آیا از خرید محصولات مراقبت از پوست خسته شده‌اید؟ فکر می‌کنید این محصولات نه‌تنها فایده‌ای برایتان نداشته‌اند، بلکه وضعیت پوست‌تان را بدتر کرده‌اند؟ اگر چنین است باید گفت، احتمالا شما نوع پوست خود را به‌خوبی نمی‌شناسید و محصول مراقبتی مناسب آن را خریداری نمی‌کنید. تشخیص نوع پوست بسیار مهم است. در این مطلب به شما می‌گوییم که چطور نوع پوست خود را تشخیص بدهید. با ما همراه باشید.
پیش از شناخت انواع پوست
پیش از شناسایی نوع پوست خود باید تفاوت بین انواع پوست و مشکلات پوستی را به‌درستی درک کنید. چین و چروک یا خطوط ناشی از پیری، هایپرپیگمانتاسیون (لکه‌های تیره روی پوست)، یا خشکی موقت پوست برخی از مشکلات پوستی هستند که هر کس با هر نوع پوستی، ممکن است به این مشکلات مبتلا شود. مثلا برخی از افراد تصور می‌کنند، پوستی که به آکنه مستعد است، نوعی پوست خاص به حساب می‌آید. اما باید گفت هرکسی ممکن است به این جوش‌ها مبتلا شود و این وضعیت فقط نوعی مشکل پوستی است.
در ضمن مشکلات پوستی در گذر زمان می‌توانند تغییر کنند یا تحت تأثیر محیط زندگی، آب‌وهوا و تغییرات هورمونی و سن قرار گیرند. به طور مثال ممکن است پوست در تابستان چرب‌تر شود اما در زمستان خشک به نظر آید. یا نوجوانان بیش از هر گروه سنی، به جوش‌های پوستی مبتلا می‌شوند. در این موارد ممکن است وضعیت پوست تغییر کند اما نوع پوست همان‌طور بدون تغییر باقی بماند.
بنابراین هنگام انتخاب محصولات مراقبت از پوست، علاوه بر شناسایی و تشخیص نوع پوست باید مشکلات پوستی‌تان را هم کاملا درنظر بگیرید. از برخی از محصولات می‌توانید برای درمان مشکلات پوستی استفاده کنید اما برای مراقبت دائمی از پوست‌تان، باید محصولاتی با توجه به نوع پوست‌تان خریداری کنید.
شناسایی انواع پوست
شناسایی و تشخیص نوع پوست می‌تواند به شما در مراقبت از پوست خود و حتی درمان جوش های ایجاد شده، کمک کند. طیف وسیعی از پوست‌های مختلف وجود دارد اما می‌توان تمام آنها را در ۵ نوع کلی طبقه‌بندی کرد: معمولی، خشک، چرب، مختلط و حساس.
۱. پوست معمولی
پوست‌هایی که در وضعیت متعادلی قرار دارند، یعنی نه خیلی چرب و نه خیلی خشک‌اند، پوست معمولی گفته می‌شوند. البته در این نوع پوست، ناحیه T (پیشانی، بینی و چانه) کمی چرب است اما سبوم (چربی) و رطوبت، در سراسر پوست به طور یکسان وجود دارد. اگر شما چنین پوستی دارید، بسیار خوش‌شانس‌اید. پوست‌های معمولی نسبت به پوست‌های دیگر، بهتر می‌توانند مواد موجود آرایشی و مراقبتی را تحمل کنند. همچنین آنها حاوی ملانین محافظتی بیشتری هستند. البته داشتن این نوع پوست، به معنای اینکه همه‌چیز عالی است و هیچ مشکلی برای پوست پیش نخواهد آمد، نیست. شما باز هم باید مراقب پوست‌تان باشید. گاهی‌اوقات پوست‌های معمولی هم دچار جوش و دیگر مشکلات پوستی می‌شوند.
روش تشخیص پوست معمولی
اگر پوست‌تان ویژگی‌های زیر را داشته باشد، از نوع معمولی است:
- منافذ پوستی بسیار کوچک
- گردش خون عالی
- بافت مخملی، نرم و صاف
- رنگ صورتی یکدست
- عاری از هر نوع جوش و برآمدگی
البته هرچه سن افرادی که دارای پوست معمولی هستند بالاتر رود، پوست‌شان به خشک شدن گرایش پیدا می‌کند.
