌های ریزودرشتی باشید که اعضای تیم درست به‌بار آورده‌اند. اگر زمانی به مرخصی بروید، موقع بازگشت، همه‌چیز سر جای خودش خواهد بود و اوضاع به‌هم نخواهد ریخت.
گاهی اوقات نبود نیروی انسانی برای مسئولیتی خاص در تیم، هزاران بار باارزش‌تر از زمانی است که نیرویی ضعیف و بد، آن جایگاه را پر می‌کند. پس یادتان باشد در تیم سازی نباید به‌بهای حل یک مشکل، مانند پرکردن نقش و جایگاهی خالی، هزینه‌های سنگینی مانند جذب افراد ناکارآمد را به تیم تحمیل کرد.
۲. فرد مناسب تیم شما چه کسی است؟
برای جذب افراد مناسب در تیم خود، قبل از هرچیز باید بدانید از هر نقش چه انتظاراتی دارید. برای همین باید مهارت‌های لازم برای ایفای هر نقش را تعریف کنید و بدانید وجود این مهارت‌ها در متقاضیان ورود به تیم را از چه راه‌هایی می‌توان سنجید؟
۳. با فرایند مصاحبه‌ی رفتاری با متقاضیان آشنایید؟
به‌منظور سنجش مهارت‌های لازم برای عضویت در هر تیم، باید از مصاحبه‌های شغلی در کنار بررسی سوابق متقاضی استفاده کرد. یکی از روش‌های بسیار مناسبِ مصاحبه، مصاحبه‌ی رفتاری است که در ادامه، بیشتر درباره‌ی آن شرح داده‌ایم:
- توجه به تعدادی ویژگی رفتاریِ مهم در متقاضیان، بسیار مهم است. باید در مراحل مختلفِ مصاحبه، برخی ویژگی‌های رفتاری را که از نظر شما برای تیم مهم است، در فرد متقاضی جست‌وجو کنید.
- افرادی که جذب تیم می‌شوند، باید ویژگی‌های کارآفرینان را داشته باشند. به‌عبارت دقیق‌تر، این افراد باید توان اجرای امور و کسب موفقیت در آنها را داشته باشند و برای پیگیری کارها و وظایف مختلف نیاز به نظارت مداوم بر فعالیت‌های‌شان نباشد. همچنین باید هدف‌شان از فعالیت، فقط معطوف به پربارکردن رزومه و سابقه‌ی کاری‌شان نباشد. آنها باید مشتاق رسیدن به موفقیت و نتیجه باشند و خود را بخشی از تیم بدانند.
- تفکر منظم از ویژگی‌های مهمی است که اعضای هر تیمِ موفق باید داشته باشند. این مورد را با تعاریف سنتی از ضریب هوشی اشتباه نگیرید، چون لزوما کسی که ضریب هوشی بالایی دارد، از قدرت تفکر منظم برخوردار نیست و حتی گاهی به آشوب و بی‌نظمی مسائل نیز اضافه می‌کند. برخورداری از تفکر منظم، به‌معنای توانایی کشف دوسه چیز مهمی است که در هر مسئله، حائز اهمیت‌اند. همچنین شامل قدرت حذف عوامل مزاحمی است که مانع از ایجاد تمرکز می‌شوند.
- خودآگاهی، ویژگی رفتاری مهم دیگری است که در فرایند مصاحبه باید در نظر گرفت. باید حواس‌تان باشد که از افرادی در تیم‌تان کمک بگیرید که خودآگاهی خوبی دارند، نه از کسانی که مدام بر چهره‌ی خود ماسک می‌زنند و راست و دروغ‌شان پیدا نیست. افراد خودآگاه به‌سادگی می‌پذیرند که بعضی چیزها را نمی‌دانند، سؤال می‌کنند و به اشتباهات خود معترف‌اند.
- توانایی تیم سازی و کار تیمی بسیار مهم است. باید افرادی انتخاب کنید که از استانداردهای عالی و برتر آگاه‌اند، قدرت مدیریت مذاکرات سخت را دارند و بدون خراب‌کردن فضای تیم، می‌توانند واکنش‌های منفی را مدیریت کنند و از حواشی به‌دور بمانند.
