همه ما می دانیم عزت نفس که گاهی به آن احترام به خود و خود ارزشی گفته می شود ، نقش بسیار مهمی در موفقیت دارد . عزت نفس خیلی پایین باعث می شود افراد احساس شکست یا افسردگی کنند . همچنین می تواند آن ها را به سمت انتخاب های نامطلوب سوق داده ، باعث روابط مخرب یا احساس ناتوانی در آن ها شود . اما این به معنی مطلوب بودن عزت نفس بیش از اندازه نیست .
عزت نفس بیش از حد در افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته مشاهده می شود . این افراد احساس می کنند نسبت به دیگران برتر بوده و در نتیجه روابط آن ها با دیگران آسیب می بیند . سطح عزت نفس نباید در انتهای دو طیف بالا یا پایین قرار داشته باشد بلکه باید در حد تعادل وجود داشته باشد . ایده آل این است که نسبت به خودتان ، یک دیدگاه واقع بینانه اما در عین حال مثبت داشته باشید .
این ویژگی به افراد کمک می کند که زندگی رو به رشدی داشته باشند و به خودشکوفایی برسند . مطالعات مختلف تأثیر عزت نفس را بر سلامتی عمومی افراد و ارتباط آن با موفق شدن ، خوشحال بودن و داشتن روابط مثبت با دیگران گزارش کرده اند . در ادامه با تعریف عزت نفس ، اهمیت آن و عوامل تأثیر گذار بر این ویژگی آشنا می شوید .
عزت نفس چیست؟
تعریف عزت نفس به احساس ارزشمندی کلی شخص نسبت به خودش اشاره دارد و به نوعی این مسئله را می سنجد که چقدر فرد برای خودش ارزش قائل بوده و خودش را تایید کرده و دوست دارد . دریک تعریف ساده ، عزت نفس به معنای نگرش فرد نسبت به خود بوده و این نگرش می تواند مطلوب یا نامطلوب باشد .
عوامل مختلفی می توانند بر روی عزت نفس تاثیر بگذارند از جمله :
ژنتیک :
برای مثال ، گیرنده های اوکسی توسین ( oxytocin ) دو نوع هستند : آدنین ( adenine ) و گوانین ( guanine ). تحقیقات نشان داده اند افرادی که حداقل یک آدنین دارند حساسیت بیشتری نسبت به استرس و مهارت های اجتماعی ضعیف تری دارند .
شخصیت :
مطالعات نشان داده اند که در میان پنج عامل بزرگ شخصیت ، برون گرایی ، توافق پذیری و گشودگی نسبت به تجربه با عزت نفس رابطه مستقیم دارند
تجارب زندگی :
برای مثال فردی که شکست ها و ناکامی های زیادی را در زندگی تجربه کرده و یا در کودکی مورد سوء رفتار قرار گرفته از عزت نفس کمتری نسبت به دیگران برخوردار است .
سن :
محققان گزارش کرده اند که عزت نفس می تواند تا سن 60 - 70 سالگی افزایش یافته اما بعد از این سن رو به زوال پیش می رود . همچنین در طی سنین 4 تا 11 سالگی ، افزایش عزت نفس و در اوایل نوجوانی ، کاهش عزت نفس مشاهده می شود .
سلامتی :
فردی که به بیماری جسمی یا روحی مزمنی دچار است ، معمولاً احساس خودارزشمندی و عزت نفس کمتری نسبت به افراد دیگر گزارش می کند
افکار :
افکار منفی مثل فکر به اینکه من بی ارزشم یا اینکه نمی توانم کاری را درست انجام دهم باعث شکست افراد در روابط و فرصت ها می شود که نتیجه آن چیزی جز کاهش عزت نفس نیست .
شرایط اجتماعی :
از آنجایی که هرچقدر فرد در سطح اجتماعی بالاتری در جامعه قرار داشته باشد احترام بیشتری از دیگران دریافت می کند ، به این ترتیب عزت نفس او نیز با افزایش سطح اجتماعی ، بالاتر می رود .