۲. پوست خشک
زمانی‌که پوست نسبت به پوست معمولی، سبوم (چربی) بسیار کمتری تولید می‌کند، پوست خشک نامیده می‌شود. پوست خشک فاقد سبوم، از لیپیدها (نوعی چربی) هم بی‌بهره است. اگر پوست‌تان خشک است، مسلما می‌توانید تکه‌های خشک و زبر و گاهی ترک‌خورده‌ای روی پوست بدن‌تان مشاهده کنید. پوست‌های خشک معمولا با خارش همراه هستند و به فلزات و برخی از مواد حساس می‌شوند. خشکی پوست، روی دست و پا به خوبی مشاهده می‌شود.
پوست‌های خشک معمولا درجات مختلفی از خشکی دارند و گاهی اوقات شدت خشکی آنها بسیار زیاد است. تشخیص مقدار خشکی پوست بیشتر مواقع سخت است. همچنین زنان در سنین مختلف، به مراتب بسیار بیشتر از مردها به خشکی پوست مبتلا می‌شوند.
درضمن وقتی پوست دچار کم آبی شدید شود و رطوبت خود را از دست بدهد، دچار خشکی مفرط می‌شود. چنین پوستی، زبر و بسیار سفت و ضخیم است و در نتیجه پوسته‌پوسته و دچار خارش می‌شود.
علت خشک شدن پوست
پوست، زمانی مرطوب است که آب به‌اندازهٔ کافی به لایه‌های عمیق‌تر پوست رسیده باشد. کمبود آب کافی و همچنین تعریق زیاد می‌تواند پوست‌تان را خشک کند. پوست معمولا به دلایل زیر آب از دست می‌دهد:
- تعریق: بدن با تعریق ناشی از گرما، اضطراب و فعالیت، دائما آب از دست می‌دهد.
- آب از دست رفته از طریق پوست: در این حالت که به شکلی طبیعی رخ می‌دهد، لایه‌های عمیق پوست، هر روز نیم لیتر آب را از دست می‌دهند.
- نبود عوامل طبیعی مرطوب‌کننده پوست: عواملی چون اوره، اسیدهای آمینه و اسیدلاکتیک به حفظ آب در بدن کمک می‌کنند و نبود این موارد، موجب خشکی پوست می‌شود. همچنین وقتی از مقدار لیپیدهای پوستی مانند سرامیدها، اسیدهای چرب و کلسترول، کم شود، پوست خشک شده و سلامت خود را از دست می‌دهد. درضمن آب‌وهوای سرد، باد و خورشید هم می‌توانند پوست بدن را خشک کنند. افرادی که در برابر اشعه‌های ماوراء‌بنفش تخت‌های برنزه کردن پوست قرار می‌گیرند هم دچار خشکی پوست می‌شوند. حمام‌های طولانی، گرمای زیاد داخل خانه، مواد موجود در صابون‌ها، لوازم آرایشی و پاک‌کننده‌ها، تغییرات هورمونی و بالا رفتن سن هم در خشک شدن پوست نقش دارند.
روش تشخیص پوست خشک
اگر پوست‌تان کمی خشک باشد، احساس می‌کنید که سفت، زبر و شکننده است و کاملا تیره به نظر می‌آید. انعطاف‌پذیری آن هم بسیار کم خواهد بود و اگر به خشکی پوست توجه نکنید، از قبل خشک‌تر شده و علائم زیر را از خود نشان می‌دهد:
- پوسته‌پوسته شدن خفیف
- ظاهر خشک و خشن (که البته گاهی اوقات دچار پیری پیش از موعد می‌شود)
- سفتی و احساس خارش در پوست
چنین پوستی نسبت به تحریک، قرمزی و خطر عفونت، حساس و مستعدتر است. برخی از افراد هم پوست‌شان بیش از حد خشک است. در این حالت، پوست برخی از قسمت‌ها، مانند دست‌ها، پاها و زانوان، مستعد مشکلات پوستی همچون زبری، ترک‌خوردگی، پینه، پوسته‌پوسته شدن و هرازگاهی خارش هستند. در ضمن پوست دست و پاها و همچنین لب‌ها، هنگام خشکی زیاد، بیش از نقاط دیگر دچار ترک‌خوردگی می‌شوند.