- توجه به مشتری‌مداری بسیار مهم است. همه‌ی اعضای تیم ملزم به رعایت مشتری‌مداری‌اند. از آن مهم‌تر، رعایت و توجه به مشتری‌مداریِ درون‌تیمی و داخل سازمانی است. بخش‌های مختلف باید به‌درستی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. مثلا، شیوه‌ی برخورد مدیر تولید باید با نیروهای بخش‌های عملیات و بازاریابی صحیح و محترمانه باشد. درواقع توجه به مشتریان درونیِ هر تیم نیز مشتری‌مداری به‌حساب می‌آید.
۴. خطاهای رایج در تیم سازی چیست؟
گاهی اوقات بعضی متقاضیانِ پیوستن به تیم شما، با داشتن مهارت‌های اجتماعی قوی، همه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. اما گاهی این افراد، درواقع از زیر پاسخ‌دادن به آنچه واقعا برای به‌دست‌آوردن آن جایگاه لازم است، درمی‌روند. پس، از سنجش توانایی‌ها و ظرفیت‌های لازم برای احراز شغل غافل نشوید.
نکته‌ی دیگر اینکه به‌خاطر داشته باشید اگر شخصی در زمینه‌ای بخصوص کار کرده و عضوی از مجموعه‌ی فعالی در زمینه‌ای خاص بوده است، لزوما توانایی مدیریت‌کردن و ایجاد آن زمینه‌ی کاری را به‌تنهایی نخواهد داشت. پس برای جذب نیروهایی با توانایی مدیریت و اجرای خواسته‌تان در بخشی بخصوص، باید توانایی لازم برای آن وظیفه را بسنجید.
تعلل در جذب نیرو همان‌قدر مضر است که عجله‌کردن و انتخاب فردی نامناسب به تیم ضرر می‌رساند. پس تنها باید به نیروهایی اعتماد و آنها را جذب کرد، که به‌خوبی برای ایفای نقش خود در تیم شایستگی دارند. گذشته از تمام موارد مطرح‌شده، به‌عنوان مدیر باید توانایی ایجاد انگیزه و شادابی لازم در نیروهای فعلی خود را داشته باشید. نباید برای ایجاد تغییرات و بهبود وضعیت صرفا به‌دنبال جذب نیروهای تازه از خارج تیم باشید. قدرت ایجاد انگیزش، ویژگی مهمی است که در تیم سازی باید در نظر بگیرید.
۵. از هماهنگی تیم با اهداف‌تان مطمئنید؟
آیا اعضای تیم‌تان به‌خوبی و بدون اصطکاک در کنار یکدیگر فعالیت می‌کنند؟ هم‌ترازی و هماهنگی در تیم، مطابق چشم‌اندازهای تعریف‌شده پیش می‌رود؟ باید تیم به‌گونه‌ای یکدست و هم‌نوا تشکیل شود که درصورت غیبت و نبودتان، درباره‌ی تصمیماتی که گرفته می‌شود، هیچ‌گونه نگرانی احساس نکنید.
برای ایجاد چنین رویکرد و فضایی در تیم باید ارتباطات و تعاملات را مستحکم پایه‌ریزی کنید و از همان شروع کار، سیاست‌ها و رویکردهای جاری برای پیشبرد اهداف را میان همه خوب جا بیندازید. مثلا نیروها باید بدانند در تیم شما سرعت و فوریت، مهم‌ترین ارزش‌ها هستند و حواشی و داستان‌پردازی جایی ندارد، یا علی‌رغم اختلافات، رفتار اعضای تیم همیشه باید محترمانه باشد. پس برای ایجاد هماهنگی میان اعضا و کسانی که به‌تازگی به تیم می‌پیوندند، باید چنین هماهنگی و هم‌ترازی‌ای به‌وجود بیاید.
نتیجه‌گیری
تیم سازی فرایندی زمان‌بر است و در زمینه‌های مختلف آن، مثل جذب نیرو، امکان وقوع خطا وجود دارد. در این مواقع باید سریع بررسی کرد که آیا اشتباهات رخ‌داده، قابل اصلاح‌اند یا فرد / افراد خطاکار باید به‌طورکلی از سیستم و تیم حذف شوند؟
هدایت تیم، نیازمند زمان و انرژی است، اما تمام زحمات و تلاش‌هایی که برای تیم‌سازیِ موفق به‌کار می‌گیرید، موفقیت‌های خیره‌کننده‌ای به‌دنبال خواهند داشت. پس تلاش کنید تیمی فوق‌العاده بسازید، فرهنگ تیمی دلخواه را در آن جاری کنید و آن‌چنان قوی عمل کنید که هر تیمی از تیم اصلی منشعب شد و پا گرفت، برای‌تان افتخارآفرین باشد.