واکنش های دیگران :
مورد تحسین و تشویق قرار گرفتن باعث افزایش عزت نفس می شود . در مقابل هرچقدر فرد از طرف دیگران مورد انتقاد و تحقیر قرار بگیرد احساس خودارزشمندی اش کاهش می یابد .
مقایسه خود با دیگران :
وقتی شخصی خود را با دیگران مقایسه می کند هیچ وقت نمی تواند برنده باشد چون همیشه فرد بهتری وجود دارد . به همین دلیل مقایسه کردن خود با دیگران نتیجه ای جز کاهش عزت نفس ندارد .
یک نکته مهم در پاسخ به سوال عزت نفس چیست این است که این مفهوم ، ثابت نمی باشد . بلکه مفهومی انعطاف پذیر و قابل اندازه گیری می باشد ، به این معنی که می توانیم آن را سنجیده و بهبود دهیم . عزت نفس می تواند انواع مختلفی از باورهای شما در مورد خودتان را در بر بگیرد از جمله ارزیابی ظاهر ، باورها ، هیجانات و رفتارهای خود .
میزان عزت نفس باید در حد متعادل بوده و اگر بیش از اندازه باشد به معنی ناسالم بودن آن است . این مسئله ای است که در اختلال شخصیت خودشیفته وجود دارد و نشان دهنده این است که فرد عزت نفس به شدت پایینی دارد اما می خواهد با احساس برتری و تکبر آن را جبران کند .
اهمیت عزت نفس
عزت نفس می تواند در انگیزه و موفقیت شما در طول زندگی نقش بسزایی داشته باشد . عزت نفس پایین می تواند شما را از موفقیت در مدرسه یا در کار باز دارد زیرا باور ندارید که می توانید موفق شوید . در مقابل ، داشتن عزت نفس سالم ، می تواند به شما در رسیدن به موفقیت کمک کند زیرا در این صورت ، نگرشی مثبت و جرئت مندانه در زندگی داشته و باور دارید که توانایی رسیدن به اهدافتان را دارید .
در ارتباط با اهمیت عزت نفس یا حرمت نفس لازم به ذکر است که افرادی که عزت نفس پایینی دارند ، زندگی دردناکی خواهند داشت چون به شدت احساس بی ارزشی کرده و نمی توانند در بلندمدت تصمیماتی بگیرند که برای آن ها کمک کننده باشد . این افراد فرصت های زندگی را از دست می دهند ، در دوستی با دیگران با مشکل مواجه اند و حتی زحمت امتحان کردن روابط جدید را به خود نمی دهند .
همچنین این افراد به دنبال تایید دیگران هستند و تصویری خاص از خود در فضاهای مجازی نشان می دهند که این مسئله در عین حال که به شدت اعتیادآور است ، فرصت برقراری ارتباطات واقعی با انسان ها را از فرد می گیرد . به همین ترتیب ، عزت نفس پایین ، فرد را برای کوتاه آمدن در مقابل خواسته های دیگران آسیب پذیر می سازد و این مسئله نشان دهنده میزان اهمیت عزت نفس است .
تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس
این دو مفهوم به شدت به یکدیگر مشابه بوده اما یکسان نیستند . به عنوان مثال ، شاید بتوانید جلوی جمع به راحتی حاضر شوید و سخنرانی کنید که این اعتماد به نفس شما را نشان می دهد اما در عین حال ممکن است در مورد سخنرانی کردن خود احساس خوبی نداشته باشید که این مسئله نشان دهنده عزت نفس پایین است . اعتماد به نفس مربوط به این است که آیا شما به انجام کار خود باور دارید یا خیر و عزت نفس به این معنی است که چقدر برای خودتان ارزش قائلید .