۳. پوست چرب
وقتی پوست‌تان بیش از حد لازم سبوم (چربی) تولید کند، چرب می‌شود. همچنین تولید بیش از حد سبوم می‌تواند شما را به بیماری درماتیت سبوره‌ای مبتلا کند. این بیماری موجب قرمزی، خارش و پوسته‌پوسته شدن پوست می‌شود. در این حالت اسیدهای چرب به پوست صدمه می‌زنند. همچنین پوست چرب بیش از پوست‌های دیگر مستعد ایجاد منافذ باز و انواع جوش است. البته ویژگی خوب پوست چرب این است که به سرعت چروک نمی‌شود.
علت چرب شدن پوست
عواملی چون ژنتیک، تغییرات و عدم تعادل هورمونی، مصرف برخی از داروها، اضطراب، استفاده از محصولات آرایشی comedogenic (منظور محصولاتی است که مواد آن وارد منافذ باز پوست شده و جوش‌زا هستند) در ایجاد پوست چرب مؤثرند.
روش تشخیص پوست چرب
منافذ بسیار باز و واضح پوست، پوست بسیار درخشان و البته ضخیم و رنگ پریده‌تر، نشان‌دهندهٔ پوست چرب هستند. اگر پوست‌تان چرب است، ممکن است جوش‌های سفید یا سیاه متعددی روی آن مشاهده کنید. این جوش‌ها معمولا روی صورت، گاهی روی شانه‌ها، کمر و البته قفسهٔ سینه به وجود می‌آیند. در پوست‌های خیلی چرب هم ممکن است سفت‌دانه (Papule) یا سفت‌دانه‌های چرکی (Pastule) به وجود آید. سفت‌دانه‌ها در واقع برآمدگی‌های توپر سرسیاه یا سرسفید هستند که گاهی اوقات چرکین شده و در مرکزشان نقاط زردرنگی دیده می‌شود. در این حالت پوست این قسمت، قرمز و متورم می‌شود.
۴. پوست مختلط
پوست مختلط به نوعی از پوست گفته می‌شود که ترکیبی از چند نوع پوست است. در این حالت، بخش‌هایی از پوست خشک و بخش‌های دیگر چرب است. درحقیقت، ممکن است پوست منطقهٔ T (پیشانی، بینی و چانه) با پوست قسمت گونه، متفاوت باشد. مثلا رگه‌هایی از چربی روی بینی و پیشانی مشاهده شود اما اطراف گونه، خشک باشد. این نوع پوست، رایج‌ترین نوع پوست است اما به راحتی تشخیص داده نمی‌شود و درمان آن هم سخت است.
در پوست مختلط معمولا ناحیه T، درخشان‌تر از گونه‌هاست. زیرا در این قسمت، غدد چربی‌ساز فعال بیشتری وجود دارد. مراقبت از پوستی که در بخشی چرب و در بخشی دیگر خشک است، به دقت بیشتری نیاز دارد.
علت ایجاد پوست مختلط
بخش‌هایی از پوست که نسبت به قسمت‌های دیگر پوست، غدد سباسه (غددی میکروسکوپی درپوست بوده که یک ماده روغنی/مومی به نام سبوم (چربی) تولید می‌کنند) بیشتری دارد، به دلیل تولید بیشتر چربی، چرب‌تر از قسمت‌های دیگر هستند. درحالی‌که بخش‌های خشک پوست به کمبود چربی مبتلا هستند. ژنتیک هم در ابتلا به چنین پوستی اثر می‌گذارد. همچنین استفاده از محصولات نامناسب مراقبت پوست، می‌تواند به این وضعیت دامن بزند. مثلا وقتی روی قسمت‌های چرب پوست، از محصولاتی استفاده می‌کنید که مناسب قسمت‌های خشک است و برعکس، وضعیت آن را بدتر می‌کنید.
روش تشخیص پوست مختلط
معمولا روی قسمت‌های چرب پوست، منافذ پوستی بزرگتر یا حتی جوش دیده می‌شود. اما قسمت‌های خشک، ویژگی‌های پوست خشک را دارند. همچنین بخش‌های خشک پوست، گرفتار کمبود لیپید هستند.