در واقع ، اگر به خاطر کاری که انجام داده اید ، احساس بهتری نسبت به خودتان دارید این نشان دهنده اعتماد به نفس است و همچنین اگر به وظیفه پیش روی خود نگاه کرده و برای انجام آن به خودتان باور دارید باز هم نشانه اعتماد به نفس است . در مقابل ، وقتی حقیقت ارزش ذاتی خود را به عنوان یک انسان بپذیرید عزت نفس دارید .
نکته مهم دیگر در مورد تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس این است که اعتماد به نفس را می توان به راحتی با یک اشتباه ، مورد انتقاد واقع شدن و یا با یک گفتگوی منفی تخریب کرد . عزت نفس را هم می توان از بین برد اما از آنجایی که به دستاوردها و خوب انجام دادن کارها ارتباط ندارد می توانید آن را دوباره کشف کرده و بازسازی کنید .
طیف عزت نفس
عزت نفس شما با توجه به شرایط و به مرور زمان در حال نوسان است . طبیعی است که گاهی اوقات در مورد خودتان ناامیدید و گاهی اوقات هم احساس خوبی نسبت به خود دارید . با این حال ، به صورت کلی ، محدوده عزت نفس به گونه ای است که نشان می دهد در کل نسبت به خودتان چه احساسی دارید و همچنین این ویژگی ، با افزایش سن کمی بیشتر می شود . موارد زیر را در نظر گرفته و تشخیص دهید آیا عزت نفستان پایین است یا سالم .
عزت نفس پایین :
برای افکار و اعتقادات خود ، ارزش قائل نبوده ، بر روی نقاط ضعف و کاستی ها تمرکز کرده و همچنین ، مهارت ها و توانایی های خود را معتبر نمی دانید . بنابراین ، معتقدید دیگران تواناتر یا موفق تر هستند . ممکن است در پذیرش بازخورد مثبت مشکل داشته باشید و همچنین از شکست بترسید و در نتیجه تلاشی برای رسیدن به موفقیت نکنید . همچنین به ترس از تنها ماندن دچار هستید و نگرانید دیگران شما را رها کنند .
عزت نفس سالم :
وقتی عزت نفس سالم دارید بدین معناست که دیدگاهی متعادل و دقیق نسبت به خودتان دارید . به عنوان مثال ، در عین حال که نظر خوبی نسبت به توانایی های خود دارید اما نقایصتان را می شناسید . وقتی عزت نفس شما سالم و مبتنی بر واقعیت باشد داشتن میزان بیش از اندازه آن ناممکن است . فخر و احساس برتری نسبت به دیگران نشان دهنده ناامنی و عزت نفس پایین است .
سخن آخر
همانطور که حتماً تا الان متوجه شده اید ، عزت نفس احساس خودارزشمندی و دوست داشتن خود به عنوان یک انسان بوده و به شدت در سلامت عمومی افراد تاثیرگذار است . اگر احساس می کنید که در این زمینه با ضعف هایی روبرو هستید ، خبر خوش این است که می توانید با راهکارهایی عزت نفس خود را بهبود دهید . در ادامه و با کلیک بر روی لینک زیر با این راهکارها آشنا می شوید .
1- عزت نفس چیست ؟
این مفهوم به معنی ارزش قائل شدن برای خود و دوست داشتن خود بوده که به جزئیات آن در مقاله بیشتر پرداخته شده است .
2- چرا عزت نفس مهم است ؟
داشتن این ویژگی ، به افراد کمک می کند که برای رسیدن به موفقیت انگیز داشته و در زندگی خوشحال باشند . برای آگاهی از جزئیات بیشتر می توانید مقاله را مطالعه کنید .
3- نشانه های عزت نفس سالم چیست ؟
فردی که عزت نفس سالم دارد ، علاوه بر اینکه از نقص ها و کاستی های خود آگاه است به طور کلی نسبت به خودش احساس مثبتی دارد که برای آگاهی جزئیات بیشتر می توانید مقاله را مطالعه کنید .