۵. پوست‌های حساس
پوست‌های حساس ممکن است، ویژگی‌های پوست‌های خشک، چرب یا مختلط را نشان دهند اما قرمز و ملتهب هم باشند. این نوع پوست معمولا بسیار خشک است و فرد احساس می‌کند که پوستش جمع شده است. بخشی از قسمت‌های پوست ممکن است پوسته‌پوسته شود و حتی جوش بزند. پوست حساس از هر نوع پوست دیگر بسیار دردسرساز و آسیب‌پذیرتر است و به مراقبت‌های ویژه‌ای نیاز دارد. اگر پوست‌تان حساس است، وقتی زیر نور خورشید قرار یا در معرض باد گرم یا سرد قرار بگیرید، پوست‌تان به سرعت ملتهب و قرمز می‌شود.
علت ابتلا به پوست حساس
دلایل متفاوتی در حساس شدن پوست، وجود دارد. ژنتیک، نوسانات هورمونی، آب‌وهوای گرم و سرد، هوای خشک و البته آب دارای ترکیبات معدنی، روی پوست اثر منفی گذاشته و آن را حساس می‌کند. همچنین محصولات آرایشی، لوسیون‌ها، صابون و مواد شوینده هم که حاوی مواد معطر و مواد شیمیایی سخت هستند، حساسیت پوست را افزایش می‌دهند.
روش تشخیص پوست حساس
اگر پوست‌تان با کوچکترین چیزی تحریک و ملتهب می‌شود یا خشک شده و به خارش می‌افتد و بیشتر مواقع قرمز است، پس پوست شما حساس است. پوست حساس ممکن است به محصولات آرایشی یا حتی مراقبتی، واکنش نشان بدهد یا حتی در مواجهه با حرارت و گرما، سرخ شود. افراد دارای پوست حساس، به سرعت دچار آفتاب‌سوختگی یا ابتلا به بیماری‌های اگزما و … می‌شوند.
دو روش کلی تشخیص انواع پوست
۱. شست‌وشوی صورت
صورت‌تان را با استفاده از پاک‌کننده‌ای ملایم، کاملا تمیز کنید و سپس ضربات بسیار آرام روی پوست‌تان بزنید تا صورت‌تان خشک شود. اکنون هیچ نوع کرم و مرطوب‌کننده‌ای به صورت‌تان نزنید. پس از ۳۰ دقیقه، گونه‌ها، چانه، بینی و پیشانی خود را بررسی کنید و به دنبال درخشش روی پوست‌تان باشید. ۳۰ دقیقهٔ دیگر هم صبر کنید.
اگر در پوست‌تان، به‌ویژه وقتی که لبخند می‌زنید یا حالات دیگری به چهره‌تان می‌گیرید، احساس خشکی کردید و در عین حال پوست‌تان سفت و ضخیم شده است، پوست خشکی دارید.
اگر متوجه شدید پوست بینی و پیشانی‌تان، درخشان است، اما قسمت‌های دیگر اینگونه نیستند، پس پوست‌تان مختلط است.
اگر علاوه بر پیشانی و بینی و چانه، گونه‌هایتان هم درخشان بود، پس پوست صورت‌تان چرب است.
اگر هم احساس خوبی نسبت به پوست خود داشتید و آن نه خیلی چرب بود و نه خیلی خشک، پس خوشبختانه پوست‌تان معمولی است. اما اگر بخش‌هایی از پوست‌تان قرمز یا ملتهب شده بود و احساس سوزش می‌کردید، پوست حساسی دارید.
۲. روش کاغذ خشک‌کن
کاغذ خشک‌کن، نوعی کاغذ است که قدرت جذب بالایی دارد و می‌تواند هر نوع مایعی (مانند روغن یا جوهر) را به خود جذب کند. استفاده از کاغذ خشک‌کن، بسیار سریع‌تر جواب می‌دهد و اغلب به خوبی تفاوت بین پوست خشک و چرب و مختلط را نشان می‌دهد. روی نواحی مختلف پوست‌تان به آرامی کاغذ خشک‌کن قرار دهید. سپس آن را از روی صورت برداشته و جلوی نور بگیرید. اگر پوست‌تان چرب باشد، روی کاغذ، رگه‌هایی از چربی کاملا مشخص می‌شود. اگر تمام قسمت‌های پوست‌تان، کاغذ را چرب کرد، پس پوست‌تان چرب است. اما اگر رگه‌های چربی فقط بخش‌هایی از کاغذ را چرب کرد، پس پوست‌تان مختلط است. نبود چربی روی کاغذ هم نشان‌دهندهٔ پوست خشک است. در این روش هم لازم است که حتما صورت‌تان تمیز باشد.
